ederlands
in
pastoraat
e Spaanse badplaatsen
e wordt steeds
net het Duitse
geconfronteerd
oorlogsverleden
[ichting zoekt jonge
emeriti
5?
Kerken gaan negen
dorpen herbouwen
mbassadeur dr. H. Arnold terug naar Bonn
Avon
DAG 26 JULI 1972
wist niet dat hier iedere zondag Nederlandse kerkdiensten
en gehouden, zullen heel wat toeristen, die in deze weken
jnnige kusten van Spanje opzoeken en in Benidorm of
anolinos neerstrijken, waarschijnlijk denken. Ze behoeven
over dat gebrek aan kennis beslist niet te schamen, want
;el predikanten en ouderlingen zullen hun gemeenteleden,
.v. om gezondheidsredenen in deze badplaatsen gaan wo-
kunnen meedelen, dat zij ook daar enkele Nederlandse
kanten zullen aantreffen?
De Wereldraad van Kerken is ge
vraagd de herbouw van negen dor
pen in Zuid-Soedan op zich te ne
men. Hiervoor is een bedrag van
acht miljoen gulden nodig. Om de
nood in dit gebied te lenigen is door
In vele Spaanse badplaat
sen kan men op zondag
een Nederlandse kerk
dienst bijwonen.
Stichting "Het Nederlands
units Pastoraat in Spanje",
rvoor zorgt, heeft nog niet
ite bekendheid gekregen,
s nog maar een jaar geleden
werd opgericht. In dat jaar
jet stichtingsbestuur, dat In-
eiijk is de gereformeerde
n at dr. N. J. van Eikema
is voorzitter en de her-
predikant dr. C. P. van An-
vice-voorzitter echter al
:'it gedaan om predikanten
te vinden naar Spanje te
secretaris, ds. J. C. Lan-
te Huizen (N.H.) vanwege
lik r jaar dienst op het gerefor-
zendingsterrein in Argenti-
rdf de Spaanse taal vertrouwd,
al heel wat voor gecorres-
d en getelefoneerd.
doet deze moeite niet
jrste plaats voor landgenoten
of drie weken komen zon-
i de kust van de Middelland-
Het gaat om de mensen dir
orgoed of althans voor een
evieel van het jaar in Spanje
bh(omdat zij het Nederlandse
ke niet kunnen verdragen of
7ei aald niet aantrekkelijk vin-
SS( oor hen worden er op
,tsen kerkdiensten gehou-
in Bemidbrim. El A tubal,
Torremolines. In
m komt men iedere zondag-
van Pasen tot eind oktober
laff elf samen in Colegio Lope
te i naast camping Los Olivos.
rest van het jaar zoekt
ans naar een geschikte zaal.
emolines komt men elke zon-
lag om zes uur in de En-
terk bijeen. In El Atabal
'de diensten elke tweede en
/"Eiondag van de maand plaats.
tigirola belegt men alleen in
P^
de winter diensten.
De stichting behoefde niet bij het
begin te beginnen, want zes jaar
geleden ging ds. H. van den Brink
al in Spanje pionieren. De predikant
had bijna dertig jaar gewerkt in
dienst van de gereformeerde zen
ding op Celebes en ontving in 1964
emeritaat. Hij trok naar El Atabal
en hield op Pinksteren 1966 de eerste
huisgodsdienstoefening.
Zijn taak was alle protestantse
Nederlanders, waar ze in Span
je ook verspreid woonden, op te zoe
ken. Dat vraagt natuurlijk zoveel
tijd, dat hij niet al zijn aandacht
kan geven aan de "kolonies" van
Nederlanders aan de kust. Toch
hebben vooral deze mensen behoef
te aan een pastoraat, omdat ze
uiteraard ook hun vragen hebben
en hun moeilijkheden kennen.
