vweken van solisten is kwestie van tijd
Ballet het zwaarst belast
Leerlingetjes van een Leidse
balletschool voeren oefenin
gen aan de barre uit. Wie van
deze meisjes zal het ooit tot
danssoliste brengen?
(Foto Jan Holvast)
EIDEN/ROTTERDAM Nederland is een land zonder rijke
ettraditie. Toch hebben al vele vaderlandse balletten een
[•nationale vermaardheid gekregen. Een opmerkelijk feit,
eer omdat de dansopleidig hier is achtergebleven bij de
vikkeling van het Nederlandse ballet. Jaap Flier, artistiek
cteur van het Nederlands Danstheater heeft onlangs in een
irisie-uitzending de dansopleiding in dit land nog al scherp
als een Veredeld soort amateurisme'. Deze uitspraak
misschien wat overdreven zijn, vast staat in elk geval
&lle grote balletgezelschappen (Nederlands Danstheater, Na-
Ballet en Scapino) hun materiaal voor een belangrijk
uit het buitenland moeten laten komen.
aan danssolisten
zou vooral te
aar. een te laat begin-
de dt^gelijkse leerlingen-
•nder deskundige leiding
in ons land
ter bemoeilijkt enerzijds
gebrek aan capabele do-
üoor het geringe
werkelijk danstalent. In
mag zonder aarzeling
dat
ingplank
Door
Pieter C. Rosier
alle
kunst het ballet het
is. Van een balletr
immers wordt zowel fy-
het uiterste aan
gevergd. Hoewel over
sterk emotioneel rea-
een balletdanser (es)
te onderwerpen aan
Discipline is
ïog steeds de basis van
En wie niet
maximum aan doorzettings-
beschikt zal zien, al het
talent ten spijt, deze
nooit geheel eigen kunnen
a mieren van technieken overl
ook bij het dansonderwijs
maar middel. Het moet
tot een zelfstandig kritisch
handelen, tot een alge-
van expressie, tot een
ionering van de eigen per-
kheid. Een danser of danseres
rwendien niet alleen gevoel
voor de stemmingen van de
naaf, hij of zij moet ook
reageren op de stemmingen
muziek, evenals op het mu-
I itme en de maat.
opleiding tot de danskunst is
ook zo problematisch omdat
het technisch kunnen van de
oefenaren op een hoger ni-
K'orden gebracht, met zulk
lateriaal moet worden omge-
r 9L Is het aan de ene kant
:elijk dat een toekomstige
al vanaf haar tiende of
Jaar wordt opgeleid, (het
is anders te ver ontwikkeld
gevormd te kunnen worden
t eisen die de klassieke, aca-
techniek stelt)aan de
kant kan de vraag worden
of men een kind een
o als diit mag laten kiezen op
ftijd, wanneer het nog niet
n" eigen wil duidelijk te
staan: „Er worden in Amerika be
halve méér ook betere dansers op
geleid, alleen al door het feit dat er
zoveel competitie is. Iedereen werkt
zich een beroerte in dat land. Iede
re danser Sn New York rent van de
ene dansles naar de andere om zich
in zoveel mogelijk stijlten te bekwa
men. Hij neemt daarnaast nog heel
dikwijls toneel- en zanglessen, en
streeft dus als het ook maar even
kan een totale theateropleiding na.
In een land als Amerika, waar de
musical hoog staat aangeschreven,
moet een danser wel een all round
theaterartiest, een soort total per
former zijn. Is hij dat niet dan zal
hij zich daar, anders dan in Neder
land, maar heel moeilijk kunnen
handhaven. Wat de pedagogenoplei-
ding betreft, die is in Nederland
veel beter doordacht. Er zijn hier
uitstekende pedagogen maar er zijn
er klaarblijkelijk niet genoeg. Hoe
dat nu komt, ik weet het niet. Een
kwestie van gebrek aan talent is
het zeker niet. Datzelfde geldt trou
wens ook voor de dansers.
