3ali aan
vooravond
nieuwe
ijd
)ok leger
f an zweden
met
Opstandige
iecruten
Moskou stelt ketters voor
keus: emigreren of Siberië
m
assale toeristenstroom in aantocht
ONWIL OF POLITIEKE SABOTAGE?
z&s**
ir
KREATIEF SENTRUM
Colin Blunslone
Hobo Slringband
3©^
ATERDAG 30 DECEMBER 1972
Spanningen
DEN HAAG (ANP) Bali, land van de duizend tempels,
iat aan de vooravond van diep-ingrijpende veranderingen. Na
uwen van ongereptheid wordt dit Indonesische eiland open-
legd voor massaal toerisme. Nog is het exclusief vakantie op
ili te houden, maar over enkele jaren is een Bali-trip misschien
zo normaal als een reis naar de Spaanse of Italiaanse kusten.
lissen
n de bewoners van Bali erop be- Bali een hotel. En naast de ontslui-
ht dat hun eeuwenoude cultuur ting van het eiland door de lucht
worden aangetast, dat Bali niet worden ook door Nederlandse rede-
het eiland zal blijven dat het rijen, plannen uitgewerkt om crui-
wenlang is geweest? De antropo- ses naar Bali te gaan organiseren,
prof Ngoeras Bagoes, Balinees Vier Jaar geleden konden op Bali
geboorte en verbonden aan de alleen kleine vliegtuigen landen,
versiteit op Bali, ziet dat gevaar Toen werd al gewerkt aan landing-
t. "Er zijn positieve aspecten, strips die de straalvliegtuigen zou-
bevolking kan er economisch den kunnen ontvangen. Nu strijken
van worden. Er zullen wel zij dagelijks gierend neer, terwijl de
anderingen komen. Cultuuruitin- Indonesiërs alweer aan het werk-
als kunstnijverheid en de dan- zijn om nog langere startbanen aan
zullen wellicht worden aange- te leggen voor de kopist van de
aan de toeristische eisen, maar grote jumbo-Jets.
verstoring van het cultuurpa-
n op Bali? Nee. dat zie ik niet", jongeren
wordt driftig gebouwd aan de De toeristen die nu aankomen gaan
uwe tijd. Voorde Jaren 1974/75 niet alleen naar het zeer dure en
0 -f et er een tiental luxeuze hotels luxe Bali Beach Hotel. Er zijn ook
i verrezen. De Wereldbank steunt honderden Jongeren die Bali hebben
project. Ook de KLM bouwt op uitgekozen omdat zij er voor heel
De typisch Balinese tempels, binnenkort objecten voor massa-toer isme.
weinig geld kunnen verblijven. Dat Uit de hele wereld komen de Jonge- eerst niet goed raad met die
tegenwoordig naar Bali Ze zou- wachte jongereninvasie. Het hoofd
den het liefst definitief afstand wil- van de immigratiedienst op Bali de
len nemen van de Westerse maa- voor buitenlanders machtige Javaan
schappij maar het Balinese paradijs Arsjad,' die ook voor visumverlening
staat niet eeuwig voor hen open. beslist, zegt dat hij in het begin
Het toeristenvisum geldt voor drie nogal te kampen had met
kAAl
73
gebeurt in de Desa Koeta. de enige
kampong in heel Indonesië waar
buitenlanders mogen wonen.
De Balinese bevolking van de Desa
Koeta, tot in Amerika bekend en
beroemd, vaart er wel bij. Zij ver-
huren hun huizen aan de "young maanden, het kan enkele keren drugs verslaafde jongeren. "Er
travellers", die met weinig comfort worden verlengd tot maximaal een re er bij die half of helemaal
genoegen nemen. De Balinezen ver- jaar maar dat is al een uitzonde- waanzinnig op het strand zaten,
dienen naar Indonesische opvat- ring. Meestal wordt de verlenging naakt, zonder geld. Hun paspoort
tingen er goed aan en de Jongeren niet langer dan voor maximaal een hadden ze verscheurd en dan moest
zitten er naar Westerse opvattingen halfjaar gegeven Degenen die over ik bij hun ambassade in Djakarta
spotgoedkoop. Zij eten in de Desa. voldoende geld beschikken, gaan maar weer regelen dat ze werden
De meesten worden er in het begin dan tijdelijk naar Singapore of opgehaald." De bevolking op Bah
ziek van, sommigen krijgen ernstige naar Portugees Timor, vragen een kent het druggebruik niet en de
maagstoornissen maar als het li- nieuwe visum aan het het lieve le- autoriteiten maakten zich aanvan-
chaam eenmaal gewend is aan het ven kan weer van voren af aan be- kelijk zorgen dat de buitenlanders
eten gaat het allemaal prima en glnnen. Maar het blijft tijdelijk. hun druggewoonten op de bevolking
ook dat eten is spotgoedkoop. De Indonesische autoriteiten wisten zouden overbrengen.
