Summer al geproefd?
Blokken nog verder uiteen
Applaus voor de eigen afgang
Eindelijk
nhalvarine
die smaakt!
X
Regeringspartijen en
DS70 zijn geschokt
door congres van PvdA
Regerings
partijen
Jtvillen
ociaal
ontraet
De Jong bracht z'n telraam mee
Dode scholeksters
langs Oosterschelde
DOLFINARIUM
NEEMT BABY
DOLFIJN OP
kvp
Het PvdA-congres en de democratie
WOENSDAG 11 OKTOBER 1972
BINNENLAND
DEN HAAG De drie progressie-
partijen hebben gisteren bij de
lanvang van de Algemene Beschou
wingen twee moties ingediend.
Zij willen dat de invoering van
jen eigen risico in de ziekenfonds-
rerzekering achterwege moet blij-
„Met een dergelijk ge-
ram wordt het sociaal klimaat ver
st".
zij dat met ingang
augustus 1973 de tweede
ag onderwijs en vorming voor de
erkende jongeren van 15 jaar ge-
doorgaat
)EN HAAG De regeringspartijen DS '70 hebben zich
[isteren tijdens de Algemene Beschouwingen geschokt ge-
oond over de stormachtige ontwikkelingen tijdens het af
gelopen weekend op het PvdA-congres.
)e samenwerking tussen de politieke blokken lijkt thans
'erder weg dan ooit.
Andriessen. KVP-fractie-
ïider, nog tot het laatst favoriet
de progressieve drie zei: "Van
lierlo heeft gewonnen, in het holst
de nacht, de nacht waarin Den
yl het niet meer zag. Hij won
echts de helft: het programma,
ij verloor de mentaliteit; hij ver-
aan de polarisatie.
Wat er op het congres van de
vdA is gebeurd, is het gevolg van
in jaar uit stelselmatig onge-
alles kapot praten wat een an-
doet in de politiek. Dat is meer
ragen dan kan en minder geven
moet. Het is de mensen zo on
treden maken dat zij hun eigen
liders niet meer erkennen. Wat is
ebeurd was vooral vernederend
het congres zelf en voor de lei-
l, die het niet meer in de hand
Dat wordt niet anders door het
ndresultaat, waarin D'66 het ene
jmpromis na het andere op zijn
wist te brengen en dat ten-
otte werd geslikt. De tijger had
ch overeten en proefde niet meer
hem werd voorgezet. Hoe lang
il Van Mierlo die tijger in be-
wang kunnen houden?"
Daarmee sloeg hij de deur tussen
:VP en progressieven wel dicht.
!haos
Ook fractieleider Tilanus (CHU)
lag hierop in. "Het Nederlandse
DEN HAAG Alle regeringspar-
]en DS '70 en SGP hebben giste-
5Q tijdens de eerste dag van de Al-
Bmene Besohouwingen in de Twee-
Kamer zich uitgelaten over een
snel mogelijke vorming van het
)ciaal contract.
KVP-fractieleider Andriessen wil
at de regering andere mogelijkhe-
en overweegt om de uitgaven te
ékken om een eerlijk en opbouwend
ssprek met het bedrijfsleven mo-
BliJk te maken. Gezien de enorme
Sgenvaller van de sterk stijgende
kiale premies, vraagt hij zich af
de stap die we nu gaan zetten
iet te groot is voor één keer".
De fractieleiders van de AR en de
H willen van de regering weten,
I de adviesaanvraag over het
teen risico van de ziekenfondsver-
ekerden nog op tijd kan komen om
D 1 Januari te kunnen worden in-
evoerd. Als dat niet lukt, moet de
legering het zeggen, want dan is
f weer een knelpunt voor het tot
tand komen van het sociaal con-
ract weggenomen.
Mr. Aantjes, AR, merkte op:
Het bedrijfsleven moet niet op de
foei van het parlement, maar het
arlement ook niet op de stoel van
iet bedrijfsleven plaatsnemen".
