plastic lost lang niet alles op
"Hitiers euthanasie
was wel wat anders
Ander vakantiepatroon
Verliest alcohol
de strijd tegen
het snelverkeer?
ii.- ransman
s echt
[ijiiet zo n
luper-
Aimnaar
>EN UYL (PvdA) ZIT TUSSEN TWEE FRONTEN
Zwolse arts Jan Menges
ATERDAG 4 NOVEMBER 1972
orige maand was het dan eindelijk
Nwer: de eerste werkelijk geheel
breekbare plastic werd in ons
nd geïntroduceerd, nadat kort fce-
iren de Canadezen er mee hadden
ogen kennismaken.
©or
in Ottens
rstjolyte, de commerciële naam van
u; kunststof, is een Canadese vin-
)ung. Prof. James E. Guiilet van de
zaiversiteit van Toronto heeft er
31 &t een heel team van medewer-
mts zeven jaar aan gewert om
Eiolyte toepasbaar te maken.
zich vorig Jaar
lieerde met de Koninklijke Verpak
kingsindustrie Van Leer N.V. in
Amsterdam.
Daar kwamen in september in het
Alpha Hotel een groot aantal plas
tic-bollebozen uit heel Europa bij
een om over de kwaliteiten van de
als een revolutionaire vinding aan
gekondigde nieuwe kunststof te
worden geïnformeerd.
Bescheiden
Verrassend genoeg bleken de men
sen van Vanleer-Ecoplastics Ltd.
(de nieuwe naam van de firma)
heel wat bescheidener dan vaak in
de handelspraktijk het geval is.
Want, zeiden ze ronduit, Ecolyte
kan maar een hele kleine bijdrage
leveren aan het streven naar een
schoner milieu, het is ontwikkeld en
alleen maar geschikt voor dat deel
van het plastic dat door mensen
achteloos in de vrije natuur wordt
weggeworpen (dat is overigens hier
en daar een heleboel), en dat dèèr
dan na verloop van tijd geheel van
zelf verdwenen zal zijn.
Ecolyte is namelijk „biocyclisch",
biologisch afbreekbaar, nadat het
proces onder invloed van het licht
buiten in gang is gezet. Als de bo
dembacteriën zich er eenmaal over
ontfermd hebben, is er van het oor
spronkelijk zo taaie plastic niet
meer over dan koolzuur en water,
stoffen waar we niet zo vreselijk
bang voor hoeven te zijn.
Globaal
Maar is het ook echt zo? Laten we
globaal nagaan wat er gebeurt.
Allereerst: plastic is, hoewel Je dat
niet zou zeggen, net zo organisch in
principe (uit levend materiaal opge
bouwd en dus biologisch afbreek
baar) als bijvoorbeeld hout of scha
pewol. In principe, want plastic,
meestal vervaardigd uit aardoliepro-
dukten, is opgebouwd uit ongewoon
grote moleculen, die door de fabri
kant zodanig zijn gekoppeld, dat
niemand ze meer uit elkaar kan
krijgen. We wilden toch zo graag
materialen die niet rotten en geen
last hebben van houtworm?
Door nu ergens in de grote molecu
len-keten een uit koolstof en zuur
stof bestaande groep in te bouwen
die gevoelig is voor ultra-violet
licht, heb Je Ecolyte gemaakt en
heb Je de voordelen van hout en
papier (biologische afbreekbaar
heid!) terug
Plastic bekertje
gaat de gevoelige groep UV-licht
absorberen, hetzelfde licht dat de
menselijke huid bruin kleurt. Aan
gezien UV-licht niet door glas gaat,
gebeurt er met het bekertje niets
zolang het in de etalage staat.
Maar buiten verbreekt het zonlicht
de hechte structuur van de grote
moleculen en het plastic valt in
kleine delen zo dat de bodembacte
riën hun werk kunnen beginnen.
