Kritische opmerkingen over
uiteenlopende onderwerpen
Prof. B. Siertsema antwoordt op
Spelevaren in Gods vrije natuur
Lezers schrijven
Apartheid als systeem
van regels en wetten
DOOR C. J. ROTTEVEEL
hoe
heet uw baby?
Afrikanen zijn geen
toevallig achterop
geraakte Europeanen
DONDERDAG 30 MAART 1973
PAGINA 3»
f Ditmaal wat knipsels uit diver
se bladen over uiteenlopende on
derwerpen.
Over de nieuwe spelling: schreef
"Jantje Landman" uit Rotterdam
in het "Alg. Dagblad" dit ingezon
den stukje: "Ik ben hartstikke blei
datteme un niewe spelling kreige,
dan kenne ze tenminste nied meer
sien daddik un iekuu fan 36 hep.
wand dan sgreife ze allemaal zo
als ik".
Een stelling bij het proef
schrift van mevrouw E. Borst-
Eilers (Amsterdam, GU) over
abortus: "Een vrouw die zo weinig
"baas in eigen buik" is dat zy te
gen haar wil zwanger wordt, dient
niet het alleenbeslissingsrecht over
het afbreken van die zwangerschap
op te eisen".
Over hoge salarissen schreef dr.
W. F. Bon uit Ankeveen in de "Te
legraaf": „In alle bladen verscheen
in grote opmaak de conclusie van
een rapport van „Eurosurvey".
waaruit zou blijken dat de Neder
landse top-functionarissen het
hoogste salaris van geheel Europa
in de wacht slepen. Zo verdient 'n
algemeen directeur van een middel
grote industrie tussen de f 100.000
en f 160.000 p*r jaar. Dit is on
juist Door d<? absurd hoge pro
gressiviteit van de inkomstenbelas
ting verdient fco'n topman slechts
ongeveer de h*lft van dat bedrag,
de rett slokt de Staat gretig op.
De nHn werkt dus voor f 50.000 of
iets meer, en dit heeft tot resul
taat, dat het werkelijk genoten sa
laris '"an deze lieden tot de ldagste
ln Europa behdbrt".
Ov«r de schooltoets (voorheen
toelatingsexamen van leerlin
gen Jlgere school naar verder on
derwijs: door openbaarmaking van
het onderdeel spelling door "kriti
sche leraren" is de schooltoets dit
jaar op dit punt zinloos geworden)
noteerde de zesde klas van de
Prinses Marijke school in Bussum
in "Het Parool": "De kritische le
raren! Nullenkrijgen ze op
hun rapport. Kritiek mogen ze na
tuurlijk hebben. Dat hébben wij
ook wel eens. Kritiek is goed. Maar
met die schooltoets gaan ze te ver.
Dat is dwingen in plaats van kri
tiek leveren. Iedereen moet nu
maar zo doen als zij willen. Wij
hebben wel eens les gehad over
wat democratie is. Wat moeten wdj
daar nu allemaal wel van denken?
De meeste stemmen tellen toch? Nu
wordt door de schuld van dat klei
ne groepje leraren de spellingtoets
Zweden) schreef Henk de Koster,
aan de Telegraaf over het schan
daal van de Nederlandse drugs:
"Sinds enkele jaren worden door
Nederlandse narcotica-handelaars
drugs naar Zweden gesmokkeld, 't
Hoofd van de Zweedse politie, tien
Zweedse senatoren en een Zweed
se minister hebben bij de ambassa
deur van Nederland in Stockholm
en bij de Nederlandse minister van
Justitie erop aangedrongen een ein
de aan de praktijken van deze nar-
coticasmokkelaars te maken, hen te
vervolgen en gevangen te zetten.
