Max v. d. Berg
neemt Kret's
uitdaging aan
Is Leiden te
vergelijken
met Groningen?
rschilt
antrum
oningen
BINNENSTAD ONDER DE LOEP 1972
et dat
Groningen
aanvaardt
nota voor
Binnenstad
Prof. Sma
m Leiden
- DAG 30 DECEMBER 1972
PAGINA 17
be
erma j
en plannen. Groot
ran Max vxi. Berg was
van de Harmonie. Nou,
^at weg. Kon Groningen de
verweeenlijken.? Wat
'kt er in de omgeving?
daar dienstverlenende een-
pel uit de grond? Wanneer
binnenstad dicht
'>u naar Groningen gaat,
haasje-over springen
']de aeito'a O- is één lullige
elstraat.
proeft het aan de toon van
li ramt,
scussle: geen raadeverga-
Wetóiouder Kr et zat gis-
In een kring van bin-
üiKl m CCÜ VUI IAU-
tadcd lefhebbers - teden vwwj
Tekst
Hans Melkert
Foto's
Bureau voorl. Groningen
taai
reau
lndii(
ilen
-Md i
UU. UAiLSI
kregen een onderzoek ln te steller
naar de klacht van het Surinaamse
echtpaar.
GRONINGEN (ANP) De raad
van Groningen heeft gisteravond de
omstreden nota voor de binnenstad
aanvaard met 22 tegen 17 stemmen.
Voor stemde® PvdA D'Sö CPN en
PSP.
Enkele punten uit de nota: hand
having sun het karakter van de bin
nenstad. terugdringen van het ge-
I motor is eerd verkeer, veel voetgan-
j gersgèhieden, geen parkeergarages m
I het stadshart 'wel aan de rand van
■heit centrum) en een selectieve grond-
politiek.
De oppositie in de- raad vond 'o.m.
.-'de veïtaeersfüosóffe ln de nota te in
grijpend. De WD was tegen de
gnondpoMifk. De nota la bedoeld als
bSsls voor een structuurplan
LEIDEN /GRONINGEN Zoals
in tal van andere steden bracht 1972
ook veranderingen in de centra van
Leiden en Alphen a. d. Rijn. Alphen
kreeg een voetgangersgebied, ln
Leiden werd het niet uitge
breid, zoals de bedoeling was op het
moment, dat de cityring ln gebruik
kwam. Dat laatste gebeurde tien
dag-en vóór Kerstmis, maar de raad
besloot in afwijking van zijn eerder
genomen besluit de Breestraat nog
open te laten voor verkeer.
Niet ledereen was het eens met
deze „draai" van Kret, Leidens wet
houders van stadsontwikkeling (fo
to links boven). In de raad en er
buiten (o.a. in de adviesraad voor
de binnenstad) stond de binnenstad
sterk ln de belangstelling. In één van
de vele discussies kreeg Kret te horen
Groningen en in het bijzonder zijn
Jonge collega-wethouder v. d. Berg
als voorbeeld te nemen. Hij zette zich
er tegenaf, zoals uit het krantenknip
sel ln de linker kolom blijkt.
Enkele dagen later stond ook in de
ze krant, dat de raad van Gronin
gen de z.g. doeleindenmota voor de
binnenstad, een omstreden werkstuk
van v. d. Berg, had aanvaard (zie
knipsel). Weer een reden om Lel
den te gaan vergelijken met Gronin
gen.
We doen dat gemakkelijk in Lel
den. Vaak wordt gezegd: kijk naar
Groningen. Ook ik heb dat in deze
rubriek wel gedaan. Zijn de bin
nensteden te vergelijken? Ik ben
er gaan kijken en natuurlijk zijn er
overeenkomsten, maar er zijn geloof
ik, meer verschillen Trek zelf
de conclusie maar na het lezen van
deze pagina, waarop de binnenstads-
filosofie van de Groningse wethou
der centraal staat.
heeft gelijk als hij zegt,
oningen veel verschilt van Lei-
5LAI e centrumpositie is veel groter,
lik op de kaart leert, dat de
igse binnenstad centrum is
en veel groter gebied dan Lei-
p mringt. Groningen heeft geen
rentie, niet
uwarden zijn de grootste en
niet groot) en niet van wón-
ra in de orde van grootte als
reiajeidsenhage.
om Groningse binnenstad heeft
tie er functies dan de Leddse.
oor is Groningen bij wijze van
etropool. Voor de noor-
zoutjg Groningen „stad" en ver
geen. Het is van oudsher
w^delsstad, wat meer leven geeft
centrum dan in Leiden met
rgane industrie-glorie. Het is
al veel dynamischer.
