kermis
Leidse
"Is Leidse universiteit een
koekoeksei in stedelijk nest?"
Dertigduizend op Leidato
slechts
3 dagen
halve prijs
39^ 19 75
jj WOENSDAG 13 SEPTEMBER 1972
Dr. L. J. Menges, psycholoog en docent klinische psychologie aan
de Leidse universiteit, houdt zich veel bezig met werk in de wel-
zynszorgsector. Hjj is onder andere als begeleider verbonden aan
verschillende alternatieve instanties.
In bijgaand artikel, dat hij voor het universiteitsblad Acta et
agenda schreef, spreekt hy zijn ongenoegen uit over de houding die
de rijkere universiteit zich aanmatigt tegenover een arme gemeen
te als Leiden, die elke uit te geven cent drie keer moet omdraaien.
De universiteit koopt panden en grond van de gemeente maar laat
jaren op de betalingen wachten, zegt Menges. De universiteit zorgt
ervoor dat bejaarden hun armzalige hofjeswoningen moeten ont
ruimen zodat daar keurige studentenwoninkjes van kunnen worden
gemaakt. Is de universiteit een koekoeksei in het Leidse gemeen
telijke nest geworden?
PLAN VOOR 3 OKTOBER
LEZERS SCHRIJVEN
Haast niemand weet nog wat dat
lal
P. K. DE LEEST
Voorschoten
LEIDEN De elfde Leidato-huishoudbeurs
heeft gisteravond op zijn sloffen de dertigduizend
volgemaakt. Beter gezegd, de dertig duizendste
was op zijn sloffen. De heer Kanbier van de
Morsweg maakte met zijn vrouw een avond-om
metje en ze besloten uiteindelijk een kaartje te
kopen.
Dat leverde een huldiging met bloemen en
sherry op (op foto boven), alsmede een aantal
geschenken. Van de directie ivas er een set tuin
meubelen en -parasols en van verschillende del-
nemers ouderioetse snoep, drank, een taart, een
kandelaar en een fototoestel.
De (Organisatoren verwachten morgenavond de
veertigduizendste en ze mikken op een eindsaldo
van 62.500. evenveel als vorig jaar. Dan zuUen ze
tevreden zijn. omdat het bezoek aan huishoud
beurzen in den lande sterk terugloopt. Voor de
Leidato staat het publiek nog in de rij en gehoord
de reacties ivordt de beurs met de sfwiv "Die goeie
ouwe tijd" gewaardeerd. In het "antieke" deel is
het al zo druk geweest, dat een ouderwetse lan-
taarnplaal het slachtoffer werd.
De deelnemers aan de beurs zijn tevreden. De
verkoop wordt goed genoemd. Er worden vooral
dure dingen verkocht. „De slaapkamers vliegen
de deur uit", is één van de kreten, die men in de
Groenoordhal hoort.
Op de foto onder (ook van Jan Holvastnog
een beeld van "Die goeie ouwe tijd".
Wereldraad
van Kerken
De laatste weken las ik ln het
Leidsdh Dag-blad enige artikelen over
de Wereldraad van Kerken, waarin
o.a. werd geschreven dat deze instel
ling met twee maten meet.
Nu Is dat twijfelachtige meten en
zijn de nog twijfelachtiger uitspra
ken van door een of ander dogma
verblinde lieden, die door hun ver
blindheid denken dat ze denken,
niets bijzonders. Deze psychische
armoede wordt zowel in de religieu
ze als in de politieke sector uitvoerig
tentoongespreid.
Wat de brengers van religieus ge
doe aangaat: als ik denk aan vroe
gere tijden, aan de intriges, de fol
tering en moord en het heulen
met de rijken en de machthebbers,
als ik denk aan de hedendaagse om
mekeer, het nu laten vallen van
„heilige waarden,' en het heulen
met lieden die klaar staan om alles
in elkaar te trappen dat met veel
moeite is opgebouwd zonder dat
ze daarvoor iets beters in de plaats
kunnen stellen als ik zie dat ze
tot nu toe hun God niet hebben
gebracht, doch zich slechts aan Hem
hebben vergrepen, dan lijkt het mij
Juist dat we zowel in de vroegere
als in de tegenwoordige „godsdien
stige leiders" die ik meer als lij
ders zie geen vertrouwen hebben.
