ORMEEL IRK-
fliOTEST BIJ
SRAELIEHS
Den Haag
eet van
2 walletjes
op Unctad
BONN SCHRIKT VAN NIEUWE
BOMMEN
Spanje niet de jure maar de factox in Navo?
Dagblad in Brazilië meldt martelingen: een regiefout
j, g£>A'
kO 18 MEI 1973
BUITENLAND
(Van onze correspondent)
gANTIAGO (GPD) Unctad
de derde wereldconferentie
handel en ontwikkeling ,is
de laatste, beslissende fase
i©n. Alle ontwerpresoluties,
dertig in getal, zijn nu inge-
Na uitvoerige debatten is
ten zgn. Andes-groep gevormd:
groep van 22 landen, die moet
joberen globale overeenstemming
bereiken over de resoluties, die—
Jt j een enkele na door ontwikke-
i panden zijn ingediend.
oor
Q Gerritsen
po standpunten tussen de rijke
n van het noordelijk half-
(die van het Oostblok inbegre-
i) en van de ontwikkelingslan-
liggen dermate ver uit elkaar
de verwachtingen over de uife-
jelijke resultaten van Unctad
nog lager zijn dan in alle pes-
nistische voorbeschouwingen
erd voorspeld. Het lijkt waar-
jüjnlijk dat in Santiago nog min
er vooruitgang zal worden ge
pekt dan tijdens Unctad n, vier
ar geleden in Nieuw Delhi.
is dat geen beslissing zal
orden genomen over de voor de
itwikkelingslanden zeer be-
i ngrijke koppeling van speciale
eüdngsrechten van het Interna-
Monetaóre Fonds (IMF)
ontwikkelingsfinanciering,
èrwacht wordt ook dat het actie-
rogramma voor de 25 minst ont
helde landen niet de doorbraak
il opleveren, die op dit punt nood-
1 fcelijk wordt geacht, terwijl de
|ke landen de hulp aan de minst
Wtwikkelden niet als een extra
oplichting boven de door hen
leds verstrekte hulp op zich zul
le nemen.
Indrukken
B. Engwirda <D'66), drs. J. P.
Pronk (PvdA) en H. P. H. Waal-
kens (WD), die Unctad in als
waarnemer» bijwonen, om hun
indrukken en verwachtingen, voor
al met betrekking tot het Neder
landse optreden.
Wat zijn uw verwachtingen over
de resultaten van Unctad IH?
Engwirda: „Ondank» het moei
zame verloop van de conferentie
verwacht ik nog resultaten over de
monetaire vraagstukken, over de
manier waarop de ontwikkelings
landen betrokken zullen worden bij
de GATT-onderhandélingen in 1973
in Genève en misschien over een
actieprogramma voor de 25 minst
ontwikkelde landen".
Pronk: „Ik heb sterk de indruk
dat deze conferentie een nog grote
re mislukking wordt dan Unctad
n in Nieuw Delhi. Vier Jaar gele
den zijn er twee concrete resulta
ten geboekt: de invoering van een
algemeen preferentiesysteem voor
de produkten van ontwikkelings
landen en een nieuwe formule voor
de hulpverlening (een procent van
het bruto nationaal produkt per
Jaar). Dergelijke doorbraken ver
wacht ik hier niet. Er zal geen uit
spraak worden gedaan over de
koppeling van de speciale trek
kingsrechten van het Internatio
nale Monetaire Fonds aan ontwik
kelingsfinanciering. Een actiepro
gramma voor de minst-ontwikkel
de landen komt er niet uit omdat
de rijke landen niet bereid zijn de
ze hulp naast en boven de gewone
ontwikkelingshulp te verstrekken.
Op zulke belangrijke punten als
het vaststellen van principes voor
het afsluiten van internatio
nale grondstoffenovereenkom-
sten en grotere toegang tot
de markten van de rijke landen
voor grondstoffen en halffabrika
ten van ontwikkelingslanden ver
wacht ik geen enkel resultaat. Unc
tad ELI lijkt geheel te gaan mis
lukken".