Ook WD-fractieieider Wiegel
loopt op een spoedige overeenstem-
ilng tussen regering en vakbewe-
tag. "De heer Nelissen (minister
an Financiën) kan zijn begroting
'el aan de wilgen hangen als er
een doortastend prijs- en inkomens-
•eleid komt", verklaarde fractie-
eider Berger van DS '70. Hij is 'd
oorstander van ingrijpen door de
'verheid als het sociaal contract
toet op tijd klaar zou komen.
volk wil geen chaotische toestan
den. Die zouden we wel krijgen met
een links minderheidskabinet, waar
van de interne stabilisatie na za
terdag jongsleden een heel groot
vraagteken is geworden".
Alleen AR-fractieleider mr. Aan
tjes vroeg de PvdA o m de deur ook
na de verkiezingen open te houden.
"Laat de progressieve drie nog
maar eens een kabinetsperiode
stoom afblazen" vond de heer
Berger (DS'70).
VVD-fractieleider Hans Wie
gel bepleitte het herstel van de
oude coalitie met DS'70. Hij deed
een honende aanval op het progres
sief regeerprogramma dat over de
komende vier Jaar 13 miljard meer
zou kosten. "Dat betekent krank
zinnige belastingverhogingen",
meende hij.
"Professor Pen heeft over dit
programma gezegd dat het door ge
wetenloze reclamejongens b\j el
kaar is geschreven. Dat zou ik nooit
durven zeggen. Als Pen met zijn
economisch inzicht en politieke ken
nis zoiets zegt, dan zegt dat wel iets
over de waardevolheid of waarde
loosheid van dit program".
D'66 deed Wiegel denken aan een
man die beroofd is van al zijn kle
ren en die blij is dat hij zijn sokken
nog aan mag houden, anders moest
hij helemaal naakt over straat.
VVD: NIEUW
URGENTIE
PROGRAMMA
DEN HAAG De WD zal aan
staande vrijdag met haar urgentie
programma komen. Een aantal hoofd
zaken zijn gisteren door de liberale
fractieleider Wiegel al genoemd:
krachtige bestrijding van de in
flatie.
een zo zuinig mogelijk overheids
beleid.
premiedrukstijging kan niet door
gaan.
iedereen zal zo veel mogelijk over
eigen inkomsten moeten kunnen be
schikken;
optrekken aow; bevriezen van de
kinderbijslag, invoeren van eigen
risico bij ziekenfondsverzekering en
bestrijding van misbruik bij sociale
uitkeringen.
De WD wil er vooral voor wa
ken dat onze defensie op peil blijft
en dat Nederland een betrouwbare
partner binnen de NAVO kan zijn.
ADVERTENTIE
IJSHOCKEY
tegenH.S.V.
BREMEN
HOUTRUST
DEN HAAG Het onafhan
kelijke tweede-kamerlid Jac .de
Jong beklom gistermiddag het
katheder in de Tweede Kamer
met een schoolbord en een zwa
re koffer. Voor het gebruik van
het schoolbord, kreeg hij van
Kamervoorzitter mr. F. J. F. M.
van Thiel nog toestemming.
"De Heer De Jong kan zijn
standpunt niet zonder school
bord duidelijk maken", ver
klaarde de voorzitter.
De koffer moest tot grote te
leurstelling van het Kamerlid
gesloten blijven. De inhoud be
stond uit 15 telramen voor het
kabinet om aan de hand daar-
de benarde financiële po
sitie van de middenstanders
duidelijk te maken.
De CDU heeft gisteren na
het ledencongres van de De
mocratische Middenpartij,
waarvan De Jong lijsttrekker
is, verklaard niet met deze
partij in zee te zullen gaan.
HAAMSTEDE (ANP) —Langs de
Schouwese Dijk van de Oosterschel
de zijn honderden dode scholeksters
gevonden. Waarschijnlijk zijn de vo
gels maandagavond op goed geluk
in de mist gedoken en in de Ooster
schelde terechtgekomen. Daar moe
ten ze zijn verdronken. Een schol
ekster is geen eend, bezit geen vet-
klieren en blijft daarom niet drijven.
Zo verklaarde de heer J. P. C. Boot,
voorzitter van de Natuur- en Vo
gelwacht Schouwen Duiveland de
grote sterfte.
