Wijsheid uit
het oosten:
stop de
muskusrat
lapje
an
at
eel
kker
fin
Californiers
consumeren
jaarlijks
ca. 24 miljoen
liter wodka
"STUUR ONS MEER RATTENVANGERS
5 MEI 1972
EXTRA
PAGINA 27
HAAG Vlees van
usrat een knaagdier
rrijwel alleen planten eet
heel lekker zijn. De
en de public-rela-
van het Nederlands
resgebouw in Den Haag
dat met eigen tong te
geconstateerd, m:
de spijskaart van hun
iirant zien ze in 'n dier dat
ddeld maar 150 gram vlees
toch geen economisch
re kaart. Niettemin heb-
eind april het vlees van
erd muskusratten in huis
aid. De pers mocht proe
wat die overliet werd aan
asten van het restaurant
jeschoteld. Vooral perschef
ïerwijnen wilde op deze
daadwerkelijk iets .doen
I de bestrijding van de
Ssrat, belager van de wa-
ingen in het oosten en
il het zuiden van ons land
bij deze ene keer wil
het toch laten,
honderd muskusratten
men uit België moeten
Weliswaar vangen Ne-
ands eigen rijks- en parti-
vangers per Jaar onge-
twintigduizend exempla-
die plegen ze zo
mogelijk te begraven. In
ir de jaarlijkse van
tweehonderdduizend exe
raagt, gaat dat i
Daar is het de moeite
rd de huiden te verkopen
skusrat is bisamrat
kusbont is bisambont).
jische staat vangt er
i franken per jaar r
weer gebruikt voor
iriJding.Vanwege die huiden
den de dieren op centrale
i België bijeenge-
cht Op zo'n punt, Turnhout
dit geval, konden de mensen
i het congresgebouw
5 gemakkelijk uit de diep-
s halen,
oewel men vol vertrouwen
in de Belgische keurings-
ost heeft men het vlees hier
i ook nog door Nederlandse
rtngsdienst van waren
onderzoeken. Het werd
bevonden en de keur-
ïsters verklaarden, dat
skusrattenvlees uitstekend
zijn, al is de vezel dan
Wel zijn er een paar
(nge selectieeisen. Het vlees
et vrij vers zijn, als een met
li of fuik gevangen dier al
uur of tien onder water
eft gelegen, kan men er be
niet meer aan beginnen
i woordvoerder van het mi-
erie van Landbouw en
IJ ried het eten van zelf ge-
ngen bisamrat dan ook af.
In de paartijd (voor- en na-
èn min of meer de hele
er) is het vlees van
mnetjés niet smakelijk. Het
ingresgebouw heeft dan ook
Jselijk voor vrouwtjesvlees
torgd.
ARNHEM In de dagen rond Pasen klonk uit het oosten
ineens de alarmkreet naar Verkeer en Waterstaat in Den Haag
„Stuur ons meer rattenvangers!" Want de Unie van Water
schappen- en semi-overheidsinstellingen, die het water en de
waterkeringen in het polderland verzorgen had danig de
schrik te pakken van de plotselinge invasie van muskusratten,
die uit Duitsland de grensgebieden van GelderlandOverijssel
en Groningen binnentrok. „De druk van de muskusrat van
Duitsland uit is groter dan we hadden verwacht"zegt drs. W. J.
Doude van Troostwijk, secretaris van de Commissie Muskus-
rattenbestrijding. Hij zegt ook te denken de zaak wel onder de
knie te krijgen. En hij weet, dat de schade in het oosten nogal
is meegevallen. Er zijn oevers van beekjes kapot gegraven, maar
er is geen overstromingsgevaar. Dan komt hij met een doorden
kertje: „Wat gaat het betekenen als ze verder oprukken en in
een dijkje gaan graven waar bijvoorbeeld Zoetermeer achter
ligt?"
hebben opgezet doe Je daar niets
Het is dus toch maar goed dat de
wijsheid reeds nu uit het oosten
komt. Want hoe erg het is als de
muskusrat gaat optrekken heeft
België ervaren .In 1952 stond men
ineens voor het feit, dat het hele
land overspoeld was van deze oe
vergravers toen de populatie van
muskusratten van Frankrijk en
België tot één grote massa was sa
mengegroeid.