Het antwoord liet niet lang op zich
wachten: "Volgens de Nederlandse
wet zijn de bedoelde preparaten
geen narcotica". Dus gaan de han-
niet meegerekend. Een groep van
ons wordt nu het haasje want de
kinderen zijn juist goed in de spel
ling. Die nieuwe spelling is er toch
nog niet? Laten daarom die kriti
sche mannen nu eerst maar eens
kritiek op zichzelf hebben. Laten ze
zich met hun eigen zaken bemoeien
en Vaten ze eerst nog eens leren,
wat democratie is".
Een stelling bij het proefschrift
van G. van Dam, Utrecht, over de
z.g. gelijkheid van alle mensen:
"De stelling van (prof.) De Froe:
"Ik dacht dat in principe alle men
sen alles kunnen. Het valt alleen de
één gemakkelijker dan de ander.
Het hangt ook van de oefening af",
is misschien Juist indien ervan
wordt uitgegaan dat de mens on
sterfelijk is".
Uit Svedala (bij Malmö in Zuid-
delaars vrijuit. Het doet de Neder
landse regering niets dat 1. tien
tallen Zweedse jongeren ieder jaar
door deze narcotica de dood vinden:
2. de preparaten w^aar het om gaat
in de meeste Europese landen ver
boden zijn, omdat ze daar tot de
narcotica gerekend worden. Hoe
zou Nederland het vinden, als Zwe
den gevaarlijke zaken in Nederland
importeerde? Men zou er schande
over roepen. Maar in Nederland,
kan men wél rijk worden door de
dode Jongeren in Zweden! Het ant
woord van de Nederlandse regering
is in Zweden als een beledi
ging ontvangen en doet Nederland
veel schade. Hier in zuid-Zweden
wonen ongeveer 3000 Hollanders en
die schamen zich de ogen uit het
hoofd om de slappe houding van de
Nederlandse regering".
"Nieuw Wereld Nieuws", het blad
van Morele Herbewapening schrift
over de ziekte van het nihilisme die
in de westerse wereld rondwaart,
om. het volgende: Piet Reckman,
schrijver van het boek "Sociale Ak-
tie" ziet als doel onze maatschappij
kapot te maken. Wie niet actief
meewerkt aan deontwrichting van
ons stelsel, is medeplichtig aan de
uitbuiting bij de gratie waarvan
het westen welvarend is Hy
gelooft dat op het puin van
het oude stelsel vanzelf een
nieuw en beter stelsel zal ontstaan.
Het is de stokoude anarchistische
droom die onwerkelijk is omdat hij
voorbijgaat aan het feit, dat de wor
tel van alle maatschappelijke euve
len de mens is, zijn aard". Het
blad citeert vervolgens prof. dr.
Viktor E. Frankl, die thans Sig-
mund Freuds leerstoel in Wenen
bezet: "Ieder tijdperk kent zijn
eigen collectieve neuroseHet
existentiële vacuum (d.w.z. het zin
loos bestaan), dat is de massaneu
rose van deze tijd. Het kan worden
omschreven als een individuele en
persoonlijke vorm van nihilisme.
Want nihilisme kan worden gedefi
nieerd als de veronderstelling dat
het leven geen zin heeft". Tot zo
ver prof. Frankl. Het blad vervolgt:
"De vlucht in drugs, de vlucht
in seks zonder verantwoordelijk
heid, het koortsachtige "aktionis-
me" om alles kapot te maken, met
ontluisterende woorden of des
noods met bommen dit alles zijn
uitingen van nihilisme, van de
massaneurose van onze tijd. Ook
onze regeerders worden meege
sleept in deze neurose. Zij durven
zich niet meer te laten kennen als
subjectieve wezens en hullen zich
in rookgordijnen van onmetelijke
redelijkheid. Ook de neiging om
letterlijk alles ter discussie te stel
len (waarbij anti-standpunten, die
geen morele moed vereisen, het
meestal winnen van pro—standpun
ten) is een uiting van het neuro
tisch geloof in het "niets" da/t deze
tijd kenmerkt".