Met deze uitspraak bedoel ik niet
dat politici beter zijn, integendeel,
deze lieden hebben over het alge
meen nog minder gewetensbezwaren
dan religiebrengers; soms vraag ik
me af of politici nog een geweten
hebben.
Het is te betreuren, dat zelfs in
deze „verlichte tijd" velen zich vooi
waanideeën inspannen en hun kort
zichtigheid op allerlei manderer
proberen goed te praten. Zelfs aca
demici dat zijn mensen waarvan
we zouden kunnen verwachten dal
zij hun intellect zullen gebruiken om
logisch te leren denken schijnen
religieuze en politieke schijnwaarden
een soort blijvende zaligheid te vin
den, vooral als ze hiervan persoonlij
ke voordelen hebben of verwachten
Peter Mus die er ln zijn gedich
ten en spreuken op uit is met wei
nig woorden veel te zeggen, schreef
het hier volgende pittige gedichtje
De ene liegt voor links,
de andere voor rechts,
en ook voor linkser links
en ook voor rechtser rechts,
Ja, zelfs voor ongeloof
en ook voor het geloof.
Alles liegt maar door,
bewust en onbewust.
Vistram-jeks, die dragen ze graag!
Stoere modellen, water- en winddicht, g|
warm, met borg gevoerd. Deze twee
attraktieve modellen zijn er in diverse
kleuren, oj. zwart, bruin en rood,
Voor
GOUDEN
Kwaliteits-Sieraden
en de voordeligste prijzen.
Blijft Uw adres Juwelier
v. d. Water
Haarlemmerstraat 181
Grote keuze en vak-service.
Bedankt voor Heerenveen: J. H.
Bokhove te Neede, voor Oudewater
I W. Verboom te Benschop voor Veen
J. Kooien te Werkendam, voor Pa-
I pendrecht en Zoetermeer H. Jon-
j gerden te Veenendaal.
GEREF. KERKEN
I Aangenomen naar Dordrecht: E.
I R. V. Schuddebeurs, kandidaat te
I Wezep, naar Balk W. Nawijn kan-
didaat te Balk, naar Haarlem A. j
I Wilschut te Oosternijkerk.
£IDEN Leidens ontzet werpt zijn schaduw al vooruit,
n de kring van het jongerencentrum Troef is een plan ge-
ietloren voor het houden van een alternatieve kermis in de
.eidse Hout, een festival, dat de hele dag gaat duren. A.s.
aterdag van 1 2 tot 3 uur is er een voorbereidingsverga-
ering in het centrum Hogewoerd 57.
Op 3 oktober krijgt Lelden bezoek
in leden van de Historische Vereni-
l voor Zuid-Holland, de Unie van
Waterschappen en de Nederlandse
Beroepen te Bussum: J. M. de
Mey te Woerden te Vorden J. J.
Kooman te Baartwijk-Drunen, te
Twello: C. Hoogendoorn te Oude-
lande-EllewoutsdiJk, te Oost-Vlie
land G. Hopster, hulppredikant te
Vlieland te Nieuwerkerk aan de
IJssel J. C. Stelwagen te Delft.
Aamgenomen naar Tilburg R. Boers
ma te Oostzaan, naar Ried en Schin-
gen M. S. P. Kemp. kandidaat te
Leiden.
op de popkermis wor-
genoemd de Real easy step-inn
'«Jythe, de Leidse undergroundgroup
M en zelf komende musici, die
project willen steunen. Motto van
kermis is „lycht van Leyden's
ntzet onder de curatele vandaan".
tT(JAan gemeenteraad ls een ver-
u ek gedaan medewerking te verlenen
ot i ik verzoek maandagavond wordt
handeld. Medewerking wordt ge
ragd in deze zin:
toestemming tot gebruik van het
ote grasveld in de Hout;
i: '1 beschikbaarstelling stroomvoorzie-
S W
hekwerken;
vereniging „Water, land en ruimte".
