Voetbaltrainer in branding
TWEE VAN DE ZES WERKLOZEN
Jaap van der Leek kar
me nog meer vertellen
Met ZFC
BOB JANSE
SECRETARIS-GENERAAL JAAP VAN DER LECK:
„Zo kan het niet langer
99
naar de
3de klas
sa
EXTRA
ZATERDAG 15 Al
En zo
leuk
is Jin
vak
met
altijd
Het aanbod van trainers met
een A-diploma heeft al lang de
vraag vele malen overtroffen.
Per 1 januari van dit jaar wa
ren er 95 A-licenties ingeschre
ven. Het betaalde voetbal, de ar
beidsmarkt van de A-oeflenmees-
ters, telt 39 clubs. Negen vereni
gingen hebben een buitenlander
in dienst: Hughes (Go Ahead
E), Linder (PSV), Happel
(Feyenoorö), Kovac-s (Ajax), Je-
zek (FC Den Haag), Schwartz
(Sparta), Talbot (Eindhoven),
Gesell (FC VVV) en Zalai (PEC
Zwolle). Hughes en Linder door
liepen de A-cursus in Nederland.
Het rekensommetje: van de 95
A-trainers werken er 63 beneden
hun stand. Dat is circa 66 pet.
Ook onder de lager gediplomeer
de oefenmeesters moeten er ve
len met minder genoegen nemen
De cijfers: 295 B'ers voor 133
mogelijkheden. Maar daarvan
profiteren slechts zestig trainers
met een B-bevoegdheid. Dat im
pliceert dat 235 B-licentiehou
ders onder hun niveau trainen.
Of wel een overschot van 80 pet.
Dat gaat zo door in de C-sector
(541 diploma's, 597 clubs, 240
trainers op hun plaats, 285 te
laag of wel 53 pot) en in de B-
groep (3231 diploma's, 1908 zoe
ken, 373 beschikbare plaatsen,
waarvan 259 voor trainers met
een B-licentie).
Kortom, een alarmerende situa
tie, die ingrijpen gebiedt. Op
deze pagina, onder redactie van
Rob Vente en Lex Muller, een
schets van de ernst, die diep is
geworteld in het toch al onzeke
re bestaan van de trainer (het
eerste offer bij te slechte resul
taten)
ROTTERDAM Bob Janse, 51
jaar en vanaf zijn twintigste in
het trainersvak, grinnikte sma
lend: „Oh ja, de oplossingen die
Jaap van der Leek voor het pro
bleem van het trainersoverschot
geeft, zijn prachtig. Dat wel.
Maar, we leven in Nederland, hè.
En hier heb je in de top van het
betaalde voetbal, bij de clubs, nog
altijd te maken met mensen die
het veel beter denken te weten
dan de echte vakman.
Zolang dat zo is, blijf je toch ei
genlijk maar wat aanklungelen. Er
zijn nog steeds bestuursleden die
het liefst een trainer, een manager,
een coach of een directeur sportief
zien, die keurig in hun privé-straat-
je passen; die bereid zijn om braaf
in het gareel van het almachtige
bestuur te lopen. En daardoor is
het absurde mogelijk, dat ineens
mannen bij een club een functie
krijgen, die altijd hun boterham op
een kantoorkruk verdiend hebben,
in de verzekeringen werkten of
soep-in-blik produceerden.
Zo'n man kan dan tot directeur
sportief of iets dergelijks gebombar
deerd worden, waardoor er iemand
die zijn hele leven in het voetbal
heeft gezeten - een wat ouder
geworden trainer bijvoorbeeld - bui
tenspel worden gezet".
„En voor de trainer stellen ze dan
soms een heel jonge knaap aan. Oh
ja, wel eentje met een keurige diplo
ma op zak. Een jongen met een -en
dit meen ik werkelijk honderd pro
cent oprecht- een prachtige oplei
ding. Maar een jongen zonder prak
tijkervaring, die dan maar meteen
meedogenloos voor de leeuwen
Bob Janse
buitenlandse trainers vaak
lachertjes
wordt gegooid. Kijk, zoiets zou toch
niet mogen gebeuren. Een Cios-Jon-
gen zou in het begin onder een ge
routineerde trainer moeten komen,
die hem leidt, helpt
Zoals bijvoorbeeld met Leo Steeg-
man is gebeurt, die eerst onder
Kessler en Schwartz w-erkte en nu
bij Sparta op eigen benen komt te
staan".