Het zijn meestal ouderen wier
gezondheid niet meer is zoals zij
graag zouden wensen .zegt ds. Lan-
geveld. Ze kennen ook hun een
zaamheid. al wonen ze vaak heel
dicht bij elkaar. In een grotere
kring kun je je toch ook heel een
zaam voelen. Ook in zo'n gemeen
schap bestaan er spanningen. De
taalbarrière maakt het uiter
aard onmogelijk dat deze mensen
bij een Spaanse predikant aan
kloppen.
Overigens zijn er veel contacten
met Spaanse geestverwanten. Met
de Spaansche Evangelische Kerk in
Torremolinos en Benidorm houdt
men tweemaal per jaar een geza
menlijke dienst. Dan viert men ook
het avondmaal. Sacramenten be
horen in een kerk te worden be
diend vindt men, maar de Neder
landers in Spanje vormen geen kerk
Daarom houden ze gemeenschappe
lijke avontdlmaaMiiiensten met d'e
Spaanse protestanten.
Zo hebben enige tijd geleden on
geveer 40 Nederlanders de avond
dienst van de Iglesia Evangeli
es Espanjola, de Spaanse evange
lische Kerk, in Alicante bezocht. De
dienst werd geleid door een Spaan
se predikant en door ds. E. Nawljn,
gereformeerd emeritus-predikant te
Harderwijk, die gedurende enige
maanden onder de Nederlanders
aan de Spaanse kust heeft gewerkt.
Ze werd hoofdzakelijk lin het Spaans
gehouden, maar er werd in twee ta
len uit de bijbel gelezen. De beide
predikanten hielden een korte preek
in hun eigen taal. Ook de avond-
maalsformule werd in het Spaans
en in het Nederlands uitgesproken.
Ds. Nawijn deelde het brood uit en
de Spaanse predikant gaf de beker.
Het dankgebed na het avondmaal
werd weer uitgesproken in het Ne
derlands.
Ds. Nawijn is een van de "Jonge"
emerti-predikanten die de stichting
zoekt. Er zijn nu ast ó«3. Van oen
Brink nog twee predikanten nodig
maar het is financieel niet moge
lijk die te benoemen. Men heeft dus
een beroep gedaan op predikanten
die juist emeritaat hebben gekregen
en die neg instaat zijn om bijv. ge
durende een half jaar naar Torre
molinos of Benidorm te gaan. Ver
schillende van hen hebben zich
daarvoor al beschikbaar gesteld
maar hun aantal is nog niet vol
doende. Daarom heeft men ook wel
eens de hulp ingeroepen van predi
kanten die enkele weken hun va
kantie in Spanje doorbrengen. Maar
dat is een noodoplossing. Men heeft
liever pastores die zich langer aan
deze taak kunnen geven.
Flat en auto
Het is aantrekkelijk werk. zegt ds
Langeveld. die vorig jaar ook eni
ge tijd pastorale arbeid aan d(
Spaanse kust heeft verricht. Dc
predikanten kunnen hun echtgeno
ten op onze kosten meebrengen, er
staan een flat en een auto voor hen
gereed en er schieten heus nog wel
wat vrije dagen op over. Er wordt •i 11 en dat ze wat bezoeken bren-heid voor. Alle predikanten die hetde derde keer om weer zes maan-
van hen verwacht, dat ze 's zon- gen, vooral bij de zieken. Maar als eens gedaan hebben, waren er dan den de Nederlanders aan de Spaan-
dags één- of tweemaal preken, dat ze eens een paar dagen vakantie ook erg enthousiast over. Eén van se kust pastoraal te begeleiden
ze°de contactbijeenkomsten bijwo-1 willen zien. dan is daar alle gelegen-1 hen komt in het najaar zelfs voor I Drs. N. Scheps.
de in de Wereldraadsamenwerkende
kerken reeds een bedrag van 400.000
gulden voor medische zorg uitgege
ven. daarnaast is 200.000 gulden be
steed voor de voorziening in de eerste
levensbehoeften, zijn acht jeeps
naar het gebied overgebracht en is
nog een bedrag vastgesteld om er
herstel van wegen en bruggen mee
te financieren. Volgens de in Utrecht
gevestigde Stichting oecumenische
hulp aan kerken en vluchtelingen
is dit hulpprogramma noodzakelijk
als gevolg van de oorlog die in Soe
dan heeft gewoed tussen de moham
medaanse Arabieren en de christe
lijke negerbevolking van het land.