Waalkens: „Concreet verwacht ik
enig resultaat inzake grotere over
dracht van technologische kennis
aan ontwikkelingslanden. Ver-
van die onderhandelingen is lede
reen zijns weegs gegaan. De stra
tegie heeft nog geen enkele conse
quentie gehad voor de beslissingen
die daarna over dit soort vraag
stukken zijn genomen. In feite zijn
de rijke landen tot minder bereid
dan tien Jaar geleden. Ze zouden
moeten voldoen aan het program
van eisen dat voortvloeit uit de
strategie, maar ze krabbelen ge
woon terug, zelfs Nederland. Unc
tad Hl had het moment moeten
zijn waarop had moeten blijken
dat de strategie een kans van sla
gen heeft. Maar dat zal hier niet
gebeuren".
Waalkens: „Ik kan me niet voor
stellen dat Unctad bij de komende
GATT-onderhandelingen in het
achterschip zal raken. Ook al ein
digt Unctad III met misschien wel
op alle punten een negatief resul
taat. Ik geloof toch dat er een
nieuw platform tussen Unctad,
GATT en IMF tot stand kan ko
men als gevolg van het psycholo
gisch effect dat deze conferentie
kan opleveren".
der verwacht ik dat met name van
de kant van de EEG de intentie
duidelijk wordt voortgang te ma
ken op het gebied van grondstof-
fenovereenkomsten en een wat
bredere landbouwpolitiek, die de
ontwikkelingslanden meer kansen
op export biedt".
Klimaat
De secretaris-generaal van Unc
tad, Perez Guerrero, heeft gepleit
voor inlbergouvenenvenlteTe consul
taties bussen Unctad, GATT en IMF
om er voor te zorgen dat de belan
gen van de ontwikkelingslanden
voldoende zullen meetellen bij de
komende besprekingen over mone
taire hervormingen (binnen het
IMF) en verruiming van de we
reldhandel tijdens de GATT-con-
ferentie volgend Jaar. Minister
Lamigman heeft bepleit Perez Guer
rero te betrekken bij de voorbe
reiding van de GATT-conferentie.
Acht u het mogelijk dat Unctad
III zal bijdragen tot de vorming
van een psychologisch klimaat dat
het mogelijk maakt dat Unctad op
een enigszins effectieve manier bij
het IMF- en GATT-overleg wordt
betrokken?
Engwirda: „Ik zie niet direct
hoe Perez Guerrero zich de proce
dure voorstelt, maar ik vind wel
dat Nederland zijn suggestie zou
moeten ondersteunen. Ik geloof ze
ker dat ook op dit belangrijkste
punt hier resultaten zullen worden
geboekt, ook al liggen die misschien
vooral in de psychologische sfeer".
Pronk: „Je moet Je niet vleien
met valse hoop. Unctad in is niet
de eerste conferentie, waar deze
monetaire en handelsproblemen
aan de orde komen. Als er iets is
dat een dergelijk psychologisch
klimaat had moeten creëren dan
hadden het de onderhandelingen
moeten zijn over de strategie voor
het twee ontwikkelingsdecennium.
Maar wat is het geval: Na afloop
Optreden
Wat is uw oordeel over het op
treden van de Nederlandse delega
tie?
Engwirda: „Dat vind ik positief.
Nederland heeft duidelijk enkele
stappen vooruit gedaan, zoals het
positievere standpunt inzake de
koppeling van speciale trekkings
rechten, de verzachting van de
voorwaarden waarop ontwikke
lingshulp wordt verleend en het
voorstel inzake de compensatie
voor het verlies aan koopkracht
dat de ontwikkelingslanden heb
ben geleden als „gevolg van het
wijzigen in december 1971 van de
valutaverhogingen".
Pronk: „We zijn hier naar too
gegaan op een minimale manier.