Kennelijk als antwoord op de kri
tiek op de "kapitalistische onderne
ming" bepleit de Rotterdamse
hoogleraar in het arbeidsrecht pro
fessor mr. N. E. H. van Esveld in
het Sociaal Maandblad Arbeid een
proefneming ."waarbij vakbonden,
sociologen en serieuze critici van
de westerse onderneming bedrij
ven opzetten naar eigen inzicht, ka
pitaal aantrekken op eigen voor
waarden, medewerkers aanste"?
op basis van zeggenschap van on
deraf en waarbij ze jegens de maa -
schappij en de werknemers een
openheid betrachten die bij mon
digheid en verantwoordelijkheid
past. Dit experiment, dat enkele
tientallen Jaren zou moeten duren,
zou in aanmerking komen voor een
aanvangssubsidie van de ministeries
van Sociale Zaken, van Economi
sche Zaken en van Maatschappelijk
Werk. Kritiek op de onderneming
die niet uitmondt in een dergelijke
poging tot zelfdoen bij medezeggen
schap, blijft ongeloofwaardig, al-
dius prof. Van Esveld. Het is over
het algemeen wel juist, dat de
meeste ondernemers in hun bedrij
ven geen sociale experimenten aan
durven, maar het Jaarlijks verdie
nen van de lonen en de sociale
premies, een redelijke kapitaals
vergoeding en daar bovenop nog
eens een loonkostenstijging van 10
tot 12 procent is voor de meesten
al experiment genoeg. Men kan
Prof. van Esveld.
van ondernemers moeilijk experi
menten verwachten als er gegron
de twijfel bestaat over de prakti
sche waarde. Een deel van de maat
schappijkritiek is een mode, die
wordt gevoed door de huidige wel
vaart, die geld en vrije tijd binnen
veler bereik brengt. "Men wil wel
vaart, maar deinst terug voor de of
fers aan vrijheid, ontplooiing, mi
lieu enz". Prof. Van Esveld is ver
der van mening, dat de kritische so
ciologen geen of onvoldoende Juri
dische en economische kennis heb
ben. Daar komt bij, dat de aspira
ties van de bevolking zich meer
voegen naar wat economen al lang
beweerden dan naar wat maat
schappijhervormers en arbeids
rechtbeoefenaren hoopten.
Plaatsing van ingezonden stukken behoeft geen redactionele instemming
te betekenen. De redactie behoudt zich het recht voor, brieven te bekorten
of eventueel terug te zenden.
Graag wil ik reageren op het in
gezonden stuk van mijn collega
Voorhoeve, "Spelevaren in Gods
Vrye Natuur" (Leidsch Dagblad,
23 maart '72).
't Harde werken van kinderen in
Kameroen en elders "om geld te
verdienen voor schriften, boeken
en potloden", 't „gevecht tegen de
slaap" op school, 't werken van
vader "in de fabriek", zijn alle vér
dere illustraties van de door mij
vermelde dwang, zich aan
te passen aan de blanke normen en
't blanke levenspatroon, die de ont
wikkelingshulp de ontwikkelings
volken oplegt. Het door Voorhoeve
geschetste beeld is typisch dat var.
beginnende acculturatie (zoals de
universiteit 't toppunt ervan is, in
derdaad). en zodra die acculturatie
haar intrede doet met fabrieken
en scholen enz. is het. zoals ook ik
stelde, met 't "spelevaren" gedaan
't Betreft hier geen "tegenspraak"
maar 'n door mijzelf vermelde te
gen st e 11 i n g.
