De christen heeft het niet
loek over Prins Claus
egt nieuwe accenten
KRANTENBEZORGER
Prof. dr. Uripan Notohamidjojo:
Nieuwe uitgaven
EIDSCH
AGBLAD
„Geur en smaak zijn
niet te overtreffen"
zeggen de rokers
van Twin.
Ontdek zelf die pittige,
betere smaak en die
heerlijke geur van
Twinéchte halfzware shag
jjfDAG I8 SEPTEMBER 1972
Prof. dr. Uripan No-
Jnidjojo (57), die onlangs in alle
Jjzljn zwaaromstreden eredocto-
jfaan de Vrije Universiteit van
a ontving, spreekt een
tastend Nederlands, ge-
fals hij wordt door een slepen-
il die zijn spreekvermogen
aangetast. „Ja, ik heb gezegd:
jterende studenten zouden
Indonesië moeten gaan kij-
0 dat handhaaf ik."
dat dan enig verschil maken?
jan kunnen zij vaststellen wat
de vraagstukken van Indonesië zijn.
Misschien dat wij van mening blij
ven verschillen over de vraag wat
de beste oplossingen zijn. Maar in
ieder geval zullen wij het eens kun
nen worden over het karakter van
die problemen."
Hij zegt, dat de reacties van de be
togende studenten tegen zijn ere
promotie hem ondanks zijn zwakke
gezondheidstoestand niet te zwaar
hebben belast. „Die reacties waren
meer gericht op de senaat van de
universiteit. Ik zie mij zelf en mijn
komst alleen als een aanleiding,
meer niet."
Niet westers
De democratie in Indonesië, zegt
hij, is niet „westers" en kan dat
ook niet zijn. „Onze cultuur is te
typeren als monistisch, dat wil zeg
gen, dat bij ons, in tegenstelling tot
in het westen, er geen onderscheid
bestaat tussen de mens en de we
reld, hij is daarvan een onderdeel,
bestaat niet als onafhankelijk gege
ven."
In dit alom aanwezig besef van in
tegrale eenheid kunnen de westerse
partijpolitieke structuren niet wer
ken, zegt Notohamidjojo. Hij gaat
niet in op de vraag welke vorm van
democratie in deze wereld het
meest verkieslijk is. Wel zegt hij:
die moderne democratie moet men
leren. In Indonesië heeft die nog
geen kans gehad zich te ontwikke
len. Pas na 1918 was een eerste be
gin.
Democratie of niet - blijft het feit,
dat fundamentele mensenrechten
door de gevangenhouding van on
telbare onberechte gevangenen in
Indonesië ernstig geschonden wor
den. „De realiteit van Indonesië is,
dat er een tekort aan rechtbanken
is en de bewijzen tegen de gevange
nen moeilijk te leveren zijn."
Juridisch
i claus is een intigrerende fl-
Dat de traditionele aanhan-
der monarchie 'hem hoog in
tart dragen ligt voor de hand
veel verrassender is het. dat
het koor van de aanvankelijke
istanders en de skeptici andere
ken is gaan aanheffen. Als ook
hans de monarchie voor de Ne-
indse verhoudingen als „nog
ïo kwaad" beschouwen, komt
ellig grotendeels op het debet
eze voormalige Westduitse di-
prins Claus wenste van het
af iets heel anders te zijn
in lintendoorknipper of sche-
te water latend vulstuk voor
C is dat erg duidelijk gewor-
r zijn werk in de nationale
voor ontwikkelingsstrate-
die o schrik van veel klassie-
Iranjeklanten zelfs het An-
■comité (tegen Portugees kolo-
r>, tegen invoer van Angola-
subsidie had willen geven,
ts was nog nooit vertoond, een
op alternatieve paden en
ihartig, zonder clichees. voor
eerst bleek „links" nog meer in-
0 men met een lid van het ko-
1 lijk huis dan „rechts". Hij lijkt
J3 langzamerhand aan een eerste
rafie toe. Het zou buitengewoon
end zijn een dergelijk werk te
l|( i verrichten door een jeugdige
ritische historicus, die volstrekt
is van het ongenietbaar jargon
ïee in het verleden boeken
de Oranjes dikwijls werden
In zo'n geval zouden naar goed ju
ridisch gebruik de verdachten de
zegen van de twijfel moeten heb
ben. „Wij kunnen die mensen zo
maar niet loslaten. De buitenwereld
heeft niet begrepen, dat de commu
nisten voor Indonesië een gevaar
vormden. Zij hebben de bevolking
aangevallen, onschuldige slachtof
fers gemaakt zelf ben ik er
door het mislukken van de commu
nistische coup aan ontsnapt." (Hij
geeft een uitvoerige beschrijving
van de intimidatie-acties, die een
communistische minderheid van
studenten ook aan zijn eigen chris
telijke universiteit van Salatiga
heeft gevoerd en hij ontkent na
1965 ooit communistische studenten
bij het nieuwe bewind te hebben
aangegeven: zij werden door de an
dere studentenorganisaties zelf uit
geleverd")
Zon<3er
proces
zitten. „Daarvoor zijn drie rede
nen: het gevaar, dat zij als onder
deel van het wereldcommunisme
voor Indonesië vormen, de politieke
uitwerking die dit op de bevolking
zou hebben en tenslotte de armoede
van ons land, die in de toekomst
weer een voedingsbodem voor het
communisme kan vormen. Die risi
co's wil het bewind van Soeharto
niet op zich nemen."