Doodzonde 1
„Sommige clubs vinden het boven
dien doodzonde van elke cent die
aan een vakbekwame jeugdtrainer
wordt gespendeerd. Iemand die ten
slotte voor de opvolgers van een
Jaap van der Leek
Twintig A-trainers zijn in
dienst van een amateurclub.
Eén van hen, Simon Kistema-
ker (31), daalde met ZFC af
J naar de derde klas B (West I).
Na de sanering hield de opge-
ruimde club zich keurig aan het
contract, dat nog een jaar
1 voortduurde. Ondertussen ver-
ij lengde Kistemaker zijn liaison
ï-j met ZFC voor nog eens drie
i seizofencn. „Als full-timetrainer.
ZFC blijkt er het geld voor te
hebben. Hoewel het achttien
spelers kwijtraakte, staat het
•j bovenaan. Het wil zo snel moge-
1 lijk hogerop naar de eerste
'J klas. Nee, ik dacht niet, dat
j het terugverlangt naar het be-
1 taalde voetbal. Het trekt nu
3 meer toeschouwers dan ooit".
TILBURG Het bedenkelijke perspectief: over vijf jaar moet
82 procent van de dan bevoegde A-trainers zich „verlagen" tot
een amateurclub. Toch is ook deze massa specifiek opgeleid
voor coaching in het betaalde voetbal. Die overbodige 82 pro
cent verzadigt op haar beurt de markt voor de B-oefenmeesters,
die hooguit terecht kunnen in de derde klas. Nu al zijn beide
cursussen welvaartsduur. Hoeveel bedraagt over vijf jaar het
in talloze gevallen weggegooide geld? Deze „negatieve" toe
komstanalyse is één van de statistieken, opgesteld door Jaap
van der Leek (60), secretaris-generaal van de WON (Vereni
ging van Voetbal Oefenmeesters in Nederland). Als geen ander
kent hij deze materie. Liefst 34 jaar was hij als trainer ver
bonden aan ettelijke clubs, zoals DOS, SC Enschede, Feyenoord,
DWS en Willem II.
Van die 34 jaar besteedde hij er
vijf aan het Nederlands elftal. Er
tussendoor, vanaf '46 tot '65, gaf
hij vorm aan het cursuswerk. De
huidige opzet van de trainers
scholing dateert van '62. Twee
jaar later feliciteerde Van der
Leek In Michels, Brand en Coer-
ver zijn eerste afgestudeerde
leerlingen. De lichting daarop
passeerdenvan de vijftien exa-
minanten, opnieuw maar drie
(Rijvers, Knobel, Van der Hart
de eisen.
Jaap van der Leek bracht daarmee
in Nederland de eerste generatie
A-trainers uit eigen kweek. Voor
dien trokken de welgestelde clubs
uitsluitend buitenlanders aan. Van
der Leek: „Hun komst was toender-
tijd noodzakelijk voor onze ontwik
keling. Onze mensen waren nog
niet van dergelijke kwaliteit, dat zij
het alleen konden doen". Maar de
Nederlander heeft zich ook in dit
verband opgewerkt tot een trainer
van allure. Van der Leek over de
hedendaagse verhoudingen: „Er zijn
nog clubjes, die denken dat alles uit
het buitenland goed is. Wij zijn er
al achter, dat de roep om buiten
landers is achterhaald. Maar wij
zijn verder dan de bestuurders."
De bedenkingen tegen de buitenlan
ders worden ingegeven door de ha
chelijke situatie. Nederland „produ
ceert" veel te veel A-trainers. Mo
menteel leren er veertien gegadig
den voor het grote diploma. Maar
er is al een overschot van 66,5%.
Zwak
Van der Leek: „Zo kan het niet
langer. De selectie is te zwak. Het
uitgangspunt is steeds verkeerd ge
weest. Nog steeds redeneren ze: we
maken een vent klaar voor het be
taalde voetbal en dan zoekt die het
verder zelf maar uit. Het WON wil
uitgaan van een behoeftepeiling.