Langer
ïerre de sindc cort in Den
totterdam en sterdam be-
ïavo's mei kunstzinnige
(dans en muziek) goed
unctioneren en een waar-
IJlen b eden tegen de maat-
lijke vervreemding, die ken-
•or sommige specialisti-
tistüeke opleidingen, zal nog
worden afgewacht. Zij die-
elk geval als een stevige
ank naar de dansaeademies
tod.
n van de Rotterdamse Dans-
is Lucas Hoving, die na
- rière van ruim dertig Jaar
r en choreograaf in grote
f Noord- en Zuid-Amerika
n grond onder zijn ge-
voeten wilde voelen Wan-
pedagoog Lucas Hoving
vakopleiding in Nederland
Mi trekt hij la gauw een
met de opleiding in de
k Staten. Hij laat er trou-
toi enkele twijfel over be-
De Nederlandse balletgezelschappen
klagen alsmaar dat het materiaal
dat door de academies wordt afge
leverd niet goed genoeg is. Maar
wat wi'l je met een opleidingstijd
die tot voor kort zo erg kort was?
Gelukkig wordt die opleidingstijd
nu met de invoering van de mavo-
scholen voor ballet en muziek, die
aan het balletonderwijs op de aca
demie voorafgaan, wat langer". Er
wordt de laatste tijd veel geschre
ven over de Haagse ballet-academie,
temeer omdat deze afdeling van het
Koninklijk Conservatorium door
middel van een meer gerichte dans
opleiding als leverancier van de
drie grote balletgezelschappen zou
moeten gaan fungeren. Als zowel in
Rotterdam als in Den Haag voor
balletleerlingen van om en nabij de
twaalf jaar combinatiemogelijkhe
den met het „gewone" onderwijs
aanwezig zijn, wat is dan het ver
schil tussen deze twee academies?
Lucas Hoving duidelijk verontwaar
digd: „Dat is nou een punt waar ik
geen donder van begrijp. Er is na
melijk helemaal geen verschil tus
sen deze twee opleidingen. Het doet
me eerlijk gezegd denken aan een
„intrigue". Ik krijg ook van nie
mand een bevredigende uitleg hoe
dat gedoe in Den Haag is ontstaan.
Heef' het misschien iets te maken
me feit dat het conservatorium
Lucas Hoving aan de vleugel in een van de leslokalen van de Roterdamse Dansacademie.
(Foto Wim Dijkman)
in Den Haag het predikaat konink
lijk met zich meevoert? Ze vinden
het in elk geval op mijn school al
lemaal erg storend al die heisa over
de opleiding in Den Haag. Trou
wens, we moeten over een paar jaar
nog maar eens zien waar het talent
vandaan komt. En vergeet niet, een
groep als het Nederlands Dansthea
ter heeft toch naam gemaakt met
solisten, die hier in Nederland op
diverse academies zijn getraind. Een
Marian Sarstadt, een Kathy Gos-
schalk, een Alexandra Radius, ze
zijn toch allemaal op gewone aca
demies begonnen".
Het gebrek aan solisten in Nederland
zou volgens sommigen te wijten zijn
aan een te laat beginnen van de
dagelijkse training onder capabele
leiding. Heeft men in een land zon
der ballettraditie, de successen vann
het Nederlands Danstheater in het
buienland in aanmerking genomen,
nu wel zoveel recht tot klagen?
Lucas Hoving bedachtzaam gesticu
lerend: „Ik geloof dat het hoofdza
kelijk een kwestie van tijd is. Geen
leerling die van een academie af
komt is klaar om solistenrollen aan
te nemen. Dat mag je van een be
ginneling ook niet verwachten. Een
danseresje, dat bij één van de ge
zelschappen wordt aangenomen,
krijgt haar dagelijkse training, veelal
van buitenlandse balletmeesters, en
kan daardoor uitgroeien tot een
ballerina. Het kweken van goede so-
heeft een vierjarige cursus en werkt
sinds enige tijd ook met niveauklas
sen. Wie de mavo voor ballet en
muziek Lucas Hoving spreekt in
dit verband van een propaedeuti-
sche fase met goed gevolg heeft
doorlopen en met ballet verder wil
gaan komt meteen in de tweede
academieklas.
