lakespeare schreef 'Wilhelmus'
*^Mater
te doen is
\j=Waagse
agenda
JOHAN WILLEM BERGSNEIDER
Scheepsberichten
KG 10 OKTOBER 1972
[SSEL Als Johan Willem Bergsneider gelijk heeft dan
kespeare de schrijver van hel; "Wilhelmus" en van een
indere liederen uit Valerius' gedenkklanck het boek
de-eeuwse protestantse revolte.
jens Bergsneider is het genie uit Stratjord-on-Avon geen
uian, maar een Vlaming uit het milieu van ketterse op-
lingen tegen wie Spanje 80 jaar lang zijn voetvolk en
a in het geweer bracht.
|iii l
johan Willem Bergsneider is
»nzame 74-jarige Amster-
■j die al 68 jaar in Antwerpen
hij was horlogemaker en
V der: een man, kortom, die
(1st leek voorbestemd om op
dag d'internationale bent
genaamde Shakespeare-des-
een theorie voor te leggen
zij wat bleekjes zullen weg-
[fl Jaar heeft Bergsneider ge-
in de stof voor het manus-
'0 n ruim 200 pagina's - vrijwel
getikt op een zeer oude
y* achine. Van een boekhouder
0D n monumentale volharding
voeten, maar dit zegt nog niets
verbazingwekkende verbeel-
cht van deze oude man, die
tenschappelijke kennis bezat
ree winters lang op de Ant-
tsqvolksuniversiteit latijn ging
raadselachtige grafschrif-
unnen interpreteren, en die
aren Engels en Duits leerde
u ruiling op een magere school
st
^3 irhaal gaat echter niet in de
UOite plaats over Bergsneider:
de toneelschrijver
eare, een man die Bergsnei-
vkte aan de anekdotes en
in het levenslustige gezel
in rijke Antwerpse kooplie-
ei rrouwen van een turbulente
ei een kring waarin de psalm-
Ha the en thuis is. doch ook
4 I van St. Aldegonde en Peter
ubens. de schilder. Diens
ft een bijna tastbare werke-
selfs in de meest onwerkelij-
j. iorieën bewaart heeft Berg-
de ..pasfoto's" opgeleverd
zijn veronderstellingen ten-
htbaar gestalte kregen,
leider had tot voor acht Jaar
nog nooit een stuk van
are gezien. Toen kwam
op de televisie en omdat het
die avonden was waarop
der niet behoefde te zingen
protestantse kerkkoor aan-
i hij hoe zich te Elsenör een
^oltrok. Minder echter dan de
i zaken rond een van Uever-
r krijsende Ophelia trof
er de naam van een Noor-
Fortinbras. Hij dacht aan
heer van Vlaanderen, Bou-
let-de ijzeren arm. zoals hij
ïoemd. Fortinbras - Fortun-
ierumbras - Ferri Brachim -
irm. Bergsneider heeft dit
unnen opdiepen uit eer
itse universiteiten geanno-
amlet-uitfeave.
>rt te gaan: in die negende
ilden de Noormannen huis in
n westen. Hamlet speelt
rken, die Boudewijn zou
een Noorman kunnen zijn
en Bergsneider heeft vast-
iat hij afstamt van het met
mannen verwante geslacht
nmel uit de Bommeler-
waard. Dit geslacht brengt in 1529
in 's-Hertogenbosch een afstamme
ling voort, David Haecx, een schrijf
wijze die door elkaar wordt gebruikt.
De man verhuisde later naar Ant
werpen, klom daar tot hoog aanzien
stierf in 1601
De imposante kop van deze Haecx
komt vele malen voor op de schil
derijen van Rubens. Haecx dreef
niet alleen handel met de Engel
hij trouwde ook met een Engelse
vrouw, Anna du Carne. HU was
bevriend met de drukker Christoffel
Plantijn en wanneer die wegens het
drukken van een ketters boek bij de
landvoogdes Margaretha van Parma
op het matje wordt geroepen, acht
Haecx het raadzaam voor enige tijd
naar Engeland uit te wijken naar
verwanten van zijn vrouw. Hij ver
veelde zich daar kennelijk niet, want
alras bleek de uitbundige Antwerpse
lakenhandelaar een verhouding te
hebben aangeknoopt met de vrouw
van ene meneer Shakspere, Mary Ar
den.
