eboeid door de revolutie
Is de
weg
naar 't marxisme
I-I
j
Formeer nieuw
Randstadbestuur
Stap eens bij ons binnen
we zijn zo
gemakkelijk
dichtbij
Wertheim, de man die van rechts naar links omboog:
lik mens
roomt
emiddeld
ii uur
-er nacht
Raifteisenbank B Boerenleenbank
flERDAG 15 APRIL 1972
Revolutie: spontane omwenteling, is een modewoord
ivorden. Zonder er bij na te denken, ook geïnspireerd
,r het verhevigd taalgebruik van de reclame, praten we
er een revolutie op het gebied van de wasmiddelen, in
moderne voetbal, in onze levenswijze. We hebben het
Ï7£jirde revolutie die nodig is om ons overleven op moeder
rde mogelijk te maken.
t beoefenaren van de weten
maken zich aan dit verhevigd,
ir tegelijkertijd vervlakkend taal-
nik schuldig. De Amsterdamse
Teilegen begaan met mi-
ilemen praat bijvoorbeeld
de Revolutie na de dood, waar-
hij een visie op de ombuiging
ons maatscna'ppelijk systeem
die niet meer kan zijn dan de
et tot een discussie,
dat licht van verhevigd en dus
afckertijd verzwakkend taalge-
Dtlg
Vijfi
vo<
ftal h
me
en hoeft niet bijgelovig te zyn
In dromen te geloven want dro-
bestaan. In moderne neurologi-
klinieken tonen elektro-encefa-
ven dat onomstotelijk aan
apparaten die de stroomgolven
uze hersenen feilloos registreren
en uitgewezen dat de meeste
s«n bij een normale nachtrust
acht uur ongeveer anderhalf
dromen. Geen anderhalf^ uur
er elkaar maar in verschillende
Meestal verschijnt er om de
ntig minuten een dpoombeeld.
vijfde en laatste droombeeld
voor het ontwaken duurt
het langst.
spectaculair zijn de
ipellende dromen. Zo was er de
lapper John Capman, die in
ilftiede eeuw in het Britse
fham woonde. Hij droomde dat
laar Londen moest gaan en dat
laar op de Londen Bridge een
ndeling zou ontmoeten die hem
wi igrijk nieuws over een grote
elir zou vertellen Hij besloot de
op te volgen en toen hij in
len bij de beroemde brug aan-
ontmoette hij daar een
kramer die hem vertelde dat
S ad gedroomd dat een burger in
fham in zijn achtertuintje een
pot vol goudstukken opgroei
r iman ging ijlings naar huis en
toen hij in zijn achtertuintje
i te graven inderdaad een pot
oudstukken. Een gedeelte van
eld gebruikte hy om er in het
e een kerk voor Petrus en
us te laten bouwen. Een glas tn
raam herinnert nog aan de
idere geschiedenis,
merikaanse president Abraham
Kin droomde dat hij door het
Huis dwaalde en daarbij een
tr binnenging die als rouwkapel
ingericht. Er stonden allemaal
I fende mensen om de kist. Toen
ian hen vroeg wie er dood was
tn ze „de president, hij is ver
ft1.
de Franse acteur Champmeslé
inde over zijn eigen dood. Twee
n voor hij in augustus van het
1701 stierf verschenen in een
m zijn overleden moeder en
hem wenkten. Champ-
er van overtuigd dat hij
ffel spoedig zou sterven en liet
le Notre Dame in Parijs een
lartmis voor zich zelf opdragpn
iet bijwonen van de kerkdienst
k hij nog even met een o>»
Óen en viel toen plotseling
Dacht voordat aartshertog Franz
linand van Oostenrijk in luni
Serajewo werd neergescho-
druo irie bisschor jm-.iv'i j\
de aanslag. Al zyn pogingen
de aartshertog te waarschuwen
en op niets uit zodat hij 's-mor-
ln alle vroegte een mis op-
8 enkele uren voordat de aarts-
•>8 inderdaad werd vermoord,
'en staan om de een of andere
1 Plotseling weer in de belang-
te want kort na elkaar kwa
er twee boekjes over dromen
De pocket „U droomt niet voor
f door Francine Schregel-On-
1 verschenen bij Kru man-.',
eversmaatschappij N. V. en
toen" door Noud van den Ee-
Kemt uitgegeven door uitgeveri»
Bakker N V.
men de droomverklaringen in
°eide boekjes naast elkaar legt
Wijkt al gauw dat het uitleg
van dromen een riskante zaak
lopen de verklaringen van
'Utee svmhnlen nog al ver ui»
Iro zyn soms zelfs volkomen
j elknar in Lege iraak l)m.
