sluipmoord op de spelling uizen slaan jaren leeg om naar geld op te brengen ETracteer op pannekoeken! Door C. J. Rotteveel ZERS SCHRIJVEN Pak'n Sok voor een zacht prijsje. Verkeerstoestanden in centrum Leiden Koopmans ^AG 16 NOVEMBER 1972 ■■■pjftfufmm vm< - heeft vooral aan een te danken, dat *le olan- "gerotzooi" met nieuwe spelling tot het behoren. Die Vlaming is Craeybeckx, niet alleen burgemeester van Ant- maar bovendien een geha'r- ijder tegen de „vereenvou- Terwijl in Nederland over- tegenstanders de moed al opgegeven en van him te- alleen maar een paar tel verwachtten, voerde de Craeybeckx geleide pelling in het Vlaamse land ichtige campagne. Dat de ]tl j spelling" tenslotte in de mentale laden is verdwenen, eer sterke mate te danken activiteit van burgemeester 31 ïaeybeckx heeft de Vlaam- tederlandse strijd tegen de si spelling in hoofdpunten legd in zijn zojuist bij El- (Amsterdam, Brussel) ver- i boekje onder de titel Boord op de spelling" (.prijs Na een historische inlei- de schrijver over het ver in de strijd in Vlaanderen invloed daarvan op het Ne- jse standpunt zijn meer dan bladzijden gewijd aan de ming, die een zeer groot aan- irkundigen en taalkundigen, oud, uit Noord en Zuid, eester Craeybeckx deed toe- naar aanleiding van zijn ioms in een paar regels, soms met redenen en argumenten td betoog. dijk heeft iemand zich ge- aan het hierboven gebruikte „gerotzooi" (met weer een spelling). Het zal hem of nteresseren, dat deze niet zo lijke uitdrukking afkomstig wijlen Godfried Bomans. In sprek met dr. Craeybeckx uit zijn ergernis over "het geknutsel aan onze taal" kijk naar het Duits, naar ogels, naar het Frans, ner- eöeurt dat. Hier wel". Waar- nans zei: „Ik kan me daar rikkelijk kwaad over maken looien maar wat aan. En wie ie anonieme schoolmeesters vertellen zullen hoe ik wn moet? Trouwens, wat een aan eerbied tegenover het en! Al die oude schrijvers., die niets méér te vertellen, omdat ze dood zijn? Na tien Inden de mensen die boeken "gek", omdat ze in een afgeschafte spelling geschreven zyn en is de breuk met het verleden weer groter geworden. Aan zulke gevolgen denkt niemand en die zijn er toch". „Ook wil ik graag zien", zo ging Bomans voort, „waar zo'n woord vandaan komt, wat er de oorspron kelijke betekenis van geweest is. Dat kan niet meer als ik „odeklon- je" schrijf. Waarom doet een Fransman dat niet, hoewel hij het ook zo uitspreekt? Omdat hij wil blijven zien, dat het oorspronkelijk „water uit Keulen" geweest is. Woorden zijn als fossielen: je ziet er de oude organismen nog in zit ten. Een Engelsman vindt het leuk om aan het woord „holiday" te zien, dat vakantie is afgeleid van heiligendag. Hij wordt daarmee op genomen in een veel diepere di mensie dan het loutere heden. Dit (heden) is maar een stip. En waar om moet het altijd maar „gemak kelijker" gemaakt worden? Ter wil le van de jeugd? Maar de jeugd wil dat helemaal niet en vraagt er ook niet om. En al was dit wel zo, wij zijn er ook nog! Laat ik nu maar ophouden. Ik zit me hier kwaad te maken". Aldus Bomans, die in een zie lige tijd met gebrek aan historisch inzioht gelukkig de aandacht vestigde op de doorgaande stroom van opeenvolgende geslachten, elk met hun bijdragen tot het totaal van de cultuur, ook in de spelling En niet alleen opeenvolgende ge slachten ook gelijktijdige genera ties. Ik doel hier op Nederlanders en Vlamingen. Een van de schande lijkste facetten van de Nederland se spelling-agitatie is immers ge weest, dat er geen ogenblik belang stelling geweest is voor de „Vlaam se broeders" in hun verzet tegen dr Franse culturele overheersing. De spelling-activisten hier te lande hebben die „vergeetachtigheid" ten opzichte van Vlaanderen tenslot te moeten bekopen met een gevoe lige nederlaag. In dit verband ci teer ik iets uit de bijdrage van Fr Strieleman, hoofdredacteur van „De Nieuwe Gazet", die de aandacht vestigt op de nog altijd vrij scha mele bedrevenheid van de Vlamin gen in het Nederlands. De achterstelling van Vlaande ren en