ZWAAR HERSENWERK
VAN BENT LARSEN
Oude kunst
en antiek
EuropaAntillen en
een Franse lawine
r
Kom er ACHT-er
I
w 1
I B
1
4
10 11
1
.1'
i i
V i 4
A 4 Aa
Itllli
vpf V-
1
In
Cazemier
velt
Kuyken
Klassiek disconieuws
EXTRA
PAGINA 21
en ester Bent Larsen heeft een zeer belangwekkend
iond jCht doen zien, dat in het Duits verscheen onder de
4ait titel „Ich spiele auf Sieg". Behalve een serie nog
iden jiceerde foto's, bezit het werk een groot aantal in-
analyses van de Deen. Na een korte levensbeschij-
,arsen ook partijen op die hij als zestienjarige „aan-
[d geboren op 4 maart
d (Noordwest-Jutland
leeftijd leerde hij het
yan een schoolvriend,
er speelde schaak, maar
it het schaakspel onge-
beoefende, geen partij
(Ferd hij kampioen van
i in 1955, 1956, 1963 en
van Denemarken,
lelsot iit een eigen stijl. Hij
>nda leningszetten, die een
ïeester niet gaarne zou
ireekt behalve Frans,
eis tamelijk goed Rus-
inder goed Nederlands!
I van Larsen volgt hier
mde partij met een bij-
vj iterdam '64
adg ionale-toernooi
David Bronstein
Bent Larsen
oingsindisch)
pl f6 2. c2c4 g7—g6
iM? 4 e2e4 d7—d6
Lelg5 c7c5.
Pgl-f3 h7-h6
nen in 't algemeen de
tting in deze stelling,
ra nog de mening is
theoretici. Waarheen
Men speelde dik-
R|£-
wijls 9. Lh4, maar na 9 g5
10. Lg3 ed5: 11. cd5; Ph5 staat zwart
bevredigend". (Larsen)
9. Lg5f4?! edxd5 10. e4xd5
„Tegen 10. cd5: kan zwart het
scherpe antwoord 10 b5spe
len. Dit is ook mogelijk wanneer de
witte raadsheer op e3 staat. Portisch
won een prachtige partij met zwart
van Donner te Lugano 1968. Nu be
stond mijn probleem in het uitvinden
van de stelling waarin de meeste
Ld2 spelen i.p.v. Lf4. Wat is er aan
de hand met de loper op f4! Ik vond
het antwoord zeer snel". (Larsen).
10 Tf8e8!
„Ik weet niet of 9. Lf4 een huis-
vlijtvariant of een plotseling idee op
het bord was. maar mijn zet kostte
Bronstein 19 minuten bedenktijd.
Voor de 11e zet 13 minuten en 17
minuten voor de 12e zet. Is er iets
niet in orde? Wanneer wit zou ro
keren, speelt zwart Pe4 en wint een
tempo na Pe4:. Te4:. omdat Lf4 in
staat". (Larsen).
11. Pf3d2 Pf6h5
Riskant is nu 12. Le3 wegens 12
Te3: 13. fe3: Dh4- enz. 12. Lf4—g3
Lc8g4?!
Weer een typische Larsen-zet. Met
12 Pg3: 13. hg3 Pd7 kon hij
een klein voordeel handhaven. Hij
zoekt echter naar een positie waarin
hij zijn tactische bekwaamheden kan
uitbuiten.
13. 0—0 Ph5xg3 14. h2xg3 Lg4xe2
„Gedurende 15 minuten wijdde ik
aandacht aan de voortzettingen
14 Lc3: 15. Lg4: Lg7 en 15
Ld2: 16. Dd2: Dg5 enz. Het remise
gevaar is echter groot. De tekstzet
bewijst dat ik besloten had op winst
te spelen". (Larsen).
15. Pc3xe2 Lg7xb2?!
Opnieuw zeer riskant. De meeste
commentatoren vonden Pd7 beter.
We zullen spoedig zien wie gelijk
heeft.
16. Tal—bl Lb2g7.
Hier vroeg Bronstein aan Larsen
of hij op winst speelde. De Deen
antwoordde gedecideerd „Yes"!
