:f misschien
akket lekkers?
Dik tantième
'66'Verwarring en grote dadendrang"
bedrijfsleven heeft meer begrip voor 9
I
l'IJ'IUUJ'BÜI
s de baas voor
rstman speelt...
I )-prijzenbewaker L. M. Bruins:
jG 16 DECEMBER 1972
(Van een onzer verslaggevers)
i aardige baas heeft, die zijn mensen met de Kerstdagen wil verwennen, zou best
kunnen maken op de gastronomische geschenkdoos „Orchidee".
et
jj der meer: 1 tablet choco-
eu jChateauneuf du Pape. 1
Dai mg in madeirasaus, 1 blik
lm, 1 fles dry sherry Po-
Ragout fin. 1 blik ox-
1 doos Tunis dadels, 1
Chinese stemgember, 1
t la Stroganoff1 flacon
wJettes. Prijs (exclusief
!.90.
Jfcun Steman (31), eige-
ien zaak in internationale
specialiteiten, zijn
heel wat werkgevers
eel met deze delica-
bj,
PAorn* 1»
assen.
andere werkgevers:
Phis „dertiende (of zelfs veer-
and" uitbetalen:
winstuitkering" geven;
ieuffcïj „eindejaarsgratificatie"
olie;
zogenaamde „kolengeld"
naam die inmiddels is
door de komst van cv
personeel met een pak
i zakje peulvruchten en
aardanpelen naar huis
t' 600 rtom: een groot deel van
re^°0' mers krijgt iets met de
ing.
prijz i]n er ook, die deze dure
"lï bekostigen. Zoals vele
I die zich gedurende de
het rambam werken om
717"a spijzen en dranken naar
serveren. Toch gaat deze
overvloeds aan hen zelf
:efrab'! te horeca-ondernemers",
zegt de heer J. A. Wagener,
voorzitter van de Nederland
se Bond voor Hotelpersoneel, „geven
hun personeelsleden niets extra's,
afgezien van een premie op het
uurloon voor het werken op feest
dagen, zoals dat in de cao is voor
geschreven".
„Volgens die cao", vertelt districts
bestuurder Van Egmond van dezelf
de bond, „mag er één weekloon ex
tra worden gegeven. Er zijn echter
maar weinig werkgevers in de hore-
casector, die dat werkelijk doen. Er
zijn er hooguit een paar die hun
mensen een fles cognac of wijn mee
naar huis geven".
Heel wat andere zijn beter af. Zij
krijgen de laatste maand van het
jaar een mooi cadeau of een aan-
trekkeliike financiële tegemoetko
ming. die dan de naam gratificatie
of winst- of eindejaarsuitkerin"
draagt
Is er op dit terrein iets geregeld?
„Weinig", zegt de heer T. de Land
graaf, algemeen secretaris van de
NVV-bond „Mercurius" voor werk
nemers in handel, bank- en verze
keringswezen en vrije beroepen, „we
kennen slechts een paar contracten
waar iets„omtrent kerstgratificaties
in is vastgelegd. Onder die naam
wordt wel heel veel gedaan, maar
het is een grote vraag of die uitke
ringen wel zo „extra" zijn als wordt
gesuggereerd.
Splitsing
Het komt bijvoorbeeld ook voor, dat
een bedrijf de vakantietoeslag in
twee delen splitst: vier procent in
voorjaar of zomer en de rest (twee
procent of iets meer) in najaar of
winter. Zoiets heet dan al gauw
kerstgratificatie. Maar daar is na
tuurlijk geen sprake van, want de
werknemer heeft gewoon recht op
zes procent vakantiegeld. Er wordt
hem in dat geval niets cadeau ge
daan".
Er is in Nederland ook een aantal
ondernemingen dat schermt met
flinke tantièmes aan het eind van
het jaar. Het merkwaardige is ech
ter, dat de gemiddelde inkomens in
deze bedrijven vaak lager liggen
dan elders het geval is. Dat „tan
tième" is dus niets anders dan epn
stuk achterstallige salaris of loon.
De heer De Langdreef van Mercu
rius is met dit soort „tantièmes"
niet erg ingenomen. „Ze vallen na
melijk buiten de berekeningen voor
pensioenen en toeslagen. En dat
heeft tenslotte voor de werknemer
ongunstige konsekwenties. Ik vind
een laag salaris met twintig procent
„tantième" geen methode om de
normale werknemer te belonen.
In een bepaalde bedrijfstak was dat
een poosje geleden nogal gebruike
lijk. Maar we hebben dit verschijn
sel kunnen terugdringen. Nu zitten
die vermeende tantièmes in de sala
risschalen ingebouwd".
