E CHINESE KINDEREN HEBBEN HET NU GOED
EILIGHEIDSBERAAD
iLT EN STAAT Bij
EENSTEMMIGHEID
Rebellie tegen
Heath stoelt
ook op dubieuze
argumenten
(3 24 NOVEMBER 1972
jjnghai logeren we in het ou-
jnlale Ho Ping hotel. Het
lotel, gelegen op de hoek
Bund, de beroemde rivier-
rd en de N ankingstraatr
de meest Westers aandoen-
van China omdiat Westerse
teden hier een eeuw lang,
hun residentie hadden in
jtoriale gebieden, terwijl ze
d van de 'ongelijke verdra-
1 China als wingewest
lerden. Als triest symbool
jeldt wel het kleine drie
park aan de Bund waar
n en honden niet werden
•n".
waarschijnlijk ook de stad
je positieve punten van de
regering het duidelijkst
en. Diefstal, corruptie, pros-
en geweldpleging, zaJken die
1949 praktisch synoniemen
?an de stad Shanghai, zijn
irdwenen. Ieder heeft vol
te eten, heeft een woning,
tleding, onderwijs en medi-
raorging, Het is niet verba-
iend dat de herinnering
recente verleden op al-
ieren levend wordt gehou-
Tsetoeng is er in geslaagd
25 jaar aan een kwart van
isheid haar gevoel van ei-
en zelfvertrouwen te-
jeven. En dit weegt bij het
van een totaal oordeel
huidige China erg zwaar
J positieve kant.
briekje
rengen gedurende ons ver-
2 Sjanghai een dag lang een
aan de arbeiderswijk Feng
wijk waarvan de bouw
5 gestart en die nu onge-
l QOO inwoners telt. De mees
ters van deze wijk zijn fa-
iders. Ook- de meeste
werken en men heeft
geven ogenblik voor
ie nog geen 45 jaar wa-
feen volledige dagtaak had-
en produktie-eenheden op-
ie werk afleveren voor gro-
ieken. 1300 vrouwen zijn op
i aan werk geholpen,
allien niet hier, maar in
|a, zo'n wijkfabriekje be
en verbaasd staan over de
grijkheid en het doorzet-
mogen van de mensen. Het
Tsja-ngsja is in 1965
door 4 gepensioneerden.
It rtkapitaal was 15,-. En
machine maakte men
hout. De uitspraak van
r Mao dat men moet ver
ia op eigen kunnen, was
ir bij hun werk. Het eerste
yi was een 25 watt transfor-
Deze werd ter controle
overheid gestuurd. Men
iet het maken van conden-
Sommige onderdelen van
akten moesten worden ge-
erd door ze 10.000 maal
draaien. Omdat men geen
daarvoor had, moest dit
ad gebeuren.
Om aan de condities van de over
heid te voldoen had men witte kle
ding nodig. Door kapitaalinveste
ring van de arbeiders was men
staat de muren wit te schilderen.
En zo voldeed men op een gegeven
ogenblik aan alle voorwaarden
van hogerhand. De zaken gingen
voorspoedig en men besloot tot
nieuwbouw. Sommigen zeiden:
"we hebben geld, dus kopen we
bakstenen" maar anderen waren
daar tegen, gedachtig het richt
snoer van de voorzitter over het
zelf kunnen. In de winter gingen ze
aan de slag en bakten 150.000 ste
nen van eigen gemaakt mengsel.
Nu staat er een huis van vier
nen van eigen gemaakt mengsel.
Nu staat er een huis van vier
verdiepingen, met een werkopper-
vlakte van 2000m2. Er werken nu
140 arbeiders, waarvan 40% vrou
wen. De gepensioneerden zien toe
op de produktie en vorig jaar was
men in staat 100.000,— aan de
overheid over te maken, een be
drag dat o.a. als belasting bedoeld
is. Het fabriekje heeft overigens
geen relatie met de staat. Het be
hoort tot een onafhankelijk collec
tief waartoe ook grotere fabrieken
behoren. De mensen die er werken
worden aangewezen door het wijk-
comité en ook de produktie wordt
daar vastgesteld. De enige disso
nant in dit mooie verhaal vormen
de lage lonen die worden uitge
keerd: 45 tot 60 gulden per maand.