De Russische grootmeesters bedie
nen zich meestal van de Duitse taal.
Buiten de Sowjet-Unie geven ze de
voorkeur aan het Engels.
Om te onthouden!
17. Tblxb7 Pb8d7 18. Pe2—f4?!
Na 24 minuten gespeeld. Op 18. Tb3
wilde Larsen 18 Da5! spelen!
18 Pd7b6?!
De uitroeptekens en vraagtekens
zijn van Larsen uit het boven geci
teerde boek. De witte toren op b7 is
nu in gevaar, vanwege de dreiging
Dc8.
19. Tfl—el! Lg7c3 20. Pd2—e4!
Lc3xel?! 21. Pf4e6
(Zie diagram)
Bronstein stond bekend voor zijn
spitsvondigheid in moeilijke stellin
gen. Larsen schreef o.m. bij deze
partij
„Dit was de meest geanalyseerde
partij van het gehele toernooi. Mijn
zege, de eerste op de vijf Russen in
dit evenement., was een grote sensa
tie!"
21 Lelxf2 ,-
Larsen geeft een aantal mooie
t M
O
i
IEGELS, die vele post-
elk jaar rond dezelf-
verschijnen, vormen
jor de groeiende Eu-
op communicatie-ge-
irlandse Europazegels
van 5 mei tot en met
rna zoveel langer
td strekt op alle
Dstkantoren verkrijg-
Va
voor dit jaar werd
Paavo Huovinen uit
telt een symbolische
van een bezielde en
raationale samenwer-
isseling van infor-
chten via post, tele-
worden twee
ïlfeven: 30 cent (licht-
,45 cent loran-
De prijs per serie
kwartjes.
^aat is 22x33 mm, de
mm, het papier is
Q zonder watermerk,
erkt met vellen van
zegels, de zegels van
nen ook op rollen. De
voor de zegels van
).000 vellen en 4.000
'I fr 500 zegels, van de
ikti 9
45 cents-zegels worden 30.000 vellen
gedrukt.
De zegels worden in rasterdiepdruk
gedrukt door Joh. Enschedé en zo
nen, de geldigheidstermijn voor de
frankering is onbepaald.
Feest, zang en dans kenmerken al
eeuwenlang de folklore van de Ne
derlandse Antillen. Niet weg te den
ken is daarbij het unieke geluid
van de uit stalen olievaten vervaar
digde instrumenten van de steel-
band bij het carnaval, evenmin de
ritmische tonen van „cachu"
i hoorn I. tambü (trom) en agan
nederland
45c
europa cept
«slaginstrument) bij seü, het feeste
lijk binnenhalen van de maisoogst.
De tambü wordt ook veel gebruikt
bij „bai'i tambü." dansfeesten die
tegen de jaarwisseling worden geor
ganiseerd. Aan deze muziek worden
drie bijzondere postzegels gewijd,
welke zijn ontworpen door E. N
Ayubi uit Willemstad (Curacao). De
toeslag van de zegels, die van 16
mei tot. en met 15 augustus ver
krijgbaar zullen zijn, is bestemd
voor instellingen werkzaam op het
gebied van de sociale en culturele
zorg. De zegels verschijnen in drie
waarden: 15 en 5 cent isteelband
20 en 10 cent (seü> en 30 en 15
cent (tambü). De uitvoering is in
blauw, geel rood, groen en zwart.
De prijs per serie in Nederlandse
munt is f 1,90. Het beeldformaat
van de zegels is 37,5x27,5 mm. de
zegels meten 40.5x30.4 mm., de tan
ding is 13:13'.-. De zegels worden
gedrukt in vellen van vijftig stuks
door Joh. Enschedé en zonen, zon
der watermerk. De zegels zijn voor
frankering geldig tot en met 31 de
cember 1973.
