Prof. S. Pflirtner moet zijn
colleges staken
f
Kwesties rond de moraaltheologie
■si
Kerkdiensten Leiden en omgeving
■4-uiinuniüü
ZATERDAG 10 DECS
Vanwege zijn opvattingen over de sexualiteit heeft de generaal van de paters domini
canen in Rome de bekende Duitse moraaltheoloog, dr. Stephan Pfürtner, die aan de Uni
versiteit te Freiburg in Zwitserland doceert, zijn kerkelijke leeropdracht ontnomen. Nu
Pfürtner deze leeropdracht kwijt is moet de regering van het kanton Freiburg op grond
van een overeenkomst uit 1889 tussen de staat en de paters dominicanen, hem als
hoogleraar ontslaan.
Achter het optreden van de gene
raal der dominicanen bleek het Va-
ticaan te zitten. De hoogleraar te
Freiburg had verkondigd dat, wan
neer het over de sexualiteit gaat.
dit een zaak is van eigen geweten.
De grondrechten van de mens
bracht hij hiermee in verband. Voor
echtelijke geslachtsgemeenschap
wilde hij niet zonder meer veroorde
len. Op grond van een aantal stellin
gen, die hij op dit punt openlijk had
gepubliceerd, eiste het Vaticaan zijn
herroeping. Toen de hoogleraar die
tot de orde der dominicanen behoort
dit weigerde, werd de generaal van
de orde der dominicanen ingescha
keld. Doch met zijn besluit is de
zaak nog niet geëindigd. De regering
van het kanton Freiburg moet hem
nu ook nog ontslaan.
Maar ook daarmee zal de zaak zo
maar niet afgelopen zijn. Dat lazen
we een paar dagen later. Een Zwit
sers parlementslid heeft vragen ge
steld over inmenging in Zwitserse
aangelegenheden door Rome, zo op
dezelfde manier als dat bij ons ge
beurde na de benoeming van de bis
schop in Rotterdam en de rol van de
van 't kanton Freiburg heeft de bis
schoppen van Zwitserland ingescha
keld, maar deze zijn blijkbaar ook
met de zaak verlegen. De meerder
heid van hen heeft een verklaring
uitgegeven, waarin het besluit van
pater Fernandez, de generaal der
dominicanen, geen bevredigende op
lossing wordt genoemd. De profes
soren van de theologische faculteit,
waartoe prof. Pfürtner behoorde zijn
ook al in het geweer gekomen: "Dat
het onverenigbaar is met de huidi
ge rechtsopvatting dat iemand ver
oordeeld wordt, zonder dat hij zich
heeft kunnen verdedigen". Zij willen
dat deze rechtszekerheid in een nieuw
contract tussen kerk en staat wordt
ingebouwd. Bij heel deze zaak be
merken we dat het in sterke mate
gevoelig ligt wanneer het Vaticaan
bij een Zwitserse zaak betrokken is.
De meerderheid van de bevolking
is protestant, maar de scheidslijnen
tussen protestant en rooms-katho-
liek volgen meestal precies de gren
zen van de kantons. Het ene kanton
is r.k., het andere protestants. Het
kanton Freiburg is rooms-katholiek.
Dat houdt in dat de hogeschool van
oorpsrong ook in die hoek zit. Ze
is gesticht in het reeds genoemde
Jaar 1889 en de regering heeft toen
blijkbaar de dominicanen in de arm
genomen om haar hoogste leerinsti-
tuut te bemannen, althans wat de
theologische faculteit betreft.
In de overeenstemming tussen rege
ring en dominicanen is te lezen "dat
de staat slechts die paters aan de
universiteit benoemt, die van de or
deleiding een kerkelijke zending heb
ben". De generaal der dominicanen
heeft nu blijkbaar die kerkelijke
zending ingetrokken, met het gevolg
dat de regering van Freiburg haast
niet anders kan doen dan de be
trokken hoogleraar ontslaan. Doch
de regering van Freiburg zit er
blijkbaar toch mee verlegen en ze
heeft het oordeel van de gezamelijke
r.k. Zwitserse bisschoppen ge
vraagd. Ze heeft dit des te gretiger
gedaan, omdat in het parlement
reeds de vraag was gesteld of hier
geen sprake is van een "ontoelaat
bare buitenlandse inmenging".