Toch wordt er ook zó nog heel
wat meer gelachen in Afrika dan
bij ons-met-al-onze-welvaart. Het
spijt me dat collega Voorhoeve dat
niet heeft gemerkt, 't is voor my
juist een van de eigenschappen
waarom je wel van de Afrikanen
móet houden: hun aanstekeiyke
vrolijkheid. Het verschil valt de
Afrikanen zelf wel op, in elk geval
in Zuid-Afrika waar b.v. de
Bantoe-schryfster Noni Jabavu, in
haar prachtige boek "Drawn in
Colour (African Contrasts)" (Lon
don, 1960) de blanke en de zwarte
treinreizigers vergelijkt, de eerste
zwygend, met de ook ons zo bekende
"effen" en "gereserveerde" reis-uit-
drukking op 't gezicht, de laatste
„met hun enorme explosies van ge
roep en gelach en begroetingen". Zy
laat dan 'n Xhosa vrouw die langs
die trein loopt 't verschil scherp ty
peren met de lachende uitroep:
„Lieve goedheid, wie zou er ooit
Europeaan willen zyn? Jongens,
vanaf 't moment dat die mensen
wakker worden en opstaan zyn ze al
boos over alles! Eerste punt van 't
ochtendprogram: boos zyn, altyd
maar boos die zUn ontvangen en
geboren op 'n mat vol bobbels, die
lui!" (p. 21, vertaling BS).
Myn Afrika-voort>eelden heb ik
niet gebruikt om aan te tonen dat
apartheid in Z.-Afrika begrypelyk
en niet verwerpeiyk is". Ik heb de
Afrika-voorbeelden gebruikt o m
aan te tonen dat samen leven en
werken van mensen van verschillen
de cultuur en beschaving (al oi
niet getypeerd als groep door ver
schillende huidskleur)problemen
geeft waarvan zy die in 't gezapige
schone Nederland de Zuidafrikaan-
se „apartheid" veroordelen geen
weet hebben, en dat wy in Neder
land voorzover wy er weet van krij-
gen dezelfde „apartheidsoplossing"
toepassen, daarmee 't recht verlie
zend er anderen over te berispen
De Afrikaivoorbeelden moeten niet
worden losgemaakt van de voorbeel
den uit Nederland zelf. Ik ben van
mening dat je niet in je buurman 's
tuintje moet gaan wieden voor je
eigen tuintje schoon is.
Over Zuid-Afrika „denk ik zó":
dat van alle ongelukkige oplossingen
die men kan bedenken voor het
overstelpende volkerenprobleem van
dit land, de apartheid voorlopig de
minst ongelukkige ïykt, d.w.z. de
oplossing die voor alle 10 a 12 vol
keren voorlopig de beste kansen
biedt om zonder bloedbad sa
men vooruit te komen. De apart
heid heeft ernstig onrechtvaardige
aspecten, inderdaad; ik heb ze nooit
ontkend. Onrechtvaardigheid vind
je trouwens overal, en ik ben 't met
collega Voorhoeve eens dat we die
moeten bestryden. Hy en ik zyn 't
alleen niet eens over de volgorde en
de wyze waarop. Ik kies er voor. in
eigen land te beginnen, t.a.v. Suri-
namers en Turken en anderen die
't hier moeilyk hebben; en pas als
alles hier thuis in orde is, voor ver
dere onrecht-bestryding daarbuiten:
eerst binnen 't eigen werelddeel (de
onrechtvaardigheden in Rusland
by voorbeeld; waarom geen actie
groepen daartegen? Is dat te
gevaariyk?) En dan misschien in de
verre toekomst ook nog eens in
Zuid-Afrika, aan de andere zyde
van de wereldbol, zo'n 10.000 kilo
meter hier vandaan. Verder kies ik
voor vreedzame middelen, niet voor
'n bloedbad. Collega Voorhoeve wil
aan 't andere eind beginnen en
kiest daar zo nodig wél voor 'n
bloedbad („want" dat hebben wy
ook gehad eer onze provincies sa
mengesmolten werden tot één land)
..ik weet dat hy er zo over
denkt". Nou, en ik denk er dus an
ders over. Mag ik alstublieft?