De Franse posterijen hebben voor
de maanden april tot en met juli
een lawine van achttien bijzondere
zegels aangekondigd. Als eerste wer
den op 10 april in omloop gebracht:
een door Jacques Gauthier ontwor
pen en gegraveerde zegel van fr
0.45 in het kader van de „Wereld
Hart Maand 1972". De zegel toont
de emblemen van V.N.. de WHO.
het esculaapteken, een hart en een
hartstimulator. Dan nog een zegel
van fr 3.50. waarop Jean Pheulpin
de gotische kathedraal van St. Jus
tus in Narbonne heeft afgebeeld.
Met de bouw op de ruïnes van
een Constantijnse basiliek, een la-
tijnse kerk uit de 5e eeuw en een
Karolingische kathedraal werd in
1272 begonnen naar het voorbeeld
van de kathedralen van Clermont en
Limoges, die worden toegeschreven
aan de bouwmeester Jean De-
schamps. PI ETTER TAFFIJN
wat mee geknoopt!
Iheidsstomp vangen
i men zal „Ja" ant-
ln de mand, O, na
moeder en Coba be-
ergens in de we-
tig en mooi
sigaar
maar tot de wijs-
*8en we het vroeger
kien van een zwart
'aten zien en er na-
wijzen
H*r?
*ehter ons
verlanglijstjes
k dat land gemaakt
?n8stig in de keuken
10. in de toekomst een boom?
12. kleurrijke munt
17. u ziet hem vaak in het verkeer
19. Rotterdamse touwfabriek
22. een .trechter van een meter lang
23. 't is koud op het dak.
Oplossingen dienen voor woensdag
a s. te 9 uur, v.m. in het bezit te
zijn van de redactie. Witte Singel 1
te Leiden. Onder de goede oplossin
gen stellen wij een eerste prijs van
f 10,- een tweede van f. 7.50 en twee
van f 5,- beschikbaar waarnaar al
leen abonnees kunnen meedingen.
Kom er achter
suan UBUI poisjd g
sjpin UBUI uoMUBjquuaM 'L
UBBdsiaoj 9
SW99J tlBlU UBA afiod '5
pfiOA UBA 1JBB1S f
looq do s^uji Sbja r
S3JUU jojüo.i uba Sooqofto Z
UOOJOLUIUBJ0 I
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
V 0 0 SBA B
o|p|k|e
RE 5TANT
E E LBS T U C
L AMP 1 ON
4T|A|A R E
|l a a r|m1n
ABnHHL E D
G E.D E G E N|E
ABE is
Bk o RFj
WÊMt
FFE NEN
AjpEBvB
M E'E R VAL
i Be Hül
eÉEHBO
L A N E E T
EHMBnBR
A|Z|A|N
r o etM
IaBRBG
eBABRBR
L AMA1M 0
R E
RsfliB°
lBb e l g
De eerste prys van f 10.- werd toe
gekend aan de heer A. C. Beuken-
holdt, Zyde 184 te Boskoop, de tweede
prijs van f 7.50 aan de heer F. Dub-
belaar. Prinsenstraat 39 te Leiden. De
twee prijzen van f 5.. gingen naar de
heer P. A. van Hal, Stuwstraat 12 te
Leiden en naar mevr. C. v. d. Zande-
Hoogen'dorp, Zeeweg 153 te Katwijk.
De prijzen worden de winnaars toe
gezonden.
varianten die wü. vanwege de plaats
ruimte, niet kunnen weergeven. De
fraaiste is 22. Khl? Lg3:! 23. Pd8:
Te4en wint.
22. Kglxf2 f7xe6 23 Ddl—g4 Te8—
f8 24. Kf2gl Tf8—f6 25. Dg4—h3?
In tijdnood een misrekening Maar
wat dan? Op 25. de6: geeft Larsen
25 Pc4:ü aan. Goed schijnt 25.
Dh4 te zijn, maar volgens de auteur
kan zwart ook daarna winnen. Hier
ligt een prachtig terrein braak voor
analyses, aangeboden aan de lezers
van onze rubriek!
25. Dd8—f8! 26. Pe4—g5
Bronstein vecht onverdroten voort.
Het slot luidde:
26. Tfl+ 27. Kh 2 Tf5 28. Pe6'
Til5 29. Dh5: gh5: 30. Pf8: Tf8: en
wit gaf het op.