Merkwaardig dat eveneens de vori
ge week een zelfde soort zaak uit
België in het nieuws kwam, hoewel
deze reeds -lang sleepte. In Leuven
doceert kanunnik De Locht over
..pastorale gezinszorg". Hij behoort
dus ook, evenals zijn collega te Frei
burg, tot de moraal-theologen. "In
januari van dit jaar" - aldus het be
richt dat we lazen - "werd professor
De Locht in Mechelen gedaagd voor
de vierschaar van Franstalige bis
schoppen om verantwoording af te
leggen over zijn werk als nationaal
aalmoezenier van het Cefa". (Cen
trum pastorale gezinszorg) Het ging
om zijn niet te dulden opvattingen
over huwelijk, scheiding, geboorte
regeling enz. Dit ligt dus geheel op
hetzelfde terrein als in Freiburg,
ook al heeft Rome er dan niet direct
mee te maken. Verondersteld wordt
echter dat dit indirect wel het geval
zal zijn. Van kanunnik De Locht zijn
er geen stellingen waarop men hem
kan aanpakken, maar des te meer
onderstellingen, denkbeelden en ver
klaringen die men hem toeschrijft.
"Ik geloof dat het goed is dat men
weet wat er gebeurt en dat men er
zich van bewust wordt, dat het kli
maat dat op het ogenblik in de kerk
heerst, noch evangelisch is, noch
zelfs maar getuigt van eerbied voor
de menselijke persoonlijkheid." Al
dus een verklaring van De Locht. Uit
het verdere verhaal dat we lazen
werd duidelijk dat het hier gaat om
de toepassing van de richtlijnen van
het tweede Vaticaans concilie. Ka
nunnik De Locht meent dat zij die
tegenover hem staan "voor het me
rendeel de gevangenen (zijn) van
een systeem, van een verouderde op
vatting van gezag en van medever
antwoordelijkheid in de kerk".
"Waar ik mij tegen verweer is het
systeem."
De beide gevallen in Freiburg en
Leuven liggen niet gelijk, maar bij
beide gaat het om een universiteit
waar de R.K. Kerk als zodanig heel
wat in de melk heeft te brokkelen
en bij beide gaat het om de moraal
theologie De oude universiteiten
zijn bijna alle voortgekomen uit de
kerk. In de 12e eeuw was er een
zucht naar kennis. Men begeerde
wijsheid op te doen. De scholen hier
voor waren meestal verbonden aan
een domkerk (bisschoppelijke kerk)
of aan een klooster. De wetenschap
was grotendeels het monopolie van
de kerk. Daar had men bibliotheken.
In de kloosters heeft men zich nog
al beijverd boeken over te schrij
ven. Juist in deze tijd zien we ook de
opkomst van de steden en daarmee
van een burgerij die naast de geeste
lijkheid ook haar wetenschap zocht
te vermeerderen. In 1179 gebood het
Lateraanconcilie dat iedere dam-
kerk een meester moest houden die
lessen kon geven. Zo ontstond er ook
in kloosters de mogelijkheid tot stu
die.
De universiteit van Parijs, een
van de beroemdste uit de middeleeu
wen, is ontstaan uit de school van
de Parijse domkerk en twee klooster
scholen. Tot op de dag van vandaag
bewaren sommige universiteiten de
sporen van hun oosprong en daartoe
behoort ook de hogeschool van Leu
ven en, al is ze dan pas in de vori
ge eeuw ontstaan, ook die van Frei
burg. Leuven werd in 1425 gesticht
door paus Martinus V en hertog Jan
van Brabant. Ze is blijven voortbe
staan tot 1797, toen ze door de Fran
se revolutionairen werd afgeschaft.
Na de Belgische omwenteling sticht
ten de bisschoppen een katholieke
universiteit, die in 1835 weer naar
Leuven werd overgeplaatst en de
voortzetting moest zijn van de oude
hogeschool der 15de eeuw. Leuven
staat nog altijd onder het beheer
van de Belgische bisschoppen. De
rector magnificus wordt door hen
benoemd en deze is, meen ik, altijd
een geestelijke.