>t niet weg dat veel mensen
fewoon wel leuk vinden om us
.dromen te lezen. En als het
Melijk daar alleen om gaat
•s het boekje ..Dromen" van
van den Eerenheemt vooral
de illustraties wel aardig.
bruik is het wel goed om zich be
wust te worden van de wezenlijke
betekenis van woorden als revolutie
en evolutie. Het gaat niet alleen of
juist niet om de gewelddadigheid die
het fenomeen revolutie met zich
meebrengt. Nee, het gaat om de rich
ting, waarin een fundamentele ver
andering van de vormen van maat
schappelijk samenleven zich voltrek
ken.
De Amsterdamse hoogleraar in de
sociologie prof. dr. W. F. Wertheim,
een voor Nederlandse begrippen ta
melijk links heerschap, heeft vorig
jaar een omvangrijke studie gewijd
aan Evolutie en Revolutie, met als
ondertitel: De golfslag der emanci
patie
Wertheim. ruim 25 jaar hoogleraar
in Amsterdam, is helemaal niet zo
links begonnen. Zelfs zei hij vorig jaar
in een interview met Wouter Gort
zak in de Groene: "Toen ik inder
tijd (voor de oorlog) naar Indonesië
ging was ik een uitgesproken rechtse,
liberale figuur". Vooral kamperva
ringen hebben vooi Wertheim het
spoor omgebogen. In het kamp had
Wertheim van huis uit jurist zich
bekwaamd in de sociologie.
Te links
interessante ideeën over de voort
gang van de beschaving heeft ont
wikkeld en Amerikaanse sociologen
die tegelijkertijd gedachten opstelden
die frappant op die van Romein le
ken. In het verloop van zijn werk
toont Wertheim zich ook een uni
verseel geleerde, met een voor deze
tijd van specialisme benijdenswaar
dige actieradius.
Hij behandelt aspecten en typen
als het gaat om revolutie, geeft voor
beelden en bespreekt zyns inziens
verkeerde theorieën en voorstellin
gen.
Model
Vervolgens bespreekt hij diepgaand
de revoluties die zich voordoen in de
derde wereld en ontvouwt een mo
del voor een eigen onderzoekplan
om het fennomeen Revolutie beter te
kunnen onderscheiden en mogelijker
wijs te voorspellen. En passant geeft
hij een zo helder mogelijk beeld van
China tijdens de culturele revolutie,
een fascinerend hoofidstuk in een
bijna reportage-achtige stijl geschre
ven, maar met de terughoudendheid
die een man van de wetenschap moet
kenmerken.
Opvallend is verder een schets van
de Russische en Chinese-opvattingen
over revolutie. Wertheim voltooid
zijn boek met een filosofisch raam,
dat na al het voorafgaande prak-
tisoh overbodig is.
Wertheims Evolutie en revolutie is
een boek geworden dat tussen de
vele specialistische deelstudies een
verademing vormt om te lezen. Het
is de neerslag van een hoeveelheid
kennis die door een buitengewoon
Drs. P. C. W
Prof. W. F. Wertheim
Na zijn Aziatische ervaringen was
hij na '45 in elk geval te links om in
Leiden een leerstoel te bezetten. Zijn
radikale opvattingen over de Indo
nesische vrijheidsstrijd verhinderden
dat Het werd dus Amsterdam waar
Wertheim nu als docent Nietwesterse
sociologie met zo'n kleine duizend
studenten te maken heeft. In de loop
van de jaren heeft hy zich ook als
niet wetenschappelijk publicist - la- M0n'^rrevÖlu«ë'
ten kennen als een kritisch maa^ Soekamo ell de I(jnen ta 1945
bewonderend toeschouwer van revo- serjeuze zaa^ was I passen naar voren die onze maat-
lutionaire verschijnselen, zoals de j schappij zou doormaken, samen te
ontwikkelingen in China na de In dit boel van ruim 530 paginavatten in het begrip evolutie,
machtsovername door de commu- beoogt Wertheim een sociologische Wertheim plaatst daarbij zeer uit-
nisten in 1949 theorie te ontwikkelen' waarin de I voerige kritische kanttekeningen Hij
Wertheim is van kinds af aan ge- 1 verschijnselen evolutie en revolutie I citeert met veel instemming zyn
confronteerd met het verschijnsel een volledige erkenning krijgen Hij vriend en geestverwant Jan Romein,
revolutie. Als kind leefde hy in Sint geeft een uitputtend overzicht van die vanuit de geschiedenis een reeks
Na burgemeester W. Thomassen
van Rotterdam en burgemeester mr.