Puzzelen
Dat is overigens het streven van de
vakbonden: „Daar waar bepaalde
vaste gebruiken zijn ontstaan,
wordt geprobeerd deze in een col
lectief arbeidscontract op te nemen.
Met de kerstgratificaties zal dat wel
nooit voor één hele bedrijfstak ge
beuren. „want", meent de heer De
Langraaf, „het is niet uit te puzze
len wat gebruik is in al de tot één
bedrijfstak behorende bedrijven en
bedrijfjes. De één geeft een reepje
chocola, de ander een maandsalaris
Probeer maar eens om dat in één
en dezelfde cao te passen. Dat lukt
niet. Anders ligt het wanneer het
om een arbeidscontract voor één af
zonderlijke onderneming gaat. Geeft
dat bedrijf elk jaar een gratificatie,
dan trachten we deze traditie in de
cao op te nemen in het kader van
alle andere arbeidsvoorwaarden".
Philips is een van de weinige be
drijven, die in de cao een regeling
heeft getroffen voor wat men
noemt een „eindejaarsuitkering".
Die is deze december maand 275,-
voor gehuwden en kostwinners en
225,- voor ongehuwden.
Vorig Jaar kreeg het onder de cao
vallende Philips-personeel voor de
eerste keer zo'n extraatje (resp.
250,- en 200,-), na gedurende
vele jaren met de kerst 20,- en
voor ieder kind 8.- te hebben ont
vangen.
Als een onderneming alle medewer
kers een gratificatie wil uitkeren,
moet dat dan in centen (vast be
drag) of in procenten (van het in
komen)
De algemeen secretaris van Mercu
rius: „Naar mijn gevoel dient het
bedrag voor iedereen gelijk te zijn,
wanner Je de kerstgratificatie al
thans als een aardigheidje ziet. Een
andere zaak wordt het wanner die
kerstgratificatie een onderdeel van
het totale pakket arbeidsvoorwaar
den gaat vormen. Ik zelf houd het
wat een eventuele regeling van
kerstgratificaties betreft op een be-
Gering
Ofschoon vele bedrijven het perso
neel met kerstmis financieel verras
sen, blijven de uitkeringen per per
soon betrekkelijk gering. Anders ligt
het in de topfuncties. Daar is een
tantième inderdaad een tantième en
dat kan vele duizenden guldens be
dragen.
De heer De Landgraaf: „Wat com
missarissen en direkteuren elkaar
onderling schenken, daar weten we
niets van. Het zullen", veronderstel
ik, „aanzienlijke sommen gelds zijn,
wanneer er althans flinke winsten
zijn geboekt".
Een iets betere kijk op wat de
„top" krijgt, heeft de in het begin
van het artikel al genoemde gastro
nomische specialist Teun Steman.
zekere „Voor de grootste groep werknemer®
trekt een bedrijf een bedrag varië
rend van 150,- tot 250,- uit. Da
mensen in de hogere posities krij
gen meestal een duurder kerstpak
ket".
Hoe duur? „Dat kan wel 500,
worden. Maar dan zitten er een
paar exclusieve delicatessen bij".
Wat bijvoorbeeld?
„Een fles Hennesy e.x., extra oud,
zo tussen de 60 en 100 jaar, een
paté de foie gras met originele gan-
zelever en echte truffels van 75.-
per 100 gram en een potje kaviaar
van 28 gram voor 45,-".
Iemand die het gewone pakket Or
chidee ontvangt, moet zich zolang
maar behelpen met crêpes Suzet-
tes, Chateauneuf du Pape en boeuf
a la Stroganoff
koud; J-
gingen
li na de inwerkingtreding
m jsmaatregel zegt top-prij-
M. Bruins (61) in
aan de Haagse Jan van
Lei it „Ik heb de indruk
het bedrijfsleven méér
aat voor de ingreep in
dan in het voorjaar van
de BTW werd ingevoerd
nrèkfl Kn kan<* Hepen.
r if te leiden aan het soms
eugschroeven van prijs-
or van de Economische
•ienst schrijft die veran-
Ijj. ding vooral ook toe aan
>r| i dat er voorafgaande
jsmaatregel in het kader
intraal loon- en prijsak-
koord is geweest. Er was al een
meldingsplicht voor prijsverhogin
gen. Begin 1969 was er echter een
nogal chaotische situatie op prijzen-
gebied ontstaan.
In de periode van drie weken heb
ben de controleurs van de ECD
(250 man over het gehele land, een
versterking van tachtig) ruim 3000
onderzoekingen gedaan. Die resul
teerden in zeker 300 gevallen tot
het terugschroeven van prijsverho
gingen, ontstaan na 15 augustus
van dit Jaar. Bij een aantal grote
bedrijven ging het om verlagingen
van vier tot vijf procent.
