Zwaar handwerk
wordt schaars bij Hoogovens
't Is nu meer 'koppie gebruiken'.
OVER MENSEN EN HUN WERK
BIJ HOOGOVENS(2)
In de sector ijzer begint het produktieproces bij de ertsvoor
bereiding, als je het lossen en opslaan van de grondstoffen
buiten beschouwing laat. Hier worden ertsen voorbewerkt
om ze geschikt te maken voor het gebruik in de hoogovens.
De kooks die je hier ook bij nodig hebt, is in het algemeen
een grondstof die je aanvoert in de vorm van kolen. Daar
maken wij dan zelf kooks van in de kooksfabriek. Deze fa
briek hoort ook bij de sector. Zo heb je hier kolen en ertsen
die je voorbereidt en samenbrengt in de hoogovens. Uit
hoogovens komt dan het vloeibare ruwe ijzer dat naar de
staalfabriek gaat.
Om het ijzer in de hoogovens te smélten en te reduceren uit
het erts heb je in die hoogovens veel warme lucht nodig.
Daarvoor zorgt de centrale die in dit geval niet zuiver een
elektriciteitscentrale is. Als grootste taak levert hij de
enorme hoeveelheden samengeperste lucht die je voor het
hoogovenproces nodig hebt. Ook de centrale ressorteert
daarom onder de sector ijzer.
Gemakkelijker
en beter werken
dan vroeger
Het direct by de produktïe betrokken
personeel in onze afdeling is alles bij
elkaar zo'n 1000 man; 1200 inclusief het
Jeidinggevend en het administratieve
personeel.
En dat aantal is dan ook nog over vier
ploegen verdeeld. Want de hoogovens,
de kooksfabriek, de ertsvoorbereiding
en de centrale werken continu in een
vierploegendienst. Per ploeg dus zo'n
250 man. Dat is eigenlijk erg weinig als
je bedenkt-dat met het ruwijzer uit die
hoogovens de hele staalindustrie draait.
Vroeger was dat aantal meer, zelfs zon
der de ertsvoorbereiding die toen nog
Diet bestond. De ertsen gingen zoals ze
aangevoerd werden, dus zonder voor
bereiding, naar de hoogovens. Daar-
Ook nog jaren later toen er allang niet
meer zo werd gewerkt en Hoogovens
heel veel meer andere werkzaamheden
te bieden had.
Moderne
hulpmiddelen voor
hogere produktie
Na 1949 kwam de gletmachine. Het
vloeibare ijzer werd nu direct vanuit
een hoogoven in een pan gegoten en
vandaar in een gietmachine met een
band zonder einde. Hierin zitten giet
ijzeren modellen, die niet vernietigd
worden. Gietijzer werd verkocht in de
vorm van "broodjes" aan bijvoorbeeld
ijzergieterijen. Maar ook ging toen een
deel van het ijzer direct in vloeibare
vorm naar de staalfabrieken. Tegen
woordig gaat praktisch al het ijzer
daarheen.
Er werken zo'n 23.000 man bij Hoog-
ovensBuitenstaanders schatten dit aan
tal soms veel hoger maar meestal aan
zienlijk lager.Ook over wat er zoal
gebeurt bij Hoogovens verschilt men van
■opvatting. Als het gaat om de werkom
standigheden lopen de gedachten even
eens sterk uiteen. Ze variëren van warm
tot koud, van schoon tot vuil, van gevaar-
lijk tot veilig. Wie heeft gelijk Hoe was
het vroeger en hoe is 7 nu bij Hoogovens
Zulke en andere vragen hebben we voor
gelegd aan mannen die het bedrijf door en
door kennen. Zij vertellen om de beurt
hoe het toegaat in hun afdeling'.
Vandaag is het woord aan
Ir. A. K. Vroege,
Hoofd Sector IJzer.
De produktiesector ijzer omvat 2 fabrie
ken voor ertsbewerking, 1 kooksfabriek,
1 elektrische centrale en 6 hoogovens
(een zevende is in aanbouw).
resten die in de goot achterblijven, dat
was vroeger voor 100% handwerk.
Tegenwoordig blijft er nog wel een
stukje handwerk inzitten, maar aan
alle kanten hebben we mogelijkheden
gevonden om de werkzaamheden te
mechaniseren.
Op het ogenblik kan de aandacht veel
meer worden gericht op de kwaliteits
beheersing van het produkt. Want met
de moderne middelen en methodes kun
nen we het verloop van het produktie
proces en daarmee de kwaliteit van het
ruwijzer beter beïnvloeden dan vroeger.'
door verliep het proces in de hoogoven
Diet constant want het was veel minder
beheersbaar dan tegenwoordig. Het
ging dan lang niet altijd precies zoals
het behoorde en dat betekende een hoop
extra werk.
Daar kwam dan nog by dat vroeger al
het ijzer dat we maakten in zandmodel-
len moest worden uitgegoten. Je moe3t
dan voor elke aftap bij de hoogoven
zo'n 40 goten maken in het zand. Die
werden dan volgegoten en daarna
.waren ze verder helemaal waardeloos.
Voor elke volgende aftap, dat was om
de 4 uur, moesten de resten worden
opgeruimd en alles weer helemaal op
nieuw gemaakt. Het was bijzonder vuil,
warm en vrij zwaar werk dat zyn stem
pel op het werken by Hoogovens drukte.
Van wat destijds aan werk bestond is nu
nog maar alleen het zogenaamde
smelterswerk overgebleven. Dat werk
gebeurt op het bordes van de hoogovens
'en bestaat uit het aftappen. Daarin zijn
ook grote veranderingen gekomen.