Giften voor deze actie kunnen wor
den gestort op gironummer 5261
tm.v. Stichting oecumenische hulp
aan kerken en vluchtelingen in
Utrecht.
Kluizenaar
tussen drukte
van Olympiade
Midden tussen de lawaaieri
ge bedrijvigheid van de Olym
pische bouwplaats in München
staat het kleine houten kerk
huis van Vadertje Timofej. Het
bouwvallige optrekje van deze
Russisch-orthodoxe kluizenaar
wordt zorgvuldig ontzien. Sinds
tientallen jaren woont hij in
het primitieve huisje. Een paar
kleine plompe torens moeten
duidelijk maken dat het een
huis Gods is. waar vadertje Ti
mofej de heilige dienst viert.
Het had niet veel gescheeld
of het bouwseltje was opge
ruimd ten behoeve van de spor
tieve strijd van de jeugd aller
landen. Op dat punt zouden
de tribunes voor de paardesport
verrijzen en zou ruimte ge
maakt worden voor het parke
ren van 2700 auto's.
De voorgenomen afbraak van
het kapelletje-met-woonkamer
riep bij duizenden Müncheners
protesten op, zo erg dat burge
meester Vogel zich er zelf mee
moest bemoeien. De afbraak
gaat niet door
Straks wacht temidden van
de geweldige sportcomplexen en
hypermoderne bouwwerken het
kleine stiltecentrum van de
monnik Timofej op bezoekers
die wat willen bekomen van de
Olympische drukte.
I maken in een situatie waarin de
niet zo sterk politiek geïnteresseer
de. gewone „Bürger" door een pri
mitieve angst wordt beheerst. Ge-
j lUkkig is de buitenparlementaire
J oppositie, de APO, verdwenen en
opgenomen in de SPD. Zij voert in
de partij een heftige discussie. Ook
de jongeren in de CDU en de FDP
worden trouwens onrustig. De dis
cussie zal zich verbreden tot een
dialoog tussen de generaties."
U kent bondskanselier Brandt goed.
Wat is hij voor een man?
A. (zorgvuldig formulerend»: „Zijn
levensloop is zo ongewoon, dat het
begrijpelijk zou zijn als hem niets
meer verbaasde. Hij heeft geen am
bities meer voor zichzelf, maar hij
wil zich oriënteren op wat hem
thans het belangrijkste lijkt. Hij is
Dr. Hans Arnold is naar Bonn vertrokken. Hij is vier jaar
ambassadeur van de Duitse Bondsrepubliek in Den Haag
geweest. In de Westduitse hoofdstad wordt hij nu directeur
culturele zaken van het ministerie van Buitenlandse Za
ken. Dr. Arnold (bijna 49), een van de niet zo talrijke
ambassadeurs m de residentie die de moeite heeft genomen
redelijk goed Nederlands te leren spreken, zal het Huis
Schuylenburch aan de Lange Voorhout (22 kamers) moe
ten verwisselen voor een normale woning in Bonn. Dat
behoort tot de wisselvalligheden van het diplomatenbe-
staan.
ische meningsvorming. Dit houdt Ander voorbeeld: de Jongste ont-
waarschijnlijk verband met het feit moeting Brandt-Pompidou. Ochier
dat de partijen in Nederland zich alleen een gelezen bericht plus foto.
voortdurend moeten realiseren datmaar wel voor de derde keer een ïs Brandt een echte socialist?
de gewone vorm van ambitie ont-
i groeid, hij wil zijn overtuiging zo
goed mogelijk volgen."
wellicht morgen coalitiepartners filmverslag van het vliegveld van
jzullen zijn. Een totale confrontatie,'Reykjavik. De Ostpolitik is hier
I zoals bijvoorbeeld in Duitsland tus- j overigens wel goed overgekomen en
sen de twee grote partijen, blijft in ook nuchter beoordeeld."
ederland uit.