De concentratie van de bestrijding
van dit niet agressieve en niet
besmettende, maar voor de waterke
ring gevaarlijke knaagdier heef
zich tot voor kort dan ook voorna
melijk gericht op de grensgebiede
met België, Limburg, Brabant, Zee-
iand. De bestrijding is in handen
van de speciale commissie die wordt
geheerd door de ministeries van
Verkeer en Waterstaat en van
Landbouw en Visserij. De uitvoering
van de bestrijding staat onder ver
antwoording van de Plantenziekte
kundige Dienst in Wageningen, het
Rijksinstituut voor Natuurbeheer i
Arnhem heeft zich gezien de biolo
gische aspecten met de technische
leiding belast.
Het is op zichzelf een volslagen on
natuurlijke situatie, dat de bisamrat
want zo wordt hij ook genoemd
wat voor belangen ook in Neder
land kan bedreigen. Het beest hoort
thuis in Noord-Amerika. Het is in
de jaren 1905 en 1906 geïmporteerd
naar Bohemen, omdat men daar
een slaatje hoopte te slaan uit het
toen wel graag gewilde bisampelsje.
In de Jaren twintig gingen ook
bontfarmers in Frankrijk en België
de muskusrat om zijn bont telen.
Dat telen ging best, de bonthandel
viel bar tegen. „Als Je een dier los
laat in een gebied waar het niet
thuis hoort loopt het uit de hand"
Dat weet drs. Doude van Troostwijk
als bioloog. „Kijk maar naar de ko
nijnen in Australië".
Bontbazen in Bohemen. Frankrijk
en België wisten het niet. Of ze
wisten het wel. maar het kon hun
geen donder schelen. Ze lieten de
muskusratten los, en Ja, het liep uit
de hand.
Nederland mocht delen in de na
weeën. Eerst aan de zuidgrens, nu
in het oosten. Drie jaar geleden be
gon het daar.
„Er kwamen een paar beesten voor
uit. Dat is een teken, dat er iets
gaat gebeuren", zegt Doude van
Troostwijk op zijn coördinatiepost
in het Rijksinstituut voor Natuur
beheer. „Het jaar daarop waren het
er wat meer en nu zitten we voor
een sterkere invasie dan we hadden
verwacht".
Trekken
In het voorjaar gaat de muskusrat
trekken in groepen. Voor zover men
weet hebben ze een huwelijkstrouw.
Die monogame instelling mag niei
wegnemen, dat de muskusrat het
korte leven van ongeveer twee Jaar.
dat de natuur hem geeft, compen
seert door een zeer snelle vermemg
vuldiging.
Het vrouwtje heeft doorgaans drii
worpen per Jaar van gemiddeld zes
jongen per nest. De jongen, die h
april zijn geboren kunnen zich bij
een beetje dragelijk seizoen in d
herfst al zelf beroemen op het ou
derschap.
Als in het najaar het voedsei
ochaarser wordt begint de nieuw
familie een nieuwe trek. Het gebied
van de muskusrat wordt zo steei
dieper het land in uitgebreid.
De grote vangsten maken de be
strijders bij de hoofdtrek in het
voorjaar de maanden maart en
april en in de late zomer au
gustus en september als de bees
ten in de nesten vele bekjes hebben
open te houden en dus veel naar
buiten komen om ook overdag
voedsel aan te slepen. Want van
huis uit is de muskusrat zeer
sohuw. Hij komt alleen bij scheme
of nacht zijn hol uit.
Die holen in de oevers met hun in
gangen onder water vormen het
grote gevaar. De ondermijnende
gangen kunnen oorzaak zijn van
landverzakkingen tot aan tien.
twaalf meter van de wallekant.
De grootste moeite bij bestrijding
van de muskusrat is het opsporen
van de concentraties. „Het zijn wil
de beesten, die zich gedragen zoals
zij dat willen en niet zoals wij d-
denken", moet drs. Doude van
Troostwijk constateren. Je kan ver
moeden, diat in een bepaalde streek
een leger zal binnenkomen en daar
dan de concentratie van de be
strijding inzetten: als de musku.'
ratten hun immigratieplan anders
Vrouwtje
Er wordt zo maar ergens een mus
kusrat gevangen. Is het een man
netje, eenzaam aan het trekken o
zoek naar een vrouw? Niets aan de
hand. Is het een vrouwtje? Dan
kunnen er jongen zijn, dan kan een
uitbreiding niet meer te stoppen
zijn. Alarm!
De ervaren rattenvanger heeft d
veldkenmerken van de muskusrat
op een rijtje staan: de voetsporen
keutels, sporen van aan de onder
kant afgebeten planten, eetplekjes,
looppaadjes naar de graanvelden, ze
brengen hem tenslotte naar het hol
in de oeverwand.
De ervaren rattenvanger. Het hele
land telt er nu vijftien, waarvan
drie in het overrompelde oosten: in
Duiven (bij Arnhem), in Denekamp
en in het Groningse Ter Haar.
