Seoul voelt zich geisoleerd
Kissinger
zondag jl.
in Moskou
',maat etroJ
Herstel van
Boroboedoer
vordert traag
Skol spreekt uw taal.
NEDERLANDSE GEOLOOG REGELT WERK
SPREKINGEN MET NOORDEN
RLOPEN MOEIZAAM
)AG 26 APRIL 1972
f
'aW
L (ANP) Onder de Zuidkoreaanse jeugd heerst
opvatting dat de regering van Park Tjung Hie te ver
aar afwijzing van contacten met Noord-Korea. De be-
[at men besprekingen zou voeren over contacten tus-
1 van door de oorlog uiteengerukte families had daar-
golf van emotie door het land doen gaan.
BUITENLAND
ADVERTENTIE
besprekingen die sinds
door de twee rode kruis
in de grensplaats Pan
worden gevoerd succes
jouden, afwisselend in
'ong Yang, vergaderin-
worden belegd over be
en weer, van de ca.
il dat niet aleen ver
ier ook vrienden dus
lereen in staat worden
grens te overschrijven,
wil de uitwisseling be-
[amilieleden.
rode kruis gesprekken
irwïfcens Zuid-Korea moeten
^fljvolgd door besprekingen
ke kwesties, d.w.z. sa-
en eenwording.
voelt Zuid-Korea zich enigszins geï
soleerd. De opvattingen die leven
onder de oppositionele nieuws de
mocratische partij over neutralisatie
van geheel Korea, onder garanties
van de Verenigde Staten, de Sow-
jet-Unie, China en Japan, zijn in
dit verband symptomatisch. Deze
opvattingen, waartegen de regering
zich sterk verzet, winnen geleidelijk
veld.
Ook de Japanse pogingen tot toe
nadering met China en Noord-Ko
rea wekken ongerustheid. Enerzijds
heeft de Japanse kolonisatie, van
1910 tot 1945 <in feite reeds sinds
1905), gevoelens van angst en vijan
digheid onder de bevolking nagela
ten, anderzijds wekt de fabelachtige
economische ontwikkeling van Ja
pan jaloezie, en zijn betrekkingen
laanse regering wil dat j op regeringsniveau, mede als gevo
over politieke kwesties
roerd onder toezicht van
Naties die immers
rijk aandeel hebben ge-
strijd tusen noord en
van de herstelbetalingen, en latei-
de leningen en investeringen,
vriendschappen j k
Het toenemend gevaar dat Japan
en de V.S. de twee landen waarop
teeen voor het noorden ZuW.Korea zioh in eerste lnstantie
aanvaardbaar is. heeft gerlcht een ander be|cld zl|1_
Onveranderlijk 'en gaan volgen, heeft ertoe geleid
dat Zuid-Korea vrienden zoekt
andere delen van de wereld, met
name in Europa en Afrika. Het i
bereid zelfs met wat het beschouwt
als „niet-vijandelijke communisti
sche landen" handelsbetrekkingen
aan te knopen.
Dit streven, de handel met Oost-
Europa uit te breiden, is niet los te
zien van de zware klap die de
Zuidkoreaanse economie heeft ge
had door de Amerikaanse beperking
van de textiel-import. Deze import
nam vroeger met 40 pet per jaar
toe: de stijging is bij het akkoord
van half oktober tussen enerzijds
de V.S. en anderzijds Japan. Zuid-
Korea. Hong' Kong en Singapore,
tot 7,5 procent teruggebracht.
