WITTE KERST?
EENS IN DE
TIEN JAREN
maar.maar.
NIET LANG MEER
EEN OPEN VRAAG
I
Het lijkt allemaal cl leuk
Weer gratis reizen
2januaridagenopuw
65+kaart en op de nieuwe
60+dameskaart
Dagje vrij?
Maak'n
NS-Snippertrip
ZWereldWeer Wacht
RDAG 23 DECEMBER 1972
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
i
Bracknell
Een belangrijke bijdrage tot de
voorbereiding van de WWW-proJec-
ten vormt ook een van de grootste
computers ter wereld, een IBM Sy
stem 360 model 195 in het Britse
meteorologische instituut van
Bracknell. Daar worden met behulp
van een (vrij grof) computer-model
het noordelijk halfrond (de
verdeelt de wereld als een
barriere in twee weersystemen, hoe
wel die elkaar wel beïnvloeden) 72-
uurs-voorspellingen gedaan. Voor
het gebied van Groot Brittanie zijn
voor een weersverwachting op mid
dellange termijn tien-miljard bere
keningen nodig, waarvoor duizenden
rekenaars met papier en pen Jaren
nodig zouden hebben. En dat is
echt niet vlug genoeg voor een
weersvoorspelling over drie etmalen!
De Europese inbreng in de WWW
kan nog worden uitgebreid met een
geostationaire satelliet, de Meteosat,
die een kwart van het aardopper
vlak gaat onderzoeken in het zicht
bare en infrarood spectrum. Deze
satelliet wordt ontwikkeld door de
ESRO, waaraan Nederland deel
neemt en waarvan het technologi
sche centrum ESTEC in Noordwijk
is gevestigd.
Het lijkt wel erg aantrekkelijk, verzekerd te zijn van bijvoorbeeld
een witte kerst wanneer je daar je plannen op hebt gebouivd, maar
is dat eigenlijk wel zo plezierig?
Er zijn, naast vele voordelen zoals voor de agrarisch bedrijven, ook
ernstige nadelen aan een betrouwbare weersverwachting op lange
termijn verbonden.
Terwijl de boer eruit kan opmaken,
wanneer hij het beste kan oogsten,
terwijl brandstofhandelaren zich in
hun handen wrijven omdat zij pre
cies die hoeveelheid hebben ingesla
gen die zij gezien het karaktr van
de komende winter zullen kunnen
afzetten, maken alle mensen, die
maar eventjes in de gelegenheid
zijn om zelfs hun vakantieperiode
uit te kiezen, dezelfde keuze. En
verplichte groepsvakanties zoals bij
ons in de bouwvakken, zullen zo ge
kozen worden dat zij ook in die
mooie periode vallen.
Het gevolg is een overbezetting van
de vakantieoorden, waardoor het
verblijf daar niet alleen ongeniet
baar wordt, maar bovendien een
hopeloos gebrek aan logiesruimte in
hotel, aan bungalows en aan staan
plaatsen op kampeerterreinen zal
ontstaan.
Een nevengevolg is, dat hotels en
pensions zeker bij ons waar het
maar zelden een lange tijd achter
een mooi weer is hun exploita
tiekosten over een heel Jaar goed
moeten maken In slechts enkele we
ken: buiten de mooie perioden
staan zij, althans voor toeristen,
leeg. Dat betekent een aanzienlijke
verhoging van de kosten van Uw
verblijf.
Of werkgevers bereid zijn, in de
eerste plaats al hun mensen tegelijk
met vakantie te laten gaan, en in
de tweede plaats een looncompensa-
tie te geven vanwege de extra kos
ten als gevolg van een Juiste weers
verwachting op lange termijn is op
z'n zachtst genomen uiterst du
bieus
Er zijn nog meer nadelen, ernstiger
zelfs. Wanneer men eenmaal dank
zij een intensief wereldwijd obser
vatiesysteem het weer-mechanisme
beter gaat begrijpen, dan doemen
ook de mogelijkheden op om effec
tief in het weer-patroon in te grij
pen.
Nu al voert men evperimenten uit
met het afzwakken van wervelstor
men voordat die bewoonde streken
bereiken. Effectieve methoden om
onder bepaalde omstandigheden re
genval te stimuleren in gebieden die
van droogte te lijden hebben worden
geleidelijk ontwikkeld
In januari kunt u met NS op uw
65 kaart weer 2 dagen gratis
reizen. En datzelfde aanbod
geldt nu ook voor houdsters van
de nieuwe 60dameskaart.