Conflicten
Het is tegenwoordig geen gemak
kelijke zaak beheerder te zijn van 'n
universiteit en nog moeilijker wordt
dit wanneer een kerk verantwoorde
lijk moet zijn voor het onderwijs
dat er gegeven wordt of voor een ge
deelte daarvan zoals dat in Freiburg
blijkbaar het geval is. In Nijmegen
heeft men, evenals dat bij de V.U.
in Amsterdam het geval is, een
stichting geschapen, de Sint-Radboud
Stichting, van welke de universiteit
uitgaat. Dit geeft in ieder geval
meer kans op enigszins soepele ver
houdingen. Heel moeilijk wordt het
wanneer de instanties van het Vati
caan er ook nog tussen zitten en gaan
decreteren wat er wel en wat er niet
gedoceerd mag worden. In Rome
wordt nog altijd 't standpunt gehul
digd dat men daar precies kan be
palen wat toelaatbaar is. Wat er te
Freiburg en toch ook in Leuven aan
de hand is, is in wezen hetzelfde als
waarmee Ons Middelbaar Onderwijs
zit met haar cursus voor r.k. middel
bare scholen. Zowel aan de ene als
aan de andere kant gaat men uit
van de besluiten van het tweede Va
ticaans concilie, maar uiteindelijk
blijken de curie-instanties alleen ,te
weten hoe deze gelezen moeten wor
den en dat, terwijl ze kennelijk de
vrucht van een compromis zijn. De
vraag is hoe lang dit vol te houden
is. Er komen steeds meer conflic
ten.
Spanningen
Zowel in Freiburg als in Leuven
gaat het om de moraal-theologie.
Dat is het stuk van de theologie,
dat zich bezig houdt met het chris
telijk leven, voor zover dit een vrije
beslissing is van de mens op de
heilsroeping van God. De kerk ver
kondigt die heilsroeping. Het protes
tantisme heeft er in den beginne
voor gewaakt die vrije beslissing als
antwoord van ieder mens als in een
wetboek vast te leggen.
Rome heeft zijn moraaltheologie.
Nu meenden we dat dit een stuk
verleden tijd was en dat zal ver
moedelijk ook wel zo zijn, maar in
Rome is men zover nog niet. Van
daar dat er op dit punt nog al wat
De pest van onze moderne tiji T
Wanneer het hodco het ver- doen. Wannee? er ereen» k.
Wanneer het heden het
leden wordt, dan zijn
dagen heel wat
waarover men toen niet kon be
schikken met alle gevolgen v&o
dien. Men is zelfs tegenwoordig
in staat om datgene wat als
een gevaar op Je af komt vroeg
tijdig te voorkomen, zodat de
huidige mens voor veel ellende
gespaard wordt. Het vreemde is
echter dat men de ene ramp wel
kan afwenden maar dat er dan
weer direct een andere voor de
deur staat, waar men weer de
grootste moeite mee heeft om
die het hoofd te bieden.
Vier-, vijfhonderd jaar of
misschien nog wel langer ge
leden kende de mensheid de
verschrikking van een vreselijke
ziekte, die nog slechts spora
disch voor komt in achtergeble-
Woord van
Bezinning
ven gebieden: de pest. Als deze
ergens was uitgebroken, ging
het in de meest letterlijke be
tekenis van het woord als een
lopend vuurtje door de omge
ving. Bij de eerste verschijnse
len ontstond er dan onder de
mensen al een verschrikkelijke
angst die maar al te vaak, als
de omvang van de ziekte gro
ter werd, oversloeg in een grote
paniek. En verklaarbaar want
bij bosjes, met duizenden stier
wen en kinderen. Als een torna
do greep de ziekte, de pijn, de
dood om zich heen.
Uit de geschiedenis zijn vele
van deze epidemieën bekend.
Het is begrijpelijk dat er onder
deze omstandigheden veel on
heilsprofeten opstonden en deze
verschijnselen te baat namen
om him gedachten over mens
en wereld, zijn zondig gedrag en
de straf van God daarvoor, door
middel van deze ziekten aan
het volk door te geven. Het ls
evenzeer begrijpelijk dat de
mensen in die dagen, in hun
onmacht iets aan deze ver
schijnselen te doen, hun toe
vlucht gingen nemen tot half
magische middelen. Men leefde
heel dicht by de dood en men
meende dat de ondergang van
de wereld wel zeer nabij was.
In de film „Het zevende zegel"
van Ingmar Bergman kan men
veel beelden zien die iets van
dit alles duidelijk maken. Pest,
maar ook hongersnood en hon
ger waren toen voor heel de
wereld en dus voor iedereen,
rijk en arm, Jong en oud, ge
leerd of dom, even grote ver
schrikkingen.
Déze kwalen heeft de huidige
mens zo ongeveer wel onder de
knie. Hoewel ziekte en lijden
niet helemaal weg te halen zijn,
heeft men ze toch voor een
groot deel wel onder controle.