Toen we probeerden een precieser
beeld van de boekhouding te krij
gen, ontstond er grote verwarring
en moest men bekennen daar niets
van af te weten. De hele admini
stratie werd elders gevoerd, door
een bureau van het wijkcomité
dat 8 van dergelijke fabriekjes be
heerde.
Gepensioneerd
In de Feng Tsjeng-wijk van
Sjanghai brengen we een bezoek
aan een gepensioneerde vrouw. Er
wonen ongeveer 1000 gepensioneer
de arbeiders in de wijk. De vrou
wen krijgen in China pensioen op
60-jarige leeftijd, tenzij ze in de
zware industrie weiken, dan krij
gen ze het als ze 55 zijn. Ons
vrouwtje krijgt een pensioen van
f 85,- in de maand, dat is 70% van
haar laatst genoten salaris. Ze
woont in een flat, tezamen met
haar man, 2 zoons en een dochter.
Ze heeft twee kamers tot haar be
schikking: een kamer van 5x3
meter, waar gewoond wordt en
waar de kinderen slapen, en een
kamer van 4x3 meter waar ze
zelf slaapt met haar man. Bad en
keuken worden gedeeld met een
andere familie op dezelfde etage.
Vroeger had ze een kamer van 12
m2 voor het hele gezin en toen ze
in 1954 hier kwam wonen, dacht
ze dat ze droomde. Ze is nu 52
jaar, haar man is 58 jaar en werkt
als kok in een fabriek. Ze kent haar
man al heel lang. Beiden zijn in
Peking geboren. Toen haar man
14 jaar was, ging hij als kelner
naar Sjanghai; tevoren was hij
keukenhulp geweest bij een land
lord.
Ze wilde graag mee, maar
moest drie jaar wachten omdat
haar vader ziek was. Toen ze een
maal in Sjanghai was werd ze al
spoedig door haar oom terugge
haald om voor het gezin te zorgen.
Toen ze 16 jaar was ging ze voor
goed naar Sjanghai en vond daar
werk in een textielfabriek. Op 23-
jarige leeftijd trouwde ze, haar
man was toen 31 jaar en het was
in 1944. Beiden waren voor de Be
vrijding niet zeker van hun werk
en werden verschillende keren ont
slagen. Na 1949 hebben ze wel een
vaste baan: hij als kok en zij op
nieuw in een textielfabriek.
Dagelijks leven
Het China van nu,
een impressie van
drs. Fr. van der Meer
Drs. Ft. van der Meer uit Hazerswoude bracht de afgelopen zomer
van 28 juni tot 29 juli een bezoek aan de Volksrepubliek China. Hij
vroeg daarvoor een visum aan omdat hij op doorreis naar het
Internationale Psychologie Congres in Tokio kermis wilde ne
men van de ontwikkeling en toepassing van de sociale wetenschap
pen in China, en daarnaast geïnteresseerd was in het sociale en
culturele leven in China in het algemeen. Hij bezocht China in
groepsverband tezamen met 7 andere Nederlanders.
Drs. Fr. van der Meer legde in 1967 zijn doctoraal examen in de
psychologie af en is sindsdien als medewerker verbonden aan de
Rijksuniversiteit van Leiden, vakgroep sociale psychologie.
De kamer maakt een sobere in
druk. Er staan 2 bedden, met har
de planken, een tafeltje en een bu
reautje, waarop een woordenboek,
een technisch handboekje en het
Rode Boekje, met uitlatingen van
Mao. 5 Stoelen en een klein aqua
rium met een goudvis kompleteren
het geheel. In de slaapkamer
staan, behalve een bed, een stapel
van 4 grote koffers (de traditione
le manier om kleding op te ber
gen) en een kastje, waarboven eni
ge familiefoto's hangen. In de
slaapkamer zijn ook vier afbeeldin
gen van voorzitter Mao te zien.