Zolang er puur organische stoffen
in het plastic zitten (en bijvoor
beeld geen chloor!), klopt dit alle
maal. Tijdens het afbraakproces,
dat zonodig jaren kan duren, wor
den er ook tussenprodukten ge
vormd, zoals appelzuur, maar dat
ontstaat ook bij verrotting van de
appel zeL
Het inbouwen van een UV-gevoelige
groep is moeilijker dan het simpel
toevoegen, wat bij sommige plastic
produkten al langer gebeurt, maar
het is ook beter. Een toegevoegde
hulpstof kan in het verpakte pro-
dukt terechtkomen en als dat voed
sel is, kan het dat zelfs vergiftigen.
Wegwerpen
Het lijkt dus wel goed te zitten met
Ecolyte, met name dus met Ecoly-
te-wegiweapservies en -bestek. Gaan
we even voorbij aan het onont
koombare feit dat de petrochemi
sche industrie nog altijd een ver
vuilende bedrijfstak is en dat ver
spreiden geen oplossing is van de
vervuiling („dilution is no solution
to pollution"), terwijl hergebruik in
dat opzicht veel sympathieker is,
dan moeten we ons nu even voor
stellen wat de milieubewuste picnic-
eer doet, als hij de paden op, de
lanen ingaat.
Hij begeeft zich naar de kleinhan
del en koopt Ecolyte wegwerpservies
en wegwerpbestek, betaalt daar (hij
is immers milieubewust) meer voor
dan voor ander plastic, want Ecoly
te zal een 10% duurder worden en
als hij in het jonge groen is uitge
geten, werpt hij alles met een
schoon geweten weg.
Afgezien van het feit, dat in allerlei
6tadia van ontbinding verkerende
plastio voorwerpen wel eens een
smeriger gezicht konden opleveren
dan complete, is dat natuurlijk mi
lieubewustzijn van de koude grond.
En wat is er zo erg aan het terug
mee naar huis nemen van het be
stek, wat is er zo erg aan afwas
sen?
Of ziet u al alle plastic gebruiks
voorwerpen en verpakking „biocy
clisch" behandeld worden, gesor
teerd worden van de rest van het
huisvuil en vervolgens op grote
„bleekvelden" gelegd worden om te
verteren?
i
a
Ben nieuw rapport over het sexue-
Hleven van de Fransen, dat direct
H naam heeft meegekregen van
ig; Franse Kinsey report laat wei-
I heel van de reputatie van de
mannen als grote minnaars
toont aan dat er opmerkelijke
ireenkomsten bestaan tussen de,
Inse sex in de zeventiger Jaren
die in de Verenigde Staten tussen
0 en 1940.
Df de toeristenbusiness het nu
k vindt of niet, de reputatie van
Fransman als een groot min-
Ir komt er bekaaid af", zegt dr.
- rre Simon, die Ret onderzoek
trop het rapport is gebaseerd,
ft geleid.
iet rapport telt 923 pagina's
lurende drie maanden in 1970
jen groep van 2625 personen ge
ld. De uitwerking van het ver-
Jen materiaal heeft twee Jaar ge-
5 t-
e Franse mannen bleken sexueel
der succesvol dan zjj anderen
hebben doen denken en er
en aanwijzingen dat zij zelf ook
rften dat er iets niet helemaal
1 zit. Een voorbeeld hiervan was
J 77 procent van de ondervraagde
anen verklaarde te geloven dat
vrouwen soms gemeenschap met
hadden „zonder het eigenlijk
rillen".
1 procent van de mannen ver-
|rde dat zij hun partners „altijd
Vrijwel altijd" tot een orgasme
[hten, maar slechts 4% procent
de vrouwen was het daarmee
de vraag of zij meestal ge-
jijdig met hun partners een or-
fte bereikte antwoordde 56 pro-
van de mannen bevestigend,
ir slechts 40 procent van de
kwen.