Het oosten vraagt meer vangers.
Een redelijke vraag. Het ministerie
le antwoord zal onder meer wel af
hankelijk zijn van de afweging van
kosten van de bestrijding tegen die
van de reëele schade, die de beesten
veroorzaken. De laatste jaren is het
aantal vangers van vijf tot vijftien
uitgebreid en dat is relatief groot.
Maar het is niet alleen een kwestie
van het willen aanstellen van meer
rattenvangers. Je moet ze ook nog
maar kunnen vinden. De gewiekste
fluitspeler uit Hameien hoeft zich
niet in Arnhem te melden, want
het inrekenen van een muskusrat
vraagt meer dan muzikale virtuosi
teit.
„Het is aan een stuk door lopen en
speuren. Een gezonde, goed inge
werkte man moet tussen de vijf
honderd en duizend kilometer wa
terloop per jaar in de gaten hou
den. Daar heeft hij dan driehon
derd, vierhonderd klemmen uitstaan
met een gemiddelde dagvangst van
zeven dieren".
Vijftien rijksvangers met 200 werk
dagen: drieduizend werkdagen van
zeven muskusratten: rond de 20.00
dieren zijn van maart 1971 tot fe
bruari 1972 onschadelijk gemaakt.
Dat gebeurt voornamelijk met
klemmen, die onder water voor d
holen worden neergezet. Vangwerk-
tuigen, die zodra de muskusrat een
fataal draadje passeert dichtslaan
met een haast explosieve kracht,
die het dier onmiddellijk doodt. Bij
sneeuwval, bij regen met snel stij
gende stroompjes wordt het voor de
vanger haast een onmogelijkheid
zijn uitgezette vallen weer op te
sporen of te bereiken.
Tweede vangmethode is met fuiken,
die bij de holen onder water wor
den uitgezet.
De rijksvangers zijn nagenoeg de
enigen, die de muskusrat te pakken
krijgen. Behoudens 'n enkele jacht
opziener mogen alleen zij klemmen
gebruiken. De muskusrat is het eni
ge dier in Nederland, dat met een
klem mag worden gevangen.
Er zijn ook wel toevalsvangsten.
Een automobilist, die er een dood
rijdt, een boer, die er een schiet,
een beroepsvisser, die er een in zijn
fuik vindt. Vijf gulden kan de pre
mie op een in Nederland gevangen
muskusrat zijn. Kkn, moet niet. Het
geintje van de slimpieper, die met
een bosje uit België binnengesmok
kelde kadavertjes aan komt zetten
gaat niet op. Hij zal moeten vertel
len waar hij de gevreesde graven
heeft gevangen. De doorknede rijk»»
rattenvangers ziet natuurlijk in één
oogopslag of ze hem met een vang*
plek in de boot proberen te nemen.
Iedereen, die maar de hand kan
reiken bij het signaleren of het
vangen van de muskusrat jagen
.rijkspolitie, schoolhoofden, prepara
teurs van huiden heeft van de
Commissie Muskusrattenbestrijding
een uitgebreide voorlichtingsfolder
gehad.
Iedereen, die muskusratten weet te
zitten heeft hiervan een wettelijke
meldingsplicht. Zo wordt het le
gioen van bestrijders automatisch
uitgebreid.
De vakkundige rattenvangers, die ze
nu in het oosten vragen, worden
het echter niet. Want die zien er
volgens drs. Doude van Troostwijk
zó uit: „Dat zijn mensen, die van
nature de mentaliteit van 'n Jacht
opziener, van een stroper hebben.
Kerels, die zich door geen terrein
en door geen weer laten tegenhou
den. Het zijn echte „trappers". Ja
kan niet zeggen „jij wordt musku»-
rattenvanger". Dat mislukt!"
Men doet thans besliste pogingen in het westen van de Ver
enigde Staten om het alcoholisme te bestrijden, dat het voor
naamste gezondheidsprobleem van het land vormt. Er zijn vol
gens de laatste statistieken zestig maal zoveel alcoholici als ver
slaafden aan verdovende middelen. Jaarlijks sterven 86.000
Amerikanen als gevolg van alcohol, terwijl er in twee jaar tijds
meer Amerikanen op de weg om het leven zijn gekomen door
alcoholgebruik dan er zijn gedood in het hele conflict over
Vietnam.