We vragen haar wat ze nu zo al
doet de hele dag. Ze vertelt ons als
voorbeeld wat ze gisteren allemaal
gedaan heeft. Ze was de dag be
gonnen met naar de markt gaan
en winkelen. Daarna had ze het
huis schoongemaakt en de lunch
klaargemaakt, 's middags had ze
met andere gepensioneerden ge-
dicussieerd over de werken van
voorzitter Mao; ze had met jonge
re mensen gesproken over de oude
tijd en had het eten klaargemaakt.
Na het eten had ze nog wat ge
praat met haar drie kinderen
en met haar man. Wanneer haar
man een vrije dag heeft, gaan ze
wel naar een film of naar een bal
letuitvoering. Zo zijn ze drie dagen
geleden naar de film "in de ha
ven" geweest. Soms maakt ze met
familie, of met andere gepensio
neerden een reisje naar een nabij
gelegen stadje. Lezen kan ze niet,
ze geeft dat ook als reden op dat
ze niet veel van de Culturele Revo
lutie weet.
Een arbeider
We brengen ook een bezoek aan
een gewoon- arbeidersgezin in deze
wijk. Man en vrouw, met 2 kinde
ren, een dochter van 17 Jaar en
een zoon van 6. Met z'n vieren
hebben ze de beschikking over 1
kamer, van ongeveer 12 m2. De
kamer is erg vol. Er staat een
groot bed in, een boekenkast met
met boeken, een dressoir waarop
een radio staat en een beeld van
Mao Tsetoeng, een grote spiegel
kast en een naaimachine. Aan de
wand hangt een grote foto van de
voorzitter. Onder het glas op de
tafel liggen een wereldkaart en
verschillende kleine foto-tjes van
Soochow. Zijn vader stierf 25 Jaar
geleden, omdat hij te hard werkte
om zijn gezin het nodige te kunnen
geven.
Het ouderlijk gezin bestond uit
7 man, vader, moeder en 5 kinde
ren. 2 kinderen stierven nog voor
de Bevrijding. Drie generaties van
zijn familie waren analphabeet
geweest, maar hij werd, ondanks
het arme bestaan, naar school ge
stuurd. Hij had praktisch geen kle
ren, kreeg nooit ontbijt, maar hij
wist niet beter.
Zijn moeder, die nu in Soochow
woont (1% uur met de trein van
Sjanghai) vertelt de kinderen
vaak over opa, die zo vroeg stierf.
„De kinderen nu hebben het
goed". Zelf hebben ze het ook niet
zo slecht nu. Toen hij achttien jaar
was voltooide hij de technische
school en sindsdien werkt hij, in
een textielfabriek. Hij verdient Z.
120,— per maand. Zijn vrouw, die
enige tijd later in dezelfde fabriek
kwam werken, verdient f 110,
Ze betalen per maand 7,— huur,
4.50 voor gas, 3,— voor elek
triciteit en 2,50 water. Ze zijn in
staat om 45,— per maand te spa
ren. Ze hebben allebei een fiets en
ze hebben ook een fototoestel.
Doordat ze beiden in dezelfde
werkploeg zitten, hebbenv ze ook
beiden tegelijk vrij en dan gaan
ze wel fietsen. De kinderen eten tus
sen de middag in de publieke kan
tine van de wijk. De zoon van 6
jaar heeft twee ambities: soldaat
worden in het Volksbevrijdingsle
ger en werken in een konstruktie-
Holland
In zijn vrije tijd, na werktijd,
helpt hij de kinderen met de leer
stof van school. Hij heeft geen so
ciale aktiviteiten. Zijn hobby's zijn
gymnastiek en zwemmen (hij is
zwemcoach in de fabriek). Ook is
hij geïnteresseerd in geschiedenis
en geografie en van de bibliotheek
leent hij wel boeken over dat on
derwerp. Op het ogenblik leest lr'
een werk van Immanuel Kant All -
gemeine Naturgesohichte und T'~ e?
rie des Himmels. De werken v:
Marx en Engels vindt hij erg
moeilijk. Tenslotte zijn dat men
sen" die 100 jaar geleden in Euro
pa leefden". Mao Tsetoeng is veel
gemakkelijker.