van het Nederlands in Bel gië, aldus Strieleman, heeft de Vla ming teruggedrongen in zijn ge- westspraken, de dialecten, die dan ook meesterlijk gehanteerd worden in de bevolkingslagen, die het minst door vreemde druk beïnvloed zijn. „Maar de Nederlandse taal moet de plaats die zij in Vlaande ren verdient nog in belangrijke ma te veroveren. Iedereen die door schriftelijk contact met de man in de straat geconfronteerd wordt, er vaart het dagelijks. De taalbeheer sing begint zo dachten wij behalve in sommige uitzonderlijke gevallen, met het geschreven woord, dus met de spelling. Mogen wij dan dulden dat het volk andermaal van de bronnen van zijn taal ver vreemd wordt?". Zo heeft dus de voor Vlaande ren noodzakelijke spellingrust voor Nederland het grote voordeel ge had, dat de plannen voor een nieu we spelling in de archieven zijn opgeborgen. Voor sommige onder- (men zoekt de schuld niet bij zich zelf, maar bij de 'omstandigheden') kan de lezer zich indenken, dat ik deze uitspraak van Kossmann met grote instemming citeer. In dezelf de richting gaat trouwens Michel van der Plas als hij zegt: „Ik ben tegen een wereld van de minste weerstand. Ben tegen een wereld die alleen het actuele bestaansmoment van belang acht. Tegen een wereld waarin wortels uitgeroeid worden, oorsprongen onherkenbaar ge maakt, overleveringen en tradities als nutteloze ballast afgeworpen worden". Er is geen bladzijde van dit aar dige boekje van Craeybeckx of zij nodigt uit tot citeren. Hier volgen nog wat uitspraken, ten dele van vroegere datum, maar nog altijd ten volle het kennisnemen waard. W. F. Hermans: „Spelling dient nu eenmaal universeel en onver- wijzers een prachtige gelegenheid zich eens te verdiepen in de kunst hun leerlingen de spellingregels bij te brengen. Terecht schreef de Ne derlandse dichter en romanschrijver Alfred Kossmann: „Spelling is niet erg belangrijk. Dat leert het En gels, een taal die de wereld beheerst ondanks de absurde spelling. Ik be schouw de activiteiten van de spel linghervormers als schijnactlvitei- ten van gefrustreerde onderwijzers. Omdat zij niet in staat zijn de kin deren van de lagere school behoor lijk Nederlands te leren, zoeken zij een zondebok. Het ligt niet aan hen en het ligt niet aan de kinderen en het ligt niet aan de taal. De spelling is de schuldige. Ik vreer dat een hervorming van de spel ling enkel en alleen nadelen heeft Zij sluit onze taal af van het ver leden, en door het fonologisch spel len van de bastaardwoorden (wat een lelijk begrip!) van het bui tenland. Aangezien Friezen. Am sterdammers, Antwerpenaren en Surinamers onze taal heel verschil lend uitspreken, helpt een fonolo gische spelling (schrijven zoals je spreekt, C.J.R.) maar weinig kinde ren, de kinderen die thuis het ABN (algemeen beschaafd Nederlands) leren spreken" Aangezien ik in mijn artikel „Af schuiven, leuze van een slappe tijd" (1 Juni j.l.) in gelijke trant schreef anderlijk te zijn. Hoe absurd een spelling ook moge wezen of lijken, een veranderlijke spelling is absur der dan de absurdste spelling. Spel ling slijt misschien, ook het taal gebruik slijt, alles slijt, toegegeven. Toch is de nu heersende spellings- veranderingspsychose geen weer spiegeling van een taalslijtage die al plaatsgevonden heeft. Het is een moedwillige vernielingsmanie". Jan de Hartog: „De voorgestel de vernieuwing is zonder twijfel logisch, het gedegen besluit van een ter zake kundig comité van lin guïstische ingenieurs. Maar laat ons niet vergeten dat de taalkunde van een land een levend, asymme trisch lichaam is dat ademt en bloedt en groeit en sterft en her leeft en dat de spelling er een in tegrerend deel van uitmaakt. De vereenvoudigde spelling is. een mon ster van logica, alsof een comité van ingenieurs het op zich had geno men om de vrouw te vereenvoudi gen. De uitkomst zou zonder twijfel dezelfde worden: een perfecte, glad- dp functionele cilinder". Dr. C. Kruyskamp, redacteur van de grote Van Dale, Leiden: „Het argument van de voorstanders van