abotage
p fle
iormandie
Heen de Balinezen
inogen naakt zwemmen
s ^ggHiMÉa
«aar.
Een hoekje van de grote salon.
ibare donkere massa op. Men kan nog niet zien wat het is. Als het lang-
ii naderbij komt blijkt het een groot zeeschip te zijn, getrokken door drie
pboten.
aak bei
:ke
zijn
jgen
oep aa
•echtsfc
teren
ie enig
at hij
?ger va
;rgére
goed is.
gevi
triest gezicht. Het eertijds
schip is geheel zwartgebla-
terwijl uit de bovendekse
n, die alle kapot zijn, flar-
ran gordijnen wapperen. Als
oeg goed in zicht komt ls
jp de naam te lezen van het
De Normandië, eens 't pa-
laardje van Frankrijk, ge-
het kader van een in-
D stlonale prestigekwestie,
in 1932 te water gelaten,
er voor een miljard francs
DEREh js gestoken. En dat status-
ool is nu op weg naar zijn
Naar Alblasserdam, om
op de over de gehele we-
bekende Hollandse
srijen te worden
na een prooi van de
men te zijn geweest. Sim
gloria mundi zo ver-
de glorie van de wereld. De
zeeglorie van Frank-
Door
Dolf Schnaar
Foto's:
Compagnie Générale
Transatlantique, Paris
Gegevens
Franse Ambassade
Den Haag
heeft zijn "Queen
(I), Duitsland zijn "Bre-
Italië zijn "Italia", dus
J Frankrijk als zeevarende
f ndheid ook wel komen met
jv. passagiersschip, dat al de
fee in grootte en super-luxe
t slaan.
die wensdroom in vervulling
1 ten gaan wordt in 1929 met
uitvoeren van de plannen
Vier Jaar later, op 20
^njgjer 1932 glijdt in Saint-Na-
f°"°' Penhoet de "Normandie"
rater in onder het goedkeu
oog van de Franse presl-
met zijn tegenwoordigheid
rnend dat het een staatsbe-
32.64 knopen in gemiddeld vier
dagen, twee. uur en twaalf minu- Brand
ten New York bereikt. Het schip
is 313,75 meter lang, 36,40 meter
breed en wordt voortgedreven
door een turbo^elektrisch sy
steem met stookolie-ketels.
28 augustus 1939 vallen de moto
ren stil.
Als een Jaar later de oorlog uit-
brekt wordt op 16 december 1941
de "Normandie" gevorderd door
de Amerikaanse regering. De
marine verandert de naam in
"Lafayette", een eerbetoon aan
de Franse generaal Marie Joseph
Paul Yves, markies De Lafayet
te, die als vrijwilliger van 1776
1783 deel nam aan de Ameri
kaanse vrijheidsoorlog. Daarmee
leggen de Amerikanen een ver
binding tussen het moederland
van de "Normandie" en Ameri
ka.
is gedaan om de interna-
ile armada te overtroeven,
b.v. de "Statendam", toch
s van de Holland-Ameri-
24.294 ton, commandant
de la Garderie van de
rmandie" heeft het gezag
"n schip van 83.423 ton, dat
een maximale kracht van
!2 l*ïm pk. en een snelheid van
3
Super de luxe
De diner-tafels zijn gedekt met
speciaal voor de "Normandie"
geweven linnen, beladen met zil
veren schalen, Sèvres porselein
uit de eeuwenoude wereldbe
roemde fabriek en fraai gecise
leerd tafelzilver, eveneens voor
de "Normandie" ontworpen. De
diners in de eerste klas bestaan
elke dag uit zeven gangen. De
wijnen en de champagne zijn
voor rekening van de rederij. De
gezagvoerder beschikt over een
salon met kostbare Aubuson ta
pijten, een werkkamer, een
slaapkamer en een badkamer
met marmeren bad.
Dit symbool van luxe onder
houdt niet alleen een geregelde
lijndienst naar New York, maar
maakt in de zomers van 1935 tot
1938 ook cruises naar de Antillen
en Rio de Janeiro. Totdat, met
het naderen van de Tweede We
reldoorlog de rederij, de Com
pagnie Générale Transatlantique,
in overleg met de regering, be
sluit het schip in de haven van
New York te laten afmeren. Op
De "Normandie" neemt niet lang
deel aan de Tweede Wereldoor
log. Op 10 februari 1942 wordt
het schip een prooi van de
vlammen. Aanvankelijk meent
men dat het noodlot geschiedt
door onvoorzichtigheid van een
lasser. Later wint de overtuiging
terrein dat de brand een gevolg
zou zijn van sabotage. Bewezen
wordt het nooit.
De brandweer van New York die
op volle sterkte uitrukt en met
45 stralen de strijd met het vuur
aangaat, wordt mat gezet door
de ijzige kou. Voor het water het
vuur heeft bereikt is het reeds
veranderd in ijs.