Het is het ergst aan de westkust,
die traditioneel al het toevluchts
oord is voor hen, die op de vlucht
zijn voor zichzelf of voor anderen
Californië staat bovenaan wat be
treft alcoholisme en alcoholgebruik
De Californiërs consumeren Jaar
lijks 23,87 miljoen liter wodka tegei
de staat New York, die iets minder
inwoners heef, t6.43 miljoen liter.
De kosten van dit alles verwon
dingen, schade aan eigendommen
sociale voorzieningen zijn over
weldigend, ongeveer 15000 miljoen
dollar, aldus dr. Morris E- Chafets,
hoofd van het nationale instituut
tegen alcoholmisbruik.
Alleen al de belastingbetalers van
Los Angeles betalen jaarlijks 73
miljoen dollar voor de bestrijding
van het alcoholisme. Elk Jaar zijn
er daar 450.000 slachtoffers.
Er is echter te weinig samenwer
king tussen openbare en particulier*
instanties, ziekenhuizen, behande
lingscentra en verenigingen voor
drankbestrijding. De enorme om
vang van het probleem beroert nog
te weinig mensen Studenten wor
den steeds gewaarschuwd tegen ver
lovende middelen, maar horen geen
woord over de gevaren van alcohol-
Politie en rechtbanken staan te
apatisch tegenover dronken automo
bilisten. Slechts een kwart van de
duizend Califorisohe automobilis
ten die, dronken achter het stuur
Iemand hadden gedood, bleek een
veroordeling te hebben gekregen en
minder dan vijf procent is in de
gevangenis beland.
Van de groepen die de strijd met
het probleem hebben aangebon
den is die van de Anonieme Alcoholis
ten de bekendste. Wekelijks houdt
deze groep in steden als Seattle en
San Francisco ongeveer negentig
In twee jaar tijds kwamet
als gevolg van alcoholgebruik
meer Amerikanen op de weg om
het leven dan er zijn gedood in
het conflict over Vietnam.
(Foto Holvast;
bijeenkomsten en tienduizenden
vinden daar hulp bij hun nooit af
latende strijd voor geheelonthou
ders. Er zijn in het hele land onge
veer 10.000 groepen van Anonieme
Alcoholisten en bovendien nog dui
zenden aanverwante organisaties als
die der AL-ANON en Ala teen.
In Seattle is het Shadel-zlekenhuls
van dr. James Smith het meest be
kende behandelingscentrum van h«l
land.
Het wordt geleld op de manier van
een eerste klasse-hotel en het hele
behandelingsprogramma kost 1375
dollar. Te hoog volgens velen, maar
Smith zegt, dat dit bedrag evenveel
is als een alcoholicus in zes maan
den kan besteden aan sterke drank.
De behandeling omvat toediening
van natriumpenthatol om de pa
tiënten te doen slapen en het go-
bruik van braakmiddelen bij een
ontwenningskuur.
Lange tijd heeft men aangenomen,
dat er meer mannelijke alcoholici
zouden zijn dan vrouwelijke. Maar
de Nationale Raad tegen het Alco
holisme zegt, dat er thans evenveel
vrouwen zijn met drankproblemen
als mannen. Alcoholici kunnen to*
wel verlopen lieden zijn als huis
vrouwen dan wel directeuren van
banken. Zij gaan door met hun
werk totdat zij hun kwaal inzien,
hun hersenen beschadigd worden of
totdat zij sterven aan levercirrhoe*
Alcoholici zijn ook meer blootge»
steld aan zieken van hart en lon«
gen.
Geen enkele figuur of organisati»
kan echter van een alcoholicus een
matige drinker maken. De enig»
uitweg is absolute onthouding.
De fabricage van alcoholhoudend»
dranken is natuurlijk een grote In
dustrie en een belangrijke bron van
belastinginkomsten. Kan een zo
grote economische macht effectief
worden bestreden?
President Nixon heeft het probleem
„aangepakt" met een voorgestelde
som van 34,6 miljoen. Dat lijkt heel
wat. totdat men bedenkt dat de fe
deral e regering ongeveer 120 maai
zoveel ontvangt aan belastinggelden
op alcohol, ruw geschat jaarlijks
vier miljard dollar.
Zakenlieden en verzekeringsmaat
schappijen financieren thans adver
tenties tegen dronkenschap achter
het stuur etc. Maar het lijkt, dat
tot de Amerikaanse maatschappij
inziet hoe groot het vraagstuk is en
het publiek een nationaal plan ver
langt tot behandeling van alcoholici
en voor een uitvoerig onderzoek
naar de oorzaken en de bestrijding
van het alcoholmisbruik, het alco
holisme het moeilijkste gezond
heidsprobleem van de natie zal blij-
observes.* (en*