ingrijpende vereenvoudiging van de spelling dat daarbij veel tijd ge wonnen zou worden voor andere doeleinden van het taalonderwijs en dat dit tot betere resultaten zou leiden gaat niet op en is aantoon baar onjuist. De vereenvoudiging van 1934/1947, waarbij de wezen lijke moeilijkheden van onze spel ling kwam te vervallen, moet vol gens deze redenering een enorme tijdwinst opgeleverd hebben en zou dus tot betere resultaten geleid moe ten hebben. Dat dit niet het geval is, is genoegzaam bekend en blijkt Juist uit het drijven der spelling hervormers: als de grote en wer kelijke vereenvoudiging van 1947 resultaat had gehad, zou het nu niet nodig zijn nogmaals op 'n ver eenvoudiging aan te dringen. Het is voorts aan te tonen, dat de ver eenvoudiging van 1947 niet tot be tere onderwijsresultaten heeft ge leid, maar integendeel tot slechte- Prof. dr. C. A. Zaalberg, Leiden: „De spelling moet nu radikaal ver eenvoudigd en voor de komende ja ren vastgelegd worden". Grenzeloze naïviveit! Wat men ook doet, zeur. groepen zullen akties blijven voe ren, en: geen wetgevend lichaam kan op deze wijs het nageslacht binden". Prof. dr. Karei C. Peeters (Bel gië) zag de spellingkwestie in breed verband: „De spellingmisère is slechts één der vele treurige ver schijnselen van een ordeloze we reld, van het al maar door ver der afglijden naar de volslagen anarchie: men wil een fonologische spelling, geen spraakkunst; men wil schilder of beeldhouwer worden maar zonder vakkennis; men wil een diploma, maar zonder examen; men wil een moraal, maar zonder normen; men wil alles, maar zon- er enige verplichting en vooral zon der enige tucht. Alleen de techniek en de sport ontsnappen nog aan de bandeloosheid, omdat men an ders nooit op de maan zou zijn aangekomen en omdat anders elke voetbalwedstrijd zou uitlopen op 'n vechtpartij met doden en gewon den". Tot zover een paar citaten uit de vele betuigingen van instemming die burgemeester Craeybeckx heeft laten afdrukken. De keuze is willekeurig. Wie de argumenten contra-spellingverandering eens aan zich voorbij wil zien trekken leze dit interessante boekje met me ningen van Carmiggelt, Hugo Claus Marnix Gijsen, Karei Joncheere prof. Stuiveling Simon Vinkenoog Albert en Ellen Vogel, Victor van Dr. Lode Craeybeckx Vriesland, Hendrik de Vries, Theun de Vries en vele anderen. De vraag is tenklotte: wat nu?. Dr. Craey beckx zegt hierover: „Het enige wat uit alle debatten als een posi tief gegeven naar voren schijnt te komen is het unanieme verlangen dat de spellingvormen die 't "groe ne boekje" aan de vrije keus heeft overgelaten zullen worden vervan gen door een terdege verantwoorde eenheidsspelling". Nog geen Jaar geleden (februari j.l.) zag Rudi Kousbroek het zeer somber in, zoals uit een artikel van zijn hand in NRC-Handelsblad Fr is", zo schreef hij, „geen kruid tegen gewassen. Er wordt op het ogenblik wat tegen spellingveran dering gesputterd, maar door die protesten wordt de invoering van oen nieuwe spelling hoogstens een paar jaar uitgesteld. Er is niets tegen te doen". De toestand was dus naar zijn oordeel wanhopig. Welnu dat de aanval van de vereenvoudi- gers tenslotte toch is afgeslagen, ls in feite te danken aan het Vlaam se verzet, zeer krachtig aangewak kerd door de Antwerpse burgemees ter Lode Craeybeckx. Al eerder had hij zich op verwant gebied ter dege geroerd. Dank zij zijn gewel dige strijdlust waren in Brussel na 1960 Nederlandstalige scholen opgericht. Voordien waren de Vlaamse ouders in de Belgische hoofdstad gedwongen geweest hun kinderen naar Franstalige scholen te sturen. Tweemaal heeft Craeybeckx dus het Nederlands een onschatbare dienst bewezen: eerst door de op richting van het Vlaams Onderwijs centrum, waardoor Vlaamse ouders hun kinderen naar Nederlandstali ge scholen konden zenden: later door de actie tegen „vereenvoudi ging" van de spelling, waardoor Ne derland onder Vlaamse druk tot be zinning kwam. Op vrijdag 24 no vember a.s. wordt dr. Lode Craey beckx 75 Jaar oud. Wie begrip en