Zowel de Unctad-nofca als de in
structie voor de delegatie waren
slecht. Nederland is hier heel mar
ginaal een stapje verder gegaan
dan het EEG-standpunt (waar
aan Nederland op handelspolitiek
terrein is gebonden), dat .wordt
goed uitgebuit door de afgevaar
digden die in onderhandel ings-
groepen zitten waarom het vooral
om EEG-beleid gaat. We distan
tiëren ons daar wat van en altijd
inzake niet-essentiële punten. Zo
dra het om zaken gaat die we
zenlijk belangrijk zijn en waarin
Nederland niet aan de EEG is ge
bonden. geven ook wij niet thuis.
We zijn niet voor suplementaire
financieringsschema's die de ge
volgen van ruilvoerverslech bering
kunnen compenseren. We zijn niet
voor principes voor internationale
grondstoffenovereenkomsten. We
willen wel heffingen op syntheti
sche produkten instellen vanwege
milieu-effecten, maar niet vanwe
ge substitutie-effecten (vervanging
van natuurlijke produkten dde uit
ontwikkelingslanden moeten wor
den ingevoerd, red.). We opereren
als delegatie als een goede markt
onderzoeker die precies weet hoe
hij met de minste kosten een zo
wit mogelijk voetje kan halen,
zowel „bij de publieke opinie in
Nederland als bij de ontwikke
lingslanden".
Waalkens: „Uit de instructie
wordt gehaald wat er in zit. Ik heb
er wel enig bezwaar tegen dat de
EEG door onze delegatie als de
grote zondebok wordt afgeschil
derd. Als Nederland doorgaat op
deze manier, dan vraag ik me af
of we nog wel serieus worden ge
nomen, niet alleen door de EEG-
landen maar ook door de overige
Westerse landen".
Brugfunctie
Welke mogelijkheden ziet u voor
de brugfunctie die Nederland
ambieert?
Engwirda: „Ik geloof dat die
op twee punten geconcentreerd
moet worden: de kwestie van de
koppeling van speciale trekkings
rechten en het betrekken van Unc
tad bij het IMF- en GATT-over
leg. Nu er een toponderhandeldngs-
groep van 22 landen wordt ge
vormd, waarin de kleinere, meest
al progressieve Westerse landen
niet meer in zitten, moeten deze
landen druk uitoefenen om te
voorkomen dat de resolutie» hele
maal verwateren".
Pronk: „Ik ben geen voorstan
der van bruggroepen. Je moet ont
wikkelingslanden niet losweken uit
hun groep, wel moet Je proberen
Westerse landen mee te krijgen.
Als Nederland, wat dit betreft,
werkelijk een nuttige functie had
willen uitoefenen, dan hadden
we er een jaar geleden mee moe
ten beginnen. Maar er is niets ge
beurd, niet in de EEG, noch daar
buiten. We hebben immers geen
contact opgenomen met gelijk
gezinde landen als Canada, Au
stralië en de Scandinavische sta
ten".
Waalkens: „De peilers van een
brug moeten op twee oevers rus
ten. Ik ben bang dat Nederland op
de Westerse oever weinig weer
klank krijgt. Bovendien lijken me
de mogelijkheden beperkt. Op
grond van de instructie voor de
delegatie zijn ze dacht ik, uitge
put".
^jjlENEVE (Reuter) Het tater-
ionaal Comité van het Rode
ns (JRK) in Genève heeft Is-
gisteren formeel b eschuldigd
misbruik van vertrouwen door
bestorming van het gekaapte
ettiftuig op het vliegveld van Tel
raifr. Op de vraag of de Israëliërs
een of andere manier het em-
L83$em van het Rode Kruis aJs dek-
hadden gebruikt, antwoordde een
wakdvoerder „Er is geen misbruik
I laakt van het Rode Kruis em-
maar er is wie misbruik ge-
wéakt van ons vertrouwen."
b blgens hem waren de afgevaar-
":n van het Rode Kruis volko-
verrast door de bliksemoverval
e kapers. „Ze verkeerden in de
rtulging dat er geen geweld ge-
,n iikt zou worden. Dit gebruik van
reld heeft de missie van het Ro-
jKruis in opspraak gebracht",
ssi kt gekaapte vliegtuig werd na
og ii van onderhandelen bestormd
Israëlische militairen die zich
technici hadden verkleed. Bij
schietpartij werden twee kapers
en een gewond. De kapers
ten de vrijlating van 100 Pales-
tóe guerillastrijders in ruil voor de
ieE Jlatlng van de 100 inzittenden.