Na alle gevraag van ons zijn we
blij dat hij ook iets aan ons wil
vragen en al gauw zijn we druk
bezig allerlei dingen over Holland
te vertellen, over de windmolens
en het lage niveau. Hij wil ook
precies weten wat iedereen van
onze groep in het gewone leven
doet. We vinden het jammer dat
we op een gegeven ogenblik af
scheid van hem moeten nemen.
Maar we hebben nog verschillende
bezoeken in deze wijk op ons pro
gramma staan.
Buurthuis
In iedere wijk in Sjanghai staat
een groot buurthuis, waar kinde
ren buiten schooltijd een veelheid
van aktiviteiten kunnen ontplooien,
variërend van het experimente
ren op natuurkundig gebied tot
musiceren, van strips lezen tot
poppenkast, van timmeren tot het
Een vrouwtje van 63 jaar vertelt ons haar levensgeschiedenis.
Hoe zij vroeger in Canton op een boot van 3,5 m2 leefde met
5 mensen en nu een flatwoning met 2 kamers, van totaal 25
m2 tot haar beschikking heeft.
afleggen van een stormbaan. We
worden er opgewacht door een
groot aantal kinderen, die ons ver
welkomen als ooms en tantes uit
Holland. We hebben een erg ge
zellig gesprek met de kinderen en
vragen hun of ze ons de laatste on
deugende dingen willen vertellen
die ze hebben gedaan. En dan
blijkt dat ze ook in China wel min
der nette moppen vertellen, of
praten terwijl het niet mag, of niet
luisteren naar wat wordt gezegd,
of het huiswerk niet goed maken
of - voor leidertjes van de politie
ke organisatie op de lagere school,
de kleine Rode soldaatjes -, geen
verslag maken. Als straf moet
men dan soms Mao lezen.
Er wordt nooit iemand wegge
stuurd, want "we moeten overre
den en overtuigen, en dat doe je
niet door wegsturen". Op het eind
hebben de kinderen allerlei vragen
aan ons: wat de kinderen in Hol
land na school doen; welke lessen
ze hebben; wat de dagindeling van
de Nederlandse kindertjes is; en -
heel bedeesd - of de kinderen in
Nederland wel eens vechten. Dat
laatste moeten we helaas toege
ven en de kinderen kijken elkaar
wat jaloers aan. Want voorzitter
Mao heeft gezegd: geef een ander
altijd voorrang en vecht niet met
elkaar.
Wordt
verv
olgd
Dit artikel is er een uit een serie
van zes. De vorige afleveringen
van zes. De vorige afleveringen
verschenen in onze bladen van 14,
15 en 23 november.
(Door onze speciale verslaggever)
ilNKI Consensus oftewel eenstemmigheid wordt
itelwoord voor Europa's tcfekomst. Tijdens de eerste
erkvergadering van de ambassadeurs die in de Finse
id de Europese Veiligheidsconferentie voorbereiden, is
dat een procedure met stemmingen geen haalbare
en dan vooral niet omdat het oostblok daarmee in een
uitgangsstelling zou worden gedwongen.
migheid betekent niet al-
terwille van de democratie
cgrijke punten tot alge-
moeten worden verwa-
houdt ook in dat elk van
niers een veto in handen
•lit in theorie een land
Marino de ontspanning in
schroeven zou kun
digheid duidt aan dat
vooral de diplomatie
moeten doen, omdat
overeenstemming om
onderwerpen als vrije
van personen, gedach-
'ormatie, als de bepaling
'houdingen tussen soeve-
>a uiteraard nimmer in
'n Minister geeft
eegastrijk-vrij!
St.NicoIaaskado:
strijkvrij, vlekvrij Sa-A
(Vilcdan tafelkleed. Q ÜC
Daarbij gratis
feestelijke kaarsen.
Van de drogist.
R
filedan
felkleed
officiële vergaderingen kan worden
bereikt als wel tijdens het minder
gedwongen beraad in kleine groe
pen, onofficieel tijdens recepties, di
ners, uitstapjes en al de gelegenhe
den die daartoe zullen worden ge
schapen.