- ^binnenstad is niet zo oud, hoe-
heel wat historische panden
TTE;e
ziet er veel minder verpau-
iiit en heeft flinke woonbuur-
ït behoorlijke huizen. De woon-
e staat bij het huidige ge-
ebestuur hoog genoteerd,
winkelstraten zijn er zonder
gezellig. Het voetgangersge-
„aangekleed" en krijgt bin-
t een grote fontein. Duiven
al, als op de Dam in Amster-
Er staan mooie winkels in het
tm. Alle bekende namen zie Je
Breda het Haagje van het
Groningen is Amsterdam
Mo et noorden, met rosse buurt en
1 hoeft niet te zoeken naar een
irant, Je struikelt bij wijze
11111 preken over de terrassen. Het
iwezen maakt een grote bloei
het voetgangersgebied, waar
il nieuwe vestigingen zijn geko-
jg yJm aanstaande zijn.
ien heeft op één na (Amster-
de grootste binnenstad van ons
en daarbij nog een langgerekte.
ebied binnen de Groningse sin-
ninjp kleiner en zeker het stadshart
de diepen. De Groningse bin-
ad ls als een spin in zijn web:
kanten komen de draden
Het verkeer komt sterk verdeeld
het stadshart.
Conclusie van een diepgaand bezoek
aan Groningen: Leiden ls er niet
mee te vergelijken. De stad in het
noorden heeft duidelijk minder
structurele achterstanden, maar
heeft als groot probleem de werk
gelegenheid. Op die grond ls het
voor het verre Den Haag een er
kend rampgebied, een kwalificatie,
waarom Leiden bij herhaling heeft
gevraagd, maar die gezien de rijks-
steun totnogtoe niet is toegekend.
Er komt voor Groningen wel be
hoorlijk geld los. Neem alleen al
de aanvullende uitkering van f 9
miljoen, die kort vóór kerst
vreugde bracht in de kring van
burgemeester en wethouders (ge-
alen hun Jeugd spreekt de B vaak
over de W's als „mijn crèche") en
de raad.
Een punt van overeenkomst, maar
meteen een duidelijk verschil vor
men de verhoudingen in de raad.
Ook in Groningen polarisatie als in
de Leidse raad, maar links heeft
een meerderheid met 22 van de
39 zetels. In Leiden steunt het col
lege op 19 van de 39. In de 170.000
inwoners tellende noordelijke
hoofdstad is een college van so
cialisten en communisten aan het
bewind, een hechte groep. In het
bijna 100.000 tellende Leiden is het
college afkomstig uit de VVD en
de confessionele groepering, veel
minder hecht dus.
Kret zou, al zou hij hot willen, geen
beleid kunnen voeren als zijn Jon
gere Groningse collega v. d. Berg.
Bij het uitstel van de B reestraat-
afsluiting is duidelijk geworden,
dat in het Leidse college en de
fracties, waarop het steunt, com
promissen noodzakelijk zijn om
geen breuk te veroorzaken. Dat is
logisch, want pressiegroepen als
middenstanders hebben meer
macht met een beroep op bijv. én
WD én KVP dan op socialisten.
Daarbij komt, dat in Leiden DS '70
en de CPN in zaken als deze eer
der met het college meegaan dan
met het PAK, de oppositie, die daar
door ook geen vuist kan maken.