Er zijn wat de praktijk betreft twee
specialisaties: de klassieke en de
moderne dans Alle leerlingen krij
gen daarnaast jazz en caraotère
(dansen in de choreografie waarvan
nationale elementen zijn overgeno
men of gestileerd) met oosterse en
Spaanse dansen als bijvakken. Het
theoretische gedeelte omvat naast
muziek en dansgeschiedenis nog een
groot aantal vakken zoals dans-
schrif't (notatie)anatomie, pedago
gie, kostuumkunde, grime en de
metodiek en didactiek van het les
geven. De mogelijkheid is niet uit
gesloten dat straks ook kunstge
schiedenis aan het lesrooster wordt
toegevoegd. Er valt bij de jeugd een
toenemende belangstelling voor de
moderne' dans te bespeuren. Wan
neer een jongen of een meisje zich
op deze moderne dans wil toeleg
gen. dient er dan toch een klassieke
basis te zijn? De bewering wordt
wel eens geuit, dat klassiek in be
paalde gevallen schadelijk kan zijn
voor modern, waarbij een ander
spiergebruik van toepassing is.
Lucas Hoving voorzichtig formule
rend: „Ik stel in dat geval een
klassieke basis niet perse als eis,
maar voor de gemiddelde moderne
danser is het wel wenselijk zo niet
noodzakelijk. Alleen een enkele, zeer
sterke persoonlijkheid, die er licha
melijk (korte, ingedraaide benen,
verkeerde voeten) niet toe in staat
is zich de klassieke techniek eigen
te maken, zal er in slagen om als
moderne danser naam te maken".
Welke eisen worden er aan een ad-
spirant-leerling van de Rotterdamse
mavo voor ballet en muziek gesteld?
Lucas Hoving zijn slanke vingers
door het sluike, halflange haar strij
kend: „Het kind moet in de eerste
plaats een soepel lichaam hebben,
een sterke rug en rechte, sterke be
nen. Een lichaam dus dat gemakke
lijk kan bewegen. Het moet verder
gevoel voor muzikaliteit hebben en
dan ook nog zoiets als talent.
De kandidaatjes krijgen om te begin
nen een medische keuring en ver
volgens een vrij afgeronde
(proef) les. Die les bestaat onder
meer uit een stukje klassieke tech
niek, waarbij dan vooral op de hou
ding van het kind wordt gelet. De
leerlingen worden verder in die les
getoetst op hun muzikaliteit, op
hun creativiteit en ook op hun
emotionele flexibiliteit. Voor toela
ting tot de dansacademie geldt ei
genlijk precies hetzelfde met dit
verschil dat we dan nog strenger in
onze beoordeling zijn".
listen, het is gewoon een kwestie
van tijd en van omstandigheden. Ik
snap gewoon niet waarom er over
de toekomst van het Nederlandse
ballet zo ontzettend veel drukte ge
maakt moet worden. Okay, omdat
er op dit moment inderdaad een
kleine depressie is werken de grote
gezelschappen voor een deel met
buitenlandse solisten. Maar daar
staat dan weer tegenover dat een
aantal meisjes van onze academie
dit Jaar een plaats hebben gekregen
in de Walt Disneyshow, die straks
in heel Europa te zien zal zijn. Het
is logisch dat deze meisjes daar
buitengewoon veel ervaring mee
zullen opdoen'.
De Rotterdamse Dansacademie
Aanpak
Er is geruime tijd voor het einde
van het afgelopen cursusjaar een
groot aantal leerlingen van de Rot
terdamse Dansacademie naar huis
gestuurd. Waarom opeens die harde
aanpak? Lucas Hoving onmiddellijk
reagerend: „We hebben om precies
te zijn dertien Jongelui wegge
stuurd. Pet slot van rekening zijn
alle leerlingen van de academie, op
de huüdige eerste klas na, mij als
een soort erfenis nagelaten. Maar
er zijn vorig Jaar wel vijf nieuwe
docenten aangetrokken Aan een
aantal leerlingen is overigens het
advies gegeven om het in een an
dere richting te zoeken. Ik wil hier
nadrukkelijk stellen, dat het karak
ter van de school zich echt niet zo
sterk heeft gewijzigd, we hebben
wel ons werkterrein aanzienlijk ver
breed.
