)ok geharde mannen waren kluts kwijt
inkomensverschil vindt
lasis al in het onderwijs
Van minuut tot minuut
TTerug naar de hel
van Prinsenbeek
E. H. Limborgh:
Attentie!
Oudejaarsavond
20 uur
Weer gratis reizen
2januaridagenopuw
65+kaart en op de nieuwe
60+dameskaart
Mgr. Gijsen benoemt nieuwe secretaris
IJDAG 29 DECEMBER 1972
janceverplegers, brandweerlie-
politiemensen zijn wel iets
d. Maar soms kan de realiteit
lokkend zijn, dat ook zij door
sos lijken te worden bedolven,
int L. Hoedemaker, een erva-
ilitieman die in de eerste uren
ramp de leiding had, windt
i doekjes om: „Ook de ge-
mannen waren hier echt
de kluts kwijt". Enkelen van
Iders en slachtoffers vertellen
maanden na de ramp
un eerste emoties en reakties
helse chaos van vuur, mist
lammer van stervende mensen,
loe Je als Je zo'n ravage van
tde en geblakerde WTakken
links en rechts het erbarme-
ekerm van mensen in doods-
loort?
BBjfc ir Henk van Gils (25) uit
iwaluwe die vlak voordat zijn
y m achteren werd gegrepen er
ijn collega Vennerio Looi uit
ringen en daardoor aan een
dood ontsnapt, zegt:
il wilden we nog zo graag:
aden gewoon niets doen. Je
ienslotte geen ijzer met han-
eken. De gewonden zaten in
kken bekneld. Om hen te be-
i was er gereedschap nodig.
at dus totaal machteloos en
A een benauwende ervaring. Je
at Je nodig bent, dat Je men-
kunnen redden, maar Je
r gelaten bij dat dat niet
ik is. Je realiseert je op dat
05.54: Kettingbotsing begint. In de
volgende minuten rijden 61 voertui
gen in de mist op elkaar, vliegen
tankauto's in brand en vinden 13
mensen de dood. Gewonden en ster
venden zitten bekneld in de wrak
ken. Het wachten is op ambulances
en kraanwagens. Overlevenden ren
nen in paniek handenwringend
heen en weer in de mist.
05.59: Twee surveillancewagens van
de Bredase politie komen ter plaat
se en melden: „Ernstige aanrijding
in dichte mist".
06.03: Eerste ambulance (Kuster -
mans) arriveert bij de ramp.
06.04 Porsche A-17 van Rijkspolitie
arriveert en waarschuwt overige
verkeer met fakkels.
06.07: Verpleger Kusterraans meldt
aan GGD: „Groot alarm, stuur
meer ambulances".
06.10: Rijkspolitiemannen van Et-
ten-Leur en Prinsenbeek arriveren.
06.24: Brandweer Breda arriveert.
0630 Adjudant Hoedemaker van
RP-staf district Breda neemt lei
ding van reddingswerkzaamheden
ter plaatse over.
06.45: 19 ambulances aanwezig voor
afvoer gewonden.
07.15 Adjudant Hoedemaker aan
meldkamer RP Breda: „Alle gewon
den afgevoerd. Voldoende materieel
en personeel aanwezig".
07.36: Brandweer geeft sein:
„Brand meester".
07.40: Luitenant B. A. Lutken
neemt leiding ter plaatse over.
08.10: H. J. Bogers (leider ruim
werk) ontvangt bericht, dat 17e
kraan is aangekomen.
09.00: Luitenant B. A. Lutken krijgt
melding: „Er zijn personen gesigna
leerd die zich verdacht ophouden.
Vermoedelijk rovers".
10.15: Lege tankauto van fa. Gebr.
Broere uit Dordrecht arriveert om
ontplofbare lading van verongelukte
tankauto over te pompen.
13.55: Beide schrijf ploegen van
rijkspolitie (10 man), die ongeval
registreren en in kaart brengen, ge
reed met hun werk ter plaatse.
17.00: In verband met omleiding
ontstaat tijdens spitsuren tussen
17.00 en 18.30 een file van ongeveer
acht km.
18.15: Brandweerploeg Breda rukt
in.
20.30: Bogers meldt: „Alle wrakken
afgevoerd".
Rijkswaterstaat begint met asfalte
ring van nieuwe laag wegdek.
02.15: Heijermans (RWS) meldt:
„Beide rijbanen weer vrij. Verkeer
kan normaal doorgang vinden".
02.30: Wegomlegging opgeheven.
34]
a JO. AVUrUOVUi» JV,
1| it Je beperkingen. Wel hebben
ik een vrouw die ge-
de berm zat een eindje
begracht, bij al die brandende
vandaan. Ze was helemaal in
res, en riep alsmaar om haar
alaitJe-
dat lag dood in haar platge
drukte wagen. De vrouw had ver
wondingen aan haar hals en die
hebben we zo goed en kwaad als
dat ging verbonden. Verder liepen
we stomweg wat rond. De klappen
en al dat geschreeuw van mensen
in nood hoor Je, maar je beseft op
dat moment eigenlijk niet wat er
allemaal precies aan de hand is",
aldus Henk van Gils.
