Autobeurs
gaat door
'Hiermee haal je
hele strafrecht
eigenlijk overhoop'
Leids congres over sin en functie van strafrecht
„UNIVERSITEIT
NIET ALLEEN
AAN W. SINGEL
DUREX
2 MAANDAG 13 MAART 1972
REIDEN „Strafrecht te-recht?"
is het motto waaronder ruim 300
mensen die op enigerlei wijze be
trokken zijn bij de strafrechtsple
ging, op 17 en 18 maart in Lei
den gaan congresseren.
Poor onze
juridische medewerkster
In 1969 is de studentenvereni
ging Coornhert met het organise
ren van dit soort congressen be
gonnen- De belangstelling Jjleek
groot te zijn. Bovendien werd de
aanzet gegeven tot de oprich
ting van de Coornhert-liga. Deze
liga zet de traditie van het jaar
lijkse congres voort. Daarnaast stelt
zij zich duidelijk geëngageerd op
en bapleit een aantal fundamente
le hervormingen op het terrein van
het strafrecht. Het onderwerp van
dit congres is ook „strijdbaar".
Er wordt niet een deel van het
strafrecht bekeken, zoals bijvoor
beeld de voorlopige hechtenis, om
dan verbeteringen voor te stellen.
Neen, de vraag naar zin en functie
van het strafrecht zelf wordt aan
de orde gesteld. Te lang is de vraag,
waarom op een gegeven moment
gedrag strafbaar wordt gesteld,
ontweken of zelfs niet onderkend.
Onze maatschappij is doortrokken
van slecht, onfatsoenlijk en scha
delijk gedrag. Waarom is bijvoor
beeld het verspreiden van porno
grafisch materiaal in bepaalde ge
vallen strafbaar en waarom het to
nen van geweld of het geven van
valse voorlichting middels reclame
spots op de tv niet?
Geen richtlijnen
Wie zich in deze vraag verdiept,
merkt al gauw dat duidelijke richt
lijnen in welk geval wél en in welk
geval niet het strafrecht moet wor
den gehanteerd, ontbreken. Gek ge
noeg werd er in de 18de eeuw sys
tematischer gezocht naar de beant
woording van die vraag dan in de
19de en begin 20ste eeuw.
De Engelse rechtsgeleerde J.
Bentham beleeft nu ook een „re
vival". Deze deed een poging de
maatschappelijke schadelijkheid van
het gedrag te omschrijven. Als een
bepaald gedrag schadelijk is voor
de gemeenschap, mag de gemeen
schap dit strafbaar stellen.
De laatste tijd wordt dit criterium
weer naar voren geschoven. Daar
waar geen slachtoffer is, heeft de
overheid in beginsel geen taak. Met
dit criterium in de hand komt de
strafbaarstelling van pornografie,
druggebruik en prostitutie in een
ander licht te staan.
Uit deze voorbeelden blijkt al, dat
een belangrijke factor waardoor be
paald gedrag tot misdrijf wordt be
stempeld, ligt in de zedelijke over
tuiging van de samenleving op een
bepaald moment. In de vorige eeuw
bestond hier een zekere communis
opinio over, die nu ontbreekt. Een
voorbeeld uit de praktijk is dat
het
aanbod v<an voorbehoedsmiddelen
geen misdrijf meer is, evenals ho-
mosexueel gedrag tussen volwasse-
genoemd. Het is een verkleinen van
het door het strafrecht bestreken
terrein. In een gezamenlijke resolu
tie van de Europese ministers van
Justitie is de noodzaak van verde
re uitdieping van dit proces neer-
Depenalisering
Minder ver gaat het proces dat
„depenalisering" wordt genoemd.
Hierbij wordt gedrag dat tot nu
toe onder de strafwet viel, onder
de werking van een ander sanctie
stelsel gebracht. Deze andere stel
sels zijn bijvoorbeeld het admini-
stratiefrecht, of het tuchtrecht.