merkelijk is dat er zoveel pa-
blijken te zyn met wat het
report heeft aangetoond over
sexuele gedrag van de Ameri-
in de dertiger Jaren,
it Simon-rapport toont aan dat
•ocent van de Franse vrouwen
het huwelijk geslachtsverkeer
gehad Kinsey noemt voor
'Amerika van 1940 het percenta-
fan 50 procent. 30 procent van
mse mannen in 1970 bleken
echtgenote wel eens te bedrie-
het Amerikaanse cijfer ten
voor de Jaren 1930-40 lag tus-
27 en 37 procent,
ion ontdekte dat 60 procent van
iFranse vrouwen in 1970 op de
waren van een aantal ^tan-
kort voor die tweede wereld
was 52 procent van de Ame-
ie al zo ver.
van de conclusies die men uit
rapport Simon kan trekken is
|de essentiële veranderingen ln
ixuele gedrag hebben plaatsge
in in de Jaren na de Eerste We-
'rlog, en dat de veel genoemde
ie revolutie der zestiger ja-
"ilstorisch gezien weinig belang-
tnls geweest.
ici
De Zwolse arts Jan Mengel is tegen wettelijke regeling
van euthanasie (de goede dood, het laten sterven of doen
sterven van mensen die de grens van het leven al genaderd
zijn of die overschreden hebben)
Daarmee is niet gezegd dat Menges
tegen euthanasie is. Er zijn „zuivere
vormen" van. Maar hij waarschuwt
tegen een regeling door de staats
macht. Aan die waarschuwing ligt
ten grondslag een studie over „eu
thanasie" in Hitlers Derde Rijk,
waarop hij onlangs aan de Am
sterdamse universiteit is gepromo
veerd in de sociale wetenschappen.
In de discussies over euthanasie
duikt vaak het argument op, dat
degenen die daar niet tegen zijn
„eigenlijk niets beter zijn dan Hit-
Ier". Maar dat berust op begripsver
warring. Wat de Duitsers tussen
1939 en 1945 deden mag Je geen
„euthanasie" noemen. Het was
„Vernichting lebensunwerten Le-
bens" (vernietiging van leven dat
het leven niet waard is). Onder dat
motto zijn duizenden zieken
maar ook politiek ongewenste te
genstanders vernietigd.
Het verschonende spraakgebruik
van de Duitser, en met name van
de nationaal-socialist, sprak liever
niet van vernietiging. Zijn rookgor-
dijnwoord „euthanasie" vond in
gang en het is niet meer uit te
roeien als aanduiding van moord èn
van „zuivere" euthanasie. Zo vergif
tigt Duitse propaganda nog steeds
westers-democratische discussies.
Menges beschrijft in zijn proef
schrift de verschillende „euthana-
sie"-acties en de voorbereiding
daarvan. Bij „Aktion T4" vonden
60.000 Duitse geesteszieken de dood
in de gaskamers. De .Kindereutha-
nasie" rich te zich op mismaakt ge
boren kinderen.
Aan een aantal psychiatrische in
richtingen werd een vergassingsin
stallatie verbonden. Zo'n instelling
werd aangewezen als „Tötungsan-
stalt" (inrichting ter doding om
het meer letterlijk dan fraai te ver
talen)
De joden kwamen officiëel niet voor
Het afgelopen vakantieseizoen
heeft er volgens de directeur toeris
me van de ANWB, drs J. D. Enge
len, "anders dan anders" uitgezien.
De Nederlandse vakantieganger is
dichter bij huis gebleven dan voor
gaande Jaren, heeft meer gebruik
gemaakt van zijn auto dan van an
dere vervoersmiddelen en heeft ook
minder pech gehad met zijn auto
dan in 1971.
Drs Engelen baseert deze conclu
sies op door de Alarmcentrale in
het vakantieseizoen verrichte werk
zaamheden. Dat de Nederlander
dichter bij huis is gebleven grondt
drs Engelen op het feit, dat er meer
auto's getransporteerd zijn uit na
bijgelegen dan uit "verre" landen,
echter met één uitzondering Joego
slavië. Er werden uit Spanje, Oos
tenrijk en Zwitserland resp 42, 31^
en 47 procent minder auto's naar ons
land teruggebracht dan in het va
kantieseizoen 1972, maar uit België
en Engeland resp 17 en 60 pet meer.