Zodoende werd te Stratford-on-
Avon precies tien maanden nadat
Plantyn zijn oproep om bij Marga
retha van Parna te verschUnen
had ontvangen de geboorte geregis
treerd van Guilelmus Filius Jo
hannes Skaspere. Bergsneider vindt
dat die tien maanden precies genoeg
zijn voor reistUd, avances, overspel
en zwangerschap.
Deze Skakspere edhter (een es
sentieel stukje spelling, zo zal later
blijken) werd weliswaar een groot
acteur, die zijn hele leven in Strat
ford woonde, doch hij was niet de
toneelschrijver. David Haecx keerde
terug naar Antwerpen. In 1576 stierf
zijn vrouw Anna du Carne en nog in
datzelfde jaar hertrouwde hij met
Anna Boel, ook wel geschreven Bou-
le, afkomstig uit een Antwerps-En
gelse familie, die oorspronkelijk de
naam Buil voerde. De zeer mooie
vrouw was echter intussen al de
minnares geweest van de oudshe
zoon van de toen 47-jarige bruide
gom. Bergsneiders ogen glimmen
van plezier als hij onthult, dat op
het moment der bruiloft de schone
Anna enkele maanden zwanger was,
dat het kind uuit die zwangerschap
als zoon van de oude Haecx werd ge
registreerd (in 1577), die zodoende
vader werd van zijn eigen kleinkind,
dat daardoor tenslotte de broer werd
van zijn eigen vader.
Let nu op deze David Haecx II:
men zou hem. zo meent Bergsnei
der, tegenwoordig een playboy noe
men. De man was kind aan huis bij
de Plantijns, ging om met alle ge
leerde humanisten die in die tijd
in Antwerpen woonden en had
ruimschoots de gelegenheid zijn
blik verder te laten gaan dan de
onmiddellijke omgeving van het
bedrijvigste handelscentrum der
noordelijke landen. Hij werd op 19-
jarige leeftijd vader, ook al wisten
WILLIAM SHAKESPEARE
niemand anders dan Anna Boele en
de oude David Haeck van Gilliam
ofwel William Haecx.
David Haecx II studeerde enige
tUd te Oxford, hU sprak thuis Engels
met zUn moeder Du Carme, hU komt
zelfs voor op de loonlysten van Eli
zabeth I van Engeland. In mei 1591
staat hü als „messenger", of wel
boodschapper, te boek.
Dan Brandt Bergsneider pas goed
los. De drietalige Heacx heeft ver
moedelijk voor Elizabeth gespioneerd
hij heeft in het Engels de toneel
stukken geschreven die zUn tot een
beroemd acteur gewassen halfbroer
in Stradford, William Shakespere
opvoerde.
Als Je 'n letter „e" plaatst tassen de
„k" en de „s" komt er Shakespere te
voorschijn en dat slaat op de he
raldische "haken", ook wel genoemd
strijdbijlen, die in het familiewa
pen voorkomen, terwijl Bergsneidei
achter het tweede gedeelte van de
naam "spere" het Nederlandse speu
ren vermoedt. Dat zou dan allemaal
zoveel willen zeggen dat Shakespere
inhoudt "Je moet er Haecx (ha
ken) hi speuren".
Zo somt Bergsneider het resultaat
van zijn acht Jaar hardnekkige ar
beid op. Het is hier slechts ontoerei
kend weergegeven. Hij praat over
de onbekende schilderijen van Ru
bens, die hij tegenkwam en waar
van er een in een bankkluis in 's-
Hertogenbosch ligt. Het stelt een
sterfbed voor waarop een man ligt
die inderdaad verbluffend gelijkt op
de Shakespeare die Richard Bur-
bage heeft geconterfeit. HU graai
de diep in de tekst van het graf
schrift van David Heacx de tweede,
die in de Antwerpse Onze Lieve
Vrouwekerk begraven ligt. Hij ont
dekte verbluffende cryptogrammen,
onthult de beeldschone Anna Boel
zoals die op een portret van Rubens
is afgebeeld als Shakespeares "dark
lady" bezongen in sonnetten die
werden opgedragen aan "mister W.