Iet Rode Kruis zal een protestno-
r sturen aan de Israëlische regering,
inhoud daarvan wilde men in Ge
le vanochtend niet bekendmaken,
sdag heeft het Rode Kruis al
ideling geprotesteerd tegen de
I van zaken op het vliegveld,
sn woordvoerder van het Rode
Is in Genève verschafte gis
tra bijzonderheden over de wijze
5p irop de afgevaardigen van het
de Kruis in deze affaire „gemani
erd eerc*" waren~
t)e afgevaardigden waren door de
jj sellers ongeveer 12 uur na de
ding van de Boeing te hulp ge-
he pen. Ze dienden als tussenperso-
op voorwaarde dat geen geweld
worden gebruikt zo lang de on-
stófrhandelingen voortduurden. Ook
ze volledig vrijheid van be-
sii^fing hebben. Zowel de Israëliërs
de kapers hadden deze voorwaar-
i aanvaard. By na zeven uur lang
inlichten vijf Rode-Kruisafgevaar-
koeriersdiensten" tussen het
enfegtuig het hoofdkwartier, van
:le W-uit minister Mosje Dajan de
Waties leidde. De taktiek van Da-
a, die deed alsof hij de kapers *n
Reling wilde voorstellen, bestond
het winnen van tijd, aldus het
Kruis.
i dit stadium stond de
•de Kruis delegatie voortdurend
in contact met hun hoofdkwar
tier in Genève. Tegen het middaguur
toen de onderhandelingen in een
impasse waren gekomen, kwam een
Rode-Kruisafgevaardigde met een
bemanningslid terug van het Sabena-
toestel. Deze vertelde dat de kapers
bereid waren de noodzakelijke repa
raties aan het vliegtuig uit te laten
voeren en voedsel voor de inzitten
den wilden laten brengen. Toen dat
gebeurd was ontstonden moeilijkhe
den in de verbinding met het hoofd
kwartier van het Rode Kruis. Te
gen drie uur zagen de afgevaardig
den troepenbewegingen rond de Boe
ing.
Een afgevaardigde die een voedsel-
zending had vergezeld zag later 15
„technici" arriveren. Omdat hij de
zaak niet helemaal vertrouwde sprak
hij met de kapers, die drie beman
ningsleden opdroegen de „technici"
te fouilleren. Terwijl de Rodekruis-
afgevaardigde aan de andere kant
van het vliegtuig met een beman
ningslid stond te praten hoorde hij
schoten. De „technici" hadden de
vuurwapens uit hun laarzen getrok
ken. Onze afgevaardigen waren te
genover een dergelijke taktiek mach
teloos. aldus het Rode Kruis.
Intussen is in Genève ook verno
men dat Alain Modoux, de chef van
de voorlichtingsdienst van het Rode
Kruis, naar Beiroet is gereisd om de
gang van zaken uit te leggen aan de
Palestijnse organisaties. Deze hebben
scherpe kritiek geleverd op de
rol van het Rode Kruis, en de Rode
Kruisdelegatie beschuldigd van sa
menzwering qi£t Israël. Ook de Ra-
bische Liga hééft het Rode Kruis om
opheldering verzocht. De Belgische
premier, Eyskens. heeft gisteren
(Van onze correspondent)
BONN Nadat donderdagavond het hoofdkwartier van het
vijfde US-leger in de Bondsrepubliek, dat gevestigd is in het
voormalige hoofdkantoor van de IG Farben in Frankfurt, ge
troffen werd door een bomaanslag waarbij een Amerikaanse
overste het leven verloor, vonden gistermiddag twee nieuwe
bomaanslagen plaats in München en Augsburg.
na afloop van he wekelijks kabinets
beraad, meegedeeld dat de Belgische
ambtenaren die in Tel Aviv waren,
pas iets van de Israëlische operatie
hoorden toen die al achter de rug
was. Mosje Dajan, de Israëlische mi
nister van Defensie heeft ca
tegorisch ontkend dat Israël misbruik
zou hebben gemaakt van het
vertrouwen van het Internationale
Rode Kruis in de kwestie van hel
gebruik van geweld tegenover de ka
pers van het Belgische vliegtuig.