Over t stukje van de heer Venloo
(„Wat is de oorzaak van het derde
wereldprobleem?) nog dit: Inder
daad zyn in Afrika „verscheidene
etnische groepen door de eeuwen
heen vernederd en gekweld", n.1.
door de grotere stammen, die door
de eeuwen heen in slaven-razzia's
de buurisfammen van hun beste
jongemannen beroofden. Deze raids
bereikten hun hoogtepunt toen er 'n
nieuwe markt voor slaven ontstond
doordat de blanken ze gingen ko
pen. De blanken hebben de slaven
handel echter niet in Afrika ge
bracht, zoals wel wordt beweerd;
ook nu nog gaat de handel in sla
ven met de oudste afnemers: Ara
bieren en andere oosterse macht-
ADVERTENTIE
De bekende ontdekkingsreiziger
H. M. Stanley vatte in 1898 de toe
stand in zuideiyk Afrika als volgt
samen: "De zwarte man zal hout
hakker en waterdrager zyn en de
blanke maker van geld". Nog kor
ter deden het de Boeren: "De Kaf
fer op sy plek".
Voor officieel gebruik werd het
woord Kaffer eerst vervangen door
Naturel en dat weer door het woord
Bantoe. Waar zyn "plek" was en
wat er met hem zou gebeuren als
hy probeerde die te verlaten, werd
vastgelegd in een systeem van wet
ten en regels dat apartheid ging
heten. Dat heeft als tastbaar re
sultaat: 1,2 hektare grond voor
iedere zwarte, 25 hektare grond voor
iedere blanke; 175 gulden per maand
voor ieder zwart gezin, 2300 gulden
per maand voor ieder blank gezin;
4 jaar op school voor een zwart
kind en 11 jaar voor ieder blank
kind. Begrypelyk dat apartheid een
lelyk woord werd. Daarom werd het
officieel omgedoopt in afzonder-
ïyke ontwikkeling. Nu dit ook een
leiyk woord is geworden, omdat de
mensen merkten dat er verder niets
veranderde, gaat het voortaan pa-
ralelle ontwikkeling heten.
De Zuidafrikaanse propaganda-
dienst zal prof. K. Siertsema en de
heer Rotteveel (of ze dat nu leuk
vinden of niet) dankbaar zyn voor
het artikel in het LD van donder
dag 16 maart. Het past precies in
het Zuidafrikaanse straatje om te
suggereren dat Zuid-Afrika's beleid
een "oplossing" is voor het "inge
wikkelde" rassenprobleem van dat
land. Gelukkig gaan ze niet zo ver
dat ze zeggen dat Zuid-Afrika's be
leid ook rechtvaardig is, of daar
althans naar streeft.
De opmerking dat in het nieuwe
Angola-koffie-boekje geen enkele
enige plaats, of tydaanduiding
draagt (en ze dus best uit Vietnam
kunnen stammen) is gewoon on
juist. Hetzelfde geldt voor de op
merking dat de door Nederland
niet opgenomen koffie graag door
anderen wordt gekocht. Iedereen
heeft het recht om tégen de koffie-
actie te zyn. Maar het peil van de
discussie zou er wel op vooruitgaan
als de tegenstanders het koffie-
boekje hadden gelezen, vóórdat ze
er kritiek op leveren.
P. DAS.
Leiden.
Spaar met Ardita voor baddoeken
met ingeweven de naam van uw baby
(broertje of zusje mag ook).
Let op het pak met de kuikentjes.
Ardita-kuikcnzacht.
Ardita Extra - nóg z
De betere luier
bij uw kruidenier.
unicura nv, am sterdam postbus 1384
hebbers, nog steeds dóór, zy t ook
zeer in t verborgen. De stamrivali-
teiten zyn in Afrika n.l. door de
blanke koloniale regeringen terecht
onderdrukt. Al deden zy dat waar-
schyniyk alleen maar om orde in
hun eigen „stekkie" te hebben, het
is voor Afrika *n zegen geweest, 't
Is niet voor niets dat in meer dan
één nieuw Afrikaans land de kleine
stammen vóór de zelfstandigwording
van dat land *t vertrek vreesden
van de blanken, die immers onpar-
tydig waren ta.v. de verschillende
stammen. In meer dan één nieuw
Afrikaans land is spoedig daarna
ook gebleken hoe terecht die vrees
van de kleine stammen is geweest:
de stamrivaliteiten laaien overal
weer hoog op en de bloedbaden zyn
niet van de lucht nog niet de
helft ervan komt in onze kranten,
dunkt me.