De komst van de "young travellers"
leidde aanvankelijk tot spanningen
op het eiland. Sommigen probeer
den homosexuele contacten met Ba
linese Jongens in de Desa Koeta te
leggen, wat tot grote onlust aanlei
ding gaf. De plaatselijke overheid
moest ingrijpen. Maar volgens de
heer Arsjad is het de laatse maan
den aanzienlijk rustiger geworden.
Het aantal druggebruikers is afge
nomen, of zij roken nu onopvallend
binnenshuis. Sinds eind augustus
heeft de Balinese oyerheid ook het
naaktzwemmen en naaktzonnen op
het strand verboden.
Er staan grote verbodsborden in het
Engels langs de stranden. Dat is
een vreemd gezicht, omdat nog
steeds vrouwen met ontbloot boven
lichaam rondwandelen. Maar sinds
kort is het ook verboden hen te fo
tograferen. En als aan het eind van
de dag de Balinezen in het heldere
water van de kali zich onbekom
merd wassen, mogen de toeristen
ook dat natuurtafereel niet versto
ren door het maken van foto's en
films.
Onvermijdelijk komen nu op Bali
oeroude en nieuwe culturen inten
siever met elkaar in aanraking. Hoe
die confrontatie zal verlopen, is niet
te overzien. De Balinees zal zijn ui
terste best doen het evenwicht te
bewaren. Hij is er vanuit zijn hin
doe-religie, vermengd met allerlei
elementen van eigen animistische
godsdiensten, sterk van doordrongen
dat in alles een evenwichtsituatie
moet ontstaan. Hij leeft in een we
reld van geesten en goden, de reli
gie is doortrokken van magie, ook
van zwartekunst. en er is in zijn
denkwijze een voortdurende strijd
gaande tussen goed en kwaad, tus
sen de goeden en geesten van het
licht en van de duisternis. Altijd en
overal moeten offers worden ge
bracht. De meeste in de vorm van
kleurige bloemen of rijstoffers. De
kunstzinnige aard van de Balinezen
weerspiegelt zich in de creatie,' van
hun offers. Op de veranda vém de
hotelkamers staan -iedere morgen
bloemenoffertj es die het personeel
er 's nachts neerzet om de goden er
toe te bewegen de gast rust en vre
de te schenken gedurende de tijd
die hij in het hotel doorbrengt.
Huur
Een Nederlander die al Jaren op
Bali werkt en er voor zichzelf en
zijn gezin een huis heeft gehuurd,
vertelt dat de Balinese eigenaar per
se in het huurcontract vermeld wil
de zien dat hij de vrijheid tot offe
ren zou houden. En deze Balinees
zorgt, afhankelijk van de maan
stand, er voor dat er steeds offers
op bepaalde plaatsen worden gelegd.
Bij de putrand, om de geesten van
de onderwereld gunstig te stemmen,
onder de steren waar de nageboorte
is begraven, omdat deze naar Bali
nese overtuiging onverbrekelijk tot
het lichaam behoort en in de noord
oosthoek van de tuin waar een
vast offerplaats staat voor de voor
ouders. De Nederlander vindt het
best. Hij zal deze offers niet versto-
De religie eist veel van de Baline
zen. Onafgebroken vinden er tem
pelfeesten plaats, reinigingen, ini
tiatie-riten en lijkverbrandingen die
nodig zijn omdat pas na de ver
branding de ziel haar vrijheid her
krijgt. In alle ceremonien keert
steeds het thema van het herstel
van het verbroken evenwicht terug.
Iedere Balinees is doordrongen van
de noodzaak dat steeds naar even
wicht moet worden gestreefd. Hij
werkt er aan mee. al kost het hem
zijn leven.
In 1965/'66 toen in heel Indonesië
communisten werden afgeslacht na
de mislukte coup van 1965. werd op
Bali een verschrikkelijk bloedbad
aangericht. Het leger moest uitein
delijk ingrijpen want de bewoners
geraakten in een mysieke trance.
