Alles wat ik beleef stop
ik in
ijn
muziek
vandaag
...e/7 gisteren I
Sitarspeler Ravi Shankar:
WOENSDAG 8 NOVEMBER 1872
■II.II.WIWJIL'Ui
Jongste der wereldmerken.
Baba Allavddin Khan kon zijn ogen niet geloven toen hij
1938 diep verscholen op het Indiase platteland in zijn stoffige
jirp Ravi Shankar ontwaarde. Ravi mocht dan nog steeds
l kleed gaan in de prachtige kostuums en zijn haren mochten
v in als fiere manen langs zijn fijn gesneden kop wapperen,
ij was toch gekomen. Gekomen om te leren bij zijn guru,
tomen om opgeleid te worden tot, 's werelds befaamste
3 ar-speler en vertolker van de klassieke Indiase muziek.
ivI legde zijn dure kleren af,
pte zijn haar en stelde zich ze-
eneenhalf jaar in dienst van
J ia. Omringd door armoe, ratten,
igen en muskieten en ver weg
Lu de wufte wereld waarvan onze
v yi tot dan toe als danser in het
Welschap van zijn broer volop had
oten.
mour en glitter waren langs
heengegaan en van Parijs tot
York werd hij ontvangen in de
ïrste hotels en was geen vrouw
hem veilig,
ia huilde. Ravi wilde sitar-speler
den, en zo geschiedde,
was als een vertiaal uit heilige
ken. De zondige zoon, die bij
meester terugkeert en zevenen-
half jaar zijn leven in dienst
de sitar stelt. Vervolgens wordt
uitgezonden over de wereld om
boodschap te brengen, dat si-
geluiden anders zijn dan het
uiwen van katten. Zo werd in de
terse wereld nog geringschattend
acht over de Indiase klassTeke
ziek.
profeet leed armoe, werd in ei
land verguisd, omdat hij de
es vaderlijk omarmde en haal-
3 gramschap van zijn volk over
omdat hij zou collaboreren
de westerse muziek. Beatle
L(jirge Harrison, bij Shankar in de
werd als bewijs aangevoerd,
de profeet overtuigde zijn
volk en zijn bekeerlingen van zijn
eerlijke bedoeningen.
En zo zitten we tegenover hem op
ongeveer de twintigste etage van
het Okura-hotel in Amsterdam. Een
musicus in goede doen, die het boe
tekleed allang weer heeft afgelegd.
Baba is overigens vorige maand
overleden. Ravi heeft zich wederom
met comfort omringd, want wat de
sitar in eigen land niet oplevert
doet zij wel in de westerse cultuur,
veel duiten.
Heeft de zucht naar het materiële
ook Ravi Shankar in de greep? Of
is hij werkelijk nog steeds de mys
tieke sitar-speler, die zijn bood
schap brengt. Die met de benen ge-
kruisd van de grootste podia in de
wereld hele menigten in vervoering
brengt en geduldig uitleg verschaft
over het geheim van het sitar-spel
en de filosofie er achter.
COMFORT
„Nee, nee, geld interesseert mij niet.
Maar een man als ik, die altijd
reist en trekt moet zich omgeven
met wat comfort, anders is het niet
vol te houden". Dat hij zich in de
Verenigde Staten vestigde en India
alleen nog maar af en toe bezoekt
om te concerteren en te doceren,
mag niet uitgelegd worden als het
bewijs dat Ravi het materiële be
mint.
Sitarspeler Ravi Shankar poseert voor de fotograaf terzijde gestaan door Ratula Sen.
Hij zegt alweer: „Nee, nee. Dat is
zuiver om gezondheidsredenen. Het
klimaat in Californië is veel aai
namer dan in India". De meester
van de sitar heeft een postuur, dat
geen enkele associatie meer kan op
roepen met de ranke danser, die
kwiek door het leven danste alvo
rens zich te begeven naar Baba Us-
tad Allavddin Khan. Hij is nog wel
beweeglijk. Hij praat met de han
den als zijn Engels tekort schiet.
De schone Ratula Sen flankeert
hem.