Honger en oorlog zijn niet lan
ger meer als vanzelfsprekend
alsof we er niets aan kunnen
dotn. Wanneer er er gen» h«
gor is, dan voeli onze
zich verantwoordelijk hieni
zal
aSe»
ZAT!
a doi
»m h«l
oeëin JF
Eveneeer wordt
werk gesteld om ee
voorkomen en zo
woedt probeert mee
lossing voor te zoek
zo spoedig mogelijk
gen. Wat ons bedreigt probet!
we het hoofd te bieden en i
bij voorbaat al de kop in
drukken. We proberen de p.
te bedwingen in welke vorm
zich ook presenteert.
Tot Je oog valt op de stat,
tieken van de verkeersslaü
offers: het aantal veiminkfc
het aantal doden. Dagelij
komt het tot ons via allet
media. Het menselijk verki
en de techniek die daarbij
hanteerd wordt is even hi €I
iedere dag is het raak. R ft'en.
zend gaat de dood rond
v« |oor
kelings gaat hij
bij. Om ons heen sterven
mensen, ik zou haast wil!. w'
zeggen, als ratten.. De pest. t; inam
moderne tijd. De kun |gg(
schijnt te worden: niet het zi
ken van een menselijke relatf"
niet het proberen om stee ancje]
meer contact te leggen en
maken met andere mens D ma
het onderzoeken
in Ki
Langs elkaar heen schieten.
Maatschappelijke voorschr
ten. wetenschap en technii
veiligheidsmaatregelen
maar van zeer betrekkeljjl
waarde. Het gaat hier echt elf
niet en het mag hier ook m hc
buiten de mens om gaan. j
vooruitgang van de mens c
uit het „onoverzichtelijke bn van
van het moderne verkeer S«en
komen tot een menswaardi 'aoefd
omgang met elkaar, óók i snaai
autosnelwegen, voorrangswe? wel 1
en rotondes kan alleen t orgel
stand komen door de menta
en het gedragspatroon v,
•individuele mens. All« w op
doordat iedere weggebrulke
iedere automobilist rekeniij
wil houden met het feit dat!
niet alleen op de weg is en d
voorzichtigheid de mei
verantwoordelijke en enige Jui
te vorm van naastenliefde
alleen door deze mentalite n01
aan te kweken, kan de pest vi5"'
de moderne tijd ovenvonnt a'
worden.
Meer dan door het geven vsi &aQS(
het rechterhandje of het spit at da
ken met twee woorden moeteihijr
kinderen hier opgevoed wordt boerde
tot medemenselijkheid. Dat i
niet behoeven te leven in et
wereld waar de pest nog ni iflevei
uit verdwenen is. Met een vi 20 1
natie op een oud gezegde ia j
men kunnen stellen: Zoals cjal
ouden rijden, zullen de kindert
ongelukken vermijden. Als
met Kerstmis en vooral met i
Jaarwisseling eens waar v.er
kunnen worden
Pater H. v. Eeuwyk o.f.n
Pastor Leiden Zuid-Wesf
„Ja
®r„.
conflicten komen en deze zullen
de laatste niet zijn. Als er één ter
rein is waar de kerk altijd heeft ge
zeten tussen God en mens, dan is
het hier. De moraal-theologie be
strijkt eigenlijk hetzelfde terrein als het Vaticaan
wat men in Rome ziet als de leiden'
de taak van de kerk. In et!
van kerkelijke veranderingen
schuivingen is het het terreii
de moraal waar men altijd
spanningen kan verwachten I
delen
S. M. J. Hulslj speelt
Hoogmade Herv. Gem. 10 u. ds.
P. Schoonenboom, R.K. Kerk (zat. 7
Kerk St. Agatha Parochie
Mis. Dependance 5
7.00 Kerk Petrakerk
ds. Wisse. Geref.
ds. lerhuis 7.00 1
LEIDEN
Hervormde Gemeente
Hooglandse Kerk 10.00 u. Ds. E.
M. Pannekoek, 11.45 u. Oecumenische
studentendienst, 5.00 u. Ds. A. J. de
Jong.
Marekerk 1G.30 u. ds. G. C. Post.
Maranathakerk 10.00 u. Ds. H. J.
van Achterberg
der Keur (donderd. 7.30 u. bandrecor-
derdienst).
Kerk van Jezus Christus van de
Heiligen der laatste dagen (Steensch.
6) 10.30 en 5 uur.
Jehova's Getuigen (Hogewoerd 175)
2.30 uur Vestestraat 39/40 uur voor
middag en 3 uur nam.