In een gesprek voor radio en tele
visie verklaarde generaal Dajan dat
hij aan de functionarissen van het
Rode Kruis duidelijk heeft gezegd,
dat zij weg konden gaan als zij niet
akkoord gingen met een eventueel
gebruik van geweld door Israël.
Gewonde
De binnenplaats van het po
litiébureau van München na de
bomaanslag gisteren.
In München explodeerde een tyd-
bom op de binnenplaats van het
hoofdbureau van de Beierse politie.
De bom of bommen waren in een
auto geplaatst, die zonder dat daar
toestemming voor was gegeven, op
de binnenplaats was geparkeerd. De
bomexplosie was zo hevig, dat onge
veer 40 auto's zwaar werden bescha
digd. Wielen, waaraan de as nog was
bevestigd, werden door de lucht ge
slingerd en bleven in bomen hangen
Als gevolg van de luchtdruk werd
een gedeelte van de dakbedekkingen
van enkele omliggende huizen volle
dig vernield. Honderden ramen
sneuvelden. De politie was tien mi
nuten voor de aanslag door een
anoniem telefoontje op de hoogte
gebracht. Hoewel men nog geen spo
ren heeft, sloot de politie gister
avond niet uit dat de aanslag het
werk is van een anarchistische groe
pering.
gewond bij de aanval der Israëlische
commando's op het gekaapte toe
stel van de Sabena toen dit te Tel
Aviv stond, is beschreven als zeer
slecht.
Zij is dinsdag en donderdag ge
opereerd maar ofschoon de artsen
doen wat zij kunnen gaat haar toe
stand achteruit.
Schade
Ongeveer geiyktüöig explodeerde
gistermiddag in het hoofdgebouw
van de politie in Augsburg eveneens
twee tydbommen, die de plafonds
van de kamers waar ze waren ge
plaatst, vernielden en een schade
van in totaal 32.000 mark veroor
zaakten.
In het gebouw werd later nog een
derde bom gevonden, die niet tot
ontploffing kwam. Zowel by de ont
ploffing in München als die in
Augsburg was een licht gewonde te
betreuren. De politie gelooft, dat er
een verbinding bestaat tussen beide
aanslagen. Ondertussen heeft de
politie in Frankfurt verklaard, dat
het waarschijniyk is dat politieke
motieven in het spel zyn by de aan
slag op het hoofdkwartier van het
vyfde Amerikaanse leger. Men legt
een verband tussen de golf van pro
test, die ontstaan is na het bekend
worden van Amerikaanse maatrege
len met betrekking tot de oorlog la
Vietnam en de bomaanslag. Een po
litiefunctionaris verklaarde, dat d«
Amerikaanse Blaokpanterbeweging
en de Westduitse communistische
studentenorganisatie Spartakus al
geruime tijd samenwerken in Frank
furt en dat het niet onmogeiyk moet
worden geacht dat Amerikanen en
Westduitsers gezameniyk de aanslag
op hun geweten hebben. Ook wilde
de politie niet uitsluiten, dat Ameri
kaanse militairen de aanslag heb
ben gepleegd.
(Van onze correspondent)
Door
Robbert Bosscharctt
onder-minister van Buitenlandse
Zaken Martin Hillebrand, die don
derdagavond uit Rome overkwam.
Hillebrand, speciaal verantwoor
delijk voor Europese Zaken, neemt
zo de verplichtingen waar van Wil
liam Rogers die na zyn bezoek aan
een aantal NAVO-hoofdsteden
plotseling uit Duitsland naar
Washington teruggeroepen werd
door president Nixon.