Een ploegje journalisten heeft even
eerder in dezelfde suite drie kwar
tier college gekregen in de betove-
De voormalige filmster Shirley Temple (44) is in een ziekenhuis in Californië een borst afgezet.
Volgens een communiqué van het zieken huis is de operatie met succes bekroond. Shirley Temple,
die als kind bekend werd door haar filmrollen, zegde haar filmloopbaan vroegtijdig vaarwel. Ze
ging in de politiek en stelde zich in 1967, zonder resultaat overgens, kandidaat voor een
republikeinse zetel in het congres. In 1969 benoemde Nixon haar in een functie bij de Ver. Na
ties. Op het ogenblik is Shirley, die getrouwd is met de zakenman Charles Black, assistente
van de voorzitter van de Nationale Raad voor de Kwaliteit van het Milieu.
ringen van het sitar-spel. Hij ver
telt dat hij blij is met het resultaat
van „The concert of Bangla Desh".
Tot nu toe leverde het concert, de
plaat en de film al vijf miljoen
dollar op voor de jonge, in ellende
gestorte staat.
Hij vertelt dat hij heeft gevochten
tegen de druggebruikers, de freaks,
die zich luidruchtig lieten onder
dompelen in de klanken van zijn
sitar. Hij zegt: „Ik wil dat er naar
onze klassieke muziek net zo aan
dachtig wordt geluisterd als naar
Bach en Mozart. Ik heb ze uitge
legd, dat drugs niet nodig zijn, om
dat de geluiden van de sitar het
pure gevoel van high zijn over de
aandachtige luisteraar uitstort".
Hij praat alleen over de muziek.
„Muziek is het belangrijkste in
mijn leven", zegt hij als variant op
de titel van zijn bode „My music,
my life". Er hangt al spoedig een
sfeer van wierookstokjes in de suite.
Als iedereen is heengegaan en miss
Sen en Ravi alleen zijn achter ge
bleven, is die sfeer weg.
Dan ontrolt zich zijn levensverhaal,
waarin zijsprongetjes naar vragen
die zijn persoon raken, altijd weer
in het gareel worden gebracht door
de muziek erbij te halen. Wat ,is
Ravi Shankar voor een man?
,Ik weet het zelf niet", zegt hij.
Zijn ogen twinkelen van oprecht
heid. „Ik probeer nog steeds uit te
vinden wie en wat ik ben. Heel
mijn gevoelsleven loopt via de mu
ziek. Alles wat ik doe en beleef stop
ik in mijn muziek. Dat is ook de
enige manier om te kunnen spelen.
Als wij onze muziek van het blad
zouden moeten spelen zou het vlak
en zonder gevoel zijn. Het gaat om
het improviseren".
Heeft hij nooit met weemoed omge
zien naar de prediode waarin hij fri
vool door het leven ging?
„Toen ik bij mijn guru was heb ik
daaraan vaak gedacht. Maar ik was
zo in de ban van Baba's inspireren
de woorden, zijn zelfdiscipline, dat
ik bereid was alles op te geven om
dat ook te bereiken. Ik vroeg mijn
broer mij maar weinig geld te zen
den. Later stopte hij helemaal met
geld geven, want hij dacht dat het
voor mij na zes maanden zou zijn
afgelopen, dat ik dan weer zou
vluchten naar de wereld, die ik bij
de guru aan het vergeten was".
Ravi Shankar schonk zijn liefde
aan de dochter van Baba. „Maar
een normaal huwelijksleven was het
niet. Ik studeerde veertien uur per
dag. Soms nog langer. We leden ar
moe, maar ik weigerde iets van
Baba aan te nemen. Ik wilde het
zelf doen, net als ik voelde dat ik
naar de westerse wereld moest om
te vertellen, dat het uit moest zijn
met het bevoogden van onze mu
ziek. Dat men niet langer meer
mocht denken dat het gemiauw van
katten synoniem is aan de Indiase
klassieke muziek".
Waarom werd Juist Ravi Shankar
populair en niet de andere grote
meesters van dit instrument?