Zij grijpen Leidens ontzet aan om te
gaan bekijken hoe de onderwaterzet
ting van Zuid-Holland zich heeft af
gespeeld. De excursie begint in Delft,
waar het besluit tot inundatie werd
genomen, en eindigt in het Gemeen- j
landshuis in Leiden. Tijdens de rit I
zullen zoveel mogelijk plaatsen wor
den bezocht waar de dijken werden
doorgestoken.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
nu, maat 92 I
kortgeleden ontstond in de sub-
rnlteit der psychologie met na-
In de vakgroepraad klinische
[chologie een discussie. Het ging
er de vraag, of het binnenkort te
truimen gebouw van het Elisa-
h Ziekenhuis (Hooigracht te Lei
een geschikte huisvestingsmo-
kheid zou kunnen bieden aan en-
vakgroepen van genoemde sub-
[telt.
gelgenheid heb ik als mijn
uitgesproken, dat aan de
ig, of bedoeld gebouw wel of niet
worden geaccepteerd, een ande-
iraag vooraf dient te gaan. Na-
Jk deze: Zijn wij, leden van een
groep, die in toenemende mate
functioneren op het gebied van
iszorg ook in de gemeen-
■eiden bereid om een univer-
ir aankoop- en huisvestingsbeleid
iteunen, dat in sommige opzich-
in strijd is met de welzijnsbe-
[en ter plaatse?
Hikt mij goed aan het begin van
nieuwe collegejaar, de zojuist
elde vraag in het openbaar te
halen en nader te motiveren,
rbij ik naast de Elisabeth Zie-
huis-affaire ook enkele verwan-
problemen rond het universitair
het studenten-huisvestingsbeleid
vermelden.
llereerst mag ik het feit als be-
veronderstellen, dat de gemeen-
Leiden in financieel opzicht in
noodistuatie is geraakt. Onze
versiteit staat binnen de grenzen
een der meest armlastige ge-
toten van ons land. Op de uiteen-
tode oorzaken van deze misère,
toen wij hier niet verder ingaan,
gevolgen ervan zijn echter merk-
voor iedereen, die al of niet in
ciële functie in deze stad werk
en dit geldt wel in het bij-
der binnen het kader van de
tljnszorg. Op dit laatste terrein
t soms een verlammende invloed
van de omstandigheid, dat een-
'dig elk dubbeltje enkele malen,
tt worden omgedraaid, terwijl an-
tljds in Leiden een grondig ver
vel welzijnsbeleid zou moe-
worden ontwikkeld en gereali-
rd. In concreto is de huisvesting
allerlei instanties die in
tóen de welzijnszorg behartigen 'n
groot probleem. Heet is dan ook te be
grijpen, dat de gemeente Leiden met
grote belangstelling uitzag naar 't
vrijkomen van het Elisabeth-Zieken-
huis. In eerste instantie werd
gedacht aan overplaatsing van de
dienst gemeentewerken naar dit ge
bouw, maar dit bleek toch ook op
verschillende bezwaren te stui
ten. Hierdoor bleef de mogelijkheid
open, dat het leegkomende pand 'n
bijdrage zou kunnen gaan leveren
tot leniging van de ruimtenood in
de welzijnssector. Voorzichtig wer
den hier en daar reeds ovorstellen in
die richting geopperd. Onderhande
lingen tussen de gemeente en het
Elisabeth Ziekenhuis werden op
gang gebracht. Terwijl deze bespre
kingen gaande waren, moest de ge
meente uit kranteberichten ver
nemen, dat het ziekenhuisgebouw
inmiddels was aangekocht door de
universiteit. Hiermee was een unie
ke kans voor Leiden verloren gegaan.
Morskwartier
Een volgend voorbeeld betreft de
aankoop van gronden in het Mors
kwartier ten behoeve van de nieuw-
bouwplannen van de universiteit. In
1967 werd door de gemeente een
koopsom van dertig miljoen gulden
vastgesteld. Door de universiteit die
meent in Leiden een uitzonderings
positie te kunnen innemen, werd de
berekeningswijze van genoemde
grondprijs aangevochten. Sindsdien,
zijn allerlei verwikkelingen rond
koop en koopprijs van deze gron
den, die deels eigendom van de ge
meente Oegstgeest zijn, ont
staan en binnenkort zal een recent
samengestelde arbitrage-commissie
zich weer over deze problematiek
gaan buigen. Uiteraard is de koop
akte nog steeds niet gepasseerd. Wel
betaalde de universiteit in de afge
lopen Jaren zeventien miljoen gul
den aan „voorschotten", maar be
taling van het totale bedrag wordt
geweigerd. Hierbij moet worden be
dacht, dat bedoelde gronden in de
laatste vijf Jaar zeker enkele mil
joenen guldens in waarde zullen zijn
gestegen.