Kies uit elke dinsdag,
woensdag, donderdag en
zaterdag m januari, behalve
dinsdag 2 januari.
Laat aan 't loket uw 65kaart
of 60+dameskaart afstempelen
en stap in. Voor 1ste klas oetaalt
u maximaal 4.- per dag bij.
Buiten de gratis reisdagen reist
u met één van deze
reductiekaarten met maar liefst
50% korting op enkele-
reis-kaartjcs.
Een jaarkaart 60 of 65 kost
f 50.- per persoon; een 65
jaarkaart voor een echtpaar
f 75.-. Een 3-maandskaart
60 of 65 kost f 20.-; een
3-maandskaart 65+ voor een
echtpaar f 30.-.
kopen, elke 65-plusser
65+kaart (zijn echtger
jonger zijn]
Breng uw NS-identiteitsbewijs
of pasfotofs) èn een bewijs
waaruit uw leeftijd blijkt
(paspoort of, voor echtparen,
trouwboekje) mee.
Vraag de folder aan 't loket.
voordelig uit met NS
12 Fijne Snippertrips staan er
voor u op 't programma. Niets
vooraf te boeken! Gewoon
naar 't slation gaan en zo'n
voordelig trein-toegangbil jet
nemen. B.v. naar Amsterdam,
Den Haag of Rotterdam. Naar
Gouda, Leiden of Hoorn en
Enkhuizen. Naar 't Evoluon
in Eindhoven of naar 't
Spoorwegmuseum in Utrecht.
En wie 't allemaal al kent, kan
nu ook naar het Lips Autotron
in Drunen.
voordelig uit met NS
Waartoe leidt dat op den duur?
Vermoedelijk naar weersbeheersing,
dwz de mogelijkheid om met tech
nische ingrepen het weer op ieder
gewenst tijdstip op iedere plaats op
aarde binnen zekere grenzen het
gewenste type te geven: zon of re
gen. sneeuw, hagel, wind of storm
of windstilte, warmte of kou, etc
etc etc.
Dan pas beginnen de moeilijkheden
goed. Wie moet uitmaken, welk
weertype op welk moment voor wel
ke streek gewenst is en uitgekozen
wordt? De enige Juiste oplossing
zou zijn, het weer mondiaal te re
gelen, maar dan moet dat zo gebeu
ren dat niet ten bate van een groot
grondgebied met veel bewoners klei
nere gebieden met minder mensen
benadeeld worden. Het is haast on
vermijdelijk, dat hieruit wereldwijde
conflicten zullen voorkomen, en op
z'n minst rancuneuze gevoelens van
bepaalde beroepsgroepen, bevolkin
gen van kleinere gebieden, en veler
lei andersoortige groeperingen. Ei
genlijk moeten we, bij doordenken
van deze problematiek, maar blij
zijn dat althans het weer nog een
"eigen leven leidt" en niet door de
mens wordt "gefabriceerd".
Een extra dreiging van weersbe
heersing is, dat deze techniek ook
als oorlogswapen misbruikt zou
kunnen worden.
Wanneer men het weer leert be
heersen. is het mogelijk het toe
komstige vijandelijke gebied kort
voor een verrassingsaanval lam te
slaan door stormen, wolkbreuken,
ongewone bittere koude of verzen
gende warmte, zelfs door levensge
vaarlijke zonnestraling door beïn
vloeding van de ionosfeer.
Nee, wanneer we dat allemaal zo
overdenken, moeten we blij zijn,
dat we vooralsnog (zolang de mens
heid zo verdeeld en egocentrisch is)
op de vraag "een witte kerst?" het
antwoord schuldig moeten blijven.
WIJ gaan naar Vorden. Dank U, wij
hopen het ook.
[sprekend is dit voorbeeld
kans op een witte kerst wil-
i» genomen. Er zijn veel be-
zaken, waarvoor een
eurige weersvoorspelling op
termijn van het grootste
t zijn, bv de vraag, wat de
■ste perioden zijn voor zaaien,
land bewerken, bemaling,
e andere ondernemingen
het weer een grote rol
Het is dan ook niet toevallig,
n, zeelui en molenaars er
is eeuwen zo hun eigen me-
>p na houden, waarbij in-
i bijgeloof (vaak niet hele-
sngegrond) een grote rol spe-
ge methode echter, om een
weersvoorspelling te krijgen
ie wiskundige of numerieke
ie met behulp van computers
n situatie van de
er in een zeer groot gebied
bepaald tijdstip in een zeer
verleden en het ogenblik van
üling zelf, dus van de optre-
veranderingen onder bepaalde
digheden, kan men oorzake-
erbanden leggen tussen aller-
Beheerst men eenmaal
ihniek en beschikt men over
vens van moment tot moment
steeds veranderen, en dus ook de
effecten, die enige nieuwe verande
ring waar dan ook uitoefent.