Hoeveel slachtoffers vielen is niet
bekend. Voor een Westerling onbe
grijpelijk, voor een Balinees volko
men verklaarbaar, staken lange rij
en Balinese communisten zich in
witte gewaden en gingen vrijwillig
de executies tegemoet. Vrijwillig
omdat op Bali als vaststaand werd
aangenomen, ook door henzelf, dat
zij het evenwicht hadden verstoord
en de toorn van de goden niet was
uitgebleven.
ADVERTENTIE
I DAMESMODE
in exclusief jonge ttij!...
BREESTRAAT I08°-II2 LEIDEN
STOCKHOLM De generale staf van het Zweedse leger
IDE eft onlangs een rapport het licht doen zien waarin zij probeert
n te tonen dat er sprake is van doelbewuste sabotage in het
reedse leger. Doorgesneden remleidingen, zand in de benzine-
mpen, sabotage op vliegtuigen, vernielingen van veldverlich-
igen en radarantennes, diefstal van telefoonkabels, los-
^Ischroefde wielmoeren, water in benzinetanken en een poging
brandstichting zijn als sabotagegevallen genoemd in het
pport van de Zweedse generale staf.
Overlegorgaan
De Zweedse dienstplichtigen heb
ben op compagnieniveau overlegor-
gaaien, waar met de officieren over
praktische zaken gepraat kan wor
den. Het kader is daarbij natuurlijk
gebonden aan allerlei voorschrif ten
en als zo'n overlegorgaan overgeno
men wordt door „radioalen" dan
worden de gesprekken erg moeilijk.
Vain de kant van de dienstplichtigen
wordt steeds gewezen op een gebrek
aan demooratie binnen de Zweedse
krijgsmacht. Ook worden langzaam
aan-acties en sit-down-stakingen ge
organiseerd.
Voor dit soort tactiek bestaan bro
chures die door een groot aantal
linkse organisaties wordt Uitgege
ven. Voorts kennen de Zweedse
dienstplichtigen eens per Jaar een
soort dienspüchtigenparlement. Tij
dens die vergadering worden allerlei
moties van de troepen behandeld,
waarover dan met de legerleiding
gepraat wordt. In het voorjaar ont
dekten de dienstplichtigen echter dat
er drie veiligheidsofficieren van de
generale staf op hun bijeenkomst
aanwezig waren, met de bedoeling te
spioneren. De officieren werden de
zaal uitgegooid en de Zweedse om
budsman van Justitie bemoeide zich
ermee. Die kwam tot de conclusie
dat de veiligheidsdienst zich zeld
zaam onhandig had gedragen en bo
vendien waarschijnlijk buiten haar
boekje was gegaan, maar dat was
niet helemaal te bewijzen.
Van de kant van de organisaties
die een kritische instelling tegenover
het leger bezitten, wordt ten ene ma
le ontkend dat zij zich met directe
sabotage bezighouden hoewel men
toegeeft een politieke rol binnen het
leger te willen spelen. Het lijkt er
dan ook meer op dat de Zweedse ge
nerale staf zonder daarvoor bewij
zen te hebben, probeert politieke
agitatie te koppelen aan directe sa
botage, terwijl het veel waarschijn
lijker is te veronderstellen dat de
opgesomde ,ysabotage-hanidelingen"
voortkomen uit gewone onwil of
lamlendigheid van de Zweedse
dienstplichtigen, die daarbij meestal
niet weloverwogen te werk gaan en
soms hun handelen met wat politie
ke kreten proberen te motiveren. En
dat aan de andere kant de zogeheten
harde politieke kern zich beperkt tot
het bedrijven van propaganda vaak
in de vorm van soldatenbladen en
stencils en het stellen van kritische
vragen aan het kader.
Daar komt dan nog bij dat het
Zweedse leger, door de voortduren
de kritiek, waaraan het de laatste
Jaren is blootgesteld, door onder
meer interpellerende politieke par
tijen - vooral de sociaal-democraten
en de communisten zijn actief - en
ook gezien de voorgestelde bezuini
gingen op het defensiebudget, nogal
zenuwachtig reageert. De legerlei
ding uit dan ook de laatste tijd regel
matig haar bezorgdheden over de
haars inziens dalende effectiviteit
van de militaire activiteiten.
Zweden en Finland, twee neutrale mogendheden tussen NAVO
en Warschau-pact. Het Zweedse leger heeft een geweldig ap
paraat opgebouwd om die neutraliteit te waarborgen.