waardering heeft voor wat deze cul turele Hercules voor de Nederland se taal heeft gedaan en nog steeds betekent, aarzele niet hem een ge lukwens te sturen. Illusie heb ik niet, dat er na hrijven iets zal veranderen ellendige situatie waarin ik, rouw en kind ons bevinden, piood ligt ten grondslag aan lendige situatie, maar omdat 5 dat velen zich in een zelfde bevinden wil ik het licht aohter de schermen" laten waardoor duidelijk wordt "niet zuivere motieven" niee- en een oplossing uit de weg gegaan door de plaatselijke ld. is er precies aan de hand? 10 Jaar ben ik slachter Openbaar Slachthuis in Lei oen ik 3V2 jaar geleden trouw- d lk geen huis en kwam daar- ook niet in aanmerking. Wij bij schoonouders gaan in- zoals zovelen dit moeten doen. Toen echter ongeveer 2 Jaar ge leden een huis van het slachthuis in de Pasteurstraat leeg kwam en dit een jaar later nog leeg stond, ben ik naar de directeur gestapt met de vraag of ik het huis zou kunnen hu ren. Maar de directeur wou er niets mee te maken hebben, want hij werd toch spoedig gepensioneerd. De waarnemend directeur, de heer Cre- mer, had andere plannen, want op 16 febr. kwam er een tweede huis leeg. De directeur van hét Slachthuis schreef een nota aan het gemeente bestuur met de mededeling die pan den te willen verhuren of verkopen, omdat er van de zijde van het per soneel geen animo voor bestond. Vaak ben ik bij Bureau Huisvesting geweest om te proberen in een van deze panden geplaatst te kunnen worden. De directeur van HuisveS' ADVERTENTIE Lekker eten in een gezellige sfeer In 't Eethuisje "De Munnikhof van Albert's Corner Restaurant Leiderdorp. Por prijzen die extra plezierig zijn. robeert u eens één van onze specialiteiten ondue Bourguignonne voor f 9,50 - 10 gram biefstuk in blokjes, Serveerd met twee sauzen, imengde salade en pommés frites, tem er zo'n heerlijk glas wijn j.Per karafje 0,3 liter f2,35. pos uit rood, witof rosé.. week geopend, ook zondags. fthuisje "De Munnikhof" van Albert's Corner Restaurant, tiderdorp, tel. 01710 - 30066, aan de Rijksweg Amsterdam- Rotterdam, afslag Hoogmade. IP' p) Ook uw adres voor een geslaagde lunch. \r-<y Met het tweede kopje koffie gratis. ting schreef een nota aan het ge meentebestuur waarin hij verzocht de panden niet te verkopen omdat er geen enkele zeer urgente geval len voor in aanmerking kwamen. Ik zelf sta boven aan de lijst van dege nen, die voor deze huizen in aan merking komen, mits ze „te huur blijven". De Gemeentelijke Woning Stichting wil deze huizen wel over nemen, maar tegen boekwaarde. Alle nota's zijn nu bijna een jaar in behandeling op het stadhqis. Bin nenkort komen er weer enkele pan den leeg. Mijn zenuwen staan vaak op het punt het te begeven als ik da gelijks, naar 't werk gaande, de le ge huizen zie welke hermetisch afge sloten zijn tegen krakers. Sinds sep tember is de situatie bij mijn schoonouders onhoudbaar geworden en zijn mijn vrouw en ik ieder weer bij de eigen ouders gaan wonen. Bin nenkort bevalt mijn vrouw van een tweede baby en het Slachthuis laat zijn huizen maar onbewoond, omdat de huizen als ze verkocht worden, leeg meer geld opbrengen. Ook de Hoe is het ontstaan? Dit woord: PARTIJ Het Latijnse werkwoord partiri betekent: verdelen. Daarvan komt het Franse partir dat bijvoorbeeld betekent: vertrekken, afgaan (van een schot) ergens uit komen maar ook: verdelen. Het zelfstandige naamwoord parti, waarvan ons woord partij komt, heeft ook vele betekenissen, in de eerste plaats die van: politieke groep; daarna ook: besluit, troep, aandeel. Een I partipris is een vooropgezette mening, tirer parti de is: partij trekken van. Ook het Nederlandse partij telt vele betekenisschakerin gen. Men denke aan een partij in een muziekstuk, aan een deel van een schilderij, aan personen die iemands aanhang vormen: de alt partij, de bospartij de politieke partij. Maar dan zijn er ook nog: de kibbelpartij, de vechtpartij, de logeerpartij, de valpartij, de bele digde partij en vele andere partij- raadsleden bij wie ik