Hoe nauwkeuriger het "model" is,
dwz naarmate er meer gegevens
over meer plaatsen in zijn verwerkt,
des te nauwkeuriger kunnen de
voorspellingen zijn over wat er in
de naaste en verdere toekomst zal
gebeuren.
Gecompliceerd
Het probleem van weersvoorspellin
gen is uitermate ingewikkeld. Niet
alleen plaatselijke wijzigingen in de
atmosfeer door allerlei kleinere fac
toren spelen daarin een rol, maar
ook de draaiing van de aarde,
waardoor telkens een ander deel
van de atmosfeer door de zon wordt
verwarmd, de draaiing van de aarde
om de zon, waardoor de zonnestra
len onder een varierende hoek de
atmosfeer, de bodem en het water
der oceanen verwarmen, de wisse
lende stand van de maan waardoor
de getijden onaf gebróken verande
ren en de grote warm- en koud-wa-
terstromen in de oceanen beïnvloe
den etc. De sterkste invloeden oe
fent de zon uit, die grote hoeveel
heden water laat verdampen uit de
wereldzeeën en elders atmosferische
omstandigheden schept waardoor
waterdamp als regen, sneeuw of ha
gel weer op aarde terecht komt.
Twintig procent
De hedendaagse lokale weersver
wachtingen op korte termijn komen
tot stand door de verwerking van
meet-gegevens over een zo uitge
strekt mogelijk gebied. Zij zijn af
komstig van weerschepen, koopvaar
dijschepen, meetstations op het vas
teland, weer-ballons en satellieten.
Die geven echter nog veel te
schaarse gegevens over de atmosfeer
boven slechts twintig procent van
het aardoppervlak.
Voor een hanteerbaar computer
model is dat veel te weinig. De
WWW wil het huidige potentieel
van informatie-bronnen derhalve
sterk uitbreiden.
Met behulp van een computer-mo
del dat opgebouwd zou kunnen wor
den door zo'n wereldnet kan men
twee dingen bereiken. In de eerste
plaats worden de weersverwachtin
gen beter gefundeerd dus zuiverder,
maar in de tweede plaats kan men
dan beter het mechanisme van het
weer leren begrijpen. Experimenteel
kan men dan allerlei "reglementen"
vaststellen, waaraan de ontwikke
lde gegevens, dan wordt het
i het gedrag van de atmos-
sr nauwkeurig te voorspellen
en ook langere termijn,
r zijn echter ontelbare dui-
gegevens over plaatselijke
met betrekking tot lucht-
(vochtigheidsgraad, tempera
fromingen, atmosferische sa
iling (luchtvervuiling!), wol-
ming etc. nodig.
L mter-model
de Verenigde Naties is de
Wea/ther Watch (Wereld
Pacht) of kortweg WWW in
ren geroepen. Deze WWW
1978 zo ver te zijn met
i van voorbereidingen, dat
mputer-model van de gehele
aosfeer in stand kan worden
Een computermodel of
aodel, dat in een computer is
in wordt bijgewerkt, is
Qenvatting van alle gegevens,
i bepaald probleem van
'kopl^n. gecombineerd met ken-
alle primare, secundaire en
effecten, die een verande-
een van de ontelbare facto-
ndere factoren uitoefent,
is dat al moeilijk ge-
komt nog, bij een
van de atmosferi-
over de gehele
die samenvattende gege-
Hoe vaak komt (in ons land) een "witte kerst" voor?
Betrekkelijk weinig. Het begrip "witte kerst" is natuur
lijk wat vaag. Heeft het op een van de kerstdagen ge
sneeuwd in het noorden van het land, is dat dan 'n witte
kerst? Die twijfelgevallen staan ook in onderstaande op
somming.
Daardoor komt die opsomming wat ongunstiger uit,
dan de frequentie van wat men echt een duidelijke
"witte kerst" zou kunnen noemen. Die frequentie wordt
door het KMNI in De Bilt gesteld op eens per tien jaar.
Mocht er derhalve een witte kerst zijn, geniet er dan
van, want zelfs wanneer U honderd wordt zult u het
redelijker wijze niet meer dan tienmaal in uw lange
leven meemaken.