Mensen die langs de zeedijk wonen
hebben maandag talloze kreten ge
hoord van vogels die boven de mist
vlogen en in doodsnood verkeerden.
De meeste dode scholeksters lagen
in de buurt van Burgsluis.
Ondanks de vermoedelijke doods
oorzaak zullen er enkele omgekomen
vogels worden opgestuurd naar
de Nederlandse Vereniging tot Be
scherming van Vogels in Utrecht. De-
ROTTERDAM (ANP) De spits-
snuit-dolfijn, die aan het strand by
Ostende samen met de moeder wer
den gevonden, is gistermiddag over
gebracht naar het dolfinarium in
Harderwijk De moeder van het 200
pond zware Jong is overleden.
In het laboratorium zal worden on
derzocht, waaraan het dier is be
zweken. Het jong, dat volgens de di
recteur van het Dolfinarium, de heer
De Hei-der jr., ongeveer een ander
half jaar oud is, zal na observatie
opgenomen worden in de 14 man
sterke dolfijnenfamilie in het Har-
derwij kse Dolfinarium.
Het jong is met een lengte van 2,75
meter bijna even lang als de volwas
sen dolfijnen in Harderwijk. De
spitssnuit-dolfijn komt volgens de
heer De Herder voornamelijk voor in
de Stille Oceaan. Het dier is in dit
deel van de wereld een zeldzame
verschijning. Het is dan ook een
grote vraag hoe de dolfijn en de
moeder hier zijn gekomen.
ADVERTENTIE
maag en ingewanden onder
zoeken om na te gaan of er sprake
is van vergiftiging.
Astmakliniek
in Davos nu
later dicht?
DEN HAAG (ANP) De directie
van de Astmakliniek in Davos gaat
op verzoek van het bestuur onder
zoeken of het mogelijk is de kliniek
te sluiten per 1 april van het volgend
jaar in plaats van per 1 januari. Dit
is gisteravond meegedeeld na een ge
sprek tussen bestuur en directie.
Een commissie van onderzoek heeft
het bestuur gevraagd de sluiting op
te schorten. Er waren al maatregelen
genomen voor het ontslag van alle
patiënten en het personeel.
De directie zal na overleg met pa
tiënten en staf aan het eind van de
volgende week antwoord geven op
het verzoek tot 1 april door te gaan.
Veldkamp wil
einde maken
aan conflict
hartchirurgie
EINDHOVEN (ANP) „Sluit een
godsvrede, begraaf de strijdbijl en ga,
in het licht van de noodsituatie in de
hartchirurgie, weer aan het werk.
Hier komt het advies op neer dat dr.
Veldkamp heeft uitgebracht aan be
stuur en directie van het Eindho-
vens binnenziekenhuis door het con
flict over de plaats van de hartchi
rurgie in dit ziekenhuis is sinds 1
juli vrijwel geen patiënt meer aan
het hart geopereerd. Daarvoor ver
richtte hartchirurg dr. P. J. van der
Schaar vier open hartoperaties per
week.
Dr. Veldkamp vindt dat dr. Van
der Schaar uitlatingen over zijn
assistent dr. Y. Mashour moet terug
nemen. Er moeten volgens dr. Veld
kamp werkafspraken worden ge
maakt in afwachting van werkzaam
heden van een begeleidingscommis
sie, bestaande uit functionarissen uit
het ziekenhuis en buitenstaanders.
Dr. Veldkamp is bereid zelf in deze
commissie zitting te nemen, even
tueel, zo beveelt hij aan, moet ook
een agogisch begeleidingsteam wor
den ingesteld.
Wie vorige week vrijdag de
arena betrad van het PvdA-
congres moest na enige tijd
haast wel het gevoel krijgen dat
de deelnemers daar de dag wa
ren begonnen met het collectief
verorberen van een klontje sui
ker met lsd. Zij het, dat velen
daar een „bad trip" aan over
hielden: de NAVO moest verla
ten worden: basis-industriëen
genationaliseerd: STER-recla-
me afgeschaft; verzekerings- en
bankwezen in staatshanden ge
bracht. Ik noem nu maar enkele
van de zwaarste klappen die er
in het Haagse Congrescentrum
zijn gevallen.