Maak de normen strenger, dan leidt
dat meteen tot kwaliteitsverho
ging"
Al jaren pleit Van der Leek voor
sanering van het systeem. Maar pas
sinds kort kan hij de kritiek funde
ren met onwrikbare cijfers. „De
trainersopleiding is al tijden een
brandpunt. Vorig jaar mei hebben
wij een overlegorgaan gekregen met
de KNVB. We hebben de KNVB in
een dwangpositie gebracht door het
feitenmateriaal." Die lang op ver
moedens berustte, maar in '71 lukte
het de WON eindelijk inlichtingen
over het aantal licenties bij de
KNVB los te peuteren. „Laat het
bondsbestuur zich nu maar eens
over onze problematiek uitspreken.
We hebben een brief geschreven
naar het sectiebestuur. Als de men
sen zich in de zaak verdiepen, moe
ten ze wel de conclusie trekken, dat
het hopeloos fout gaat."
Enkele van de voorgestelde maatre
gelen: een fijnere zeef hanteren bij
de cursussen; goede A-trainers be
trekken bij het Jeugdplan Neder
land, dat het nu nog met veel
part-timers goedkoop houdt; een
aanvullende studie voor het beroep
van manager waardoor wat oudere
A-trainers kansen behouden in het
betaalde voetbal; een betere be
scherming van het beroep. Buiten
Nederland bemachtigt een vreemde
trainer nauwelijks een werkvergun
ning.
Ouderwets
Van der Leek dringt niet aan op
een invoerstop van buitenlanders,
hoewel hij de toevoer als ouderwets
bestempelt. „We hebben nogal ge
reageerd tegen de komst van
Thompson bij Haarlem en van Veg
bij DFC. Het ging niet tegen de
personen. Maar voor beide posities
had gemakkelijk uit de Nederlandse
voorraad geput kunnen worden.
Toen waren wij de boosdoeners, la
ter hebben wij gelijk gekregen.
Haarlem en DFC zijn nu wel gene
zen van hun voorkeur voor buiten
landers. Het geval Ajax lag anders.
Michels liet in juli weten weg te
gaan. Toen zat elke goede Neder
landse trainer vast. Moet je dan
zeggen, dat Kovacs niet mag ko
men? We zijn zeker niet tegen
kwaliteit uit het buitenland. Maar
wie garandeert dat?".
De WON stoeit met de gedachten
buitenlanders tegen Nederlanders
uit te wisselen, ook al om de werk
loosheid onder de A-trainers terug
te dringen. Van der Leek: „We
moeten eisen dat het land, waar die
man vandaan komt, één van onze
trainers neemt. Dus: Kovacs, goed -
maar dan iemand van ons naar
Roemenië.
De tijd is er goed voor. We
hebben, dankzij de good-will van
Ajax en Feijenoord, ons zelf meer
dan waargemaakt."
Het tweerichtingsverkeer past in
het kader de Nederlandse A-trainer
in eigen land meer bescherming te
bieden. Nog steeds laat de KNVB
bijna iedereen maar binnen. Van
der Leek: „Er zijn zovele voorbeel
den van hoe onzakelijk, amateuris
tisch met ons vak wordt omge
sprongen. Misschien wel het beste
Zes trainers met een A-licentie zijn
werkloos. Twee voorbeelden:
EVERT MUR (43) 2 jaar Hee
renveen, 2 jaar Veendam, 3 jaar
Elinkwijk moest naar het oordeel
van de kantonrechter breken met
AGOVV, toen deze gesaneerde club
in de amateurs opging. Had nog een
contract voor 1 seizoen. Doet sinds
dien niets. Kreeg een voorschot uit
een saneringspot en beurt via de
W.W.
„Ik ben bezig geweest met onder
meer FC Twente. Maar het is te
genwoordig niet zo eenvoudig iets
in het betaalde voetbal te vinden.
Als het me nu of in de zomer niet
lukt, wacht ik weer een jaar. Ik
moet wel, want mijn vak is voet
baltrainer. Ik heb altijd wel be
hoorlijke resultaten geboekt, dacht
ik. Dus blijf ik hopen, dat er iets
geschikts opduikt".