In de huidige eeuw kwamen witte kerstdagen in de
ruimste zin van het woord voor in 1906, 1917, 1923, 1938
(een zeer lange tussenperiode derhalve), 1940, 1950, 1962
(beide laatstgenoemde jaren fantastisch), 1963, 1964 en
1970 (alleen in het noorden van het land).
ling van het weer zich blijkaar
houdt, en daardoor nauwkeuriger
kunnen bepalen, hoe het weer zich
in een bepaald gebied onder gege
ven omstandigheden zal ontwikke
len.
Lange termijn
Op den duur is dat niet alleen van
belang voor de "weersverwachting
van vanavond tot morgenavond"
zoals wij die van De Bilt altijd ver
nemen, maar ook voor verwachtin
gen op lange termijn: nauwkeuriger
kennis omtrent wat er op korte ter
mijn al gebeuren, maakt het moge
lijk het computer-model op een na
bije toekomst in te stellen en ook
daaruit weer conclusies te trekken.
De WWW wil in 1978 een meet-net
over de gehele wereld voltooid heb
ben, in samenwerking met de
GARP of Global Atmospheric Re
search Program, welke organisatie
belast is met de technische uitvoe
ring van het project, dat vooral ge
richt is op verwachtingen op lange
re termijn. De technische uitrusting
moet bestaan uit o.m. zes weersatel-
lieten, duizenden automatische
meetstations over de gehele aarde
vooral op de oceanen en in de
woestijnen waarboven het weer over
het algemeen "gemaakt" wordt, ra
darstations, meetapparatuur in ver
keersvliegtuigen en op koopvaardij
schepen, en dagelijks duizenden
weerballons. De gegevens zouden
moeten worden verwerkt in drie
grote computercentra in Washing
ton, Moskou en Melbourne, van
waaruit gedetailleerde weersver
wachtingen verzonden kunnen wor
den naar alle landen ter aarde. Die
landen zouden dan met behulp van
eigen plaatsslijke waarnemingen,
eventueel ook verwerkt in compu
ters. de verwachtingen nog kunnen
verfijnen naar plaats en tijd. Func
tioneert zo'n systeem goed, dan kan
ook voor een moeilijk weersgebied
als Nederland, dat vaak op de grens
van twee weertypes ligt, nauwkeurig
het weer worden vóórspeld.
Stu di epr o j ec ten
Op het ogenblik worden al verschil
lende projecten in bepaalde gebie
den uitgevoerd om een studie te
maken van de wisselwerking van
velerlei factoren die het weer beïn
vloeden.
Ook Europa zal een inbreng hebben
in het WWW-programma. Thans
reeds verleent de weersatelliet
EOLE-1, ook wel de Cooperative
Application Satellite (CAS) ge
naamd, die op 16 augustus 1971 in
een baan om de aarde is gebracht.
Deze EOLE maakt een studie van
de ingewikkelde luchtcirculaties bo
ven het zuidelijk halfrond. De sa
telliet werkt ondermeer samen met
achthonderd weerballons van CNES,
het Franse Centre National dTStude
Spatiale, die dagelijks worden opge
laten en op een bepaalde hoogte
drijven. Op een radiosignaal van
EOLE seinen de ballons het resul
taat van him waarnemingen die in
een boordrecorder zijn opgeslagen
naar de EOLE die ze in het geheu
gen van een boordcomputer opslaat
om ze later naar grondstations door
te geven. Het is voor dit project
van belang, dat alleen gegevens
worden doorgeseind uit een gebied
tussen dertig en zestig graden zui
derbreedte. Een ballon die afdrijft
buiten dit gebied krijgt dan ook een
radiosignaal van EOLE, waarop in
de ballon een springlading tot ont-
jjgen we een witte kerst? Het lijkt nu niet
>rg belangrijke vraag in een wereld waar-
•dinale vraagstukken in grote getale om
'egiiorrang dringen. Maar toch interesseert
mensen wel. Bijvoorbeeld degenen, die
raag een deel van hun snipperdagen offe-
m rond de kerst en jaarwisseling een
vakantie te genieten, een huisje willen
pakweg in Vorden om er de stille pracht
dergaan van bos, velden en kleine boerde
rijtjes in een stralende witte wintertooi.
Die wintergenieters moeten al een tijdje te
voren hun plannen klaar hebben, een gok wa
gen en het risico lopen, dat zij een dag of tien
zitten weg te kwijnen in een klein optrekje,
omringd door een kille miezerige motregen
doordrenkt bos. Want het antwoord op de
die wij stelden is niet tevoren te geven.
Nog niet, want het zal niet lang meer duren
of dat is wel het geval!