Al die omstandigheden geven het
binnenstadsbeieid een totaal ver
schillende aanpak. In Leiden een
hard werkende wethouder, die met
zijn technici plannen maakt en
die aan de raad voorlegt. In Gro
ningen een even hard werkende
(„16 uur per dag") wethouder, die
plannen uit burgerij en raad
(„soms zet ik ze met een viltstift
op een stuk papier") door zijn tech
nici laat uitwerken.
Ook daar is in het nabije verle
den ruimte geschapen voor het ver
keer. De huidige gemeentebestuur
ders komen daarvan terug. Structuur-
en verkeersplannen zijn de prullen
bak ingegaan. Een bij wijze van
spreken met asfalt gedempte gracht
(.landingsbaan", zeggen ze in Gro
ningen) krijgt minder asfalt en veel
groen en bomen. Bestemmingsverkeer
heeft niet zoveel ruimte nodig en
doorgaand verkeer moet eruit.
De bomen staan hoog genoteerd.
Langs de singels dreigden bomen
kapot te gaan door het verkeer. Er
zijn 500. parkeerplaatsen weggehaald.
Zo doen ze dat ln Groningen, waar
voor kort-parkeren de ruimte ook be
perkt is. Toch hoef Je er niet, om Kret
te citeren, haasje over te springen
over auto's. De Groningse binnenstad
zit veel minder dicht met auto's dan
de Leidse. Files komen weinig voor.
chaos is zeer zeldzaam.
Groningen is het ds bewezen
minder druk met verkeer dan de
steden in de Randstad. Die zijn het
voorbeeld voor Groningen, dat geen
toestanden als in de Randstad wil
krijgen. Het hanteert voor de bin
nenstad de menselijke maat. Die is
op alle bladzijden van de nota „Doel
stelling binnenstad" uitgangspunt.
„De Raspoetin van Groningen"
hebben ze hem genoemd, de
Jonge wethouder, geboren ln het
Zuidhollandse Ammerstol, van
wege zijn politieke kleur vaak
„Moskou aan de Lek" genoemd,
maar opgegroeid in 't oosten en
afgestudeerd (sociologie) in Gro
ningen. Zijn werkkamer in het
statige stadhuis is een groene
pijpenla. Tussen twee oranje
lampen met planten eronder
staat de wethouder op en steekt
zijn bezoeker een smalle hand
toe uit een leren vest, deel van
de hippe outfit: ribfluwelen
broek, koltrui, armbandje, haar
tot op de schouders, baard en
snor, ,Max v. d. Berg", zegt hij,
.zullen we een andere plek op
zoeken, want hier blijft de tele
foon gaan. Even wat zaken af
doen met Evelien".
Evelien, de secretaresse, waar
schuwt even later: Max komt
er aan'. Hij draagt een zwarte
bontjas. Aan de overkant zoekt
hij een bruin café op met pal
men voor de ramen, 't Is er vol,
Max kent vele bezoekers en ve
len kennen Max. Een meisje
hurkt naast zijn stoel: „Je stond
Dp de kandidatenlijst voor de
Kamer. Ik heb Je niet gekozen,
want we willen niet dat Je weg
gaat".
Max lacht, is gestreeld, lijkt
een beetje ijdel. „Ik had 2000
voorkeursstemmen, lang niet ge
noeg dus. Ik had het toch niet
gedaan. Ik heb hier iets af te
maken. Ik heb veel steun van
mijn eigen generatie (beneden
de 30) en van mensen boven de
60. De tussengroep is veel min
der politiek geëngageerd".
Max v. d. Berg „niet ge
trouwd, geen tijd" is duidelijk
'n politieke wethouder. HU werd
bijna drie jaar geleden raadslid
bU de "coup" van jonge intel
lectuelen in de P.v.dA., die
een beetje te vergelijken is met
de Leidse gang van zaken bij de
Jongste raadsverkiezingen. Hij
werd meteen wethouder, zonder
de vaak hoog geroemde bestuur
lijke ervaring. Van de ene dag
op de andere was hij van weten
schappelijk medewerker aan de
universiteit één van de leiden
de Groningers en het duidelijkst
aansprekende voorbeeld van de
gemeentelijke politiek, die on
langs leidde tot een geheel links
college.