Niet alleen moet jaarlijks voor een
kwart miljard dollar aan levensmid
delen i voornamelijk rijst, en andere
granen) worden ingevoerd ook de
grondstoffen voor de voornaamste
U!„
ireaanse standpunt over
neergelegd in de zgn.
van 12 april vorig jaar.
aan wijziging onderhevig,
van de gesprekspartner,
randerlijk blijft hereni-
£0( Q zaak van de Koreanen
r moeten contacten tussen
personen, organisaties of
jt stand komen, maar
e inmenging wordt afge-
dge
T dt president Park Tjung
en als onderhandelings-
„het zuiden moet zich
deze kliek bevrijden",
wordt, speciaal tegen^*
de nadruk gelegd op
?en :t aan te knopen met de
nse regerende demócra-
likeinse partij, waarvan
irk voorzitter is.
halfjaar is de toon van
;en in Pan Mun Yon,
oering van de wapen-
reenkomst, iets anders
Eal is eerder sprake van
nonologen dan van een
i Bsprek, en blijft men on-
ijandig tegenover elkaar
zuidelijke delegatie naar
*1 loetingen wordt geleid
'Amerikaan Zuid-Korea
wapenstilstandsovereen-
getekend en na een
van ongeveer vijf Jaar
loordkoreaanse groep op-
üiinese waarnemer. O ve
len zowel Noord- als
die zich Jarenlang in
7on hebben beperkt tot
•n over en weer, de wa-
sovereenkomst geschon-
zin dat zij in de twee
eerszijden van de dem-
fortificaties hebben
troepen onderhouden,
atielijn is dermate ver-
infiltraties via dit gebied
mogelijk zijn geworden
in Seoel hebben trou-
Klruk, dat de noordelijke
in Zuid Korea sinds 1969
zijn afgenomen, en
gewapende eenheden,
en en spionnen naar het
rden gestuurd. Nog in
een groep van ca dertig
poging president Park te
en landde een eenheid
under dan 120 militairen
lust.
zou zich thans meer
p het zenden van spion-
conomische en politkeke
verkrijgen, en agitato-
ontevredenheid, vooral
ifdstelijke studenten, aan
en te kanaliseren
Motief
stand die president Park
heeft afgekoueigd werd
gemotiveerd door de
il het noorden maar was
d om de nationale een-
terken nu de traditionele
logendheden. de V.S en
meer afstand lijken te
export-industrieën katoen, wol
kunstvezels en hout voor de textiel-
en triplexfabrieken moeten uit het
buitenland komen. Triplex, vervaar
digd uit hout uit Indonesië, Malei
sië en de Philippijnen, gaat voorna
melijk naar de Verenigde Staten.
In het algemeen streeft Zuid-Korea
er naar de investeringen uit Europa
aan te moedigen Dit blijkt verre
van eenvoudig, niet alleen vanwege
de Japanse concurrentie, maar ook
omdat Korea traditioneel meer de
blik op Amerkia heeft gericht en
niet altijd volledig begrip voor Eu
ropese verhoudingen lijkt te hebben
Klimaat
Sinds de jongste parlementsverkie
zingen van 25 mei j.l. waarbij de
regeringspartij haar tweederd'
meerderheid verloor, is het politieke
klimaat in Zuid-Korea aanzienlijk
verbeterd. De oppositie heeft thans
de zekerheid dat de aanhangers van
de regering niet door elke door hun
gewenste grondwetswijziging er doo-
kunnen drukken.
President Park die in 1961 door eei
militaire staatsgreep aan de macht
kwam. heeft zich op 27 april 197]
dankzij een grondwetswijziging,voor
een derde ambtstermijn van vier
jaar laten herkiezen. Deze verkie
zingen zijn. zowel volgens in Seoe
gestationeerde diplomaten als waar
nemers van ..Uncurk" de VN
commissie voor unificatie en rehabi
litatie van Korea betrekkeli;
eerlijk verlopen Er zijn gevallen
an beïnvloeding en omkoping ge
weest gratis transport en drank
voor boeren om op de kandidaten
an de regeringspartij te stemmen,
pressie van burgemeesters en di
stricts hoofden maar niet in die
mate dat de uitslag sterk is beïn
vloed. De groepen waarnemers van
„Uncurk" in Seoel en de tweed
stad, Pu San, en in elk van de acht
provincies, hebben zich vrij doo.
het land kunnen bewegen, en reeds
door de verkiezingen met kandida
ten en kiezers gesproken.