Pinkstergemeente (Oude Rijn 3) 3
u.) 10. 11
Poelpolder (zat. av. u.>
Maria Parochie (zat. av
u. 10.30, 12 en 5.30 u. R.n. «ngeiue-
waarders Parochie (zat av. 7.00 u.) 7.30
8.30 Maranathakerk 9.30 u. Ds. v. d. Lin
Jeugddienst. Ned. Prot. Bond
Kerkdam) 10.30 u. ds. D. A.
Willibrordui
Bethlehemkerk 10.00 u. Ds. J. de evang. J. Zijlstra.
Vit. *-•
Bevrijdingskerk 9.00 u.
Goedhart te Voorburg.
Vredeskerk 10.00 u. Ds. A. J. 11.__12.15 t
iamplag.
Ver. vrije. Hervormden (aula Asser-
evang. J. Zijlstra (dlnsd. 8
g. J. Zijlstra.
RK Kerk H. Antonius (zat. av. 7
en 7 uur.
Hartebrug (zat. av. 7 uur) 8, 9
10
steinstraat 9.30 i
nifaciuskerk (zat. 7 u.) 8.30, 10 (met
Latijnse koorzang) en 11.30 u. Pred. J.
Seijsener. R.K. Plus X kerk (zat.
Wm Katwijk
aan Zee. Óntmoetingskerk 10 u. Ds. M.
Heymans, 6.30 u. Ds. A. Makkenze.
School Narcisstraat 10.30 u. Interker
kelikje Evangelisatiedienst, medewer
king door leerlingen van de school
Narcisstraat. Geref. Kerk
A. Hanenburg. Rem. Geref. Gemeen
te geen opgaaf ontvangen. Chr. Geref.
school) 10 u. ds. J. Malgo te Amsterd.
R.K. Kerk tuinbouwschool (zat. av. 7
u.) 10.30 u.
Rijpweterlng R.K. Kerk 7.30, 9
R.K. Kerk H. Joseph
"VilL
u. Goe4
derkerk zat. 5 u. 8.30,
IVoubrugge Herv. Gemeeiiti
9.30 l
6.30
u. Ds. Huizebosch (Jeugddienst).
Zevenhoven Herv. Gem.
Ds. Oostenburg te Rijnsaterwoudt
;-ned. koorzang) 11.45
Ned. koorzang
Wüst. Volle Evangeliegemeente (Kiti-
Mgr. Bekkerschool, Van Lierestr
t> u.
Katwijk aan Zee Herv. Gemeen -
e Nieuwe Kerk 10 u. ds. A. Vink, 6
1. Ds. J. Catsburg. Oude Kerk 10 u.
straat IJ 10.30 u. Ds. A. Vos, Ber-
Egllse Wallone 10.30 u. Pasteur D.
Ribs.
Academisch Ziekenhuis 10.00 u. Ds.
J. E. Brederveld.
Dlaconessenhuls 10.30 u. Prof. Dr
M. de Jonge.
Oecumenische Werkplaats (Rapenburg
10) 11.15 u. Samenkomst.
Jeugdkapel Vred
eer W. A. Ruiter.
Jeugdkapel "De Goede Herder" 10.30
Kerken Meren-
Den Dikken. Geref. Gemeen- 7re^ro'0n
Vroegindewey,
'ithusker_
Ds. Jac. de Vos. Pniël-
Koelman. Ichthuskerk
Leonardus (zat. av. 7 uur) 9, 10.45,
2 en 7 uur.
Petruskerk (zat. av. 7 uur) 9, 10.30
Lodewijkskerk (zat. av. 7 u.) 9 10.30
1 en 6.30 uur.
Jozefkerk (zat. av. 7 uur) 8.30, 9.30,
10.00 1
Mej. A. Burggraaf.
Gemeenschap van
wijk) 10 u. oecumenische dienst
The English and
il Church (Oud Ka
terwoudseslngel 50)
Hortensius.
Gereformeerde kerk
Zulderkerk
Carol Service r
(Lammenschansweg 1
ie heer J. Brouwer Kaï
1. leesd. woensdag 7.30
u. ds. Venvij te H. Ido Ambacht).
Bodegraven Hervormde Gemeente stererschool lO
Dorpskerk 10 u. ds. G. J. van Emb-
den, 6.30 u. ds. W. Balke. Salvatorkerk
10 u. ds. W. Balke 6.30 u. ds. J .H.
Cirkel: Bethlehemkerk 9.J
".30 u. ds. Joh
Rijn). Geref.
J. F. Schoep, 5
d. Wel (Hattumi 7.00 Applausdienst.