Wie een dakkapel bouwt zonder
vergunning, loopt het risico dat die
dakkapel door de overheid op zijn
kosten wordt afgebroken. Het
voordeel van dit stuur-mechanisme
is, dat het een element van dwang
bevat zonder de ongunstige neven
werking van het strafrecht. Het
strafrecht werkt stigmatiserend te
genover de dader. Wie eenmaal "in
aanraking is geweest met de straf
rechter" kan daar onplezierige ge
volgen van blijven dragen, zoals
geen werk, moeilijkheden bij huur
van een woning.
Ook is het strafroces duur en om
slachtig, hetgeen ook geldt voor
organisaties als de reclassering,
die weer de taak hebben de nade
lige neven-effecten te verzachten.
Maar er is ook een andere, dwin
gender reden die storend werkt. Uit
criminologisch en sociologisch on
derzoek is gebleken, dat criminali
teit een wijd verbreid iets is en
dat het betrekkelijk willekeurig is
wie er "de pech" heeft een veroor
deling op te lopen.
De aanklacht die tevoorschijn
komt uit het door de Groningse lec
tor W. Jongman verzamelde mate
riaal (zijn openbare les hield hij
in maart van dit jaar) is nog
sterker: door allerlei mechanismen
zouden mensen uit de hogere lagen
van de bevolking minder kans lo
pen "in aanraking te komen met
politie of Justitie" dan de rest. De
stap naar de kreet ''klasse-justi
tie" is dan maar klein.
Prof. Bianchi
Daarmee wordt dan niet speciaal
de berechting bedoeld, maar het he
le proces van opsporing, vervol
ging en vooral de strafbaarstelling
door de wetgever. De Amsterdam
se hoogleraar mr. H. Bianchi heeft
dit scherp geformuleerd in de stel
ling: "In de negentiende eeuw.
toen men het begrip "klasse" so
ciaal-economisch definieerde kwam
de volle nadruk te liggen op de
"omstandigheid dat de economisch
sterkere klassen yia het strafrecht
hun macht konden handhaven".
Ons wetboek van strafrecht is
aan het einde van de 19de eeuw,
tot stand gekomen. Een Engelse
collega van Bianchi, Dennis Chap
man, heeft in zijn boek "the ste
reotype of the criminal" getracht
bewijsmateriaal voor deze stelling
te verzamelen. Chapman stelt bo
vendien dat de maatschappij "de
crimineel" nodig heeft. Door een
betrekkelijk kleine groep te isole
ren en als "misdadig" te bestem
pelen worden de anderen op een
symbolische manier bevrijd van
hun schuld. Dit is het zondebok-ef
fect.
Chapman komt ook met de in
teressante stelling, dat veel straf
wetgeving een symbolische functie
vervult. Een veranderingsritueel
waarbij de maatschappij zich aan
past om stabiel te blilven, terwijl
door de strafbaarstelling het on
derliggende conflict niet wordt op
gelost. Men kan hierbij denken aan
de recente strafbaarstelling van
rassendiscriminatie en het niet
meewerken aan de volkstelling.
Ex-delinquenten
Vrijdagavond zal Chapman op
het congres het woord voeren over
stigmatisering. De dagen zullen
grotendeels worden besteed aan dis
cussies over decriminalisering en
depenalisering van onder andere
winkeldiefstal, verkeersdelicten en
drugs en zedendelicten. Hoewel de
Coornhert-liga ook een aantal ex-
delinquenten onder haar leden
telt, is de belangstelling van die
kant voor het congres gering. Jam
mer, want wil het strafrecht echt
hervormd worden, dan is iedereen
nodig.
j i li*
Ondanks slechte eerste dag
LEIDEN De kans is groot, dat
inavond de autobeurs in en om
Groenoordhal ter sprake zal
imen in de gemeenteraad. Di-
cteur P. F. Domela Nieuwenhuis
^~J n de organiserende Amster-
■spR wise B.V. Auctor vindt
S arom jammer, dat een raadslid,
it donderdag een kijkje kwam
oien op de eerste niet geslaagde
itobeurs, niet bereid bleek met
te praten.