Roest op vliegtuig Het veronge
lukken van een Vanguard-passagiers
vliegtuig van British Euroopean Air
ways bij Gent op 2 oktober vorig
Jaar is te wijten aan ernstige roest-
vorming op de druk cabine aan de
staart van het vliegtuig. Tijdens de
vlucht scheurde de wand van de ca
bine en braken staartstukken af,
waardoor het toestel onbestuurbaar
werd, aldus een rapport dat het Brit
se ministerie van Handel en Indus
trie heeft uitgebracht over het on
geluk, dat aan alle 63 inzittenden het
leven kostte.
is open op
OUDEJAARSAVOND
van 23.00—03.00 uur
met een
NACHTCONCERT van
ex leadzanger van de
Zombies.
Entree f 5,—%
5 JANUARI speelt de
Entree f 5,—w
BREESTRAAT 66 - LEIOEN
TELEFOON 34154.
een aanslag op een elektricitedtslel-
ding voorbereidde. Hij werd in 1970
tot drie maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
Waar de Zweedse generaals zich
echter het meest zorgen over rna-
1970, 47 in 1971, terwijl in de ken zijn de ondermijnende activitel-
zes maanden van dit Jaar 35 ten van zogeheten linkse groeperin-
en werden geconstateerd. In gen binnen de Zweedse kazernes. Ze
dus 128 gevallen over de af- wijzen hierbij op het feit. dat een
•n vierenhalf Jaar. Maar 't op- groot aantal groeperingen aan de
icelijke is, dat slechts een geval linker kant van het politieke spec-
sabotage daadwerkelijk be we- trum de laatste Jaren haar leden
niet meer aanraadt hun dienstplicht
te weigeren, maar ze in plaats daar
van aanmoedigt propaganda en agi
tatie binnen het leger te bedrijven.
Een doelbewuste, fanatieke harde
kern ondermijnt het werk van het
leger, aldus het rapport.
schuldigen worden anarchis-
i marxisten-leninisten van ver
tillende herkomst aangewezen.
Zweedse leger is aan het tellen
.gen en men komt tot zes geval-
sabotage in 1968, vijf in 1
kon worden. Een dienstplichtige,
geen lid van een politieke
gaf toe uit politieke mo-
gehandeld te hebben, toen hij
c .0nó®9s Hl—
""ESS"-»,
yjUJÖj,
IWJU
KWW"'
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Sprang G. Broere
te Harde.
GEREF. KERKEN
Beroepen te 's Gravendeel, J. F.
Put te Scharendijke.
Aangenomen naar Amerongen J. D.
übels te Akkrum die bedankte voor
Appelscha.
Benoemd tot bijstand in het pasto
raat te Barendrecht A. van Es eme
ritus predikant te Dubbeldam.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Almelo A. W. Drechs-
ler te Den Haag-zuid.
GEREF .GEMEENTEN
Beroepen te Hellevoetsluis J. Baa-
yens te Tricht-Geldermalsen.
DOOPSGEZINDE GEMEENTE
Benoemd tot predikant buitenge
wone werkzaamheden bij het Menno
Simonsz Huis te Amsterdam mej.
ds. M. C. Stubbe te LJmuiden.
(Van ome correspondente)
WENEN (GPD) "Stalin zal
eens in de wereldgeschiedenis als
de grootste tiran van alle tijden
te boek staan. Zijn terreur is er
ger geweest dan die van Hitier.
In de jaren '30 is Sowjet-Rusland
overspoeld door rivieren van
bloed. Er zijn dagen geweest dat
er alleen al in de gevangenissen
van Moskou vele duizenden men
sen werden vermoord". Dat is de
kern van het beroemde boek
Oorzaak en gevolg van het Sta
linisme" van de Russische geron-
toloog Zjorès Medwedjew, die de
zer dagen op bevel van de Sow-
jetrussische autoriteiten de wijk
naar het westen moest
De thans 47-Jarige Zjorès Medwed
jew wordt samen met zijn tweeling
broer Roy als een van de leiders
van het ondergronds verzet in de
Sowjet-Unie beschouwd. Beiden zijn
lid geweest van de partij tot ze er
uit werden gegooid. Beiden beschou
wen zich ook nu, na hun lange lij
densweg door gevangenissen en psy
chiatrische inrichtingen, nog steeds
als marxisten. Hun kritiek richt
zich niet op het communisme als
zodanig, maar alleen op de defor
matie ervan door de Sowjetrussi-
sche-leiders. Tien Jaar lang hebben
ze in de Illegale pers, de „Samiz-
dat", de permanente verkrachting
van de democratische grondrechten
in hun vaderland aan de kaak ge
steld en gestreden voor bevrijding
van de politieke terreur.