„Dat ontbreken van bestuur
lijke ervaring was een enorm
voordeel. Ik deed dingen, ik liep
bij wijze van spreken door mu
ren heen. Ik kon dat doen. Men
nam het me als nieuwkomer niet
kwalijk". Natuurlijk heeft hij
tegenstanders. Je zegt Ja of nee
tegen een man, die geen com
promissen kent, er ls geen tus
senweg. In de raad is er een
duidelijke polarisatie. „Ik zit na
tuurlijk lekker, omdat links in
meerderheid is. Daardoor
kwam de nota „Doelstelling bin
nenstad Groningen" erdoor. Was
het niet gelukt, dan was Ik ge
gaan".
We zitten midden ln het on
derwerp. Max nipt aan zijn sher
ry. „Ja, ik weet, dat er mensen
zijn, zoals Jullie wethouder Kret,
die zeggen, dat het een plan op
papier ls. Maar het is het uit
gangspunt van alles. Op basis
hiervan maken we een struc
tuurplan, wat Juridische rim
ram. Daarna een bestemmings
plan".
Uitgangspunt van de nota: be
volking en raad bepalen het be
leid.
V. d. Berg: „Er komen geen
kant-en-klare plannen van de
technici op tafel, die de wethou
der doorspeelt en waartegen de
raad Ja zegt. Dat is technocra
tie, geen democratie. Bevolking
en raad zeggen: zus en zo wil
len we het en de technici wer
ken dat uit".
Zo'n aanpak vraagt veel van
ie wethouder, vooral contacten.
„We praten nog steeds met een
grote groep uit de partij. Daar
worden veel plannen geboren. De
bevolking vertelt wat ze wil.
Geen mode-inspraak zonder iets
te zeggen te hebben. Die in
spraak kent de arbeider uit het
bedrijf, waar hij werkt. Daar
gelooft hij niet in. En alle par
tijen, iedereen dus, moet In
spraak hebben.
Niet alleen een pressiegroep als
de middenstand. Een lastige
groep overigens, die best wil
meewerken. Maar op basis van
dit beleid. Daar ga ik mee
door. Als ze dat niet willen, kun
nen ze me volgende keer laten
vallen. Maar ik ben voor vier
jaar gekozen".
Het klinkt autoritair, ln de
geest van de socialisten van vroe
ger. Maar 't werkt. Ingaand op
Kret's opmerkingen over Gro
ningen zegt hij: „Nu al is het
wandelgebied groter dan die ene,
overigens niet lullige Heren
straat. Het Martini Kerkhof ia
autovrij, in 1974 volgt de Vis
markt. Het doorgaand verkeer
gaat van de Grote Markt en dus
uit het centrum. In Januari be
ginnen we met de eerste parkeer
garage, aan de rand van 't cen
trum, niet erin. Van die par
keergarages langs de Diepen
('n soort ringweg) komen lusjes
het centrum in voor automobilis
ten, die er moeten zijn. Waar de
voetganger van nature recht
heeft op de straat, gaat de auto
eruit. Er komen speciale fiets
paden (niet voor brommers» van
het centrum naar de buitenwij-
ien. Het openbaar vervoer ln
handen van de gemeente (te
kort f 3 miljoen per Jaar) en dat
moet ook wel, want anders ben
Je afhankelijk van een particu
liere maatschappij moet opti
maal functioneren".
Kret heeft gezegd: Ik wil over
vijf Jaar praten met v. d. Berg.
Max zegt: „Een uitstekende ter
mijn, waarop ik me richt. Geen
toekomst maken tot 2000. Laat
Kret over vijf Jaar maar ko
men. Dan is een groot deel van
de papieren plannen uitgevoerd.
Nu al merk Je de weerklank
van de doeleindennota: alierlej
horecatoestanden, shopjes enz
Een beleggingsmaatschappij wil
de een parkeergarage bouwen in
het hart van de stad. Dat heb
ik afgeketst en in gezamenlijk
overleg komt er nu een gezel
ligheidscentrum. Dat gaat door
werken".