Nleuwerbrug 10.00
nee B.
f. Kerk
1 4.15 u. ds. R. Zijlstra. Geref. Gem.
10 en 6.30 u. Leesdienst. Evang. Luth.
kerk 9 u. ds. D. Pobuda. Evangelisa
tiekring: 10 u. Eredienst. 6.45 u. Vic-
Prin-
ds. C. van den Bergh
Zeehospitium (Longkliniek): 8.45 uur
Ds. C. Treure. Wijkgebouw "De Hoek-
Ds. F. Pijlman 5
Triumfatorkerk 10 1
ds. Th. Hoff. Geref. Kerk
5 u. Ds. Kronemeljer.
Petrakerk (Surlnamestraa) 10
Dr. Vlljn, 6 uur Ds. De Heer.
Oude Vestkerk 10 uur: Rs. Bov
berg, 5 uur Dr. Vlijm.
Beloftekerk 'Robijnstraat) 10
Ds. N. Korenhoff, Heemstede, 5
ds. Voordouw te IJsselinonde. Ge- t0ry-Trió Vergadering van Gelovigen,
ref. Kerk 10
ner te Wade.
9.30 u. Dienst des Woords, 7.15 U. Ds.
SUu'
i Aardam 9 en 18 u.
Bovenberg (Dienst 1
belangstel-
Ds. Verdoorn,
Bruunstraat
lenden).
Jeugdhuis 10
Heerlen.
Bevrijdingskerk (Aerent Bruu
10.30 uur De. Kronemeljer,
Ds. Hortensius.
Huize "Groenhoven" 10 uur Ds
De Heer.
Gezinsdiensten "Jeugdhaven" 10 u,
"De Mirt" Dhr. De Jong. 10 uur:
"Het Mierennest" Mej. Ov/èl.
Gerf. Kerk (vrilgem.) 10 en 5 uur
ds. W. Wicrlnga.
Chr. O*ref. Kerk 10
bel, emer. pred. te Rott«
Geref. Gem. 10 en 4.10 uur ds. R.
Boogaard.
Baptlstengem. (Oude Rijn 8) 10 u
ds. van Mameren.
Evang. Luth. Gem. 10.15 u pater drs.
A. Vreeburg.
ALPHEN AAN DEN RIJN Herv.
Gem. Adventskerk Julianastraat 10 u.
H
Rem. Doopsgezinde Oena. 10
ds.
(Steenschuut 6) 10.30
ses Marljkestraat 10 u. ds. M. Fokke-
ma m.m.v. Cock de Jeu Trompet 6.3C
u. ds. D. van Vliet te Waddinxveen.
G.B. Gebouw Nabij Van Lennepstraat
10 u. Jeugdkapel de heer C. Otto. Zaal
Opstandingskerk Prinses Marijkestr.
10 u. Jeugdkapel de heer Hartwlgsen.
Martha-Stichting "Rijnstroom" 10.30
u Kreatieve Kerstdienst m.m.v. Aan
Vermaak trompet Simon Stelling or
gel en een mime groep. Oudshoorn-
seweg 10 uur ds. R. Oort. Herv. Slons-
kerk Hooftstraat 9.30 u. ds. J. J. de
Heer Rante Pao. 6.30 u. ds. A. van
Ellk te Gouda. De Goede Herderkerk
Ten Harmsenstraat 10.30 uur ds. G
de Ruiter. Ridderveld "De Bron" Trou-
badourweg Benedenkerk 9 u. ds. S. W.
Verploeg. 5 u. ds. N. J. M. Hoogen
dijk mjn.v. Lekenspelgroep. Gereform
Kerk. Maranathakerk Raadhuisstraat
(donderd. 8 uur)
"Geref. Gem Jr. Nederland iKonings-
kerk) 11.80 en 5.30 u. leesdienst.
Zendingswerk MlddTnnchtseroep.
Zoeterwoudsesingel 21, 6 u. dhr. Van
Noord De Goede Herderkerk 9
G. de Ruiter, 10.30 u. ds. G. de «ui
ter Herv. Dienst. 6.30 u. ds. Fr. de Jong
De Bron Ridderveld Troubadntirw
10.30 u. ds. J. Vos. 6.30 u. ds. A. Boi
man. Geref. Kerk (vrijgemaakt) 10.31
ds. Schipaanboord (R'dam)
Boskoop Herv. Gem. 9.30 u. ds.
W. L. Heijmans, 6.30 u. ds. T. H. Oos-
tenbrug. Geref. Kerk 9.30 en 5 u. ds.