Buitenlandse diplomaten is teven
de politieke belangstelling en het
inzicht van de bevolking, vooral var
de vrouwen opgevallen, die een dui
delijk beeld hebben van waar het
om gaat en van de opstelling van i ligheidskwesties. de oppositie op de
de politieke partijen. De regerings- steeds toenemende kloof tussen de deling van de industrie boven
partij legt sterk de nadruk op vei- steden en het platteland, de bevoor- landbouw
EXCLUSIEVE VRIJETIJBSKI EDIXG
TEGEN BETAALBARE PRIJZEN
HAARLEMMERSTRAAT 149 - TELEFOON 21075 - LEIDEN
Grote kollektie Corduroy en jeans Spijkerbroeken voorradig.
President Park
(Van onze correspondent.)
WASHINGTON Dr. Henry
Kissinger, president Nixons advi
seur voor buitenlandse politiek,
heeft onthuld dat hij gedurende
iet NTelopen weekeinde, ter voor-
bernid:van president Nixons be
zoek "-n de Sow jet-Unie, geheime
besprekingen heeft gevoerd in Mos
kou met de Russische partijleider
Leonid Brezjnew en de minister
van Buitenlandse Z n Andrei
Gromiko Kissinger weigerde in t«
gaan op de details van deze ge
sprekken. maar noemde ze „open
hartig en nuttig".
In Washington wordt aangeno
men dat Kissingers bezoek noodza
kelijk werd nadat Moskou, naar
aanleiding van de Amerikaanse
bombardementen op Noord-Viet-
nam. besloot om president Nixons
aanstaande bezoek aan de Sowjet-
IJnie te „degraderen" tot status
van een gewoon topgesprek, in
plaats van een officieel staatbe-
zoek. Kissinger zei echter dat er in
zijn gesprekken met de Russen
geen ogenblik sprake van was ge
weest dat het bezoek niet door
zou gaan
Een tweede aanleiding voor zijn
onverwachte bezoek wordt gezocht
in de wens van de Amerikaanse re
gering om tot een verstandhouding
te komen over de hervatte bombar
dementen. voordat deze tot. grote
diplomatieke incidenten zouden
kunnen leiden. Tijdens de aanval
len op de Noordvietnamese haven
Haifong werden ook Russische sche
pen beschadigd, maar de reactie
van Moskou bleef beperkt tot een
officieel protest, ingediend bij de
Amerikaanse ambassadeur in Mos
kou Jacob Beam.
President Nixon maakte Kissin
gers geheime reis mogelijk door
zelf gedurende het weekeinde, lan
ger dan gewoonlijk, in het presi
dentiële buitenverblijf Camp Da
vid even buiten Washington te blij
ven. Het Witte Huis bleef geduren
de die dagen zeggen dat dr Kissin
ger 4ich in het gezelschap van de
president bevond. Na Kissingers te
rugkeer, reisde hij naar Camp Da
vid om samen met de president in
een helikopter naar het Witte Huis
te vliegen, waar de niets vermoe
dende verslaggevers hem samen
met Nixon uit het vliegtuig zagen
stappen
(Van onze correspondent)
DJAKARTA ..Het herstel van de Boroboedoer is natuur
lijk, uit historisch oogpunt van het allergrootste belang, daar
twijfelt geen mens meer aan. maar ik ben voorstander van een
zakelijke benadering van dit krawei". Dit zegt de Nederlandse
geoloog prof. dr. Caesar Voute die namens de Unesco als coör
dinator optreedt bij de conservatie van dit negende-eeuwse
boeddhistische bouwwerk.
..We gaan de Boroboedoer bijna he
lemaal afbreken en een betere fun
dering geven: verder zorgen we dat
de steen niet verder wordt aange
tast. Dat zal alles bij elkaar zo'n
zes jaar gaan duren", vertelt prof.
Voute in zijn kantoortje in Djakar
ta. Hij is het toonbeeld van Neder
landse nuchterheid en maakt zich
niet zo veel zorgen dat de benodig
de 3 miljoen gulden er niet zal ko
men.