Artikelen, die teveel in prijs om
hoog waren gegaan, waren o.m. kle
ding, lingerie, sportartikelen, papier
waren, banden, conserven. Ook par
keertarieven en horecaprijzen ble
ken in een aantal gevallen te hoog
te liggen. Per dag komen er bij de
controledienst zo'n veertig tot vijf
tig klachten van het publiek bin
nen. De heer Bruins: „In deze si
tuatie is dat niet veel."
Tot nu toe is er in twintig tot der
tig gevallen procesverbaal opge
maakt. Deze volhardende overtre
ders kunnen bestraft worden met
geldboetes, die maximaal 10.000 gul
den en bij opzet 25.000 gulden
bedragen.
De heer Bruins denkt dat een rede
lijke naleving van de prijscalcula-
tiebeschikking mogelijk is, al houdt
hij nog wat slagen om de arm met
het oog op de stijging van het al
gemene BTW-tarief van 14 tot 16
procent per 1 januari. „Maar ook
die situatie ligt rustiger dan in het
voorjaar van 1969" meent hij. „Ik
ben niet al te pessimistisch."
Top-prijzencontroleur Bruins ziet in
zijn vrije tijd geen prijzen. „Ik
winkel nooit" zegt hij. Natuurlijk
hoort hij uit de kring van zijn ge
zin wel eens over prijsverhogingen.
„Maar ik weet mijn werk en mijn
privéleven goed te scheiden" voegt
hij eraan toe.
Ook de consumentenorganisaties
hebben het druk met de prijsverho
gingen. Bij de Stichting Konsumen-
ten Kontakt (het voormalige CCO)
zijn tot nu toe zo'n 700 individuele
klachten binnengekomen, waarvan
er ongeveer 250 verwerkt zijn. De
Nederlandse Consumentenbond
heeft in bijna een maand al meer
dan duizend klachten ontvangen.
Bij de Konsumenten Kontakt ko
men de klachten goeddeels uit de
levensmiddelensector. Maar er is
ook geklaagd over flinke verhogin
gen van drogisterijartikelen, genees
middelen en babyartikelen.
Nieuwe directeur L. Donaa: „De
klachten variëren van een prijsver
hoging voor tonic-stampers tot die
voor een luxe-jacht, dat van 25.000
op 28.000 gulden kwam." Opmerke
lijk is ook de klacht over een huis,
dat In acht maanden tijds maar
liefst 12.000 gulden duurder werd.
Ook veel gemeentetarieven blijken
snel omhoog te zijn gegaan. En na
tuurlijk zijn er veel reacties over de
pijlsnelle stijging van de tarieven
van ziektekostenverzekeraars. De
klachten over prijsverhogingen gaan
naar de Economische Controle
Dienst, die moet uitmaken of men
al dan niet over de schreef is ge
gaan.
Interessant is de actie van Konsu
menten Kontakt met haar „achter
ban": de vakbeweging en de Neder
landse Vereniging van Huisvrouwen.
Aan 500 tot 600 mensen uit deze
kring zijn formulieren gezonden,
waarop zij minstens een maand
lang de prijzen van hun boodschap
pen moeten invullen. De eerste re
sultaten van deze prijzenregistratie,
die 1 december is gestart, worden
volgende maand verwacht.
Dhecteur Donia ds overigens somber
gestemd over de te verwachten
prijsontwikkeling. „Dit Jaar komt de
stijging op acht procent uit. En
hoewel de prijsmaatregel remmend
zal werken denk ik voor volgend
Jaar aan een prijsstijging van zeven
tot acht procent."
Het NW heeft echter gisteren met
kracht gepleit voor het vasthouden
aan een prijsstijging van 5,75 pro
cent voor volgend jaar, zoals in het
centraal akkoord is overeengeko
men. „Niet vasthouden aan die
doelstelling betekent een capitulatie
voor de ondernemers die proberen
te halen wat er te halen is" aldus
het NW.
1
kooö
gratis I 'AM De p litieke partij
iiiirufi D '66 kampt niet met
ingskater we) met „ver
een grote dadendrang"
irijving van D'66 voorzit-
GtizeCi der Scheer ls niet uit
Srepen- Verwarring, ora-
vijf Kamerzetels
de progressieve samen-
dan zelfs de
*n de partij
'fty fejdadendrang" dwarrelt 's
post naar binnen.