Als de heer Venloo zegt dat „het
kolonialistische beleidnimmer
twas) gericht op de ontwikkeling
van de kolonies", vergeet hy toch 't
bovenstaande. Hy vergeet ook 't
aandeel van de kerken. Tóen er in
Europa nog niemand anders aan
ontwikkelingshulp dacht, waren
zending en missie met legers sociaal-
voelende en opofferingsgezinde ar
beiders daar in Afrika bezig. Zy
stierven by tientallen weg men
zie de ontroerende kerkhoven ln
Lagos en Calabar, byvoorb. Maai
de rest hield vol. De oudste zieken
huizen in Afrika zyn zendings- en
missie-ziekenhuizen geweest; de
oudste scholen zyn zendings- en
missie-scholen; en het is aan de
niet-aflatende yver van deze pio
niers te danken dat er nu überhaupt
ergens in zwart-Afrika „third gene
ration educated people" zyn: men-
sen wier grootvader al lezen en
schryven kon; dat wy 'n boekenkast
vol oude, door zendelingen opgete
kende grommatica's en andere ge
gevens hebben over Afrikaanse ta
len zoals ze 200 jaar geleden werden
gesproken. Van dit alles zou geen
sprake zyn als Afrika aan zichzelf
was overgelaten geweest: men leze
beschrijvingen van de barbaarse toe
standen die de eerste blanke ont
dekkingsreizigers, handelslieden in-
oluis, er aantroffen de Kon. Bi
bliotheek in Den Haag en de U.B.
in Leiden hebben hiervan een grote
collectie Men zie ook de toestand
van nu pas ontdekte inlandse stam
men, op Nieuw Guinea byvoorbeeld,
die nooit met de blanke in aanra
king zyn geweest: zy leven nog in
't stenen tydperk.
Tenslotte: het is „hypocriet" om
iemand onjuist te citeren en haar
op grond van dat vervalste .citaat"
van hypocritie te betichten.
Het is niet mijn taak het op te
nemen voor prof. Siertsema's op
vattingen over Afrika (L.D. 16
maart). Ik neem aan, dat ze die
zelf wel zal verdedigen tegen de ar
tikelen van prof. Voorhoeve en de
heer Venloo (L.D. 23 maart). Toch
zou ik graag een paar opmerkingen
willen maken. Het trof my name
lijk, dat beide heren een nogal ge
kleurde voorstelling van zaken ge
ven. Openlijk of met zoveel woor
den zeggen en suggereren zij, dat de
minder florissante omstandighe
den in Afrika een gevolg zijn van
fatale Westerse bemoeiingen. Dacht
prof. Voorhoeve werkelijk, dat het
door hem gesignaleerde vrouwtje
n i e t de hele dag op het stukje
grond had moeten werken als nooit
een blanke voet aan wal in Afrika
zou hebben gezet? In het voor
beeld van prof. Voorhoeve gaat de
man tenminste nog naar zijn ei
gen werk. Ik vrees, dat die Afri
kaan, als zyn maatschappy niet
door het Westen zou zyn .besmet",
zyn vrouw, resp. vrouwen het
werk zou laten doen en zelf met an
dere mannen op het dorpsplein had
zitten praten.
Terecht heeft prof. Siertsema na
drukkelijk gewezen op de botsing
van culturen van zeer verschillende
structuur. Toen zwart en blank el
kaar ontmoetten had de zwarte be
volking nog nooit een pen op pa
pier gezet. Geen wonder, het wa
ren nomaden en de behoefte aan
schryven op kleitabletten, op papier
of waarop ook, ontstaat pas als de
nomadische veeboer een gevestigde
landbouwer wordt. Er zijn nog tal
rijke gebieden in Afrika waar men
het wiel nog niet heeft aanvaard,
maar de voorkeur geeft aan de sle
de. Wie over Afrika schrijft, heeft,
globaal genomen, een bevolking
voor ogen, die van de hand in de
tand leeft. Men werkt voor de di
recte behoeften en niet voor lange
re termyn. De reden is niet ver te
zoeken. Zodra de man wat geld
heeft komen zijn minder bevoor
rechte broers en zusters, neven en
nichten, ooms en tantes .meedelen".