Mur greep de vrije tijd aan om zijn
talen op te halen. Liep allerlei wed
strijden af, van Ajax en Feyenoord
tot en met de B-elftallen en de za
terdagcompetitie. „Over het spel op
de Nederlandse velden ben ik beter
ingeschoten dan ooit. Dat is een
groot winstpunt". Omdat hij zich
zelf zodoende klaarstoomde als een
eventuele kandidaat-manager, te
zijner tijd bij de nationale beroeps
clubs wellicht wél een gangbaar be
roep. „Ik overweeg in Engeland een
applicatie-cursus voor manager te
volgen. Het bezwaar is alleen, dat
de Engelse problematiek totaal ver
schilt aan die van de Nederlandse.
Trouwens de functie van manager
moet zich hier nog vormen in de
praktijk. Voorlopig zijn de moge
lijkheden in die richting gering".
Wegg esaneerd
BEN TAP (56) 6 Jaar ADO, 4
jaar Juliana/Rapid-combinatie, 6
jaar AGOW, 3 Jaar Tubantia Hen
gelo, 5 jaar FC Den Bosch - is een
geüjk geval als Evert Mur. Ook zijn
laatste c'ub, RCH, werd opgezogen
in de sanering. Een kantonrechter
annuleerde vervolgens de verbinte
nis, die nog voor een Jaar vast
stond.
Tap leeft evenzeer van de steun.
Solliciteert onmiddellijk, als er zich
een vacature bij een profclub aan
dient. Verzucht ook, dat er nauwe
lijks kansen optreden. Bemerkte tot
zijn teleurstelling, dat clubs als
PSV, FC Twente, Helmond Sport en
Sparta inmiddels alweer zijn voor
zien. „Toch blijf ik optimistisch. Ik
doe dit werk al 26 jaar en ik was
nog geen dag zonder werk. Nee, nu
eigenlijk ook niet, want normaal
gesproken was ik nog onder dak bij
RCH. Als je nou nagaat, dat RCH
zijn schuld had teruggebracht tot
45.000 gulden, maar Willem II, dat
met zeven ton in het krijt staat,
hoeft niet uit het betaalde voetbal".
Rinus Michels
Afgestudeerd bij Jaap van der
Leek
voorbeeld is de cursus voor de 22
voetbalprofs. Die is gestart onder
het mom van sociale bewogenheid.
Dan hebben ze een vak, als ze met
voetballen uitscheiden. Maar ééntje,
Piet Keizer, doet er niets by. Alle
andern hebben al een nevenpositie
opgebouwd. Daarbij schuilen er on
der de topspelers mensen, die ge
zakt zijn voor de D-cursus. Toch is
over hen geen informatie ingewon
nen bij de leiders van die cursus.
Er zijn er ook een paar bij, die
blijvend zijn afgekeurd voor het be
taalde voetbal; Groot en Kruiver,
om er twee te noemen. Hen werd
alleen maar gevraagd een gezond
heidsverklaring van de dokter te
overhandigen."
Onzorgvuldig
Van der Leek zou nog langer kun
nen uitweiden over de onzorgvuldige
benadering van het metier. Jaren is
er in wezen maar wat aangerom
meld. Op het moment dreigt het
ook alweer mis te gaan met de
functie van manager. Van der
Leek: „In Engeland, waar het voet
bal veel zakelijker is georganiseerd
en niet zoals hier op de toer van
oude jongens onder elkaar, omvat
een manager alles. Het administra
tieve gedeelte berust bij een secre
taris in vaste dienst." In Nederland
stellen clubs een directeur-sportief
aan of een manager, die zich voor
het merendeel met de economische
huishouding moet bemoeien. Dat
zijn dan weer geen baantjes voor
de al grijzende A-trainers, die al
leen getuigschriften hebben voor
een Job op technisch vlak.
De tendens naar administratieve
managers strookt wellicht niet met
de denkbeelden van de WON, die
bij een dergelijke ontwikkeling hui
vert voor de werkgelegenheid van
de oudere generaties. Van der Leek:
„Straks is men op z'n vijftigste uit-
getraind. Dan kan men onmogelijk
zelf nog meehollen. We behoeven
geen leeftijdslimiet in te stellen. De
prestatie moet de doorslag geven.
Het is toch daverende onzin wat
zich bij de scheidsrechters afspeelt.
Van Ravens is, 47 of niet. één van
de fitste mensen. Maar dat schijnt
niet te tellen." Aldus Van der Leek
over weer een anekdote uit KNVB's
rariteitenkabinet.