Door
Joop van den Berg
Elke redelijkheid leek zoek. Stre
ven naar een parlementaire meer
derheid (dat wil zeggen: samen
werking met de KVP) werd be
schouwd als verwerpelijke machts
wellust. Gegevens uit wetenschap
pelijk onderzoek werden gelijkge
steld met manipulatie. Zelfs kwa
men af en toe tekenen van anti
papistisch ressentiment boven wa
ter, als sprekers per ongeluk spra
ken over „de katholieken" in plaats
van over de KVP.
Een acht uur lange nachtelijke
vergadering van het overlegorgaan
'der progressieve partijen leverde,
dankzij de hardheid van vooral de
D'66'ers, een resultaat op dat nau
welijks afweek van het vrijdag nog
afgekraakte regeerakkoord. En wat
gebeurt? Na een zaterdagochtend
congres onder donderend applaus
akkoord met zijn eigen afgang en
Zoals een vooraanstaand socialist
zei: „Met geen vijf psychiaters kun
Je verklaren, wat hier allemaal ge
beurt". De andere twee congressen,
van D'66 en de PPR, hadden min
der behoefte aan psychiatrisch
onderzoek, maar erg veel ordelijker
en doordachter ging het er niet toe.
De redelijkheid keerde er echter
wat vroegtijdiger terug.
Wat drijft een congres nu zover
en waarom worden de pathologische
verschijnselen sterker, naarmate
zo'n plenaire vergadering democra
tischer is opgezet en bedoeld? Want
ieder die de PvdA en D'66 kent,
weet dat in de partijen niet werke
lijk zo extreem en onverantwoorde
lijk wordt gedacht als afgelopen
weekeinde leek.
Wat geen vijf psychiaters kun
nen uitleggen, kan een leek op dat
terrein uiteraard helemaal niet.
Toch zijn er wel een paar facto
ren aan te geven, die het door
slaan en het Irrationele optreden
van overigens redelijk intelligen-
kunnen verklaren.
Grote plenaire vergaderingen
hebben haast per definitie de nel-
ging zich als losgelaten olifanten te
manifesteren. Zij hebben weliswaar
geen tanden meer, maar het ont
zaglijke gewicht kan veel verplet
teren, zeker als ze worden geprovo
ceerd. Ze zijn helemaal niet meer
te houden, als de temmer z'n vak
niet kent of geen enkel kalme
rend middel wil gebruiken.
Welnu, de leiding van het con
gres van de PvdA kende haar vak
niet en liet bovendien niets na om
de congresgangers op te Juinen. Om
een voorbeeld te noemen: vanaf
1969 heeft de PvdA de koers
van de polarisatie gevaren. Geen
samenwerking met de confessio
nelen en zeker niet met de KVP.
Zo'n koers heeft een paar jaar
nodig om in de lagere regionen
van de partij gemeengoed te wor
den. Zij wordt dat doorgaans via
een selectieproces, waarbij steeds
meer plaatselijke leiders gekozen
worden om wille van deze nieuwe
koers. De duiven worden geleide
lijk aan vervangen door haviken.
Andere gedachten
Precies nu dat schiftingsproces
zijn werk gedaan had, kwam de
partij-elite op andere gedachten.
Vooral de kamerfractie begon de
nadelen van de polarisatie groter
te vinden dan de voordelen ervan.
Door de uitiiigen ervan werden,
zoals te verwachten viel, de con
gresgangers nogal geïrriteerd. Ze
konden die irritatie des te mak
kelijker laten blijken, omdat de
partij-elite niet bijster zeker van
z'n zaak bleek.
Daarbij komt nog dat het presi
dium van het congres voortdurend
de indruk probeerde te vermij
den aan de vergadering leiding te
geven. Het moest vooraJl demo
cratisch toegaan. Zowel bij D '66
als bij de PvdA wordt "manipula
tie" als de ergste misdaad be
schouwd en tegelijkertijd voortdu
rend verondersteld.
Het probleem is dat we te ma
ken hebben met een even ethi
sche als naïeve interpretatie van
het begrip democratie, omdat ze
ervan uitgaat dat de besluitvor
ming democratischer is als ieder
een maar kan zeggen wat hij wil.