B0gs{
organisatoren zijn niet van
meteen op te houden. Toezeg
den, die ze inmiddels hebben ge-
50 m d, brengen hen tot de uitspraak
i F Leiden donderdag
i orljjk aantal auto's op beurs
pai Hing zal krijgen Domela Nieu
Ibhuis gelooft in het succes, hoe-
1 de opzet hoog gegrepen, lijkt.
De 25-jarige Auctor-directeur, die
ervaringen met tweede-hands
to's zegt psychisch betrokken te
by het probleem, is van mening,
de overheid tekort schiet
f}}t>Veral zÜn jaarlijkse autokeurin-
TC "tl, behalve in Nederland. Gevolg
rijden veel te veel wrakken rond"
Hij is het eens met de Leidse
Dfdinspecteur Cornelisse als deze
jd-t tegen de malafide handel in
edehandswagens. Hij neemt het
i evenwel kwalijk, dat hij niet
meewerken aan een poging een
idelscentruim te krijgen, waai- de
eikiufisument met een gerust hart kan
cud pen „De consument ligt duidelijl-
der bij de autohandel. De manier
arop het zou moeten, ligt een eirr
B van de huidige situatie".
Vertrouwen
dsef Die afstand wil Auctor een stuk
ïrbruggen door hoge eisen te stel
de auto's, die hier te koop
rden aangeboden. „Er is geen ver
toeven tussen consument en han
'3-1' en dus moeten harde feiten
vertrouwen scheppen Die harde
m zijn een recent ANWB-keu
sbewijs en BOV AG-garantie".
ig et
Na de eerste dag, waarop het
aantal auto's minimaal was, vraagt
ook Domela Nieuwenhuis zich af of
ringsstation te hebben, waar elke
auto „door de mangel" moet. Dat is
een minder sterke rean dan de ver
plichte ANWB-keuring Hij zoekt
contact met ANWB of Veilig Ver
keer of een dergelijk station te ver
wezenlijken is.
Blijft natuurlijk de vraag of bur
gemeester en wethouders mede be
reid zijn de drempel op deze manier
te verlagen Volgens Domela Nieu
wenhuis zal dat afhangen van de
resultaten in de komende tijd. Blij
ven die slecht, dan schiet ook de ge
meente Leiden er geen cent mee op
Daarmee draagt hij een commer
cieel element aan, dat volgens zijn
zeggen niet het zwaarst weegt Hij
voegt eraan toe, dat men niet mag
vergeten, dat Auctor de autobeurs
organiseert op verzoek van de ge
meente en niet op eigen initiatief
Televisiespel
rond De Burcht
LEIDEN "Herrie om Den
Burcht" is de wel heel toepasselijke
naam van het jeugd-televisiespel,
dat op 20 mei en volgende dagen in
en om Den Burcht zal worden op
genomen. Het geheel is een produk-
tie van de Eerste Nederlandse Zie
kenomroep, die als eerste een spe
ciaal (in klein-) programma gaat
maken voor zieken- en bejaardenin-
richtingen. Naast vele artiesten zul
len ook Leidse kinderen aan dit spel
medewerken. In de opname-tijd
(plm. 14 dagen) zal ook het televi
sie-spel: "De vreemde wereld" wor
den opgenomen.
LEIDEN Naar de mening van een aantal Leidenaars zijn
het basis-wegenplan en het Witte-Singelplan op belangrijke
rnderdélen verouderd en is een nieuwe aanpak van de pro
blemen vereist. Het inzicht in de verkeersproblematiek heeft
zich de laatste jaren drastisch gewijzigd. Nieuwe cijfers over
het gestegen autobezit onder studenten staan ter beschikking
en van universitaire zijde vx>rdt niet meer over 2000 maar
onverbloemd over 5000 personen gesproken, die in het gebouw
'inderdak kunnen vinden.
Nu op dit moment een bouwstop van kracht is en tengevolge
van financieringsmogelijkheden als vaststaand moet worder
aangenomen, dat het totaal van de indertijd noodzakelijk
oeachte werken in verband met het Witte-Singelplan binnen
afzienbare tijd niet in uitvoering zal kunnen worden geno
men, is naar de mening van de briefschrijvers aan de raad
het tijdstip bij uitstek gunstig om de plannen in hun geheel
d.w.z. de universiteitsbouw en de verkeersvoorzieningen voo
Leiden-Zuid en Zuidwest, alsmede de toegang tot de stad
irondig opnieuw op hun betekenis te bezien.