Ontzettend
„Het wachten op geneeskundige
hulp duurt op zo'n moment ontzet
tend lang, maar in feite kwam de
Op 25 augustus vond op
]ksweg 16 - tussen Rotterdam
Breda, ter hoogte van Prin-
ibeek - de ernstigste ver-
Bal trsramp plaats die ons land
-dit heeft gekend.
o een kettingbotsing van 61
tuigen in dichte mist, wer-
13 doden en 23 gewonden af-
[ateriële schade; tussen de
15 miljoen gulden,
ninste 265 mensen van de
GGD, Brandweer en
takelwagens waren meer
2.000 uren onafgebroken
>m de eerste hulp te
penen.
p maanden na deze ontzet-
de ramp brachten wij - in
werking met het rijkspo-
I eblad R.P.-magazine - een
dtal helpers van het eerste
uur bijeen, om zich gezamelijk
te bezinnen op een aantal vra
gen die zijn gebleven en die ie
dere automobilist direkt raken.
Want een "Prinsenbeek" kan
zich - vooral in deze donkere en
drukke dagen opnieuw voordoen.
In. vijf exclusieve reportages
zullen redders en geredden hun
emoties en ervaringen van die
afgrijselijke 25ste augustus
1972 vertellen.
Wij hopen, samen met de
Rijkspolitie, dat deze repprtage
een steentje bijdraagt tot meer
verkeersveiligheid op de weg.
Wanneer hierdoor slechts één
mensenleven gespaard zou blij
ven heeft het reeds aan zijn doel
beantwoordt: want wat is er
kostbaarder dan een mensenle-
eerste ambulance al wij snel". Dat
was de ambulance van verpleger C.
J. M. Kustermans (30). Hij vertelt:
„Ik wist op dat moment echt niet,
waar Ik het eerst moest beginnen.
Van alle kanten kwamen mensen
naar Je toe, om Je bij slachtoffers
te roepen. Overal was Je nodig
een enorme chaos van schreeuwen
de en kermende mensen in de mist
en overal wrakken van auto's,
waarvan sommigen brandden.
Niemand wist eigenlijk wat je het
eerst moest doen. Ik ben maar ge
woon ergens begonnen, samen met
politiemensen, later ook met de
hulp van chauffeurs. We hebben
nog drie mensen uit de wrakken
kunnen halen. Eerst een mevrouw
met een behoorlijke verwonding
aan haar hals; die hebben we aan
de kant van de weg gelegd. Toen
een man die met zijn been vast zat
en veel pijn had. En een vrachtwa
genchauffeur met een verbrijzelde
knie, die ook bekneld zat. Ook hem
hebben we eruit gehaald.
Gewonden
Terwijl broeder Kustermans zijn
eerste gewonden helpt, arriveert de
Jonge wachtmeester J. J. A. Mus-
kens (22) van de rijkspolitiepost
Prinsenbeek in zijn KSA. Het is of
hij droomt: „Heel die sfeer van die
mist met vuurgloed en kreten van
mensen, is niet te beschrijven. Je
dreigt even in paniek te raken,
maar daar heb Je geen tijd voor,
want je ziet medemensen in nood
en Je begint te vechten voor ham
leven. Samen met de anderen".
De brandweerploeg van Breda
rijdt na aankomst meteen naar een
enorme vuurzuil. Daarbij staat een
tankwagen en explosie daarvan kan
nog velen het leven kosten. Met
persgasmaskers op en persluchtap-
paratuur in aanslag banen de man
nen zich een weg. Een hogedruk-
sfcraal redt de levens van een man
en een kindje.
Brandmeester P. H. Timmermans
(45): ,M die auto's zaten in elkaar,
verwrongen als proppen papier.
Twee mensen konden we redden, de
anderen waren al overleden. Je
staat machteloos. Zo'n ravage en
zo'n menselijke ellende heb ik in al
mijn brandweerjaren nog niet ge
zien. Gelukkig heb Je geen tijd om
daarover na te denken. Je moet
handelen.
Zelfs voor de geharde man
nen was dit te veel
jrote angst
Mij grote angst
die tankwa- komt H. J. Bogers met de eerste lega Bogers, die ter plaatse goed
gens! Die tankwagens! Tot mijn takelwagen bij de ramp. „Ik wist
schrik zag ik vier, vijf van die ko
lossen bij elkaar staan. De ene,
waarvan één compartiment in
brand stond, zijn we direkt gaan
koelen en koelen en koelen, wel en
kele uren met meerdere lagedruk-
stralen, om een ontploffing te voor
komen. Want anders was de ramp
nog veel groter geweest.
bekend ls. Van concurrentie is bij
deze catastrofe die zelfs ervaren
bergers doet verbleken, geen spoor.