Een museumstuk!
BISHOP.
Het persoonlijk damkampioenschap
van Zwitserland is een strijd, die de
laatste jaren volkomen beheerst
wordt door Cazemier en Kuyken.
Hoewel vooral Kuyken meestal erg
strijdlustig achter het bord verschijnt
wordt het kampioenschap vaak be
slist door een zwak moment van één
van de titelkandidaten tegen één der
lager geklasseerden.
In het óp hét ogenblik aan de gang
zijnde toernooi was de overwinning
van -.Gazemier op---Kuyken dan ook
opzienbarend.
De partij had het volgende ver
loop:
Wit: J. Cazemier. Zwart: A. Kuy-
1. 32-28, 19-23 2. 28x19, 14x23: 3.
37-32, 10-14; 4. 41-37, 14-19: 5. 46-41.
5-10: 6. 33-28 een vreemd aandoende
zet. Moderner is 35-30 zoals ik in een
reeds eerder verschenen rubriek heb
vermeld. Echter na 17-21; 31-27, 21-
26; 36-31, 10-14; 41-36 heeft wit weer
een goed ontwikkelde lange vleugel
daar op b.v. 12-17 kan volgen: 28-22,
17x28 en 27-21! 6 17-22; 7. 28x17,
11x22; zwart kiest voor flankspel. 8.
39-33, 12-17; 9 31-26 geef mij maar
de verdediging moet wit hebben ge
dacht. 9. 6-11; 10. 34-30, 8-12;
op 20-25 volgt' 36-31. 25x34; 40x29,
23x40; 26-21, 16x36; 37-31, 36x27 en
32x5! 11. 30-25, 10-14; 12. 44-39, 22-
28;13. 33x22, 18x27; 14. 32x21, 16x27;
neemt nu resoluut de aanval. 15. 37-
32. 11-16; 16. 32x21. 16x27; 17. 41-37.
Z-8; kennelijk gespééld om de aanval
op schijf 27 na 37-32 te stoppen door
17-21 met voordelige zwarte stand.
Wit kan nu echter gunstig vervolgen
met 37-31! waarna op 17-22 of op
7-11, 31x22, 17x28 de zwarte stelling
aan meer gevaren wordt blootgelegd.
18. 35-30< 12-18!; dreigt 17-21. 18-
22 terwijl op 37-32 volgt 20-24! 19. 37-
31. 7-11: 20, 31x22. 18x27; 21. 40-35,
13-18: 22. 42-37, 17-22; 23. 48-42, 9-13;
24. 50-44, 4-9. 25. 37-31, 11-7 zwart
treedt krachtig op en belemmert nu
wit het spelen aan de lange vleugel
daar 42-37 verhinderd is door 17-21
en 47-41 positioneel helemaal niet
verantwoord is door 23-28! met op
b.v. 42-37, 18-23! 26. 38-33, 20-24; 27.
44-40, zie diagram.
1 2 3 4 5
o a m
m m
o o Q
q a
Q. Q
m
Dé zwartë stelling is duidelijk supe
rieur en een normaal vervolg zou
kunnen zijn 8-12; 42-38. 23-28!; 47-41.
I-7! 41-37. 18-23 en wit staat ge
kraakt Op 8-12 Ijjkt echter 39-34!
gelijk spel te geven. Enige varianten:
a 23-28; 43-38!; 28x39; 34x43, 3-8;
38-33! 1-6; 43-38, 6-11: 42-37, 11-16;
37-32 uit;
b. 23-29, 34x23; 19x37, 30x8; 37-41,
8-2: 41-46, 40-34 gelijk:
c. 14-20; 25x14, 9x20: 43-38. 3-8; 47-
41, 1-6: 41-37. 6-11 (op 23-28 volgt
steeds 34-49. 33-29 en 30-25x1) 37-32.
II-16; 32x21, 16x27; 42-37 en nu de
resource waaroor zwart in de dia
gramstand had moeten vervolgen met
8-12; 24-29, 33x24, 20x-29 met op 37-
32, 15-20; 32x21, 19-24! enz.