Het kan niet andeh's of dan zal blijken dat het basis-ivegen-
olaii gewijzigd zal moeten xoorden en in ieder geval dient de
bouw van de Churchüllaanbrug en het aanleggen vande
noodzakelijke verbindingswegen prioriteit boven alles te ver
krijgen, terwijl het bouwplan van de universiteit aan de Witte
lingel teruggebracht zal moeten worden tot proportiesdie
'an de omgeving aangepast zijn.
Voor een groot gedeelte van de door de universiteit nood-
akelijk geachte capaciteit zal elders in de stad. gedecentra-
'iseerd. onderdak gevonden moeten worden. Geivezen mag
oorden op het Parmentier-coviplex. de Doelenkazerne, de
Langegracht en de Waard, waarbij het huidige Academisch
Ziekenhuis niet vergeten mag worden.
De mogelijkheid voor het college en de raad om deze pro
blematiek thans aan de orde te stellen ivordt geschapen, in
dien het college nu zou kunnen besluiten om op de agenda
van de raad het voorstel tot onttrekking van een gedeelte
van de Witte Singel aan het openbaar verkeer aan de orde t(
stellen. Uitstel of aanhouden van een beslissing kan alleev
maar leiden tot nog meer kosten voor in wezen ondeugdelijke
plannen. Op de foto Holvast het betreffende deel van de
Witte Singel.
De brief is ondertekend door: R. M. Th. E. Oomes, mr. D. E
Kranz, mevr. J. A. Schimmelpenninck-Mackaymevr. F. Bött-
cher-Dekker, prof. dr. G. H. M. Posthumus Meyjesmevr. mr
T. van Praag-Taconis, drs. F. Gransch, dr. Th. J. Meijer
mr. S. A. M. Stolwijk, prof. mr. A. L. Melai, J. van Duyvendijk
zenuwarts, prof. dr. R. B. C. Huygens, H. J. Klaassen, arts
prof. dr. J. Voorhoeve, dr. P. Sevenster, T. WMulder, archi
tect, A. Sevenster, prof, dr. H. J. Heering, mevr. E. Ouwéhand-
Ponsen, P. Herfst, mej. mr. A. Versprille, Will. H. Tweehuysen
7. RingelbergJ zenuwarts, mevr. M. Koolhaas en mevr. M
Brussee-Kouwenhoven.
LEIDEN „Het strafrecht (gevangenisstraf) moet je alleen dan hanteren, als alle
andere middelen falen. Het effect ervan is toch al vaag. Lange gevangenisstraffen lij
ken helemaal geen zin te hebben: voor het merendeel zijn de gevangenisstraffen ook
vrij kort in Nederland. Het punt is namelijk: wat moet gevangenisstraf uithalen? Wat
verwacht je ervan? Aldus de jonge Leidse jurist mr. A. A. M. Orie (24), die aanstaan
de vrijdag en zaterdag het in deze stad te houden congres „Strafrecht te-recht" zal
voorzitten. Zijn in de aanhef opgeworpen vraag is er één van de velen, die je ten aanzien
van de huidige wetgeving en rechtspraak kunt stellen. Mr. Orie dan ook over dat con
gres: „Hiermee haal je eigenlijk het hele strafrecht overhoop. We moeten wel oppas
sen dat het niet ontaard in eindeloos geleuter".