C. van der Tas, Maranathaschool 11
u ds. C. van der Tas. Chr. Geref. kerk
3.30 u leesdienst Geref. Gem. 9.30
en 6 u. ds. C. Bac, Vrijz. Prot. 10 u.
In Rem. kerk d eheer P. v. d. Laar
se. Pinkstergemeente 9.30 u. samenk.
in Concordia. Verg. van gelovigen 9.30
en 5.00 u. samenkomst in lokaal Nieuw
straat 27. Betel 19.30 en 6 u. de heer
J Modderkolk. R.K. Kerk (dorp) (za-
terdagav. 7.00 u) 8.45. 10 en 11.30 u.
Ontmoetingscentrum Snbdelwijk (za
terdagmiddag 5.30 u.) 10.30 u.
Hazerswoude Herv. Gem. 9.30 u.
Ds. G. H. van Kooten te Delft. 6.30 u.
Os. P. A. Lefeber te Alphen aan den
Rijn. Geref. Kerk 10 u. ds. Brink, 6
u ds. Swierts. R.K. St. Bernardusk.
Rllndijk (zat. 7 u) 9.30 en 11 u. R.K
St. Michaelkerk Rijndijk (zat. 7 uur)
3 en 11.30 uur. R.K. Kerk der Engel
bewaarders Dorp (zat. 7 uur) 8, 10
?n 11.30.
Hillegom Herv. Gemeente 10 u.
Ds. F. L. Boonstra 7.00 u. Drs. J.
Zwart. Geref kerk 10 u. Ds. P. H.
W Pouwels 5.00 u. Voorlichtingsdienst
Or' J. J. Versluys over "Euthanasie'
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 u. drs. G. O.
v. d. Kamp (HA) .oor»
K. St. Martinuskerk (zat. 7 u.) 8.30
0. 11 30 u. 12.45 5.30 en 7 U. St. Jozef-
8.30, 10, ll.fij
Ds. A. Wink. Volle Evangeliegemeen
te Katwijk Voorstraat 100. 9.45 u. Soe-
fi-beweging. Universe! (kerk voor al
len). Sportlaan Katwijk 3 uur bijeen
komst voor belangstellenden 4 uur:
Universele eredienst.
Koudekerk Herv. Gemeente 10 u.
dhr. C. Stroo. 7 u. ds. Quak te Vianen
Geref. Kerk 10 u. ds. Swierts, 5u. ds.
Nieuwveen Herv. Gem. 9.30 u.
ds. E. Bouman te Doorn 6.30 u. Ds. J.
Kaai. Geref. Kerk 9.30 en 7 u. ds. J.
Maaskant te Leiden. R.K. Kerk (zat.
7 u.) 9, 10.45 en 5 u.
Nieuw Vennep Herv. Gem. 9.30
Goverts, 7 u. dhr.
jddienst) Geref. K
Vijngaarden, 4.30 u.
G. den Heeten, Chr. Geref. Gemeen
te 9.30 en 3 u. ds. W. de Graaf. R.K.
Kerk (zat. av. 7 u.) 9, 11 en 7.30 u.
Noordwijk Binnen Herv. Gemeen-
J. Bijleveld, R.K. Kerk (zat.
av. 7 u.) 8, 9.30, 11 en 12 u.
Noordwijk aan Zee Herv. Gem.
10 u. ds. L. A. Lapré (De Rank) 5 u.
ds. D. Keuning (Sole Mlo) 9.30 u. ds.
Keuning. Geref. Kerk 10 e
Elgersma. J'"~
"eref. evi
ds. G. Boer, 7
Serk (zat.av. 7 u.) y.au, n en i u
NoordwJJkerhout Herv. Gem. 10
(in Ontmoeting) gecombineerde Jeugd
en open deurdienst ds. Bovenberg
(zat. 7.30 u.) 7.
Valkenburg Herv. Gemeente 10
Dienaarkerk (zat,
8.30, 10. 11.30 en 6 u. R.K. Kerf
burg (zat. 7 u.). 8.45, 10.30, 12
ds. Th. Hoff.
Voorhout Herv. Gem. 10 u. dl
A. H. v. d. Kloot theologisch cand.
Geref. Kerk 10 en 6.30 u.
Griffioen te Woerden. Rem.
meerde Gem. 10 u. ds. E. L,
gaertz. R.K. Kerk (zat. 7 t
1.45 EN 5.30 1
Voorschoten Hervormde Gem.