Verder zijn er opvallend meer gid
sen van nabijgelegen landen en stre
ken verkocht. Wat nog nooit was
voorgekomen: bepaalde gidsen wa
ren opeens ln het seizoen uitver
kocht. De verkoop van f ietsroutegid
sen is verdrievoudigd, de gids voor
Sauerland steeg met 40 pet Arden
nen en Luxemburg met 25 pet, maar
Spanje is met 25 pet teruggelopen.
Tenslotte blijkt het dicht bij huis
blijven uit de bungalowboekingen
van de ANWB. De boekingen voor
bungalows in Duitsland en Oosten
rijk zijn met 20 pet toegenomen, die
voor Spanje en Italië zijn met een
zelfde percentage afgenomen.
Dat er een toenemend gebruik van
de auto is gemaakt baseert drs Enge
len op een grotere verkoop dit Jaar
van reis- en kredietbrieven, te we
ten 515.000 in 1971 maar bijna 550.000
in 1972. Verder is een duidelijke toe
neming van hotelreserveringen voor
onderweg en heeft de ANWB 30 pet
meer autovakantiereizen geboekt
dan in 1971. Ook wijst hij erop, dat
het aantal geheel verzorgde vliegrei
zen gelijk is gebleven en zelfs hier en
daar zijn teruggelopen. Het is in het
hoogseizoen zelfs voorgekomen wat
nog nooit eerder is gebeurd: er zijn
nl chartervluchten geannuleerd.
de „genadedood" in aanmertdng,
maar de Duitsers hebben van de
bestaande euthanasie-organisatie
dankbaar gebruik gemaakt bij de
vernietiging van joden.
„Wild"
Hitier heeft op een gegeven mo
ment moeten afzien van verdere
georganiseerde acties tegen geestes-
ya Dat was een gevolg van
Sen in Duitsland zelf.
Poegon een periode van „wilde"
euthanasie. „Wild" betekent hier
„ongeorganiseerd".
Dat wil niet in alle gevallen zeggen
dat het er nog erger toeging dan
tijdens de acties zelf. Wel gingen
inrichtingsartsen nu him hopeloos
zieke patiënten met injecties en/of
tabletten om het leven brengen.
Omdat de artsen nu op eigen in
zicht en eigen geweten moesten af
gaan, zijn tijdens de periode van de
wilde euthanasie volgens dr. Menges
„zuivere vormen van euthanasie" te
constateren.
De actie tegen geesteszieken strekte
zich ook uit tot de bezette gebieden.
Vooral in Rusland en Polen vielen
veel slachtoffers. Hoe de patiënten
in die landen werden behandeld
laat zich raden: ze waren niet al
leen „lebensunwert", maar ook nog
slaven, dus ondermensen
Protesten
Veel aandacht besteedt dr. Menges
aan de reacties op de vernietiging
van de geesteszieken. Die waren in
Duitsland fel, in aanmerking geno
men dat het Derde Rijk niet be
paald een staatsvorm had waarin
afwijkende meningen welkom wa
ren.
Fel was het protest uit kerkelijke
kringen.
Regelmatig saboteerden artsen de
„Aktion T4".
Nauwelijks geprotesteerd heeft de
rechterlijke macht, hoewel zij sinds
1941 volledig op de hoogte was
bracht over de acties die aan de
gang waren.
Ook de bevolking liet zich niet on
betuigd. In één geval leidde haar
protest tot sluiting van een „Tö-
tungsanstalt", dat was Grafeneck.
Menges heeft aan de reacties veel
aandacht besteed. Hij deed dat
vooral omdat deze vernietiging van
geesteszieken het voorspel vormde
van de „Endlösung der Judenfrage'
(de definitieve oplossing van het
Joodse vraagstuk weer zo'n fraai
woord voor een afzichtelijke zaak)
De andere reden is, dat het onder
zoek uitwees dat zelfs in het natio
naal-socialist isohe Duitsland protest
soms mogelijk was en in enkele ge
vallen zelfs positief resultaat had.