A. v. Ravenzwaay afscheid van Hema
Omtrent abortus, druggebruik, be
lediging van een bevriend staats
hoofd vindt een grote groepering
van het Nederlandse volk dat deze
en andere (nog) strafbare feiten
hoognodig aan herziening toe zijn
Het is een punt, dat aan de orde zal
komen tijdens het congres. Mr. Orie:
„Zaken als de abortus-wetgeving
zitten ons diwars. dus zullen we daar
praten. Maar het gekke is, dit
regelt zich bijna zelf wel. Een flinke
rel is dikwijls voldoende om dat aan
gang te brengen. Belangrijker
vind ik eigenlijk nog de depenalise-
Door
Henk de Kat
Daaronder wordt verstaan, dat een
strafbaar feit niet langer strafrech
telijk (gevangenisstraf of boete)
wordt afgehandeld, maar op een
andere wijtze. Bijvoorbeeld door in
schakeling van maatschappelij k«
hulporganisaties of door overheve
ling van een andere (zoals tucht
rechtelijke) strafvorm.
„Als een vent uit baldadigheid
ergens ruiten ingooit, dan kan hij
uiteindelijk voor de rechter komen
Die legt hem een boete op, die naar
de staat verdwijnt. De verzekerings
maatschappij van de benadeelde
neemt meestal niet eens de moeite
om het schadebedrag terug te vor
deren. Vaak kost dat nog veel meer
dan het oplevert. In zulke gevallen
vraag je je af: kun Je dit niet beter
civiel-rechtelij'k afdoen? Zou het niet
veel effectiever zijn als je die spul
len laat terug verdienen? Dan druk
je iemand met z'r neus op z*n ver
antwoordelijkheid. terwijl het nu
wordt afgedaan met zo'n onpersoon
lijk girootje, dat bovendien de staat
ten goede komt en niet de gedu
peerde partij"
„Maar een schaderegeling zonder
meer betekent ook niet veel. Va&k
is maatschappelijke begeleiding no
dig. Dat is natuurlijk niet nodig als
iemand één keer een ruit ingooit,
maar bij diefstallen binnen een be
drijf zou dat bedrijf' zioh kunnen
afvragen waarom zo'n knaap steelt,
om te pi-oberen iets aan de achter
gronden te doen".
Die maatschappelijke begeleiding
kan ook komen van consultatie
bureaus voor alcoholisten, psycho
logen, werkers bij jongerencentra of
een schoolhoofd. Zou zo'n aanpak
niet veel meer uithalen dan een
boete of vrijheidsstraf is een vraag
op dat congres. „Al die gevangenis
straffen, we zijn er al veel voorzich
tiger mee geworden. Er wordt ook
al lang op aangedrongen om lang
durige gevangenisstraffen terug te
dringen".
„Deze ontwikkeling staat merk
waardig genoeg in tegenstelling tot
het gebeuren in Engeland, waar
voortdurend gevangenissen moeten
worden bijgebouwd. Ik denk dat dit
komt, omdat in Engeland de proble
matiek anders ligt. Je kent er bij
voorbeeld de grote georganiseerde
misdaad".
Mr. Orie: „Maar voordat het pu
bliek accepteert dat iemand die een
ander heeft doodgeslagen of die
heeft ingebroken wordt behandeld,
in plaats van dat hij in de bak te-
reoht komtEr wordt vaak over
inrichtingen gesproken als over
luxieuze hotels. Terwijl van de men
sen die „ter beschikking stelling van
de regering" (tbr) krijgen opgelegd,
veel meer wordt gevergd dan van
iemand die gewoon in de gevange
nis zit. Daar kun je vegeteren, ter
wijl je met tbr zelf erg hard moet
i er bovenop te ko-
Opsporing
Een belangrijke bijkomende vraag
roert mr. Orie zelf aan: "Je kunt nu
wel gaan depenaliseren, maar wie
ueemt dan de opsporing ter hand?
Als je bijvoorbeeld vernieling als
strafbaar feit zou schrappen, zou de
politie geen opsporingsbevoegheid
meer hebben. Terwijl dat toch erg be-
belangrijk is: je ziet bijvoorbeeld,
dat het rijden zonder wegenbelasting
te betalen, grote vormen aanneemt.
De kans om gepakt te worden is
kennnelijk erg klein."
LEIDEN Na bijna veertig
dienstjaren in Hema-verband te
hebben doorgebracht zal de heer A.
van Ravenzwaay. bedrijfsleider van
het Leidse filiaal, zijn functie .neer
leggen. In verband met ddt vertrek
wordt vrijdagmiddag van 4 tot 6 uur
in "Het Karrewiel" een afscheidsre
ceptie gehouden.