De ontwikkelingen in Vietnam
hebben wel een schaduw geworpen
op deze diplomatieke contacten
met het oog op Nixon's komende
Moskou-reis, maar dat neemt niet
weg dat het verbluf van Hillebrand
in Madrid een interessante gebeur
tenis is.
Spanje is nameiyk het enige
niet-lld van de NAVO dat op het
reisprogramma van Rogers stond.
President Nixon heeft in zyn spec
taculaire diplomatie van de laatste
maanden al meermalen een tactiek
toegepast waar by hy zyn bondge
noten voor een voldongen feit
plaatst
Iets dei-gelijks hjkt zich nu af te
spelen in de NAVO. Nixon en
Rogers hebben al minstens twee
keer de Spaanse kandidatuur aan
de andere NAVO-leden voorgelegd,
zonder succes. Nu plaatst Washing
ton de bondgenoten voor het vol
dongen feit, dat Spanje zonder
meer als NAVO-lid behandeld
wordt.
Dit is in militair opzicht wel be-
grüpeiyk: het Pentagon heeft
Spanje op steeds hoger plan ge
bracht vanwege de strategische po
sitie van dit land in de middel
landse Zee. De oontrole op de Mid
dellandse Zee-operaties, zowel wat
de zesde vloot als wat de Ameri
kaanse luchtmacht betreft, is in re
cente maanden samengebundeld in
de USA-bases van Rota en Torre-
jon, resp. naby Cadiz en Madrid.
Washington wil Spanje nu in de
betalen aan de hoge onderhouds-
betalen ana de hoge onderhouds
kosten. Of dit politieke spel zal
lukken, staat nog te bezien. Maar
voorlopig begint Washington al
met Madrid te behandelen alsof
het een volwaardig NAVO-lid is.
DEN HAAG (ANP) Het
Braziliaanse dagblad "Correoo
Brasiliense" heeft onlangs in een
rechtbankverslag melding ge
maakt vn martelingen van poli
tieke gevangenen. Officieel ont
kent de Braziliaanse regering
steedis dat in de gevangenissen
van Brazilië wordit gefolterd.
Amnesty International, de orga
nisatie die zich hefclüt van poli
tieke gevangenen aanlbrefct.
noemt in een reactie op dit be
richt een dergeiyke pubTikatie
in die Braziliaanse pers dan ook
zeer uitzonderlijk.
"Voor heit milllbalr gerechtshof
in Brazilië kwam onlangs een
drama aan hellicht dat gebeurde
in de gevangenis, en waarvan de
studente Hècilda Mary Veiga
Fonteneles de Lima de hoofd
persoon was", zo schrijft die Cor-
relo Brasilienise, de grootste
krant in dé hoofdstad Brasdlia.
"Zy vertelde dat ze in aanwe
zigheid van haar man even
eens beschuldigd! van ondeimy-
nenüe activiteiten was ver
kracht en mishandeld. Hoewel
zy in de laatste maand van
zwangerschap verkeerde sloeg
men haar 'op de buik onder uit
spraken als "een dergeiyk ras
mag zich niet meer voortplan
ten". Hecilda vertelde dat men
haar later, toen haar kind wa»
geboren, had gezegd dat zy in
jecties zou krygen opdat de bonst
waarmee zy het kind zoogde zou
opdrogen. Ze smeekte d)e rechter
dit te verbieden. Op dat moment
gelastte de rechter, met tranen
in de ogen. de aanwezige Jour
nalisten de zaal te verlaten", al-
Volgens mevr. Breuns-Cohen
van het hoofdbestuur van "Am
nesty" moet het een .regiefout"
eym geweest dat die pers by dit
procas aanwezig toon zyn. Ook is
het opmerkeiyk dat dit verslag
de censuur heeft kunnen door
staan. Gewoonlijk moeten alle
berichten eerst worden voorge
legd aan een door de regering
aangestelde censor, voor ze ge
bruikt wonden. Het is "Amnesty"
niet bekend of de publókatie nog
gevolgen heeft gehad voor de
betrokken verslaggever.