Dit soort van naïeve opvattingen
gaat uit van de veronderstelling,
dat binnen zo'n congres als van
zelf een soort "algemene wil" ont
staat. als men maar iedereen de
vrije loop laat.
Een algemene wil dan nog boven
dien die tamelijk nauwgezet weer
geeft wat iedere individuele con
gresganger vindt. Tenslotte wordt
van zo'n congres verondersteld dat
het representatief is voor alle
leden. Dat laatste is al niet Juist
door het hierboven aangegeven se
lectieproces.
In deze naïeve democratie wordt
miskend dat individuele leden niet
gelijk denken, ongelijke bedoelin
gen hebben en niet allemaal even
integer zijn. In een betrekkelijk
gezagsvacuüm, dat van de naïevi-
teit het gevolg is, krijgen indivi
duen en kleine hechte groepen een
ongekende ruimte om zich te
groeperen en, zonder adequate
weerstand, hun intenties en opvat
tingen door te drukken.
De zo langzaam aan gebruike
lijke procedure der discussies (die
ook elders gemeengoed is gewor
den) draagt aan dat proces in
hoge mate bij. Iedereen mag im
mers het woord voeren. De enige
beperking is die van de spreek
tijd, in feite de enige ondeugdelij
ke beperking. Immers, het gevolg is,
dat er geen ruimte is voor goed
opgezette en beargumenteerde be
togen.
In plaats daarvan is er alleen
ruimte voor getuigenissen, die min
der opvallen door hun argumenta
tie dan door de spectaculaire ma
nier van formuleren. Een eldorado
de
de
demagoog. De vergadering, geme
lijk van de reeks van sprekers, ver
langt naai' ofwel het einde of naar
de rel.
Tegen de beer
de democratie, als competentie en
verantwoordelijkheid, leggen het op
zulke momenten af. Want, formeel
mag de verantwoordelijkheid bij
zo'n congres berusten, in feite be
rust zij bij anderen, die de be
slissingen moeten uitvoeren en
waarmaken.
In grote organisaties is zulk een
opvatting van democratie een bui
tengewoon gevaarlijke. Het resul
taat is immers, dat er ofwel be
slissingen worden aanvaard die de
leidende groep in grote verlegen
heid brengen en de vergadering
naar huis doet gaan met ernstige
spijtgevoelens, ofwel de elite moet
met harde, bijna fysieke middelen
(zwaaien met portefeuilles) het
congres weer in het gareel probe
ren te brengen. Bij de PvdA is dat
ook gebeurd en ongelukken zijn
uitgebleven, behalve waar het de
samenwerking met de KVP be
treft. Je vraagt je echter af wat
er had kunnen gebeuren als D'66
niet zo taai was geweest.
Dit soort naïeve aanpak van de
democratie bevestigt eens temeer
de' Juistheid van de theorie over
organisaties van Robert Michels
die let wel: ruim 60 Jaar gele
den al had vastgesteld dat de
beslissende en dirigerende macht
omgekeerd evenredig is aan het
aantal beslissers. Ofwel de tradi
tionele elite beslist, ofwel Infor
mele activisten die gebruik ma
ken van de passiviteit der elite.
Er ontstaat onvermijdelijk een
sfeer waarin de redelijkheid wordt
uitgejouwd en waarin de betrekke
lijk grote groep zo niet: de
meerderheid) van gematigden zich
wel zullen wachten te vechten „te
gen de beer". Je moet al de bull
dozer-mentaliteit van een Marcel
van Dam hebben (en niks te ver
liezen) om het daar tegen op te
Belangrijke grondbeginselen van
Een strijdorganisatie als de po
litieke partij is geen volkshoge
school, waar men in een weekend
vrijblijvend de hele wereld kan
hervormen. Wie weigert daaruit de
consequenties te trekken, riskeert
dat hij op een beslissend moment
moet grijpen naar dictatoriale
middelen of botte dreigementen,
dan wel moet toezien hoe zijn or
ganisatie de vernieling wordt in
gestuurd.