Door
Peter Schuhmacher
afkondiging van de
ine. en het bezoek van
president aan Peking,
„Het startbedrag van vijf miljoen
gulden is er. Technisch is de zaak
al goedgekeurd. Op het ogenblik
maken mensen van het Nederlandse
bureau Nedeco de bestekken. Begin
volgend, jaar volgt de aanbesteding
en onmiddelliji darop de uitvoe
ring" Hij praat erover alsof het
een oud kerkje is dat even opge
knapt moet worden, maar het gaat
in feite om één van de mooiste
voor het herstel, speciaal wat be- 1
treft de steenconservatie .zullen ge
heel nieuwe methoden worden toe-
gepast waarvoor zeer diepgaand on
derzoek is verricht. De steen zal j
met een bepaald middel worden be
handeld en onzichtbaar voor de be
zoekers worden filters ingebouwd
om het regenwater snel te kunnen
laten weglopen. Die research zal
volgens prof. Voute zeker ook ten
goede komen bij het herstel van an
dere geheel vervallen cultuurmonu
menten. waarvan er in Azië nog zo
veel zijn.
ADVERTENTIE
a\Biet
„Wat Indonesë zelf betreft wil ik
graag w-ijzne op de vele bijkomende
voordelen, waardoor we. naar mijn
mening, eigenlijk van een gewoon
ontwikkelingsproject kunnen spre
ken". Prof. Voute wijst allereerst op
de economische kant van de zaak:
„In één van de armste streken van
Java wordt aan 600 mensen gedu
rende zes jaar werk gegeve. Het
toerisme naar deze treek wordt be
vorderd. In 1980 worden hier naar
schatting enige honderdduizenden
toeristen uit binnen- en buitenland
verwacht".
De Boroboedoer ligt ruim een uur
rijden van de stad Djogja. Wil men
die grote stroom toeristen kunnen
verwerken dan zal er een geheel
nieuw vliegveld bij Djogja moeten
komen, want het huidige kan niet
worden uitgebreid. Djogja ligt mooi
op de internationale toeristische
route Djakarta-Djogjkarta-Bali.
Archeologisch park
Voorzichtig vraag ik prof. Voute of
dat betekent dat in de onmiddellij
ke omgeving van de herstelde Boro
boedoer cola-tentjes, amusements
centra en hotels zullen verrijzen
„Zeer zeker niet. want de hele om
geving inclusief de nabijgelegen
tempel Mendoet. wordt beschermd
gebied. We maken er een archeolo
gisch park van. waarvan er in de
toekomst meer zullen komen. Dit
alles past in het kader van de uit
breiding van de nationale Indonesi
sche oudheidkundige dienst en het
mentenzorg. waarbij op den duur
duur zo'n 500 tot 600 mensen per
manent werk kunnen vinden".
Aan het hoofd van die dienst staat
op het ogenblik dr. R. Soekmono.
die ook projectleider is van het
werk aan de Boroboedoer. Verder
neemt prof Voute in dit verband
factoren als kennisoverdracht en
mentaliteitsverandering als uiterst
waardevolle „bijkomstigheden".
De berichten over het verval van de
Boroboedoer, dateren al van vorige
eeuw. toen het Bataviaans genoot
schap alarm sloeg. De regering
dacht toen in de verste verte niet
aan restauratie, integendeel, toen
koning Chulalongkorn van Siam in
1896 een bezoek aan Nederlands
Oost-Indië bracht werden hem acht
wagens vol van de mooiste reliëfs
van de Boroboedor ten geschenke
gegeven. In 1907 was het de Neder
landse geoloog Van Erp die geheel
op eigen houtje besloot om geld bij
een te krijgen voor het herstel van
de meest urgent verzakkingen Met
veel moeite kreeg hij f 85.000 bij
elkaar. Hij wijdde bijna zijn hele
leven aan de restauratie.