Het proefschrift is uitgegeven door
de Erven F. Bohn N.V. in Haarlem.
Promotor was prof. dr. Fr. De Jong
Edz.
De alcohol lijkt de strijd tegen het
verkeer te verliezen. Iedere automo
bilist weet allang dat een combina
tie van deze twee factoren levensge
vaarlijk is. Maar het „glaasje op.
laat Je rijden" wordt nu ook in de
praktijk toegepast.
Dat is de zeer voorlopige en nog
wat aarzelende conclusie die ver-
keersdeskundigen trekken na twee
verkeerscontroles het afgelopen
weekeinde.
Door
Geert van Someren
J. M. den Uyl (53) is een man
/eet wat oppositie is. Zelf voert
*1 sinds 1967 oppositie tegen de
fing. En in de eigen PvdA-kring
1 hij heel wat oppositie tegen
•elf moeten verduren. Hij kent
verschijnsel van twee kanten,
de kant van de aanval en van
nt van de verdediging.
Riemersma
nu toe heeft Den Uyl de twee
Sitionele fronten zo goed en zo
d als dat ging uit elkaar pro-
i te houden. Hij speelt dan wel
dubbel-rol. maar niet in het
zelfde spel en op dezelfde plaats. In
het parlement is hij de oppositione
le aanvaller. In zijn partij de ver
dediger.
Den Uyl is er niet in geslaagd de
twee fronten in eikaars verlengde te
brengen, zodat er één lijn getrokken
kon worden tégen de regering
Daarom is zijn positie broos: hoe
kan een man met overtuiging oppo
sitie voeren tegen een regering als
hijzelf voortdurend onder de voet
gelopen dreigt te worden door een
oppositie?
Scherp is de tweeslachtige situatie
waarin de politieke leider van de
grootste partij in dit land verkeert
zondagavond getekend in een
Brandpunt-interview voor de televi
sie. Den Uyl kon en wilde niet kie
zen, toen hem voortdurend de vraag
werd voorgelegd of hij vóór Ter
Heide was en dus tégen Groenevelt,
dan wel vóór Groenevelt en dus té
gen Ter Heide.
Over het conflict in het grootste
vakverbond van ons land. het NW.
zei hij ontwijkend: „Als er in een
bevriende familie zo'n conflict uit
breekt, zult u van mij niet horen
de één heeft gelijk of de ander
heeft gelijk". Even later gaf hij zo
wel Ter Heide als Groenevelt gelijk.
Voor wie goed luisterde, gaf hij de
afgetreden NW-voorzitter een tik
keltje meer gelijk, dan de nog heer
sende voorzitter van de Industrie
bond.
Den Uyl noemde het akkoord, da*
Ter Heide met werkgeversorganisa
ties en regering wilde sluiten „rea
listisch en aanvaardbaar". Groene
velt had gelijk omdat hij wezenlijke
maatschappelijke hervormingen
wil.maar voor dit moment leek
Den Uyl dan toch maar weer voor
de kleine stap voorwaarts te kiezen.
De vraag is of Den Uyl zowel Ter
Heide als Groenevelt nog lang bei
den gelijk kan blijven geven. An
ders gezegd: gaat zijn eigen partij
hem niet tot een keuze dwingen?
De eerste tekenen dat ook hier
weer een harde confrontatie in ei
gen kring dreigt, zijn er al. Het
Gewest Amsterdam van de PvdA
heeft zich achter Groenevelt opge
steld. Vanuit datzelfde gewest is tij
dens het Jongste PvdA-con gres met
succes Den Uyls poging verijdeld
'om samen met de confessionele
partijen tot een regeerakkoord te
komen.
De oppositie tégen Den Uyl laadt
steeds meer de verdenking op zich,
dat zij niet regeren wiL Zodra de
parlementaire oppositie van Den
Uyl eveneens in het teken van die
verdenking komt te staan en de op
positionele fronten aan weerszijden
van Den Uyl in elkaar gaan overlo
pen, lijkt het moment aangebroken,
dat ook hij overstapt. Want één
ding heeft Den Uyl altijd duidelijk
overgebracht: hij voert oppositie om
in de regering te komen. Maar na
zoveel Jaren oppositie staat ook
vast: zo snel als Ter Heide zal Den
Uyl niet wegwezen.