5ïêD van afdelingsbestu-
^dsleden en gewone ie-
ïijke,^ 'ggesties tot de wederop-
vw. Partij, die zelf nog
i ïedes 01 de hele achterban dat
togstheorie van
helling zetten van onze
'jnüuidelijktieid leiddr
i der i^dfty.ingshommetje intern
n adrö e partij bljn» werd ge
harde klapl
van dei Scheer zijn
man die om koppen
gezaal. Heb net gistermorgen de
it 29,» engekregen van het In
oud D'66-Kamerlid heb ik alleen
maar ln de krant gelezen. „Ook hij
wilde er letterlijk een „hals"-zaak
van maken. Ruby: „Daar moet het
congres maar over beslissen wat mij
betreft. Hans ls niet in het geding."
Ruby ziet het allemaal niet zo som
ber in. „De initiatieven ln poütiek
Nederland komen van D'66 af. Of
dat de aanwas van onze partij ten
goede kwam, is ons nooit een zorg
geweest. Er zijn mensen die binnen
D' 66 een functie hebben, die zich
nu afvragen: „Is die partij nog
doelmatig? De partijpolitieke ver
houdingen moeten geherstructureerd
worden. Op het congres moet de
Koers uitgestippeld worden. Velen
dringen aan op een snelle bijeen
komst, maar ik wil dat dit congres
eerst terdege wordt voorbereid. Vóór
maart zie lk het echt niet
Duidelijkheid is weer wel in de frac
tie. De zes D'66-Kamerleden zijn
bet allen eens dat de democratise
ring een van de belangrijkste doel
einden van D'66 is. Over de te vol
gen koers bestaan nuanceverschil
len. Ruby: „Alle zes zijn het uitge
sproken individualisten, maar de
eenheid in de fractie willen ze ze
ker. Je wéét dat Je in een kleine
iractie elkaar persoonlijk moet
steunen".
Ook over de wijze waarop de ver
kiezingscampagne is gevoerd heerst
tevreden- en ontevredenheid.
„Gruyterfs campagne was perfect
georganiseerd. Hij kon zijn mede
werkers motiveren. De mensen die
met hem hebben gewerkt zijn bui
tengewoon tevreden".
„We hebben ook fouten gemaakt.
Begin autustus zijn we met de
campagnebespreking begonnen. Dit
Jaar zijn we veel selectiever ge
weest. Te laat hebben we ontdekt
dat afwezigheid ook negatief werkt.
Het zijn dingen die je moet erva
ren. Hans van Mierlo had boven
dien nog het nadeel dat hij eerst
zich intensief heeft moeten bezig
houden met het regeeraccoord en
daarna met het alternatieve kabi
net. Hij kon in feite pas beginnen
na de presentatie van het alterna
tief kabinet op 18 november".
Ruby van der Scheer ziet het alle
maal niet zo somber in: „Ik heb
het gevoel door de vele reacties
die ik krijg dat alle handen Jeu
ken om aan de slag te gaan. Men
sen bellen, sturen concepten en vra
gen of het bruikbaar is. Veel reac
ties komen namens afdelingen bin
nen. We moeten gaan kijken naai
wat bruikbaar is.-Het antwoord op
de vraag wat het fundamentele be
staansrecht van D'66 is moet door
de hele partij worden gedragen".
Gver haar eigen onbezoldigde func
tie zegt ze. „Het werk van de voor
zitter ls 90% organisatie. Ik ben
natuurlijk ongewild ook wel met
het gevoerde beleid beziggeweest,
een scheiding van politiek en orga
nisatie is niet geheel mogelijk ge
bleken. Zo heb ik ondermeer aan
het toernee van de drie progressieve
voorziters deelgenomen. Ik vind
dat de fractie samen met het con
gres het politiek beleid bepaalt
Maar het hoofdbestuur moet toch
de balans op kunnen maken"
Eén van de punten waarop zij tij
dens de campagne heeft moeten
hameren is: „We zijn beslist geen
socialisten. Zo zal voor ons bijvoor
beeld natoinalisatie of socialisatie
geen doel op zich zijn. Misschien is
het nodig, mede door de gegevens
van het rapport van de club van
Rome, dat dit terwille van de eer-
lijjke verdeling van goederen en
een menswaardig bestaan voor ie
dereen, deels nodig kan blijken tt
zijn".
D'66 is bezig de balans op te maken
na een vijfjarig bestaan met up's
en downs. Dat geldt niet alleen
voor de Tweede Kamerfractie, maar
landelijk ook voor de raadsleden
die met hun democratiseringsfiloso-
fie in een oude struktuur terecht
kwamen -Nu, na vier Jaar raads
werk, zal moeten worden bekekej
>f ook dat anders moet.
D'66 in gelukkiger tijden.
Het congres van D'66 in
Biddingshuizen in de Fle-
vopolder in november 1971.
Ruby van der Scheer werd
toen benoemd tot voorzit-
ter van D'66.