P. van Dijke van Gouda heeft ook
oud-minister drs. P. C. W. M. Bo-
gaers zich uitgesproken voor één
bestuurlijke paraplu voor de Rand
stad Holland. Bogaers is na de val
van het kabinet-Cals, waarin hij
begaafd man in een mensenleven is;minister van Volkshuisvesting en
vergaard. Ruimtelijke Ordening was, vijf Jaar
Dat. Wertheim dit ..levens- j geleden voorzitter geworden van het
werk" heeft geschreven, is iets waar- door zes gemeenten opgerichte ge-
I Petersburg (nu Leningrad) waar hij
revolutie van 1917 meemaakte Die
—waring plus zijn studies maakten
hem in 1945 rijp voor de gedachte het vooruitgangsgeloof van de
gentiende eeuw, van de ideeen
1945 een j de geleidelijke omwentelingen
voor mensen die geïnteresseerd zijn
ln de hier behandelde fenomenen,
hem dankbaar moeten zijn.
J.R.S
W F. Wertheim-Evolutie en re
volutie De golfslag der eman
cipatie Kritiese Bibliotheek Van
Gennep f22,50
Pamflet over
sterilisatie
Is de Politieke Partij Radikalen
(PPR), in 1968 ontstaan na uit
treding uit.de KVP van een groep
christen-radikalen, op weg naar
het marxisme? De vraag is ac
tueel nu deze partij zich in het
afgelopen weekeinde in Bunnik
voor het eerst ir haar geschiede
nis diepgaand heeft beziggehou
den met haar ideologie.
Dat geschiedde aan de hand van
een brochure van de nieuwe PPR-
voorzitter Dolf Coppes, ex-priester
en Sjaloom-aktivist. di» ook enige
naam heeft gemaakt met bittere
politieke commentaren voor de
VARA-microfoon. "Nu is het meest
radikale nog niet goed genoeg" heet
de brochure.
Het woord „marxisme" komt er niet
in voor, maar bijvoorbeeld wél deze
passage: „In de derde wereld is de
sociaal-economische wanorde over
duidelijk. Er wordt geproduceerd en
gekonsumeerd door een kleine min
derheid van de bevolking, waarbij
de winsten voor het overgrote deel
afvloeien naar landen van het rijke
deel van de wereld. De wan
orde wordt veroorzaakt doordat er in
het sociaal-economische leven een
kracht zijn gang kan gaan, die af
hankelijkheid, onderdrukking en ar
moede veroorzaakt. Na korte of lan
gere analyse blijkt altijd weer het
systeem van de vrile orderneming.
winstprincipe, de particuliere
eigendom van de grond die oorzaak
te zijn: zeker is dat het geval waar
binnen dat systeem grote, interna
tionale concentraties bestaan.
Vrije wereld
In de zogenaamde vrije wereld is er
eèn tegenmacht gevormd door vak
bonden en sociale 1 etgeving Maar
die tast de zelfstandigheid van de
geldbezitter niet aan. Grond grond
stoffen, produktL middelen blijven
zijn bezit. De politie van de werk
nemers blijft een ondergeschikte
Zijn werk blijft een kostenfaktor in
het maken van winst voor de eige
naars van de produktiemiddelen De
verworven inspraak handelt slechts
over arbeidsomstandigheden en
loon".