A.: „Het is me heel goed bevallen.
Ik heb overigens de ervaring opge
daan dat ook een Duitser die denkt
dat hij Nederland al goed kent.
hier veel nieuwe dingen kan ont
dekken. Het toerisme bevordert niet
alleen wederzijds begrip, maar na-
Door
F. H. Bergman
tuurlijk ook wederzijdse vooroorde
len. Het is een vluchtige zaak. Als
een kelner toevallig niet vriendelijk
is zegt een toerist: wat een on
vriendelijk volk."
Hebt u iets gemerkt van anti-Duit
se gevoelens in Nederland?
A.: „Tijdens de discussie over de
drie van Breda, die wij allen na
tuurlijk hebben meegemaakt en
meegevoeld, heeft de ambassade
slechts één brief gekregen over dit
onderwerp, en die was niet anti-
Duits. Verder hebben we één tele
foontje gehad, nadat in de Tweede
Kamer de vertegenwoordiger van de
CPN had gesproken, dat wel anti-
Duits was. Daaruit maak ik op dat
men in Nederland nu verschil
maakt tussen wat was en wat is. Ik
geloof dat vooral de staatsiebezoe-
ken over en weer, van president
Heinemann en koningin Juliana,
een sterk normaliserend effect heb
ben gehad op de publieke opinie.
Verder blijft het natuurlijk wel zo
dat een Duitser die in Nederland
woont, een intiemere verhouding
heeft tot de donkerste jaren van
onze geschiedenis dan hij op vele
andere plaatsen in de wereld zou
hebben. Je wordt met dat verleden
geconfronteerd, maar niet op een
agressieve manier. Meer dan eens
heeft een Nederlander mij bij het
afscheid nemen op de ambassade
gezegd: Dit was de eerste keer dat
ik weer in een Duits huis ben ge
weest. Dat deed mij dan wel goed."
Hebt U rechtstreekse bemoeienis ge
had met de kwestie rond de drie
van Breda?
A.: „Neen. De Duitse positie is be
kend en sedert jaren onveranderd:
louter op humanitaire gronden zou
den wij vrijlating op prijs stellen.
Tegelijkertijd zijn wij van mening
dat het hier gaat om een zuiver
Nederlandse aangelegenheid. De
ambassade heeft natuurlijk wel de
normale verantwoordelijkheid voor
de drie als Duitsers. De Juridische
afdeling verleent him bijstand als
straf gevangenen. De advocaat van
de drie wordt sedert jaren betaald
door de Duitse regering, maar wij
geven die advocaat geen advies.
Daar ligt de grens."
Wat zijn volgens ude positieve en
wat de negatieve kanten van de
Nederlandse politiek?
„Positief vind ik dat er ook
over moeilijke vraagstukken tussen
de politieke partijen een redelijke
verhouding bestaat. Men ziet af van
valse emoties en persoonlijke be
schuldigingen. Dat wijst op een
diepgeworteld begrip van democrati-.
Nadeel
Een nadeel van het Nederlandse sy-
steem vind ik dat zoveel stemmen
in feite niet tot gelding komen bij
de verkiezingen. Overigens ben ik
het niet eens met degenen die in
Nederland vrezen voor een situatie
als in de republiek van Weimar. De
historische achtergrond en de ver
houdingen zijn hier heel anders, de
Nederlandse situatie kan moeilijker
worden, maar niet gevaarlijk. Daar
in zit tevens een erkenning van een
punt van verschil tussen Nederlan
ders en Duitsers. Voor de Bondsre
publiek zou de Nederlandse situatie
gevaar opleveren, daarom ben ik
blij met ons langs natuurlijke weg
tot stand gekomen drie-partijenstel
sel."