Vanuit de diagramstand ging het
verder: 27. 14-20; 28 25x14 9x20;
29. 30-25, 8-12: 30 25x14, 19x10; 31.
40-34 23-28 32 42-38, 1-7: 33 49-44
een vreemde beslissing na 47-42, 7-11
(om 42-37-32 te verhinderen) is 49-44
alsnog sterker. 33. 13-19; 34.
47-42, 3-9!; 35. 33-29 (op nu 42-37
volgt 19-23 en 37-32 is verboden we
gens 28x37. 31x42, 27-32, 38x27, 22x31.
36x27 en 23-29!» 24x33 36. 38x29,
18-23; 37. 29x18, 12x23; 38 44-40 zie
diagram (II).
In deze voor zwart zeer gunstige
stand begaat de zwartspeler een grote
onnauwkeurigheid door te vervolgen
met 38. 15-20? Zeer listig be
slist'wit hu de partij in zijn voor
deel door 39. 43-38! dreigt 39-33 ter
wijl op 19- of 20-24 35-30, 24x33, 38x
18 en 31x2 volgt. Zwart dacht zich
te redden, door 28-32 waarna volgde:
40 34-30!. 32x25; 41. 35-30, 25x34;
42 40x18, 22x13; 43. 31x2 en na enkele
zetten was het uit.
C. VARKEVISSER
Anderhalf tot twee miljoen gulden
op zijn minst is de getaxeerde
waarde van de 107 stuks oude kunst
en antiek, die op 20 april in het
Haagse Gemeentemuseum zonder
opeenten of BTW geveild zullen
worden. Sinds een mensenleeftijd
heeft een kunstveiling van dit ni
veau in Nederland niet meer
plaatsgevonden. Eentiende van de
opbrengst zal gelijkelijk worden ver
deeld onder de Vereniging Rem
brandt. het Prins Bernhard fonds
en de Vereeniging van Haagsche
Museumvrienden. Op deze wijze
viert de Vereeniging van Handela
ren in oude Kunst in Nederland
haar zestigjarig bestaan.
Deze uitzonderlijke veiling zal te
vens voorbeeldig zijn wat betrouw
baarheid aangaat. Volledig wordt
namelijk gegarandeerd dat de voor
werpen beantwoorden aan de om
schrijving in de catalogus, waarin
ieder stuk is afgebeeld.
De opbrengst van de catalogus
(kostprijs ƒ20, verkoopprijs ƒ10»
gaat volledig naar de drie genoem
de culturele instellingen, evenals de
entreeprijs voor de kijkdagen in het
museum <tot en met 19 april.
en het geld voor gereserveerde
plaatsen (.ƒ10). Als een voorwerp de
gestelde prijslimiet niet haalt en
dus onverkocht blijft, komt toch
een percentage van die liemiet aan
het goede doel.
Ongeveer 800 personen zullen tij
dens de veiling een zitplaats in de
expositievleugel van het museum
kunnen krijgen. Nu al zijn 164
plaatsen gereserveerd en 277 catalo
gussen verkocht. Er zijn 20-000 uit
nodigingen verzonden, ook naar het
buitenland dat al veel belangstelling
heeft getoond.
De numismaat J. Schulman zal als
veilingmeester de tijd nemen, bij
verscheidene voorwerpen een korte
kunsthistorische toelichting te ge
ven. De veiling zal omstreeks twee
uren duren. Blijkens de taxatieprij
zen in de catalogus zijn de prijsui-
tersten 600 voor een prent van
Dusart en f 120.000 voor een rivier
gezicht van S. Ruysdael. Tijdens de
kijkdagen zal men koopopdrachten
kunnen verstrekken. De veiling zal
per televisie worden uitgezonden,
maar er is geen mogelijkheid om
tijdens de veiling van buiten de
zaal meer te bieden.
Omdat u alweer zo lang op een
plaatsbespreking heeft moeten wach
ten vandaag een heleboel zwarte
schijven onder de loep.