Evenals bij de stadhuisbrand in
1929 in Leiden staat de brand
weer machteloos. Dikke zwarte
rookwolken zijn mijlen ver in de
omtrek te zien. De Franse am
bassadeur, niet stilstaand bij het
feit dat het schip ls gevorderd
en omgedoopt, barst geëmotio
neerd in tranen uit. Voor hem ls
het niet de "Lafayette", die daar
in vlammen opgaat, maar de
"Normandie"Ie gloire de la
France. Van het eens zo majes
tueuze schip valt niets meer te
redden. Door de assuradeurs
wordt het voor 161.680 dollar
verkocht aan de slopers.
Sic transit gloria mundi.
De eetzaal eerste klasse: elke dag zeven gangen
in Zwö
om een
•or Belg
in een paar 'Jaar verhonderdvou
digd.
Dorpen die bekend stonden om
de religieuze vieringen met tra-
ditionale dansen werken nu voor
de toeristen-industrie en verko
pen plaatsen op houten banken
Tan busladingen transpirerende,
met camera's volgehangen toeris
ten.
Maar met een beetje inspanning
kan een bezoeker nog steeds het
tijdloze Bali vinden. De rege
ringsautoriteiten schijnen vast
besloten te zijn om het toerisme
in bedwang te houden. "Wij wil
len de toeristen een beetje weg
houden van de Balinezen".
Dat kan, omdat weinig Baline
zen bij de zee wonen en de toe
risten Juist daar willen zijn. Het
ontwikkelingsplan voorziet dat er
slechts hotels gebouwd mogen
worden waar zij nu zijn en hun
hoogte zal beperkt moeten blij
ven tot die van de kokospalmen.
"Sommige mensen zijn bang
voor het toerisme, maar ik heb
vertrouwen in de toekomst", zegt
NJoman Oka, een vooraanstaande
gids die ook energiek ijvert voor
het behoud van de Balinese le
vensstijl. "Per slot van rekening
kunnen wij, dank zij het toeris
me, grotere en kleurrijker festi
vals dan ooit organiseren".
"Wij zijn slechts tegen de komst
van echte hippies, die drugs aan
de mensen geven", vertelde Ars-
Jad Soehandi, het hoofd van de
immigratiedienst, die een nauw
keurig onderscheid maakt tussen
hippies en Jongelui met weinig
geld.
De autoriteiten hadden hem ge
vraagd er een eind aan te ma
ken dat Jongelui naakt in Koeta
zwommen. „De politie arresteerde
zes Jongelui. "Het waren fat
soenlijke mensen", zo vertelt hij.
"Ik hield ze een paar uur in
mijn hotel (het huis van bewa
ring), zij ondertekenden verkla
ringen dat zij spijt hadden en
werden in vrijheid gesteld". Het
naaktzwemmen ls nu weer alleen
aan de Balinezen voorbehouden.
De hoofdstad Denpasar is een
druk winkelcentrum geworden
met een geweldig filmtheater dat
opgetrokken is in de stijl van
een oude Balinese schuur.
Behalve toerisme en handnijver
heid bestaat de enige nijverheid
op het eiland uit een conserven-
fabriek, een overblijfsel van de
Japanse bezetting en enige tex
tielfabrieken.
De autoriteiten geven toe dat
zonder het toerisme de economie
zou instorten. Zij gaan voorzich
tig te werk bij het zoeken naar
een evenwicht. "Wij zullen zeker
Bali niet in een glazen stolp
houden'' zei een regeringsfunc-
toinaris.
rwierf ^en £ez*n °P de basalt- glooiing van de zee-ingang van de Nieu-
p^verk! ^aterwe& te Hoek van Holland te kijken naar de in- en uitvarende schepen.
1 het o jend om aan de hand van de vlaggen en een vlaggenkaart te zien van welke
rokken
kweekt onaliteit die schepen zyn. Heel in de verte duikt aan de horizon een ondefi-
art HU In 1966 bezochten
inde tits 6.000 toeristen het
wkjesachtige eiland 'ali dat
ver weg lag. Het vol-
intfj id Jaar verrees het 10-etages
e hotel Bali Beach met zijn
kamers. Weer een Jaar later
de startbaan van het vlieg-
- verlengd door straalvliegtui-
en sindsdien zijn er steeds
hotels en restaurants bij-
ten.
SS! vori Jaar kwamen 100.000
listen op het vliegveld aan en
autoriteiten verwachten dat
aantal tegen 1980 verdubbeld
zijn.
gevolgen zijn angstig duide-
-v °P het vliegveld vindt de
i rist in plaats van inlandse
;en] lor
tel -
lort Rosenblum
i Ti
met bloemen in het
modieus geklede Jongelui
taxi's voor twee dollar aan-
langs de smalle wegen
i»s l!r het binnenland treft men
■J^jikeltjes aan die zlcb „art
noemen en slechte af-
van Balinees ^outsnij-
en schilderkunst verkopen.
Prijzen voor echte kunst zijn
De Normandië, eens het paradepaardje van Frankrijk.