Bij de Coentunnel in Amsterdam
en op de Afsluitdijk bij Breezands-
dijk werden in totaal ruim zeven
honderd auto's naar de kant van de
weg gedirigeerd.
Dat gebeurde in de nacht van vrij
dag op zaterdag, tussen elf en half
twee. Het tijdstip waarop veel men
sen na een avondje uit de weg naar
huis oprijden. Daaronder zijn er al
tijd die het glaasje niet hebben la
ten staan.
Opmerkelijk is dan ook dat van die
zevenhonderd bestuurders er maar
één onder invloed was. Een te ver
waarlozen percentage.
Hopen
„Het is moeilijk te zeggen of dit
succesje te danken is aan onze ac
ties", zegt de heer Van den Hof
van Veilig Verkeer Nederland in
Hilversum. „Dat kun Je alleen maar
hopen".
„De laatste actie die wij hebbenge
houden tegen het rijden na gebruik
van alcohol, was omstreeks de Jaar
wisseling. Misschien treedt er lang
zamerhand onder de automobilisten
een mentaliteitsverbetering op".
„Maar voor we beginnen te Juichen
willen we eerst eens het resultaat
van pak weg de tien volgende con
troles afwachten", meent de woord
voerder van Veilig Verkeer. „Het
zou geweldig zijn als die allemaal
zulke resultaten opleveren".
„Het is natuurlijk altijd mogelijk
dat een aantal factoren deze con
troles gunstig hebben beïnvloed.
In Amsterdam kan dat, omdat daar
geregeld 's nachts comtroles zijn, de
angst zijn om gepakt te worden".
,De Amsterdamse automobilisten
zijn daar zo vaak mee geconfron
teerd dat ze misschien de auto ln
de nachten van het weekeinde
maar thuis laten. Maar hoe dan
ook, elk succes is meegenomen", al
dus de heer Van den Hof.
Inspecteur Gombert van de Amster
damse politie; die de actie bij de
Coentunnel leidde: „Wij hebben on
geveer vijfhonderd auto's aangehou
den. Dat heeft 62 processen-verbaal
opgeleverd. Daarvan was er maar
een wegens het- rijden onder in
vloed".
Rijbewijs
„De rest varieerde van het rijden
zonder rijbewijs, gebreken aan de
auto's tot drie mensen die werden
gezocht. Het is mogelijk dat de
controle is beïnvloed omdat we er
om half twee mee stopten .hoewel
we de belangrijkste uren hebben
gehad".
„We hadden eigenlijk tot vier uur
's morgens willen posten, maar te
gen half twee begon het zo te stort
regenen dat het niet verantwoord
was door te gaan", aldus inspecteur
Gombert.
Een woordvoerder van de rijkspoll-,
tie, rayon Leeuwarden verant
woordelijk voor de nachtelijke con
trole op de Afsluitink: „Onze men
sen hebben tweehonderd wagens ge
controleerd. Niemand reed onder
invloed".
„De belangrijkste reden daarvoor is
waarschijnlijk dat wij postten langs
een doorgaande route. Met een
glaasje op is men eerder geneigd, te
gaan rijden als men niet ver van
huls ls dan als nog een grote af
stand moet worden afgelegd.".
„Ongetwijfeld heeft ook meege
speeld dat van de tweehonderd
mensen die wij hebben er aange
houden er vijftig vrachtwagen
chauffeurs waren. Het grootste aan
tal processen-verbaal werd dan ook
uitgereikt wegens overtreding van
de rijtijdenwet", aldus deze woord
voerder van de rijkspolitie.
Grote voorzichtigheid dus nog over
het resultaat van deze verkeerscon
troles. maar het leidt wel tot de
ham-vraag: „Zouden we eindelijk
beginnen te leren?"