steun gezocht heb, zeggen niets te kunnen doen. Zelfs wethouder Ham bij wie ik ge weest ben, zegt niets te kunnen doen voor mij. Het zal er waarschijnlijk op uit draaien dat de hulzen in de nabije toekomst verkocht zullen worden. Met deze brief heb ik bekend willen maken dat er in een stad waar de woningnood zo afgrijselijk is als in Leiden vele huizen leeg staan, lou ter en alleen omdat er aan ver diend moet worden. Dat in dit geval een huwelijk kans loopt kapot te gaan. telt zeker niet zo zwaar voor de directie van het slachthuis en de bestuurders van de gemeente Lei den. H. S. PIK AAR Julianastr. 14 Leiden. ADVERTENTIE Als je al voor 3,95 een juweel van een sok kunt kopen, waarom zou je dan met jubeltenen blijven lopen? Pak 'n Sok is een nieuwe i fpj€ kwaliteitssok. In 23 kleuren. Stijlvol, sterk en veipakt in een keurig doosje. En op de gekste plaatsen verkrijgbaar. Classy 3,95. Trendy f 4,50. Inhakend op het schrijven van de heer De Vrind uit de Rue de la Bis- qui moet ik tot mijn leedwezen ook de nadruk leggen op de verkeerstoe standen. en dan beperk ik mij tot de omgeving van de Beschuitsteeg. Op 8 nov. J.l. was het precies één jaar geleden, dat ik hierover heb ge schreven. Twee maanden daarvoor werd in de gemeenteraad besloten de Nieuwe Rijn van Hartesteeg tot Hoogstraat, de oprit Koornbrug en aansluitend Hoogstraat en de Hoog- straatbrug voor alle autoverkeer te sluiten (behalve voor bedienend ver keer) en dit als wandelgebied te ver klaren. Maar na één jaar moet ik constateren, dat B en W en hier in het bijzonder de burgemeester (hoofd van de gemeentepolitie) noch wethouder Kret, die in overleg met de verkeersdeskundigen deze borden heeft laten plaatsen, uitvoering aan deze verboden heeft kunnen geven, uitgezonderd een enkele maal het uitschrijven van een paar parkeer bonnen. Maar het rijden terplaatse wordt niet bestraft. Als voetganger moet men terdege oppassen niet omver te worden gereden door auto mobilisten, die tóch de Koornbrug oprijden; evenzo bij het oversteken van Hoogstraatbrug naar V en D. Staan die borden te hoog of zien zij die eenvoudig niet? Wanneer hier een intensieve controle werd uitge oefend, maar dan ook op donderdag avond en zaterdag na marktijd (de politie is toch een continubedrijf?) werden er geen 1000 bekeuringen in een maand maar één week op dit stukje uitgeschreven. Hetzelfde geldt voor snelheidsovertreders tussen het Gangetje en Boommarkt en hier niet alleen particulieren. Of bestaat er voor het openbaar vervoer in de be bouwde kom geen snelheidsbeper king? En dan te lezen dat Leidse bedrij ven (want dat zal zeker niet alleen de heer De Vrind ondervinden) tij dens het uitoefenen van htm beroep een bekeuring op de voorruit vinden Hierbij merk ik op. dat er met twee maten gemeten wordt, ten eerste omdat een bedrijf uit Coevorden on gemoeid op het rechtergedeelte van de Botermarkt een gehele dag kan staan. Daar ls een stopverbod. In de tweede plaats: voor een riool, ont stopping heeft gedurende 12 uur een bestelauto links van deze baan ge staan zonder hinder te ondervinden, daarbij het parkeerverbod overtre dend. Dit schrijven en dat van de heer De Vrind zullen zeker alleen als kennisgeving terzijde worden gelegd, met de nodige lachsalvo's. Maar al vorens nog meer tijd te verspillen met vergaderen over uitbreiding van wandelgebied, omleggingen van werken, al of niet afsluiten van de Breestraat, probeer dan eerst datge ne wat een Jaar oud is te verwezen lijken of haal die borden weg. Dan ontstaan er geen verwarringen meer. En mochten B en W in de Raad en kel lachen, dat heb ik ook gedaan, en met mij zeker vele Leidenaars, toen een Leids raadslid aan B en W vroeg of er voordat vergunning wordt gegeven tot de bouw van een fliat, wel rekening is gehouden met een paar oude bomen, alsof het hier de Hortus betreft. J. 8. Tierolf Botermarkt 19a Leiden. ADVERTENTIE >ud kunstje met 10 seconden beslag, j lug eierpannekoekmee!A

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1972 | | pagina 21