Tijdens het congres verdedigde
Coppes de volgende stelling: „Het
huidige sociaal-economische systeem
kent privé bezit van d •iroduktie-
middelen. Dus privé-bezit van
grond, grondstoffen en industrieën
Dat bezit betekent een brok mach!
in het economisch leven, maar ook
in politiek opzie t vormt het een
macht van belang. Me macht, zoals
die nu is. daar moeten we vanaf
Niet door er van buitenal aan te
sleutelen, maar door die macht van
binnenuit samen te beheersen: de-
mocraties bezit van produktiemldde
len
Het PPR- eerste Kamerlid dr. Mi
chel van Huiten viel zijn voorzitter
aan over het gebruik van de term
„democratisch bezit". Hij vond hem
onduidelijk. Wat bedoelde Coppes
daar nu mee? Socialisatie soms?
Coppes hield aan zijn term vast.
Hij bedoelde gewoon dat we met z'n
allen de produktiemiddelen moeten
bezitten en dat daar op een demo
cratische manier mee moet worden
omgesprongen.
Nietszeggend
Het congres deed alsof het deze
vaagheden doorgrondde, maar gast
spreker prof. dr. H. J. van Zuthem,
socioloog van de VU in Amsterdam,
en lid van de A.R P toonde met
feilloze precisie dat zulke algemene
termen nietszeggend zijn in concre
te situaties. Van Zuthem sprak over
het akzo-drama in Breda Als reac
tie op een ontwerp-motie, waarin
kortweg gezegd, de schuld in de
schoenen van het kapitaal werd ge
schoven, stelde hij voor de 1700
werknemers aan wie ontslag binnen
een jaar is aangezegd, een telegram
te sturen met deze tekst: „Eigen
schuld, lekker".
Nou. dat was me een provocatie die
een siddering van verontwaardiging
door de PPR-gelederen joeg. Van
Zuthem bleef als voorstander van
arbeiders-zelfbestuur, rustig beargu
menteren, dat die arbeiders in Bre
da er elke dag zelf bij zijn geweest
bij de installatie van peperdure ma
chines en bij het opvoeren van de
productie van kunstvezels. Noch zij,
noch hun vakbonden hebben zich
om iets anders bekommerd, dan om
hun eigen inkomen en hun eigen
werkgelegenheid Zij hebben geen
enkele poging gedaan om de overin-
vestering die hun nu de nek breekt
tegen te houden Laat staan dat zij
zich zorgen hebben gemaakt om de
derde wereld, waar ook kunstvezels
gemaakt worden.
In de maag
De vraag die Van Zuthem opwierp
was: willen de arbeiders de produk
tiemiddelen eigenlijk wel bezitten?
Het PPR-congres zat er wat mee in
de maag. Enerzijds liet het zich
toch wel overtuigen door Van Zu
them. maar anderzijds vond zij het
te gek dat nu eens keihard tegen
die zeventienhonderd van Breda te
zeggen.
Het toeval wil, dat de aanhang van
de PPR Juist in Breda relatief
groot is en dat de NKV-afdeling
daar ook nauwe relaties onderhoudt
met de voormalige K VP-spünter
Misschien is in Bunnik voor het
laatst gebleken, dat de PPR aan
vankelijk is opgezet om de katholie
ke arbeiders te mobiliseren voor een
progressieve politiek.
Als de partij, zoals de bedoelings is.
inderdaad diepgaande gesprekken
west Gooiland
Deze week heeft Bogaers in een
breedvoerig betoog voor de
kamer van Koophandel Hil
versum zwaar geschut in stelling
gebracht. Dit is zijn voorstel: hef
de provinciale besturen van Noord
en Zuid-Holland en Utrecht op en
formeer een nieuw Randstad-be
stuur. En dat moet, vindt Bogaers.
op vrij korte termijn gebeuren. An
ders kan niet worden bereikt waar
regering en parlement het al enige
jaren over eens zijn
bescherming van het „groene
hart" van Holland;
het dienstbaar maken van Zui
delijk Flevoland aan de ruimtenood
van de noordvleugel van de Rand
stad;
<J het behoud van bufferzones en
aanleg van recreatie-elementen van
formaat;
stimulering van het openbaar ver
voer.