H.". Niemand heeft ooit geweten wie
dat is geweest, Bergsneider zegt:
Dinsdag
StadsgehoorzaalPianorecital Hans
lohter-Haaser, 8 uur nam.
Woensdag
Stadsgehoorzaal Nat. ensemble van
Senegal 8.15 uur nam.
I .eidse bioscopen
Camera: „What's up. doc?", aJ. dag.
2.30. 7.00, 9.15 uur. Klndcrmatlnee
„jungle Jlm ln het verboden land",
a.l., zat. en woe. 2.30, zo. 2.00 en 4.15
uur. Nachtvoorstelling: „De onderwe
reld rekent altijd af". 18 Jr.. vrU. en
zat. 11.30 uur.
Lhlo: „In de greep van de sex-li
meester". 18 Jr. dag. 2.30. 7.00. 9.15 i
zo. ook 4.46 uur.
Luxor: „De peetvader". 14 ]r„ dag.
Bezoekuren Ziekenhuizen
Dlaconessenhuls: le klasse dagelijks
11.0012.00 uur 18.1514.00 uur.
18.4519.30 uur 2e en 3e klasse, da-
gelUka 13.15—14.00 uur en 18-45—19-30
uur. Kinderafdeling dagelijks 14.45—
15.30 uur maandag- woensdag- en
vrijdagavond 18.3019.00 uur
Ellsabethzlekenhuls 3e klasse, dage-
UJks van 14.00—15.00 en van 18.45—
19.30 u 2e klasse, dagelijks van 11 -30
ïonn on non 14.0015.00 en van
le klasse dagelijks v.
30 Kraamafdellng: 3e klasse 15
—16 en vaD 18.45—19.30 u 2e Klasse
11.3012.00 (alleen vaders) 15.00—16
en van 18.45—19.30 uur
Kinderafdelingen Al
dagelijks
18.45—19.30
i B4: Dagelijks
Rex: „Een maagd i
jr.. dag. 2.30, 7.00.
i 18 1
'achtvoorstelling
boord". 18 Jr. vrij. en z£
Studio: „Vive la muer
2.30. 7.00. 9.16 uur; zo.
Trianon: „De inbreker".
Endegcest: dinsdae en vrijdag 18-
14.30 's zondags 11 12 en 14—15 U'
Eerste klasse: de gehele dag
Academisch Ziekenhuis: Klasse 1
dag 10.3011.30. 14.30—16.00
9.20 uur: klasse 3 dag behalve dlns-
ae van 19—19 45 dlD v 13—14 uur
cn zon tevens van 14.30—1650
kliniek kindergeneeskunde (zaal 22 23
~l: ouders dag 10.3011.30 14.30
en 18.15—19 uur overige bezoe
kers maandag tot vrij 18.1519 uur
'l
9.15 i
7.00, 9.15 i
2.15. 4.30, 7.00,
was die kleine William Haexc,
van David II en Anna Boele",
de toneelwerken vindt hij
voortdurend aanknopingspuntende
Falstaff-figuur, dat is de oude Da
vid Haecx, die, echte en onechte op
geteld. niet minder dan 33 kinderen
op de wereld zette en Shakespeare
zelf noemt hem een Vlaming. Die
David de oude figureerde veelvuldig
in de werken van Rubens: als Da
vid met de harp, op de "Aanbidding
der Koningen", de Heilige Maagd,
en de heiligen. Geen wonder, want
Rubens kende weinig mensen beter
dan de familie Haecx. In het huis
van deze Vlamingen werd hij enkele
Jaren opgevoed, tezamen met die
kleine William Haecx van de son
netten. Het verhaal daarover wil
Bergsneider voorlopig nog niet prijs
geven. Hij vertelt het onder geheim
houding en ik verzeker u, het
is spannender dan een gemiddelde
James Bond-geschiedenis.