Sedert de 34 deelnemende landen
woensdag aan tafel zijn gaan zitten
is het duidelijk dat er ten slotte een
overeenstemming zal worden be
reikt voor Kerstmis zeggen de
Russen, zeker niet voor maart ge
looft het Westen. Hoe het ook zjj,
geen land, geen machtsblok zal nu
nog de blaam of zelfs maar de po
litieke verantwoordelijkheid kunnen
of willen accepteren een veiligheids
conferentie te laten mislukken nog
aleer die goed en wel is begonnen.
Argwaan
Of het zouden de Roemenen moe
ten zijn, vereenzaamd in het Oost
blok, met argwaan bezien in het
Westen, die tijdens een Oosteurope-
se top al eens zijn weggelopen. ZIJ
hebben in Helsinki binnen enkele
dagen de reputatie gekregen bij
het ontbreken van Albanië als
woordvoerder van Peking te zullen
optreden.
De geslepen spionage-organisaties
van Moskou en zijn vazallen, maar
evenzeer die van Westerse mogend
heden hebben haarscherp onthuld
dat de Roemenen in en uitlopen bij
de Chinezen, die op een eenzaam
eilandje In het oostelijk deel van
Helsinki in een tamelijk obscure
omgeving hun diplomatieke verte
genwoordiging hebben gevestigd.
China maakt zich uiteraard ern
stige zorgen over de ontspanning in
Europa, omdat de Russen daardoor
de handen vrij zouden krijgen om
aan hun oostgrenzen de confronta
tie met Peking tot nieuwe hoogte
punten op te voeren. En als zij de
Roemenen zo ver kunnen krijgen
dat zij op een mislukking aanstu
ren, danenz. Niemand maakt
zich daar overigens werkelijk zor
gen over, omdat de Roemenen ter-
wille van hun economisch voortbe
staan zulke duidelijke flirtations
zijn begonnen met het Westen en
dan vooral met de EEG, dat van die
kant toch duidelijke druk kan wor
den uitgeoefend.
Probleerr
In elk geval hebben de Roemenen
voor het eerste probleem gezorgd:
zij hebben er nu mee ingestemd
dat de Fin Richard Toetterman,
een ervaren diplomaat, die stand
plaatsen had in Stockholm, Moskou,
Bern en Parijs, nu voor de duur
van de voorbereidingen de vergade
ringen zal voorzitten. Zij hebben er
ook geen bezwaar tegen dat een an
dere Finse diplomaat, Joeri Pekori,
die de hele voor-conferentie op po
ten heeft gezet, technisch secreta
ris wordt, maar zij houden vast
aan een roterend via-voorzlt-
terschap, als weerspiegeling van de
gelijkheid der staten, hun soeverei
niteit en dergelijke principes. Het
Oostblok en het merendeel van de
Westerse landen zijn er tegen, Zwit
serland voelt wel iets voor de be
ginselen en dus blijft de kwestie
voorlopig liggen, want ook zonder
vice-voorzitter zal het best gaan.
Er is een Frans voorstel over
een procedure-regeling ter tafel ge
komen, dat de Amerikanen niet past
omdat het te veel formalismen in
troduceert, er is een dergelijk Roe
meens plan, kortom de werkzaam
heden in Dipoli zijn begonnen, maar
in feite hebben twee uur en een
kwartier vergaderen al duidelijk ge
maakt dat de conferentie in feite
wordt verwezen van het modernis
tische studentenbouwsel in Dipoli.
naar de boulevards en stegen van
de internationale diplomatie.
PARIJS In Parijs vinden op het ogenblik de opnamen
plaats van de film Les Voraces - De Vraatzuchtig en - De re
gisseur is Sergio Cobbi, hoofdrolspelers zijn Helmut Berger
- links - als croupier en Frangoise Fabian als gokster.
Ontbonden Het Turkse parle
ment heeft een wet aangenomen
waardoor alle bestaande studenten
verenigingen ontbonden worden. De
wet is naar president Sunay ter on
dertekening toegezonden. Extremis
tische studentenverenigingen wor
den verantwoordelijk gesteld voor
de gewelddadigheden op de univer
siteiten en de binnenlandse onrust
die in april 1971 hebben geleid tot
het uitroepen van de staat van be
leg in elf Turkse provincies.