Afgezien van laatstvermelde com
plicaties, leert een eenvoudige reken
som, dat de gemeente Leiden nog
dertien miljoen gulden van de univer
siteit te goed heeft, hetgeen bij een
rente van zeven procent betekent, da*
alleen al jaarlijks een renteverlies
van bijna een miljoen gulden wordt
geleden. Een dergelijk bedrag steekt
wel zeer schril af tegen het feit. dat
momenteel in Leiden hard gevoch
ten moet worden voor elke honderd
gulden subsidie! Daarbij komt nog,
dat de Universiteit tot nu toe even
eens weigert financieel bij te dragen
aan de ontsluiting (wegen en der
gelijke) van het Morskwartier.
Daartegenover staat de vriendelijkp
geste van de gemeente Leiden, die
een aantal Jaren geleden de grond
voor de sterflat aan de Churchill-
laan ter beschikking stelde voor het
symbolische bedrag van een gulden
per Jaar. Mij is bekend, dat zelfs de
ze ene gulden in de daaropvolgende
Jaren nooit is betaald!
Hofjes
Een apart hoofdstuk van het on
derwerp „Universiteit contra gemeen
te" wordt gevormd door het aankoop
beleid van studentenhuisvesting. Mag
Ik hierover eerst een enkele algeme
ne opmerking maken? Nog altijd
vormen de studenten in Leiden een
aparte, bevoorrechte groep. Wanneer
men onder andere de huisvestings
mogelijkheden van studenten verge
lijkt met die van andere groepen, zo
als de bejaarden of de werkende Jon
geren, dan blijkt het verschil dui
delijk. Wellicht kan een voorbeeld dit
aamtonen. In de laatste Jaren zijn
verschillende hofjes in Leiden geres
taureerd. Oorspronkelijk werden de
ze bewoond door bejaarde stadgeno
ten, die daar hun laatste levens
jaren. doorbrachten, althans zolang
zij zichzelf nog enigermate konden
helpen.
Niet zelden bevonden zich deze
hofjes in deplorabele staat. Wie uit
eigen ervaring kan praten, weet, in
welke schamele omgeving bedoelde
bejaarden woonden, in ..huisjes",
waaraan soms tientallen Jaren geen
cent mocht worden besteed, versto
ken van alle comfort, in omstandig
heden, die soms grote risico's voor
betrokkenen met zich mee brachten.
In een van deze hofjes was ik, nog
slechts enkele Jaren geleden twee-
Niet betaald
Anders is het, wanneer ik het aan
koopbeleid van studentenhuisvesting
in de volgende voorbeelden bespreek.
Zo zijn in de laatste jaren een aan-
tal panden die voor de gemeente
Leiden niet rendabel waren aan
studentenhuisvesting verkocht. Het
betreft hier onder meer Hogewoerd
Nieuwe Mare 15, Groenhazen-
gracht 6 en Oude Singel 220, 22
en 224. Hogewoerd 30 werd verkocht
na goedkeuring van de gemeente
raad (zie ingekomen stuk 22, Juni
en gedeputeerde staten (1969)
Tot heden toe is geen enkele beta
ling geschied. De verkoop van de drie
panden aan de Oude Singel die
.ppeld is aan de bouwvergunning
voor het studentenhuis op de hoek
van de Oude Vest vond plaats in
1970. Er is nog niets betaald. Groen-
hazengracht 6 dient door de ge
meente leeg te worden opgeleverd,
terwijl het pand nog gedeeltelijk
wordt bewoond. Betaling is tot nu toe
achterwege gebleven. Door studenten
huisvesting wordt het argument ge
hanteerd, dat verschillende panden
zich in te slechte staat bevinden.
Dit is inderdaad elk Jaar meer het
geval. Het pand aan de Hogewoerd
bijvoorbeeld, staat nu reeds vier Jaar
leeg en is diverse malen gekraakt!
In ieder geval worden, doordat de
financiële afwikkeling van de ver
koop niet geschiedt, enkele tonnen
aan de gemeente Leiden onthouden.