In elk geval: Rubens kende alle pe
rikelen die de levenskrachtige David
I te weeg had gebracht. Zo goed als
hij wist van de verhouding tussen
diens zoon en Anna Boel. Rubens
heeft dit familiegeheim neergelegd
ln een schilderij. Dat wil zeggen in
het schilderij, dat nu te Den Bosch
ligt opgeborgen, waarvan Bergsnei
der met reden denkt dat het een Ru
bens is. Hierop staan herkenbaar al
le hoofdfiguren uit het ongemeen
boeiende verhaal dat die bescheiden
oude heer met zijn kortgeknipte wit
te haar in vijf uur praten opdist.
Bergsneider zal in zijn boek bewij
zen dat Shakespeare, ofwel David
Haecx n het Wilhelmus heeft ge
schreven, want het is buitengewoon
onwaarschijnlijk dat David Haecx
II, volbloed Vlaming als hij was, al
leen maar in het Engels heeft ge
daan aan letterkundige oefeningen.
Daar zoekt hij de sleutel voor veel
naamloos Nederlands werk uit die
tijd, dat onder andere aan Hooft
wordt toegeschreven. Hij heeft boek
houdend van het verleden, familie
betrekkingen bespeurd tussen Hooft
en Haecx langs de vrouwelijke kant.
Tentoonstellingen
Galerie t Dulvenhuys (Rapenburg):
schilderUen Theo van Laar. tekeningen
Leon v. d. Eykel (t/m 13 oktober).
Sociëteit Burgers (Burchtsteeg 2a):
Wandkleden, textlelobjecten, schilde,
rijen en aquarellen van Cilja Schep-
man, Wil Blommerde en Marijke v. d
Stoepen.
LAK (Levendaal 150) Expostti»
Leldse studenten kunstgeschiedenis
fotograferen. Op werkd. (t.e.m, 21 ok
tober).
Galerie v.d. VUst (Botermarkt)
schilderijen en aquarellen van Amp
Eljkel tekeningi
KI uur voo
nam (t.em
l Lelden „Fal la" zomertentoonstelllng
over zeUen ln de Stille Zuidzee mr
t.e.m za 10 uur voorm 5 uur nan
Zon. 1-5 uur nam (t.e.m 7 Januari)
Ned. Legermuseum Geopend maandag
tot en met vrijdag 9 fffir v~i
aam zon en feestdagen 1-6
Rijksmuseum vooi de geschiedenis
der natuurwetenschappen dag 10-4
uur zondag 1 -4 uur
Dag 10—6 urn eon
(Ra-
BRAMMETJE FOK
Intussen zit Marino nog steeds met het stuk vlees op zijn
Rij kan geen hap door zijn keel krijgen. Niemand heeft
moment trouioens aandacht voor hem. De menigte krij-
üt nog steeds woest tegen Tutu. Marino wil wat doen.
Karo bevrijden. Maar wat dan? Het zal ze nooit lukken
i krijgers te ontkomen. Hulpeloos kijkt hij naar Bram.
Die is de rust zelve. Ondanks zijn benarde positie. Bram kijkt
nog even goedof geen der krijgers op hen let zegt dan'. "Kom
op, Marino. Dit is het moment".
"Ja, maar wat moet ik doen?", vraagt het clowntje met
van opwinding trillende stem. "Kom hier naar toe, met je kof
fer. We zullen de heren eens een verrassing bereiden. "Marino
wipt van zijn stoel en komt met zijn koffertje aangedribbeld.
10.00—1150
15.00—20.00 uur behalve op dinsdag.
Op die dag ls er geen bezoek behal-
patiënten die op woensdag ge
worden. Voor deee patiënten
a extra bezoekuur van 19.00—
20.00 uur
De bezoektijden voor de afdeling
Verloskunde (kraamvrouwen) zijn
mede ln verband met de voedlntstlj-
den als volgt vastgesteld: dagelijks v.