Beethoven: Scottish and Irish
Songs (MMS SMS 2725, f 12,50)
Uitgevoerd door de Accademia
Monteverdiana onder Denis Stevens.
Een interessant repertoire, Jammer
dus dat de geluidskwaliteit niet best
is, evenmin als de interpretatie.
Stevens kan zich beter beperken tot
de Renaissance en Barok.
Donemus Audio-Visual Series 7071/4
Rudolf Esohers Quintette a fiati,
door het Danzi Kwintet uitstekend
vertolkt; Leon Orthèls 5 Etudes-Ca
prices voor piano, door Polo de
Haas, die zich af en toe niet houdt
aan de tempo voorschriften; het
Strijkkwartet nr. 2 van Carel
Brons, door het Gaudeamus Strijk
kwartet nogal tam en niet al te
zuiver gespeeld; en Will Eisma*s
World within World voor hobo.
violo, alt en cello, uitgevoerd door
het Nederlands Hobo-kwartet. Re-
per torisch is de plaat belangwek
kend voor de liefhebbers van he
dendaagse Nederlandse muziek. De
life-opnamen zijn uitstekend, de
persing laat de eerste vijf minuten
van beide kanten te wensen over.
Inlichtingen en bestellingen: Done
mus. Jacob Obrechtstraat 51 Am
sterdam.
Froberger: Muziek voor het klave
cimbel (Harmonia Mundi 6577014,
f 15).
Gustav Leonhardt speelt de Suites
I, XV en XX, de Toccata's III, X
en XII, de Fantasia II en de La
mentation op de dood van Ferdi
nand III. Het rubato-spel van
Leonhardt staat op het ogenblik
midden ln de discussie. Over de au
thenticiteit van dit speltype wil ik
nu niet oordelen, wel wil ik stellen,
dat bij Leonhardt de academicus de
musicus overheerst, althans op deze
plaat. De opname heef' een over
maat aan echo, de persing is goed.
Andrei Korsakov: Prix Ysaye, Prix
Violon 1971 (Melodia 562241, f 15)
Bovenstaande prijzen zijn aan de
violist Andrei Korsakov toegekend
bij het Concours Reine Elisabeth
1971. Onder moeilijke omstandighe
den werd enkele dagen na het con
cours deze plaatopname gemaakt.
Korsakov speelt, begeleid door Eli
sabeth Gulnzbourg. Schumanns
Fantasie op. 131 <bew, Kreisler),
SJostakowitsj'4 preludes op 34 (bew.
Ziganof), Ysaye's 2e Poème, en
Vieuxtemps' Ballade et Polonaise op.
38. In de stijl van de twee laatsten
is de violist aanmerkelijk beter
thuis dan in die van de eersten,
maar zijn spel blijft wat nietszeg
gend, wat steriel. De opname ge
tuigt van haastwerk, de persing ls
goed.
Jean-Pierre Rampal interprète Tis-
né et Arma (Erato STU 70480,
f24.50)
De beroemde fluitist speelt hier het
fluitconcert van Antoine Tisné en
het Divertimento uit het Concert
voor fluit, strijkorkest en piano van
Paul Arma. Tisné en Arma zijn he
dendaagse Franse componisten en
vertegenwoordigen het neo-classicis«
me. Tisné is de meest modern aan
doende van de twee. Arma's muziek
ligt gemakkelijk in het gehoor,
maar verveelt erg gauw Rampal
speelt als altijd perfect en geïnspi
reerd, hetgeen we niet kunnen zeg
gen van het Kamerorkest van de
ORTF onder André Girard. Persing
en opname zijn goed.
Der junge Mendelssohn (Philips
6500099, f24.50)
I Musici spelen van de 13-Jarige
Mendelssohn de 11e symfonie voor
strijkers en het vioolconcert in d,
met als solist Roberto Michelucci.
Het zijn intelligent geschreven wer
ken in een Mozart iaanse stijl, met
hier en daar gewaagde escapades
van de Jonge Felix. De vertolking ts
pittig en genuanceerd, de solisten
partij had echter wat briljanter ge
kund. Opname en persing zijn zee
goed.
R. G. HAR*