Uw taak als christen. „Als christe
nen werken wij hier aan. In de
praktijk helpen wij de families van
de gevangenen." En ijvert u voor de
vrijlating? Notohamid jojo's assis
tent, d. Soetarno, mengt zich in het
gesprek: „Dit is ons dilemma. De
communisten van voor 1965 waren
de meest ondemocratische groep in
Indonesië. Zelfs de hulp die wij
hun familie nu geven, wordt door
de bevolking vaak als collaboratie
uitgelegd."
Notohamidjojo: „De christen heeft
het niet gemakkelijk in Indonesië.
Hij bevindt zich in een positie tus
sen twee extremen: het communis
me en de rechtzinnige aanhangers
van de Islam. Daarom zijn wij erg
blij met de Pantjasila, de Indonesi-
sisch beginselverklaring. Daarin Is
sprake van erkenning van de God
almachtig. Dat vormt voor ons
christenen de enige politieke be
staansgrond. Maar het blijft moei
lijk: het christendom wordt in In
donesië ook nu nog wel als een bij-
produkt van het kolonialisme be
schouwd."
Behoedzaamheid
Behoedzaamheid dus? „Voor ons
geen spectaculaire, sensationele de
monstraties. Wat wij willen is een
politieke opvoeding aan de basis.
Ale gepraat over mensenrechten is
uitzichtloos als die door het volk
niet worden aangevoeld en begre
pen." Notohamidjojo, zeer vermoeid,
knikt instemmend als Soetarno zegt:
„Wij denken niet aan de huidige
situatie, maar aan de toekomst. Po
liticologie is een basisvak voor de
studenten, van alle zeven facultei
ten."
Een langzaam proces?? „Dat is het
zeker".
"Désirée in de hoofdrol" en "Kom-
plot om Désiree" door Suzanne Pai-
rault in vertalingen van Karin Hefj
verschenen bij La Rivière en Voor
hoeve B.V. in Zwolle.
Oorspronkelijk heette ze Véronique,
maar uit de vertaling is zij als Dé
siree te voorschijn gekomen. Een
meisje, dat al heel wat jeugdige le
zeressen in Frankrijk en Duitsland
aangename uurtjes heeft bezorgd.
Gezien de prettige pen, waarmee
Suzanne Pairault haar levendige
avonturen beschrijft, zou het ons
niet verbazen als Désiree ook de
harten van het Jong Nederlandse
volkje snel zou kunnen veroveren.
ampachtig
I heeft niet mogen zijn. Neêrlands
biografe dra. M. G. Schenk heeft
k aan de taak gezet en daarbij
zettend haar best gedaan begrip
l '.:nen voor alle moderns dat zich
en om Drakensteyn afspeelt,
f in haar krampachtig pogen
prins toch vooral maar als een
as tussen de mensen" af te
Ideren blijkt zij zich nog lang
losgemaakt te hebben van de
he, dat een vorstelijk persoon
i eigenlijk iets is van een ande-
ovenmenselijke orde.
and die zo nodig moet betogen
Claus „gewoon" is geeft in feite
Ijk daardoor verrast te zijn en
.gewone" als hoogst ongewoon
te voelen. De toon van eerbied
eliswaar wat gedempter dan in
laren vijftig nog gebruikelijk
,maar nog steeds is er dat ele-
»t van bevangenheid dat een ob-
tleve beschrijving en ontleding
1 de geportretteerde in de weg
•pervlakkig
as had beter verdiend dan dit
oppervlakkige boek. Hij zelf is daar
mede de oorzaak van. omdat de
schrijfster de gelegenheid tot enkele
diepgaande persoonlijke vraagge
sprekken onthouden is gebleven.
Het boek doet wel een poging tot
karakterisering, maar dra. Schenk
weet toch niet voorbij een zeer al
gemene en vage terminologie te ko
men. Voor het overgrote deel zijn
in dit boek de overbekende feiten
uit Claus' levensgang weer eens bij
eengebracht. Niet zelden gebeurde
dat aan de hand van zijn eigen
uitspraken, waarmee hij in het re
cente verleden nogal krachtig in de
openbaarheid is getreden.
Weinig nieuws of onthullends dus.
en het ergste toch weer door
trokken met die hela-gij-bloempje-
toon, waarmee de Oranjes zo vaak
(en waarschijnlijk tot hun machte
loze woede) in de positie van wezen
loze schijngestaltes zijn gemanoeu
vreerd.
Enkele voorbeelden: „natuurlijk had
en heeft hij (Claus) ondeugden,
anders was hij geen mens", „wat
haar (Beatrix) ontbrak was een
„tegenpool", iemand die tegen haar
was opgewassen en tegen wie zij
kon opzien", „ook voor een
prins heeft de dag vierentwintig
uur", „tijdens een golf toernooi kan
ook een prins dorstig worden".
En zo maar voort. Het koningshuls
heeft met de verschijning van
Claus nieuwe accenten gekregen.
Maar de nadagen van de kneuterige
Oranje-biografieën zijn nog niet ten
einde.
EWOUT JANSE
gevraagd.
Leeftijd boven 15 |aar.
LEIDSCH DAGBLAD,
Witte Singel 1, Leiden.