1550—17 00 uur en van 18 30—2000 u
Kinderen tot 12 Jaar kunnen wegens
mogelijk infectiegevaar helaas niet op
bezoek komen
Het avondbezoek
stemd voor de
staande moeders
de echtgenoot ln
toeft kunnen avonds één
ontvangen
Op dinsdag is er geen bezoek behal
ve voor patiënten ale op die dag be
vallen zijn Voor hen ls er een avond-
bezoekuur voor de echtgenoot van
19.0020.00 uur
Voor de Praeraaturenafdellng gelden
de volgende bezoekuren (alleer -
ouders»: maandag, woensdag.
dag 18.30—-""
15.30—15.46
opereerd worden. Voor 1
tnde bezoekuren (alleen voor
maandag, woensdag. vrlj-
18.30—18.45 zaterdag en zondag:
Kinderzaal keel-
oorheelkunde dag. behalve
dinsdae 18 15—19 00 uur dinsdag 13-14
echtgenoten 19.0019.3
deling 15.0015.30 allt
18.00—18.30 uur
penburg 28) Werkd 10 i
RUK'
Rijksmuseum
1Uae l(»-6 i
tot
Volkenkunde
Rijksmuseum voor natuurlijke nis
torle (Raamsteeg 2) Dierenleven ln Su-
Wassenaar Kunstzaal Heuff Exposi-
le Dolf van Leggelo (asuarellen en te-
:eningen) en Jan van #tolk kera-
niek) ma t.m. zat. 10 uur voorm.
i uur nam. dl.- bovendien 810 uur
Lamskebab
Roer een sausje van 1 bekertje
bulgaarse yoghurt, drie eetlepels
olie, 1 fijngehakt nootje gember,
1 theelepel gemberpoeder en 2
theelepels gemalen koriander.
Snijd 600 gram lambsbout in
plakken en laat deze een nacht
in de yoghurt marineren. Neem
de plakken lamsbout er uit,
droog ze af met keukenpapier en
snijd ze vervolgens in dobbelste
nen. Steek de stukken vlees aan
roosterpennen en rooster ze 8,
minuten boven gloeiende houts
kool of onder een gas- of elek
trische grilL Vooral een elektri
sche grill moet dan wel op zijn
hoogste stand staan. Steek uw
grill bijtijds aan zodat bij de
aanvang van het roosteren het
element meteen zijn volle warm
te kan afgeven. Strooi wat zout
over de kebab en doop ze in
het yoghurtsaus je.
WINA BORN
HOT:
IKurh°aus: 20.15 uur: Christelijk O»-
ïengd Koor A5AJ
Stadsgehoorzaal, Lelden: 20.00
Kon. Schouwburg: 20.15
stad Operette ..lm welssen
Dlllgentia: 20.15
„Neerlends
zie 5 oktober.
Theater PepUn: 2050 uur: Seth
hoop in Panama"
iur: Am-
het duls-
Nieuwe Komedie
„Hutspot".
Diligentla: 20.15 uur: .Neerland*
hoop in Panama".
Stadsgehoorzaal. Lelden: 20.15 uur:
Nat. Ensemble van Senegal.
Frank Kooman: 14.30 uur: „Rein tja
de vos op de maan".
DONDERDAG
Kon. Schouwburg: 20.15 uur:
„Knecht van twee i
Carlo Goldonl
Hot: 20.30 uu
„Hutspot".
Dlllgentia2<
hoop ln Panama'
Theater Peljn:
Nieuwe Komedie
Algorab 9 v Paranagua nr Santos
Ameland 7 v Hoek van Holland
Amstelveen 7 825 zzw
China
Archimedes 9 te Bilboa
Cape Farewell nr Huil
Atlantic Crown 8 170 z Sable Isl. n
Le Havre
Atlantic Star 9 te Norfolk verw.
Banggai 7 te Antwerpen
Capulonlx 7 400 n Bombay nr Sri
racha
Castllla 8 te Belize
Chevron Arnhem 7 200 zo Washing
ton nr New York
Chevron Naples 9 600 w Guam nr Ho
Chirlqui 7 840
tobal
Choluteca 8 135
Copan 8 80L no Barbados nr Napels
Dallla 9 200 z v Adelaide r Mena
al Ahmadl
Diogenes 8 te Bremen
Esso Europoort 7 v Rastanura nr Rot-
Grotedljk 8 v Oakland nr Longbeach
Gulf Hollander 8 te Roteterdam
Hermes 7 te Rotterdam
Katsedljk 7 255 ono Aboco nr Vera
Cruz
Kelletla 7 680 z Nagoya nr Tokuya-
Kennemerland 7 360 zzw Kp Verd
nr Amsterdam
Kermia 8 te Curacao
Khasiella 7 v Stanlow nr Curacao
Koplonella 9 te Cagllarl verw.