Die avond om half negen na 14
onafgebroken zwoegen meldt
niet waar ik het eerst moest begin
nen. Van alle kanten werd geroe
pen. Op aanwijzing van de politie
-i beter overzicht van de
chaos had. ben ik begonnen enkele Bogers: „Alle wrakken afgevoerd
„^....cen uit ..<taar te trekken. Kort
daarop kwamen er gelukkig meer Volgende aflevering: "Is mijn
takelwagens".
Hoewel er veel grotere bergingsbe-
ADVERTENTIE
liet bereiken van een centraal loon- en prijsakkoord,
lijk geworden doordat de regering verlangens van de
weging (die onder andere op onderwijsterrein lagen)
gde, is de basis gelegd voor een samenhangend in-
nsbeleid.
frm is (nog) niet nauwkeurig gedefinieerd, maaT heel
kan men stellen dat zo n beleid rechtvaardiger in-
nsverhoudingen en het ideaal van gelijke kansen voor
sen binnen bereik moet brengen!
Burgi
ers
een rechtvaardige inkomens-
ig ongetwijfeld een belang-
&ak, maar het is duidelijk
de zaken in de kem wil
ken terechtkomt bij het on-
De ongelijkheid in kansen
wanneer de kinderen de
binnen gaan. Kinderen uit
oger gewaardeerde milieus
dan al vaak een voorsprong
op kinderen uit gezinnen
ge sociale status. Er moet
dit terrein nog heel wat ge-
Hoe omvangrijk en proble-
die opgaaf is blijkt uit het
schenen boek van ir. E. H.
getiteld „Geen perspec-
de ongeschoolde werkende
er
ende jongeren
borgh heeft in de zomer van
fige Jaar als afsbudeerop-
to het kader van zijn oplei-
bedrijfskundig ingenieur
Technische Hogeschool
:en onderzoek ingesteld
situatie van werkende Jon-
Ue deelnemen aan opleiding
dhg. en van werkende Jeugd,
leen enkel opzicht een
f-iding krijgt.
Ongunstiger
grote bedrijven, als bijrijder, pomp
bediende, inpakker, schoonmaker
e.d. School vinden ze niet zo be
langrijk. De Jongens zijn vaak so
ciaal geïsoleerd, toekomstplannen
hebben ze niet. Het beste kenmerk
voor dze groep is anonimiteit.
ADVERTENTIE
De resultaten van dit veldonderzoek
zijn veelzeggend. De conclusie van
Limborgh: De Jongens, die deelne
men aan vorming en opleiding, ko
men veelal uit gezinnen met een
lage sociale statois. Zij werken voor
een belangrijk deel in de grote me
taalbedrijven in Hengelo (O.), die
de Jongens aanmoedigen om deel te
nemen aan opleidingen. Zij hebben
een afgeronde vooropleiding, de la
gere technische school. In het alge
meen hebben ze een hekel aan
school maar belangrijk vinden ze de
school wel. De opleiding wordt ge
zien als een investering voor de
toekomst en die opstelling geeft
aanleiding tot toekomstplannen en
-verwachtingen.
Veel ongunstiger is de situatie van
de andere groep werkende Jongeren
die het zonder opleiding of vor
ming doen. Zij komen vaak uit ge
zinnen met een zeer lage sociale
status, die soms maatschappelijk
achtergebleven zijn. De nadruk in
de materialistisch ingestelde omge
ving ligt op het loon. Vaak dragen
deze Jongeren bij in de gezinsin
komsten. Na een vaak langdurig
verblijf op de lagere school misluk
ten ze in de vervolgopleiding, de
l.ts. Ze werken, stelt Limborgh, als
ongeschoolde in kleine en middel
De laatste treinen
vertrekken omstreeks
Nederlandse)
|SpoorwegenJ
Met deze resultaten voor ogen is
het niet zo verwonderlijk dat. ir.
Limborgh pleit voor een groot
scheepse aanpak, een totaal-benade
ring. Naast de pedagogische begelei
ding binnen het bedrijf, maatrege
len ten aanzien van leerprogram
ma's en onderwijsbenaderingen van
de school moet er een begeleiding
zijn naar het gezinsmilieu. Lim
borgh ziet hierin een rol voor de
sociale geneeskunde.
Voorwoord
De onderzoekresultaten stemmen dr.