Is de voorlichting over de Bondsre
publiek in Nederland voldoende,
krijgen wij een juist beeld?
A. (.lange stilte)„Soms ben ik wel
een beetje verbaasd over de be
richtgeving in Nederland van dag
bladen, radio en televisie. Als er
een keus moet worden gemaakt uit
het nieuws geeft men nogal vaak
de voorkeur aan dingen die ver weg
gebeuren en verwaarloost men wat
dichter bij ligt. Ik denk bijvoor
beeld aan de uitvoerige berichtge
ving over ontwikkelingen in Afrika
in vergelijking met de aandacht die
wordt besteed aan Europese vraag
stukken.
Wat Duitsland betreft ben ik wel
tevreden met de berichtgeving, al is
er soms sprake van onevenwichtig
heid. Bijvoorbeeld: het televisiejour
naal doet een drie dagen durende
Parteitag van de SPD over belang
rijke maatschappelijke vraagstukken
af met een gelezen bericht plus
foto. In hetzelfde Journaal zit wel
een filmverslag van een NPD-ver
gadering, met een gedeelte uit de
rede van Von Thadden.
De Bondsrepubliek is een democra
tisch land. Heerst er ook een demo
cratische geest?
A.: „Ja, beslist. De discussie over de
Ostpolitik heeft een krachtige poli
tisering van de publieke opinie ver
oorzaakt, maar die is gebleven bin
nen het democratisch kader. Er was
geen crisis van het systeem.
Hoe beoordeelt u een verschijnsel
als de Baader-Meinhoffgroep?
A.: „Dat is een randverschijnsel; Ik
heb zelf psychologie gestudeerd, en
het is duidelijk dat de leidende fi
guren, zeker Baader en Meinhoff,
psychiatrische gevallen zijn, gefrus
treerde mensen, die een buitenspo
rige interpretatie geven aan be
staand maatschappelijk onrecht.
Het zijn gevaarlijke dilettanten, er
is geen Lenin bij."
Heeft him optreden een rechtse
reactie opgeroepen?
A.: „Het is voor de linkse groepe
ringen in de bondsrepubliek, en
daartoe reken ik ook de SPD, moei
lijk hun opvattingen begrijpelijk te
A.: „Ja. Maar een die weet dat ook
het democratisch-socialisme gc-en
toverformule is. maar een principië
le denkwijze waarmee men in de
realiteit de problemen moet benade
ren. Zijn verblijf in Scandinavië ia
hierop van grote invloed geweest."
Waarom wil Brandt zo graag dat
de Europese topconferentie door
gaat?
A.: „Het voornaamste punt is dat
na de ontwikkelingen die uit de
Ostpolitik zijn voortgevloeid, de ba
sis van de westelijke samenwerking
moet worden versterkt. Wij willen
duidelijk maken dat de westelijke
samenwerking een voorwaarde is
voor de ontwikkeling van de Ostpo
litik."
Denkt men in Bonn wat „Europa"
betreft net zo federalistisch als in
Den Haag?
A.: „Ja. Maar wij willen ons door
principiële overwegingen niet laten
afhouden van wat nu praktisch mo
gelijk is. First things first."
Dus een pragmatischer aanpak dan
de Nederlandse?
A. (lachend): „In Nederland is het
pragmatisme in verschillende ge
daanten niet minder aanwezig dan
in vele andere landen."
ADVERTENTIE
Verdien er wat bij voor uzelf
WORD AVON CONSULENTE.
i U werkt wanneer hel u uitkomt, in uw eigen
directe omgeving. U presenteert produkten die
volledig worden gegarandeerd door Avon,
het grootste concern in verzorgings- en
schoonheidsmiddelen ter wereld.
Gun uzelf die welkome extra verdiensten.
Vraag vrijblijvend inlichtingen aan
AVON BENELUX, Vijzelstraat 2-18,
Amsterdam-C.
,T Tel. 020/648.41 - 648 42