Kylix 7 v Shellhaven nr Teesport
Leersum 8 6 po zzo Los Angeles
Leuve Lloyd 8 te Rotterdam
Lion of Judah 7 280 zw Walvisbaai i
Rotterdam
Loire Lloyd 9 100 o Marquesas ell. i
Marne Lloyd 9 600 zo Yokohama
New Orleans i
Montferland 9 te Hamburg
Moordrecht 7 305 wzw Landsi
Brake
Musliloyd 8 te Beira verw.
Neder Eems 7 te Bremen verw.
Neder Weser 8 870 nno Hawaï i
Elizabeth
Nedlloyd Kingston 7 v Durban
Eastlondon
Neptunus 7 v Amsterdam nr We:
Cape Mat ter as
Palamedes 8 340
Papendrecht 7 v Santo Domingo
Port au Prince
le
Safocean Amsterdam 7 te Port Kem-
bla
SchelpwIJk 7 15 w Kaapstad nr Da
kar
Schle Lloyd 8 te Bremerhaven verw.
Servaaskerk 8 te Hamburg
Slnon 7 v pto Limon nr Maracalbo
Sloterkerk 8i
Socrates 9 te Charleston verw.
Solon 8 te Savannah
Steenkerk 7 280 no Singapc
Hamburg
Straat Colombo 9 750 n Noi
Straat Fushlml 9 te Hongkong
Straat Talbot 7 170
Singapore
Streefkerk 7 v Rotte:
Theron 9 te Lagualra
Toloa 8 te Hallfax
Ulysses 7 te Kingston
1 360 w Gibraltar nr Bonny
a 8 v Plata nr Mena al Ahme-
W aard recht 7 130 z Freetown
kar
Walcheren 8 te Gladstone
Wonorato 8 te Arlca v
Zulderkerk 8 1850
Carebeka 2 pass 6 Casquets nr Ham
burg
r Rotterdam
Engellan Broere 6 v Rotterdam
Danla 6 100 v
Dlntelborg pass 6 Smlthknoll
IJmulden
tigellan
Dagenham
Fiducla 6 v Londen nr Rotterdam
Flducia 2 6 te Colchester
Kroonborg 5 te Delfzijl
Mare Altum 7 te Dordrecht verw.
Mare Silentum 7 te Rotterdam verw
Markborg pass 5 Brunsbüettel nr Vea-
tervik
Mlthra
NeeltJ<
7 Tarragona r
Oranjebarg 5v Delfzijl nr Mantyluo-
Reestborg 5 te Delfzijl
Spaarneborg 5 v Rotterdam nr Bar-
r Schraap betrad de kluis met de zak geld die hij van
frders had geïnd. "Dat wordt weer 'n pret-avondje van-
mompelde hij. "De muntjes bij elkaar zoeken en op sta-
loen en natellen en bijschrijven ln het Grootboek.
frst moet ik nu die zich noemende afstammeling van
t aan de tand voelen.
e gedachte draaide hij zich om, en stond plots oog
in oog met Joris, die verlekkerd naar het opgetaste kapitaal
staarde. "Weg van hier!" riep de grootbezitter betrekkend. "M'n
kluis uit! Je hebt hier niets te maken. Dit is verboden toegang
behalve dan voor mij en mijn erfgenamen"
"M-maar ik ben toch uw enige erfgenaam?" zei Joris uit
het veld geslagen. "Uw wantrouwen verdriet mij, lieve oom. Al
te vaak vloeien daar maar familie-vetes uit voort."We zul
len zien wat je bent", onderbrak die heer Schraap hem. "En als
jij niet bent wat je zegt dat je bent, mag je wel ovpassen! Een
Schraap laat zich niet ongestraft bij de neus nemen)"