De Rotterdamse Dansacademie ia
altijd een klassieke school geweest
en op die school is een grote plaat®
voor de moderne dans ingeruimd.
We zitten nu dus nog met de oude
set-up van de klassieke training. En
wat hebben we geconstateerd? Dat
een aantal van deze eerder tot de
academie toegelaten leerlingen het
examen nooit zal halen. De eisen,
die 't ministerie aan het danson
derwijs stelt, worden elk Jaar stren
ger. Ik vind dat op zich zelf niet zo
heel erg. Willen we bijvoorbeeld be
tere danspedagogen afleveren dan zal
er meer selectief te werk moeten
worden gegaan. We hebben sommi
ge leerlingen gewoon af moeten ra
den om op onze academie te blijven
omdat de klassieke techniek voorj
deze meisjes een te zware belasting
bleek te zijn, terwijl zij zich op bij-:
voorbeeld de theaterschool van Kit
Winkel in Amsterdam in creatief
opzicht ongetwijfeld wél waar kun
nen maken. Een van de dertien
weggestuurde meisjes heeft zich op
ons advies aangesloten bij een ca-
ractèregroep en een ander meisje
heeft zich al laten inschrijven bij
de Academie voor woord en gebaar.
We hebben trouwens zelf ons best
gedaan om die meisjes daar ge
plaatst te krijgen. We hebben ze
heus niet allemaal in de kou laten
staan".
Carrière
De meeste leerlingen, die zich bij
een balletacademie aan... el Jen, dro
men ervan als toneeldanser of dan
seres carrière te kunnen maken.
Blijken zij daar tijdens de opleiding
niet helemaal geschikt voor te zijn,
dan kiezen zij bijna altijd voor het
vak van danspedagoog. Houdt dat
eigenlijk niet een zekere miskenning
van het vak van danspedagoog In?
Lucas Hoving op besliste toon:
„We hebben nu eenmaal pedagogen
nodig en juist omdat het vak van
pedagoog zo ontzettend belangrijk
is, worden er steeds hogere eisen
aan de opleiding gesteld. Ik per
soonlijk juich het altijd toe, wan
neer men op een gegeven ogenblik
toch voor de pedagogenoplaiding
kiest. Het klinkt misschien wat cru.
maar wanneer Je als danseres geen
carrière kan maken, dan is het in
elk geval nog altijd beter om in dit
vak bijvoorbeeld als pedagoog met
een goede opleiding, Je brood te
verdienen dan als verkoopster in de
Bijenkorf te moeten staan. Het les
geven op zichzelf is trouwens een
grote leerschool. Ik ben ook erg ge-
lukkig met de applicatiecursussen,
die binnenkort ook op deze school
gegeven gaan worden. Deze cursus
sen zijn met name bestemd voor
dansers die bijvoorbeeld al jaren
lang bij een gezelschap werkzaam
zijn en zich als gediplomeerd peda
goog willen vestigen. Ze kunnen ook
gevolgd worden door danspedagogen
die nooit de kans hebben gehad om
een diploma te behalen en dat te
recht, als een gemis beschouwen. De
applicatiecursussen zijn verder nog
bedoeld voor gediplomeerde pedago
gen die behoefte hebben aan bij
scholing".
Lucas Hoving ontkent niet dat er
op het gebied van het dansonder-
richt nog veel beunhazerij wordt
aangetroiien. Dat valt met alleen
in artistiek opzicht maar ook uit
het oogpunt van de volksgezondheid
ernstig te betreuren. Er zijn nog
steeds dansscholen op particuliere
basis, waarvan de leiding er niet
voor terugschrikt om kinderen van
nog geen tien jaar op de spitzen te
laten staan met alle lichamelijke
risico's van dien. Lucas Hoving
beeft er maar één woord voor;
.abominabel".
Wat zijn naar zijn mening de be
langrijkste pijlers waarop een dan
serscarrière rust? Lucas Hoving na
lang nadenken: „Een danser of
danseres moet een enorm doorzet
tingsvermogen hebben een tn licha
melijk opzicht over ^en muitputte-
hjke hoeveelheid energie beschik
ken".