Achtergebleven
Het is vermoedelijk aan Van Erp te
danken dat de Boroboedoer er op
I dit moment niet nog erger aan toe
is. Op de vraag aan prof Voute of
het Nederlandse koloniale bewind
niet kan worden verweten niets aan
de zaak gedaan te hebben, ant
woordt hij bevestigend, maar hij
voegt daar onmiddellijk aan toe dat
er van een serieuze aanpak van
zorg voor historische monumenten
in Nederland evenmin sprake was.
„Wij zijn op dit gebied tot aan de
laatste oorlog ver achter gebleven
bij landen als Frankrijk, Engeland
en Italië".
Het eerste serieuze onderzoek naar
de toestand van de Boroboedoer is
gedaan in 1963 door prof. Voute en
de Franse deskundige Bernard
Groslier. de conservator van de we
reldberoemde Angkor Wat-tempels
in Cambodja Op grond van dat
rapport is men toen tot de overtui
ging gekomen dat restauratie niet
kon worden uitgesteld.
De Indonesische regering vroeg de
Unesco om hulp. Deze organisatie
kan in vergelijking met het totale
bedrag dat voor herstel nodig is
maar erg weinig geld ter beschik
king stellen, maar stelt wel deskun
digen beschikbaar en heeft toege
zegd de Indonesische regering te
zulen helpen bij de campagne om
een Boroboedoerfonds te stichten.
Op het ogenblik ls ruim vijf mil
joen gulden toegezegd. Het Neder
landse Boroboedoer Comité geeft
f 350.000. Daarvan is 80 procent bij
eengebracht door de verkoop van
een speciale postzegel. Prins Bern-
hard is ere-voorzitter van dit comi
té en he eft. volgens prof Voute,
door er zijn naam aan te verbinden
ook in andere landen veel goodwill
voor het project gekweekt.
Uit de Nederlandse pot voor techni
sche hulp aan Indonesië komt nog
een f 550.000. Duitsland geeft twee
miljoen en Japan stelt voor ieder
Jaar dat er aan de Boroboedoer
wordt gewerkt 330.000 gulden be
schikbaar. Bovendien heeft het Ja
panse bedrijfsleven zich tot taak
gesteld ongeveer vijf miljoen gulden
bijeen te brengen.
Prof. Voute vertelt dat Japan zelfs
heeft aangeboden de hele onderne
ming te betalen, maar dit genereuze
aanbod heeft de Indonesische rege
ring afgeslagen omdat ze vindt dat
Japan toch al zo'n grote Invloed
heeft op de economie van het land.
Een aantal andere landen, waaron
der Frankrijk en België, heeft klei
ne bedragen toegezegd De Indone
sische regering moet zelf ongeveer
vijf miljoen gulden bijdragen.
'De Boroboedoer
Om de geldinzameling te stimuleren
is er zojuist een 40 minuten duren
de kleurenfilm over de Boroboedoer
klaar gekomen die gemaakt is door
de Engelse documentaire filmer
Brian Brake. De film heet „Boro-
budur the cosmic Mountain".
Deze boeddhistische tempel, waar
bijna de gehele zevende eeuw zon
tienduizend arbeiders aan gewerkt
hebben, zal als alles meezit bijna
twaalf eeuwen later weer helemaal
in zijn oude glorie zijn hersteld.
Hopelijk zullen meer landen met
oude vervallen monumenten er door
worden aangespoord om ook lets te
gaan doen aan hun historische erf
deel. „Ik vind het bijvoorbeeld ver
heugend". aldus nogmaals prof.
Vouten, „dat er een aanvraag uit
Thailand is binnengekomen om vo
lontaires te mogen sturen naar de
Boroboedoer. want in Thailand is er
ook nog wel zo het een en ander op
te knappen".
Voetbal Het Jeugdelftal van
AJax heeft gisteravond in Tornar
zijn tweede wedstrijd van het in
ternationale Jeugdtoernool ln Portu
gal gewonnen De Amsterdammers,
wonnen met 1—0 van Cagliari en
hebben nu de leiding in het klasse
ment met vier punten.