„Er zijn vele grote musici in mijn
vak, maar ik geloof, dat zij er niet
in slaagden op de Juiste wijze te
communiceren met de mensen in
het westen. Dat zij de mensen in
het westen niet meer konden geven
dan de exotische sfeer rond onze
muziek. Het lukte mij ook niet
meteen. Na de oorlog trad ik op in
kleine zaaltjes. Langzaam groeide
het publiek. Vooral in Amerika
waar ik op de campussen van de
universiteiten een steeds groter ge
hoor vond voor mijn sitarlessen. De
Verenigde Staten levert nog steeds
mijn grootste aanhang".
EXPLOSIE
Welke invloed had George Harris-
son op Ravi Shankarfs populariteit?
„Ik wil best toegeven, dat hij voor
een explosie zorgde. Toen hij zich
tot mij wendde kreeg ik plotseling
een heel groot publiek. Maar ik
verfoor ook een groot publiek, na
melijk in India zelf. Mijn populari
teit daar holde achteruit, omdat
men dacht dat ik mij in had gela
ten met de hippies, dat ik aan het
vercommercialiseren was. Gelukkig
heeft men Ingezien, dat dat niet zo
was. George komt nog steeds bij
mij. Hij is erg geïnteresseerd".
peur mm
Vitaal, dynamisch, internationaal' Peter Stu
il, dynamisch, internationaal! Peter Stuyvesant-
rijke geurige tabeik en... het Miracle Filter
Peter Stuyvesant, Ügenièt zoveel meer!
Nederland I
17.00 Kinderprogramma (VARA)
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Van gewest tot gewest (NOS)
19.50 Uitzending Stichting Socutera
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Uitzending van de Boerenpartij (Politieke Partijen)
20.30 The whole truth (De geheimzinnige Mr. Carliss)
(NOS)
Speelfilm uit 1958 met in de hoofdrollen Stewart
Granger, George Sanders, Donna Reed en Gianna
Maria Canale.
2L55 E 72 Europese ontwikkelingen en Nederlandse be
langen (NOS)
Programma over het functioneren van de democratie
binnen het Europese parlement.
22.20 Studio Sport (NOS)
22.45 Den Haag vandaag (NOS)
22.55 Journaal (NOS)
NEDERLAND II
18.45 Ti-ta-tovenaar (NOS)
18.55 Journaal (NOS)
19.05 Dagje ouder (VARA)
20.00 Journaal (NOS)
20.20 Lach maar raak (VARA)
Licht programma met Corrie van Gorp, Marianne
Delgorge, Donald Jones, Jaap Stobbe en Paul Deen
en De Jantjes.
21.00 Achter het Nieuws (VARA)
21.35 Monty Pythons Vliegende circus (VARA)
22.00 Kenmerk: De veertiendaagse informatierubriek over
kerk en samenleving (IKOR/KRO/RKK)
22.45 Journaal (NOS)
22AO Hoe word ik de computer de baas, les 8 (TELEAC)
Ik voel me, op het moment dat
ik dit schrijf (kwart voor
twaalf 's avonds) als de film
criticus die zich door omstan
digheden genoodzaakt ziet over
het voorprogramma te schrij
ven, inplaats van over de be
roemde, geruchtmakende film
waar hij eigenlijk voor naar de
bios was gegaan. Die film
heette gisteren op de televisie
(en trouwens in niet mindere
mate op de radio, nog altijd
ons snelste medium, zoals Koos
Postema rondborstig toegaf)
„Amerikaanse verkiezingen",
ondertitel: „De verkiezing van
Nixon tot president". Genoemd
voorprogramma duurde vier
lur. "De Straten-
makeropzeeshow" wordt steeds
aardiger. Eten was dit keer het
onderwerp, op de vraag wat ze
niet lekker of vies vonden zei
een jongetje, „Alle groene
groenten" en een meisje „Ik
vind alles wel een beetje lek
ker".