Hoewel hier overeenstemming over
bestaat, worden deze doelstelingen
onvoldoende verwezenlijkt. Bogaers
wees bijvoorbeeld op de verstedelij-
UTRECHT (ANP) De Protes
tantse Stichting ter Bevordering van
Verantwoorde Gezinsvorming heeft
een pamflet uitgegeven over sterili
satie. In de publikatie wordt steri
lisatie bij mannen en vrouwen zon
der meer positief beoordeeld als een
bijzonder doeltreffende methode, die
vla een eenvoudige ingreep alle an
dere middelen en methodes overbo
dig maakt. De oehandeling moet
echter als onherstelbaar worden be
schouwd. hetgeen betekent dat de king die in de Randstad driemaal zo
mogelijkheid van sterilisatie goed snel gaat als in Nederland als ge
wordt doordacht. Iheel: het ..groene hart" is aan het
De stichting constateert dat over verstenen en als er nu niet wordt centraliseerd en andere taken moe
sterilisatie de nodige misverstanden 1 ingegrepen hoeft het niet meer. j ten binnen het gewest worden gede-
aangaat met de PSP en mogelijk bestaan. Zo wordt de ingreep nog ai Bogaers herinnerde eraan, dat mi- i centraliseerd.
zelfs opgaat in die partij, waar de verward met castratie In d° nister Drees heeft geconstateerd.1 In de Randstand Holland is daar-
hang naar het marxisme manifest brochure worden de belanzrijkste as- dat een aantal grondgedachten van enboven een derde bestuurslaag on-
is, lijkt de rol van de PPR in het pecten van sterilisatie behandeld: de tweede nota ruimtelijke ordening der de rijksoverheid nodig om de
progressieve blok met PvdA en D'66 achtergronden, besluitvorming, in- (in 1966 mede door Bogaers opge- taken die gewestelijk niet kunnen
helemaal uitgespeeld. j greep. kosten en verwijsadressen steld) niet zijn uitgewerkt. Deze week worden uitgevoerd aan te pakken.
ADVERTENTIE
beweerde de vroegere minister!
zij zullen 00 nooit worden uitge
werkt. als men de Randstad als ge
heel geen eigen bestuur geeft.
Bogaers' opmerkingen over een
„Randstad-autoriteit" «een term die
hij leende van de Goudse burge
meester Van Dijke) waren geplaatst
in een rede over gewestvorming. De
voorzitter van het gewest Gooiland
stelde zich op het in de Tweede
Kamer door PvdA en ARP vertolkte
standpunt, dat de gewesten door de
rijksoverheid moet worden opgelegd.
Hij kritiseerde de procedure die
thans loopt: de geografische inde
ling van gewesten wordt in eerste
instantie ovegelaten aan de provin
ciale besturen. Bogaers vreesde dat
als gevolg van deze methode de
provinciale grenzen bepalend zullen
worden. Hij meende, dat de ver
plaatsingscriteria doorslaggevend
moeten zijn: het woon-werk-ver-
keer- en onderwijsrelatles, en recrea-
tiepatronen, de koopgewoonten.
De gewestvorming gaat zo moei
zaam, dacht. Bogaers omdat er
angst heerst voor de consequentie»
en omdat er onvoldoende inzicht
bestaat in de bestuurlijke proble
men die ermee samenhangen. Naar
zijn mening gaat het tegelijkertijd
om schaalvergroting en -verkleining.
De schaalvergroting is nodig om het
lokale bestuur te versterken ten be
hoeve van een aantal de gemeente-
grezen overschrijdende lokale be
stuurstaken. De schaalverkleining i»
nodig om tegemoet te komen aan
de behoefte aan een nauwer contact
burger-overheid.
Anders gezegd: sommige taken
moeten zo gewestniveau worden gede-
Want waarom zoeken naar wat u vlakbij kunt vinden?
U stapt eenvoudig even bij een Raifteisenbank of
Boerenleenbank binnen. Er zijn 3000 vestigingen.
Dus overal gemakkelijk dicht bij u in de buurt.
Om te kiezen uit wel 8 verschillende spaarvormen, met
elk een aantrekkelijke rente. Zodat u kunt sparen
op de manier die het beste bij uw bedoelingen en
mogelijkheden past. Een deskundige adviseur helpt u
graag bepalen welke spaarvorm juist voor u het'
meest geschikt is. Bij de Raifteisenbank en
Boerenleenbank, de bank waar de helft van alle
Nederlanders si bij spaart
U kunt zoveel méér doen
met onze bank
de bank voor iedereen
3000 vestigingen