Studenten hebben het best naar hun zin in de keurig aangepaste hofjeswoningen, maar vraagt
Menges zich af, is het tegenover de bejaarden rechtvaardig ze eerst jaren in verkrotte hofjes
te laten wonen en als ze eenmaal weggestopt zijn in bejaardentehuizen, kleine lusthofjes te ma
ken voor de studenten, zoals hier het Frangois Houttijnhofje.
Dit bedrag kan weliswaar niet direct
voor bepaalde projecten worden ge
bruikt. maar dient ter dekking van
andere gemeentelijke uitgaven, die
met name op het gebied van wel
zijnszorg hoognodig moeten worden
gedaan. Andere voorbeelden die
wij ter wille van de beperkte ruimte
niet zullen vermelden zouden het
hier geschetste beeld nog scherper
kunnen accentueren.
Samenwerking
Zowel de universiteit als de ge
meente Leiden kampt in deze tijd,
met grote moeilijkheden, met name
van financiële en ruimtelijke aard.
Het is begrijpelijk, dat beide „par
tijen" trachten voor hun instellin
gen en diensten de noodzakelijke
voorzieningen te treffen. Ik meen
echter, dat het hoog tijd is om tot
meer samenwerking te geraken, en
lk vraag mij met name af, of het in
zijnszorg in ruimste zin centraal on
derwerp van onderzoek en toegepast
handelen is, niet eens mogelijk ls tot
concerete plannen te komen. Zo
denk ik bijvoorbeeld aan de moge
lijkheid, dat de afdelingen van de
subfaculteit der psychologie, die
volgend Jaar het gebouw van het Eli
sabeth Ziekenhuis hopen te betrek
ken, aldaar ruimte ter beschikking
stellen aan plaatselijke dienstverle
nende instituten (zowel „officië
le" als „alternatieve" instellingen).
Niet alleen zou op deze wijze de
plaatselijke ruimtenood enigszins
kunnen worden opgevangen, maar
ook kan het zo tot een betere coör
dinatie tussen bedoelde hulpverlening
en universitaire afdelingen komen,
waardoor laatstgenoemde afdelingen
tevens wat minder .realiteitsvreemd'
zouden worden. Wellicht zou het zin
hebben, een werkgroep van univer
sitaire medewerkers en studenten te
V l ildg UUJ II1CI/ ÜOfLllV CLi, Ui 11C1/ lil UIV«V U.UULHIIVU «1.
die (sub) f aculteiten, waar de wel- I vormen, die het hier aangegeven ge
bied nader kan exploreren.
In 1575 werd op instigatie van
Prins Willeta van Oranje aan de
stad Leiden een universiteit geschon
ken. Ongetwijfeld heeft dit instituut
ln de loop der eeuwen veel bijgedra
gen tot de glorie van Leiden, die
zich zelfs ver buiten de landsgren
zen heeft verbreid. Nog steeds ver
neemt men in de discussies tussen
universiteit en gemeente iets van de
dankbaarheid, die Leiden dient te to
nen voor de aanwezigheid van deze
beroemde instelling binnen de stads
grenzen. Anderzijds dient de univer
siteit te beseffen, dat in deze voor
Leiden zo zorgelijke tijden sommige
mensen in onze stad enigszins ge
bukt gaan onder deze obligate dank
baarheid. In hun zwakke momenten
stellen deze mensen zich wel eens
de pijnlijke vraag, of destijds in het
nest van de Leidse gemeente niet 'n
koekoeksei is neergelegd.
DR. L. J. MENGES.
maal kort achtereen getuige van *n
ongeluk met dodelijke afloop, waar
van de oorzaak direct gezocht moest
worden in de huisvestingssitua
tie van de desbetreffende bejaarden.
Thans zijn deze hofjes nadat
soms de aldaar woonachtige bejaar
den op weinig elegante wijze uit hun
huisjes zijn „verplaatst" naar ande
re oorden gerestaureerd en ter be
schikking gekomen van studenten
Keurig opgeknapte huisjes, van het
nodige komfort voorzien, herbergen
nu een jonge studentengeneratie ter
wijl een groot aantal Leidse bejaar
den tientallen jaren tevergeefs vroe
gen om herstel en renovatie van hun
uitgezakte woninkjes. Het hier weer
gegeven voorbeeld wil slechts aandui
den, dat hierboven niet ten onrechte
gesproken werd van bevoorrechting.
Overigens treft in dit geval noch de
gemeente noch de universiteit, in di
recte zin blaam.