Daarna kwam „Daar komen de
schutters", de enige serie die
aaar de oorlog doet terug ver
langen, omdat zij ons weet in
te prenten dat het enige ge
vaar daarin bestond dat Je
over de bezem struikelde die
als geweer werd gebruikt. Ik
mag er graag naar kijken, de
serie is ook efg leerzaam, dit
keer leerde ik tot twee keer toe
dat „dichtstbijzijnde" als
„dichtsbijzijnde" moet worden
geschreven. Daarna kwam
„Mensen, Mensen, Mensen",
ook wel „Sanseviera, Sansevie-
ra, Sanseviera" genoemd, naar
de plant die blijkbaar Sanse
viera genoemd wordt. Van de
onderwerpen frappeerde me al
leen even het gesprekje met
Ti-Ta-Ton Lensink, die op de
vraag hoe hij toch al die tek
sten uit zijn hoofd leerde, sim
pelweg antwoordde dat dit
vanzelf ging, tijdens de repeti
ties. Het was een vraag uit het
publiek. In tv- en toneelkrin
gen varieert men diezelfde
vraag aan Lensink wel eens in
3e geest van: "Waarom leer Je
de tekst niet uit Je hoofd?"
Het was een erg lief interview
vergeleken met het interview
dat Ischa Meijer enkele weken
geleden met Lensink in de
Haagse Post had.
Ik pikte vervolgens Simon Car-
miggelt nog mee (een „must"),
de Ombudsman en „Van wie is
die tekst?", een cabaretpro
gramma in Zwart-wit, wat re
gisseur Rob Touber Juist
„hardstikke leuk" bleek te vin
den.
Dat laatste herinnerde een ge
waardeerde gast te mijnen
huize aan een uitspraak van
Kees van Kooten dat hij altijd
bij zijn moeder naar Farce
Majeure ging kijken, omdat die
nog een zwart-wit beeld had.
Het aardigste onderdeel was
Willy Corsari, de schrijfster die
met haar boek „Die Van Ons"
(ongeveer 70.000 exemplaren
verkocht) na de oorlog de Be
zige Bij in leven hielp houden,
maar vijftig Jaar geleden caba
retliedjes schreef en zong. En
daarna begonnen toch de Ame
rikaanse verkiezingen (of be
ter: de herverkiezing van
Nixon) aan de einder te gloren
in het programma „Welkom in
zonnig Saigon" van Frank Dia
mand en Dalf Koelbloed. Een
collage van beelden, gedichten
en getuigenissen van Vietnam-
veteranen, die verhaalden over
hun eigen en andermans oor
logsmisdaden. Voor elk afge
sneden oor een biertje, een
wedstrijd wie het verste gevan
genen uit een helikopter kon
gooien, kinderen doodschieten
uit verveling, en ga zo maar
door. Dankzij het wonder van
fotografie en film kon een en
ander nog getoond worden ook.
En toen was het dus tijd
voor de piano met de Ameri
kaanse vlag. Louis van Dijk er
achter, Rita Reys die Burt Ba-
charach zong, en de intervie
wers (Jaap van Meekren en
Kees Sorgdrager) en de des
kundigen (Constandse, Brugs-
ma, Heldring, Van 't Veer,
Marcel van Dam en Neuman),
die in een gezelschap van
Amerikaanse gasten hun licht
lieten schijnen over alles wat
we in verband met de verkie
zingen aangeboden kregen: uit-'
slagen, filmpjes en wat niet al.
NICO SCHEEPMAKER
DONDERDAG 9 NOV.
Hllv. I 402 m. en FM-kanalen 7.00
AVRO 18.30 IKOR 19.00 NCRV.
7.00 Nieuws 7.11 Ochtendgymnastiek.
7.20 (S) Dag met een gaatje, met om
8.00 Nieuws en om 8.11 Radiojour
naal. 8AO Morgenwijding. 9.00 Top
pers van toen (gr.) 9.35 Waterstanden
9.40 Schoolradio. 10.00 (S) Voor de
kleuters. 10.10 Arbeidsvitaminen (gr.)
(11.00 Nieuws; 11.03 Radiojournaal).
11 AO (S) Een uur allerlei voor leder
een (11.55 Beursberichten). 12.30 Mo-
21 (S) Moderne muziek. 13.50 (S)
Klassiek belaardconcert. 14.00 Geva
rieerd programma. 15.00 (S) Voor de
zieken. 16.00 Nieuws. 16.03 Radiojour
naal. 16.05 (S) Kunstprogramma.