ZJores en Roy zijn zoons van de
bekende bolsjewiek Medwedjew, die
op bevel van Stalin in 1937 werd
gearresteerd en in 1941 in een ko
lenmijn aan de poolcirkel aan hon
ger en uitputting bezweek. Zijn
zoon ZJores werd genoemd naar de
in 1914 vermoorde Franse pacifist
Jean Jaurés. ZJores is als geneticus
directeur geweest van het laborato
rium voor stralenbiologie in Ob-
minsk. Meer dan 100 wetenschappe
lijke publikaties staan op zijn
naam. Door zijn laatste boek, geti
teld „Wie is gek geworden?", dat
hij samen met zijn broer Roy over
de hel in de Russische psychiatri
sche klinieken heeft geschreven, is
hij voorgoed in ongenade gevallen.
Opschudding
Toen er in Juli van dit jaar in
Kiew een internationaal congres
voor gerontologen werd gehouden,
wekte het feit dat de vermaarde
Russische gerontoloog ZJores Med
wedjew daar niet aanwezig was
grote opschudding. De geheime poli
tie had hem de deelneming verbo
den wegens zijn ondergrondse agi
taties. ZJores Medwedjew nam
daarop vakantie, reisde privé naar
Kiew en wilde met een geleende
entreekaart de congreszaal betreden
toen hij door de geheime politie
werd gegrepen.
In het hoofdbureau van politie in
Kiew werd hij urenlang verhoord,
waarna hij door een agent naar
Moskou werd teruggebracht. Nog
dezelfde dag werd via buitenlandse
correspondenten in de Russische
hoofdstad het gehele verhoor in het
Westen bekendgemaakt.
Dankzij zijn internationale faam
schijnt de politie niet veel meer te
gen ZJores Medwedjew te durven
ondernemen. Dat is vermoedelijk de
reden waarom hij kortgeleden ver
lof heeft gekregen voor een Jaar
naar Engeland te gaan. In feite
komt dit neer op verbanning. Nie
mand in de Russische hoofdstad re
kent erop dat hij nog ooit terug zal
kunnen komen. Al in de afgelopen
maanden heeft een aantal bekende
dissidenten van de politie de keus
gekregen óf naar het Westen te
emigreren of naar Siberië te ver
dwijnen.
De fysicus Tchalidse zit thans in
Amerika, evenals de dichter Joslp
Brodskij; de schilder Joeri Titow is
in Rome, de cineast Stein, de orien
talist Glasow en de dichter Jesse-
ni-Wolpin konden eveneens de Sow-
Jet-Unie verlaten. Dit is de nieuwste
strategie van de Russische politie
om het ondergronds verzet de kop
in te drukken. De oppositie wordt
op deze manier van zijn intellectue
le leiders beroofd, hetgeen op de
minder bekende achterblijvenden
een demoraliserend effect heeft. En
de Sowjetrussische leiders behoeven
zich niet door processen of opslui
tingen in werkkampen of psychia
trische inrichtingen te compromitte-
Uit partij-archief
In de publikaties van deze ZJores
Medwedjew komen talloze feiten en
documenten voor, die uit de nog
steeds gesloten archieven van de
partij afkomstig moeten zijn. Hij
noemt de namen van meer dan 700
partij- en regeringsbonzen, die op
persoonlijk bevel van Stalin zijn
vermoord. HIJ beschrijft de marte
lingen, begaan aan tientallen groot
heden als prof. Roebin (de eco
noom), mevr. Lakoba (bestuurslid
van de partij in Agazië) en Nadjes-
da Mandelstamm (de vrouw van de
bekende dichter). „In de kerker van
onze politie zijn meer communisten
vermoord dan er In drie Jaar revo
lutie en in vijftig Jaar ondergrondse
strijd van het wereldcommunisme
zijn gesneuveld", zegt ZJores Med
wedjew in een van zijn publikaties.
In Moskou is men ervan overtuigd,
dat er onder de dertien partij-in
stantie, althans één bekend politicus
is die hem tot nu toe heeft gedekt.
Aan die geheimzinnige figuur heeft
hij vermoedelijk ook zijn „emigra
tie" naar Engeland te danken. Men
kan benieuwd zijn naar de onthul
lingen die hij, als hij eenmaal tn
vrijheid is, nog voor de wereld in
petto heelt.