Dat is hij verplicht, omdat de stam
geen ongelijkheid duldt.
Deze en ontelbare andere zaken ple
gen in bewogen pleidooien als van
Drof. Voorhoeve en de heer Venloo
te worden verzwegen. Men stelt
het. stilzwijgend, voor alsof het
gaat over toevallig wat in de ach
terhoede geraakte Europeanen
wier „achterstand" wel even in 'n
paar jaar bijgespijkerd kan wor
den. tenminste als de blanke we
reld maar niet tegenwerkt. Maar zo
eenvoudig is het niet. Het gaat
trouwens niet om .achterstand"
maar om eigen identiteit.
De heer Venloo gebruikte wat
grover geschut. Nu zal niemand
beweren, dat de blanken altijd met
de beste bedoelingen Afrikaanse
grond hebben betreden, maar het
is in strijd met de feiten zie
o.m. het bovenstaande de blan
ken zonder meer de schuld van de
bestaande verschillen in de schoe
nen te schuiven. Als ik de achter
grond van de opvattingen van de
heer Venloo goed begrijp, dan laat
hy zich wat al te gemakkeiyk door
kreten uit een bepaalde hoek mee
slepen. Dat blykt ook uit het „ci
taat" van Colijn. Ik ben er voor
tweehonderd procent zeker van, dat
Colijn nimmer gepleit heeft voor
„domhouden van de mensen in In-
dië zodat Nederland langer van
ze zou kunnen profiteren". Als de
heer Venloo mij deze woorden in
de Handelingen van de Tweede
Kamer kan aanwijzen, houd ik mij
aanbevolen.
De heer Venloo maakt m.i. een
„schuiver" van Jewelste als hij zegt,
dat ook Afrikanen, die het ge
dragspatroon van de blanken vol
ledig hebben overgenomen, worden
„gediscrimineerd". Dit is, vrees ik,
een regelrecht pleidooi voor brain
drain". Onder „brain drain" ver
staat men het „afromen" van de
intellectuelen uit een bepaald land
door een ander land, dat een ho
gere beloning beschikbaar stelt. Zo
zyn talryke Indiase en Pakistaan
se artsen op financieel aantrekke
lijke voorwaarden naar Engeland
gelokt om daar de opengevallen
plaatsen in te nemen van de Brit
se dokters, die op hun beurt een
hoger betaalde praktijk in Ameri
ka of Canada hebben gevonden.
Met Engeland als tussenstation
profiteren de Amerikanen en Cana
dezen op gezondheidsgebied van
India en Pakistan. Amerikanen en
Canadezen zijn gezond op kosten
van een primitieve bevolking.
Men kan nu over „apartheid/pa-
ralelle ontwikkeling" denken hoe
men wil, maar een van de gunstige
facetten is, dat blank Zuid-Afrika
geen medische hulp van gekleur-
den aanvaardt. Ban toe-dokter»
worden niet met hogere salarissen
weggelokt naar blank milieu, ten
koste van de Bantoe-bevolking.
Voor die dokters is dat financieel
niet zo leuk (de heer Venloo)
noemt dat „discriminatie"), maar
de gekleurde bevolking is ermee
gediend. Hetzelfde doet zich trou
wens op handelsgebied voor: géén
geroutineerde blanke en Indiase
handelslieden in de Bantoe-thuis
landen, omdat de Bantoe-zaken
mensen vooralsnog niet tegen die
blanken en Indiërs zijn opgewas
sen. Noem dat nu maar discrimina
tie. ik geef de voorkeur aan de
aanduiding: praktische maatrege
len met een beschermend karakter.
O. A. v. EMMEN
Voorschoten