H. F. Mulder, onder wiens leiding
het onderzoek ls uitgevoerd en die
een voorwoord voor de publikatie
schreef, niet optimistisch. Van de
door de regering voorgenomen uit
breiding van de leerplicht tot acht
tien Jaar in de Jaren tot 1980 ver
wacht hij geen wezenlijke oplossing
van wat hij een ernstig maatschap
pelijk probleem noemt: de treuzelen
de emancipatie van de massa. Daar
bij gaat het vooral om onafhanke
lijkheid, zelf bepalen waar men wil
staan in deze maatschappij, kritisch
betrokken zijn bij de steeds snellere
ontwikkelingen.
Onderwijs met een school- en
maatschappijcomponent (het z.g.
participatieonderwijs), zoals wordt
voorgesteld voor de streekcentra
voor vorming van werkende Jeugd,
lost niets op, zo meent hij. Verlen
ging van de leerplicht en verrui
ming van onders- en vormingsfaci
liteiten, hoezeer ook toe te Juichen,
ziet hij vooral als brave, sleutelen
de, op aanpassing gerichte onder
wijsvernieuwingen. Zij vormen
hooguit een voorwaarde voor de
start in de richting van een recht
vaardige samenleving. Uiteindelijk
doel van de onderwijsvernieuwing
moet de hervorming van de maat
schappij zijn. Pas dan zal men in
bedrijf en maatschappij als volledig
mens kunnen functioneren.
Het boek van Limborgh biedt een
helder inzicht in de problematiek
van de werkende Jongeren, ook op
wat langere termijn gezien.
„Geen perspectief voor de onge
schoolde werkende jeugd?" door ir.
E. H. Limborgh - Uitg. Swets en
Zeitlinger B.V., Lisse Prijs f 13,—.
In januari kunt u met NS op uw
65 kaart weer 2 dagen gratis
reizen. En datzelfde aanbod
geldt nu ook voor houdsters van
ae nieuwe 60dameskaart.
Kies uit elke dinsdag,
zaterdag m januari, behalve
dinsdag 2 januari.
Laat aan 't loket uw 65 kaart
of 60 dameskaart afstempelen
en stap in. Voor 1ste klas betaalt
u maximaal 4.- per dag bij.
Buiten de gratis reisdagen reist
u met één van deze
reductiekaarten met maar liefst
50% korting op enkele-
reis-kaartjes.
Een jaarkaart 60 of 65 kost
f 50.- per persoon; een 65
jaarkaart voor een echtpaar
f 75.-. Een 3-maandskaart
60 of 65 kost 20.-; een
3-maandskaart 65 voor een
echtpaar f 30.-.
Elke vrouw tussen 60 en 65 jaar
kan een 60 dameskaart
kopen, elke 65-plusser een
65 kaart (zijn echtgenote mag
jonger zijn).
Breng uw NS-identiteitsbewijs
of pasfotoCs) én een bewijs
waaruit uw leeftijd blijkt
(paspoort of, voor echtparen,
trouwboekje) mee.
Vraag de folder aan 't loket.
voordelig uit met NS
ROERMOND (ANP) Na het
ontslag, op verzoek van de heer J.
Hendrix ala secretaris van het Bis
dom Roermond, heeft bisschop Gij
sen gisteren drs. P. L. J. Moolen, de
nieuwe secretaris van het bisdom,
op diens verzoek en op verzoek vaü
het curatorium, ter beschikking ge
steld van de hogeschool voor theolo
ge en pastoraat te Heerlen. Hij zal
de functie van hoofd van het secre
tariaat van deze hogeschool gaan ver
vullen.
Tot opvolger van drs. Moolen heeft
de bisschop tot algemeen seoretaris
en kanselier van het bisdom be
noemd drs. G. N ïLHabets in Heer
len. Drs. Habets is in 1966 priester
geweest. Hij kreeg een studieopdracht
studeerde achtereenvolgens aan de
universiteiten van Nijmegen, We
nen en Bonn en hoopt de komende
zomer deze studie af te sluiten met
een promotie aan de theologische fa
culteit van Bonn.
In verband hiermee en in
band met zijn leraarschap aan 't bis
schoppelijke college te Sittard zal hij
zijn functie als secretaris van het
bisdom pas medio 1973 ten volle,
gaan vervullen. Kapelaan P. Frant-
zen zal, als opvolger van de ontsla
gen personeelsfunctionarissen Van
Kempen en Korsten, zijn functie per
1 Januari gaan vervullen. Volgens
deken Jochems van Heerlen, lid
van t kapittel van t Bisdom Roer
mond, zijn de nieuwe algemeen-se
cretaris en kanselier van het bisdom,
drs G. N. H. Habets en perschef, J.
Spanjaard, door mgr. Gijsen gisteren
benoemd zonder overleg te plegen met
het kapittel, het orgaan waarmee de
vroegere bisschoppen altijd overleg
pleegden in dergelijke zaken.
Deken Jochems bestempelde zo
wel de nieuwe algemeen-secre
taris en kanselier als de nieuwbe
noemde perschef als „van behou
dende signatuur".