ADVERTENTIE
i
overal verkrijgbaar
Burgerlijke Stand
van Leiden
GEBOREN
Natascha Maudy Vlctoire, dr. van O.
A. M Jagers en M M. Kaptein; Hui-
bert, zn. van J. Kooljman en W. M.
Ttates; Franclsca Johanna, dr. van J.
J Korenhof en J, F. Sloos; Carla
Diana, dr. van D. R. van den Bos en
D. van der Wiel: Stefan Emanuel, zn.
van A. J. Duljndam en G. C. van
Kins; Anne Maria Elisabeth, dr. van
B. J. Scharloo en M. C. Faas; Randal
Igolt. zn. van L. Dietrich en M. Mul
der; Jacob, zn. van J. Möhlmann en
J. J. Imthorn; Mlchlel Alexander, zn.
van A. P, Varekamp en A. Ploem.
OVERLEDEN
A. M. Pietersz, 67 J.. weduwe van J.
F Knevel; G. J. A. Boogaards. 75 J.,
man; C. G. BooiJ. 68 J.. man; M. L. C.
de Geus. 76 j.. man; C M Gouda, 79
J., weduwe van J. Boter; M. Llndhout,
57 J., weduwe van A. Stravers; H. Dan-
nljs, 64 j., man.
Over dat "gepakt worden" zegt mr.
Orie nog in het algemeen"Dat is op
zich een hele gebeurtenis. Op dat
moment is men ook het meest ont
vankelijk voor hulp. De houding van
de politie is dan erg belangrijk."
Er ligt nóg een thema te wachten
op de ruim 325 congresleden die naar
Leiden komen: "want terwijl we aan
de ene kant bezig zijn met de vraag
wat er onder het strafrecht vandaan
moet, zijn we aan de andere kant be
zig om er zaken in te halen." Voor
beelden zijn: milieuverontreiniging,
fraude met cheques en misleidende
reclame, waarvan velen vinden dat
nier strafoplegging moet kunnen
worden toegepast.
Mr. Orie: "het grootste bezwaar
daarbij is de vanzelfsprekendheid
waarmee dit laatste wordt gevraagd.
Wat eraan vooraf gaat is: hoe voor
kóm ik de ellende. Moet fraude met
cheques onder de strafbaarstelling
vallen? Daar is echt een discussie
over. We hebben de neiging om te
zeggen, dat de banken eigenlijk wat
voorzichtiger moeten zijn met het
geven van de mogelijkheden om
fraude te plegen".
In het rubber
"Als Je een auto maakt die niet
harder kan rijden dan honderd en
die rondom helemaal in het rubber
zit, dan ben Je wel een stuk status
symbool kwijt, maar ook een stuk
verkeersgevaar. En als Je een witte-
fietsenplan invoert, ben je wél de
fietsendiefstallen in één keer kwijt.
Stel dat een bepaalde industrie
vervuilend werkt. Dan zou Je een
boete kunnen gaan opleggen. Maar
als je in plaats daarvan dreigt met
het intrekken van de vergunning, dan
is zo'n industrie in het laatste geval
natuurlijk veel verder van huis. Een
kroegbaas heeft ook liever een boete
voor te lang open zijn, dan dat z*n
vergunning wordt ingenomen."
Wat zijn de zin en de functie van
het strafrecht? Mr. Orie: "Daar moe
ten we op het congres onze gedach
ten over bepalen. Dat kan ons helpen
bij het vinden van een antwoord op
de vraag wat onder het strafrecht
vandaan moet en wat erin moet."
ADVERTENTIE
HORLOGES
De mooiste en de ruimste
Keuze, in de allerbeste merken.
>EIKO - ETERNA CERTINA
CITIZEN PRISMA - LASITA
- JUNGHANS - EWE
ANCRE.
/oor f39,50 heeft U bjj ons ai
een echt Anker Uurwerk,
Schokvrij, Onbr. Veer.
>oor eigen ateliers, de beste
vak-service Uw horloger
v. d. V' TER
181