Joden gearresteerd De politie
van Moskou heeft gisteren in het
centrale telegraafkantoor negen Jo
den gearresteerd die het voorbeeld
hadden gevolgd van een groep die
in hongerstaking was gegaan om
dat zij geen uitreisvisa naar Israël
krijgen, zo is in Joods kringen ge
zegd. Woensdag, op de eerste dag
van de hongerstaking, arresteerde
de politie bijna 30 joden, van wie
er nog 17 worden vastgehouden.
(Door onze correspondent)
LONDEN Het wetsontwerp
van de regering-Heath dat een
nieuwe regeling van de immigratie
bepalingen na toetreding van Groot-
Brittannië tot de EEG inhield, is
door toedoen van Heath's eigen
Conservatieve achterban verwor
pen.
De wet had 1 Januari in werking
moeten treden, het moment waar
op Engeland van de Gemeenschap
deel gaat uitmaken. De regering zal
nu in grote haast compromissen
voorstellen. Dit neemt niet weg dat
de oppositie uit eigen rijen door een
van de leidende Britse ochtendbla
den kan worden beschreven als "een
mengsel van hypocrisie, oneerlijk
heid en belazerij".
De nieuwe immigratiewet zou re
kening moeten houden met de voor
rechten van onderdanen van EEG-
landen om in ieder EEG-land vrije
lijk werk te kunnen zoeken. Hier
door krijgen deze categorieën zeker
voordeel boven diegenen die uit de
Commonwealth Groot-Brittannlë
binnenkomen. De opwinding bij de
rechtse Conservatieven is ech
ter voornamelijk ontstaan door de
omstandigheid dat de "blanke bur
ger uit de Commonwealth" nu voor
taan gediscrimineerd zal worden te
genover de EEG-burger, die in de
ogen van de Brit toch nog altijd tot
die onbetrouwbare vreemdelingen
blijft behoren, die met speciale arg
waan moet worden bediend.
Minister van Binnenlandse Zaken
Carr heeft het spel in ernst mee
gespeeld met een voorstel dat ove
rigens de hypocrisie aan de Britse
douaneposten alleen nog maar kan
vergroten. Behalve de nu bestaande
beide afzonderlijke gangen voor
Britse onderdanen en vreemdelin
gen, waaruit nu iedere dag
weer verbijsterde bezoekers aan
dit land een keus moeten maken zul
len er nog twee gangen bij komen:
een voor EEG-ingezetenen en een
I voor (blanke) Commonwealth-bewo
ners.
I Bovendien vertelde minister Carr
kort voor de stemming
over het omstreden wetsontwerp
dat de grensbewakers opdracht zou
den krijgen de Commonwealth-bur-
jgers in hun eigen gang duidelijk te
I maken dat ze "bijzonder welkom"
zouden zijn. Hoe dit diende te ge
schieden vertelde de minister van
I Binnenlandse Zaken er niet bij.
I Wel is er al een regeling voor t
geval een van de gangen in het la-
|byrint op de drempel van de nieu
we tijd niet bemand zou kunnen
I worden. In dat geval, wist de minis
ter in alle ernst, zal als eerste de
gang voor Britse burgers worden ge-
I sloten om die voor de Common-
I wealth-burgers open te kunnen hou-
|den: "Want tenslotte is iedere bur
ger van het Verenigd Koninkrijk
ook burger van de Common
wealth".
Wat daarbij over het hoofd werd
gezien is de bescheiden suggestie van
een van de Britse dagbladen, of 't
wellicht mogelijk was dat allen die
het land binnenkomen eventueel
van een en dezelfde gang gebruik
zouden kunnen maken?
De rebellie van de Conservatieve
achterwacht heeft echter diepere
gronden dan dit schaamteloze ge
zeur over de gangen en deze open
lijke rassendiscriminatie, die nu
juist met de komst van de EEG
aan de grens enigszins schijnt te
zullen afnemen. Ze komt namelijk
uit een hoek die zeer tegen de EEG
gekant is.
Staat van beleg President Hu-
go Banzer heeft gisteren de staat
van beleg afgekondigd. Hij zegt dat
er een openlijke samenzwering be
staat om zijn regering ten val te
brengen. Banzer kwam 15 maan
den geleden bij een rechtse staats
greep aan de macht.