Cruijffie en een Coentje
gen. Maar Ja, bij zo'n t
nen ze niet onmiddellijk;
ment zien, dus wordt i
verwaarloosd. Volkomen t
te natuurlijk. Maar zolang
maal nog gebeurt, houd;
het gevaar dat goede fe
het arbeidsbureau moetet
pen, omdat ze niet aa;
kunnen".
Wanneer is volgens Bob
trainer te oud voor zijn we
Hij, nu een tikje nijdig
ook weer zoiets typische S
Hier vinden ze een traine
enveertig, wat zeg ik?
soms al oud. Maar dai
eens in het buitenland]
Italië en Spanje bijvoort
begint een trainer
veertig zich pas werkellj
ontplooien. Op die leeftijj
eigenlijk pas de kans voot
werk".
Trainers in het buitenlai
landse trainers hier. Wal
Janse ervan?
De man die eens
Excelsior op sleeptouw i
één ruk van de tweede i
de eredivisie stuwde:
buitenlandse trainers in
Het zijn soms pure lachs
vroeger, veel vroeger, da
paar buitenlandse traine:
stekend werk. Domweg,
toen nog wat van hem 1
ren. Al moet ik er onmid
toevoegentoen kwamt
grappenmakers hierheen
trainen, modem trainen,
moer afwisten. Toen had
sturen die het prachtig
er een Engelsman gech
worden, die het eerste eli
de training de tribunes
liet draven Trouwens di
Hagan schijnt bij BenËf
ogenblik nog precies
doen. Over nieuwe me:
sproken. Maar om op he:
punt terug te komen, m
de-dag, is het belachellj
persé een trainer van
zen te halen. Omdat we
kende trainers rijk
meer een grandioze vakke
ten. Maar neem
Waarom haalden
en liggen ze nu in feil
knieën om hem
Waarom? Omdat hij zo
is? Nou, ik kan zijn resul
eens zó daverend vindei E.
Ajax. Michels vertrekt en
ten ze met alle geweld
laar inschakelen
landse trainer te kunnen
En dan komt Kovacs, i
maanden later druft te
Cruijff onder hem betefcu
voetballen. Hoe haalt df
in zijn hoofd om zoiets
Het is gewoon een belefnl
het adres van Michels'
„En weet je wat het
ver: het droevige, bij e
Kovacs en Jezek is? Z<
ervaring op -Ja, want zó
leren van ons en wij niet
gaan terug naar hun eig
brengen de opgedane
over op voetballers,
bij de wereldkampi
misschien moeten spelen
Nederlandse voetbal vind
gens zéér gevaarlijk dat
beuren. Ja heus, ik mei
vacs en Jezek moet Je
diplomaten zien in I
dienst. Al zijn het nog
wai
Hoe denkt Janse daan
buitenlandse trainers
vele jaren werkzaam zijn!
Het onmiddellijke antwo
dat is een volkomen
Een Happel, een Delloff,'
hes, en een Fadrhonc
zie ik helemaal niet n
tenlanders. Die zijn hier
zo ontzettend lang. En
voor het Nederlandse vo
gen het omhoog, doordi'
knappe trainers zijn. Na
gen blijven. Maar waard
voorbeeld vorig seizoen
Ludwig Veg uit Denemai
halen, is voor mij een
raadsel. Nou, ze hebben
ten. Veg is weer v
met de brokken. Ja, datl
Doodzo
Janse: „Natuurlijk is he!
voetbal doodzonde dat
bij Barcelona zit en
naar Duitsland is afgerels
kan ik die Jongens
geven. Omdat trainer-
verrekt onzeker bestaan
weinig toekomst zit.
waarin Je weinig zeker
het op latere leeftijd o
hebben. Maar in het
verdienen de werkelijk
nen zó veel, dat ze ziet
aardig veilig kunnen
toekomst. Neem Geori
mijn oude vriend, die
nu niet meer zo mag. o®
iets geflikt heeft. Georg
het ogenblik bij Anderlef
per Jaar netto heeft e«
Mercedes tot zijn besci
woont in een riante bunj
je zo'n man ongelijk dat
verliet? Natuurlijk niet
Anderlecht kan hij spare»
werken".