Dorpskerk 10
hef
'3111
tuurta
sa
a I Drent
de rtje"
d. Geest Hulp
Heil 10 u. Ds. O. V. Henkei Rijn
dijk 10 u. ds. v. d. Schoot. De Werf 10
u. Jongerendienst. Geref. Kerk 9 «i
10.30 u. Ds. P. Reedijk 5 u. Ds. O.
Brouwer uit Vlaardingen. Aula Noor»
Hofland 9.45 i
Laurentius
u. Moeder Gods (zat. 7 u.) 8, 10 11.30
Waddinxveen Herv. Gem. Brug-
Oegstgeest Herv. Gem. (Groene
Geref. Kerk.
Hoofdstraatkerk 10 i
se-Ravestein 6.30 u. as. f. noune
Scheppingskerk 9.30 en 11 u. ds. j
Geense (H.A.). 5 u. ds. G. van Loe
nen (H.A.). R.K. Kerk Gaarmeestei
straat (zat. av. 7.30 u.) 9. 10.30 en 1
Leiniulden Herv. Gem. 10 u.
J. Koole te Wer'-
Oosterkerk 9.30
(Gemeentecentrum) 10.30 u. prof.
J. P; Honnef. dr. H. J. Heering, 10.30 u. (Jeugdkerk)
ds. J. Irik. 5 u. ds. J. Th. Heemskerk
Geref. Kerk 10 u. ds. Heemskerk 5
u. zie Gem. centr. Geref. Kerk (vrij-
gem.) 8.30 en 3 u. ds. J. de Wolff. Ge
ref. Kerk (vrijgem. bulten verb.) 8.45
en 3 u. ds. M. R. v. d Berg RK Kerk
(zat av. 7 u.) 9. 11.?'
Geref. Kerk Kruiskerk 10 u. ds. b.
Koekkoek 5 u. Ds. D. J. Modderaar.
Óntmoetingskerk 10 Ds. D. J. Mod
deraar. 6.00 u. Ds. B. Koekkoek. Chr.
Afgesch. gem. 9.30 en 5 u. Ds. A. P.
Verloop. Oud Ger. Gem. in Ned. Zuid
kade 158. 10 gj
Haagse Schouw (zj*t. 7 JJ-) Rem. Geref. Gem. 10
steraerK y.au u. as. o. oeacuiu j-,.
Ter Aar 7 u. ds. Jos G. Los. R.K.
9.30, 1
gen (Rijnlandslyceum) 7.30 U. evang. 7 u^pstrvictorkèjk "f
J. v. d. Velden. Pauluskerk
10 u. Ds. P. J. van Malssen van Lel
den 7.00 'i D». J. v. d. Velden Geref
.Kerk 10 ee. 8 u Dr.
chr. Geref. Kerl
I. Biesma. Geref.
Ds. D. Hakkenberg
(Donderdag 7.30 u. DS. M. 1. van «ci
der van Enkhulzen. Geref. Kerk (vrij
gemaakt) 10 en 4.30 u. ds. G. Hagens
van Bussum. Geref. Kerk (vrijgem
e u. Ds. J. J.
Warmond Herv. Gem. 10 1
A- J- den Tonkelaar (H.A.) 7
Rinpmcmaarri (zat 7 u 8. 10 3.00 u. Leesdiensten (donderüagavona
Bioemswaara (zav. 1 u.j o, Leesdlenst> Aktie Kruistochten
J. Czlrla. Rem. Geref. Gem. 10 u. ds.
A. W. Cramer te Leldschendam. RK
Kerk de Meerkreuk (zat. 7 u.) 7.48
9.15 en 11 u.
Rljnsaterwoude Herv. Gem. 9.30
en 7 u. d». A. de Leeuw te Boskoop.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 2.16 u. ds.
G. Bouw te 3chevenlngen. R.K. Kerk
(zat. 7 u.) 7.30, 9.30 en 11.18 u.
Rijnsburg Herv. Gemeente (Gro
te Kerk) 9.30 u. da. I. J. Wisse 5 u.
Tonkelaar R.K. Kerk (zat.
iv. 7 u.) 8. 10 en 11.30 u.
Wassenaar Herv. Gem. Dorpsk.
u. Jeugdkerk,
Dr. Th. C. Frede-
Vollebregt, Rotterdam. Gebouw Sha
lom 10 u. Jeugdkapel (12-14 Jaar) Dey-
Het interieur van de
vormde Nieuwe Kerk
Katwijk aan Zee.
(Foto Jan Holv*