17.00 S) Een beweeglijk programma
voor beweeglijke mensen. 17A5 Mede
delingen. 18.00 Nieuws. 18.11 Radio
journaal. 18.20 (S) Grammof oonmu-
zlek. 18.30 Vragend rondom schrift
samenleving. 19.00 Uitzending over
19.30 Gesprek met de CHU-fractlelel-
der en -lijsttrekker. 20.00 Veel ge
vraagde gewijde muziek (gr.) 20.30
Nieuws en commentaar. 20.38 (S) Se
riehoorspel (deel 6). 21.00 Gevarieerd
programma. Avondoverdenking. 22.20
22AO Nieuws. 22.40 Hier en Nu. 22.50
Wereldpanorama. 23.00 Vragenbeant-
woordlng. 23.20 (S) Studioconcert.
23.55 Nieuws.
Hllv. H 298 m. en FM-kanalen
7.00 NCRV 19.00 AVRO 19.50 NOS
20.00 AVRO.
7.00 Nieuws. 7.02 Het levende woord
7.08 (S) Monderne muziek (gr.) 7A0
Nieuws 7.41 Hier en Nu. 7.55 Pro
gramma-overzicht. 8.00 Geestelijke
liederen. 8.24 Evangelisch commen
taar. 8.30 Nieuws. 8.36 Gymnastiek
voor de hulsvrouw. 8.45 (S) Concert
gebouworkest en solisten. 10.00
Schoolradio. 10.30 Nieuws. 10.33 (S)
Podium voor de vrouw 11.05 Voor de
zieken. 11,40 Poëzieprogramma. 1155
Mededelingen. 12.00 Ons volkslied,
waan en waarheid, lezing. 12.20 (S)
Koorzang met orkestbegeleiding. 12 AQ
Mededelingen t.b.v. land- en tuin
bouw. 12.30 Nieuws. 12.41 Hier en
Nu. 12.50 Mlddagpauzedlenst. 13.10
(S) Lichte muziek. 13.20 (S) Licht
ensemble. 13.45 (S) Lichte grammo-
foomuzlek. 14.05 Schoolradio. 14.25
Klassieke en moderne kamermuziek.
15.15 Gesprek over Schriftwoorden.
16.00 Nieuws. 15.33 Middagmagazine,
16A0 Hier en nu, 16.32 Gevarieerd
muzikaal, regio- en nationaal allerlei.
17AO nieuws. 17.32 Hier en nu. 18.00
(S) Amateurskoor. 18.19 Verkiezings
uitzending van de Rooms Katholieke
Partij Nederland. 18.30 Nieuws. 18.41
Leger des Hellsmuziek. 18.55 Boekbe
spreking. 19.00 (S) Jongerenprogram
ma. 19A0 Aktuele zaken ter discussie,
19.50 Den Haag vandaag. 20.00
Nieuws. 20.05 Radiojournaal. 20.10
(S) Moderne muziek. In de pauze:
tussen de nrs. 2 - -
(S) Voordracht
Nieuwe liedjes, o_.
3.20 (S) Programma waarin over
-unst wordt door
dlojournaal. 23.55 1
Hllv. III 240 en 298 m. en FM-kana
len 7.00 TROS 9.00 KRO 16.00
NOS 19.00 TROS
7.00 Nieuws. 7A De Hugo van Gel-
deren Show (8.00 Nieuws) 9.00
Nieuws. 9.03 KRO: dlsjockeyshow.
(10.00 en 11.00 Nieuws). 12.00
Nieuws. 12.03 KRO's pauzeprogramma
met om 13.00 Nieuws en om 13.03
Raden maar... 14.00 Nieuws.
(17.00 Nieuws). 18.00 Nieuws.
Joost de Draayer Show. 19.00 Nieuws.
19.02 U spreekt met Plet. 20.00
Nieuws. 20.02 Poster. 21.00 Nieuws.
21.02 Vervolghoorspel. 21.30 Kabaret-
teketet. 22.00 Nieuws. 22.0Q De Hugo
van Gelderen Show. met o.a. de Ne
derlandstalige Top Tien 22.55 Mede
delingen. 23.00 Nieuws 23.02 Tros-
Sport-Tijd. met sport en muziek.
24.00 Nieuws. 0.02 Aktua. 0.12 Jazz-
Slr. 0A5-01.00 Nieuws.