Kleine ovens maakten destijds 400 k
500 ton ruwyzer per dag. Hoogoven 6
maakt nu dageljjks 4000 5000 ton.
Tienmaal zoveel. Hoogoven 7 die in
aanbouw is, zal zelfs nog hoger gaan.
Logisch dat je zo'n produktiestijging
niet volgens dezelfde oude methoden
kunt bereiken. Dat is ook alleen maar
gelukt door bij het werk veel hulpmid
delen toe te passen.
Het leegtrekken Van de aftapgoten bij
voorbeeld, dat is het opruimen van do
Mannen
met knoppen
Toen ik hier in 1940 kwam, bestond het
instrumentenhuis - dat is de plaats waar
je een hoogoven besturen kan - by
hoogoven 1 uit niet meer dan 7 instru
mentenkastjes.
Bij hoogoven 6 hangt het instrumenten
huis helemaal vol. Het zijn er zoveel
dat de apparaatwachter, die vroeger de
instrumenten in de gaten moest houden,
dat niet meer aan zou kunnen. Dus je
schakelt weer nieuwe apparatuur in om
al de gegevens te verwerken en te com
bineren. Je krijgt dan veel sneller een
indruk van de stand van zaken, nodig
om het proces te kunnen beheersen.
Bij die apparatuur .heeft men ook nog
computers ingeschakeld. Het is wel
duidelijk dat dank zij al die moderne
hulpmiddelen het werk van de tegen
woordige procesregelaar heel anders is
dan wat vóór hem de vroegeré apparaat
wachter deed.
Zo-is bijvoorbeeld ook het stoppen van
het aftapgat na de aftap van het ijzer nu
veel eenvoudiger dan een aantal jaren
terug. Vroeger ging dat met een stop
machine die nogal moeizaam door 3
man moest worden bediend. Als van
daag de dag de. oven gestopt moet wor
den dan drukt iemand op een paar
knoppen van het bedieningspaneel.
De hele zaak is volledig geautomati
seerd en wordt op afstand bediend.
Eén man en twee knoppen, dat is alles..
Het kan trouwens niet meer anders, wil
je deze grote processen nog kunnen be
heersen. En het werk is er een groot
stuk minder inspannend door geworden.
Machines knappen
zware klussen op
In de kooksfabriek wordt in batterijen
ovens uit steenkool kooks gefabriceerd
als brandstof vöor de hoogovens. Bij
die kooksovens was er tot voor een jaar
of acht veel handenarbeid. Een vuil,
stoffig en vaak wajm werk. Ook hier
was vereenvoudiging van het werk en
verbetering van de werkomstandighe
den gewenst. Het gaf moeilijke proble
men. We hebben veel geëxperimenteerd
en mét stijgende resultaten 1
De machines zijn nu wel veel ingewik
kelder geworden, maar ze nemen een
heel stuk van het produktieproces van
de mensen over. Er zijn cabines geko
men vóór, boven en achter de ovens.
In die cabines zorgen moderne installa
ties voor de klimaatbeheersing. Nu is
Eigen werktempo in
ontspannen sfeer
Toch blijft er voor een vakman altijd
nog wel wat romantiek in een hoogoven
zitten. Je hebt nog altijd flinke, stevige
mensen voor dit werk nodig. En op zijn
tijd moet. er goed worden aangepakt.
Maar het is anders dan vroeger. Als je
nu kijkt naar zo'n hoogoventeam aan
het werk dan krijg je het gevoel dat ze
helemaal hun eigen tempo bepalen.
Ieder gaat zijn gang in een ontspannen
sfeer. Ze zijn natuurlijk gebonden aan
het verloop van het hoogovenproces -
de aftap die regelmatig terugkomt -
maar daarnaast volgen ze hun eigen
werktempo.
Het is ook een ontwikkeling van de
laatste jaren dat de leiding niet meer
aangeeft wat ieder precies moet doen.
Er is een gezamenlijke taak en de
ploeg - het team - in z'n geheel zoekt
zelf uit wat-ieder,daarvan zal uitvoeren.
De ene dag springt de één hierbij in en
de andere weer daar. Dat is wel zo aan
trekkelijk.
Het vraagt vanzelfsprekend een goede
samenwerking. En de praktijk leert dat
er in zo'n ploeg die goed met elkaar
optrekt een band ontstaaten een goede
kameraadschappelijke sfeer.
het nog niet zo dat iedereen in cabines
kan werken, maar er is al een heel groot
verschil mét vroeger. We willen nu nog
een stap verder naar een nieuwe onbe
mande machine voor de nieuwe kooks
fabriek.
Alles is dan vérgaand geautomatiseerd.
Volledig automatisch wordt het niét.
Enkele mensen in cabines blijven er nog
wel nodig. Maar dan zijn ook al de
vervelende en moeilijke taken verleden
tijd.
Zo is er in de sector ijzer in het werk bij
de hoogovens vanaf 1950 verschrikke
lijk veel veranderd. Heel véél is er ge
mechaniseerd. Vergeleken met het bui
tenland doen we het beslist niet slecht.
Dat bljjkt o.a. uit het feit dat onze
medewerkers vaak gevraagd worden om
lezingen te houden en hup visie te geven
op de problemen van het vak, zelfs in
Amerika, Japan en Australië, landen
met zeer moderne staalindustrieën.
Transport op
afstand geregeld
De ertsvoorbereiding geeft aan het
ijzererts waarmee de hoogoven wordt
geladen een bepaalde vorm en samen
stelling.. Erts is een stoffig materiaal.
Daarom zijn het transport en de erts-
voorbefeiding verfegaand gemechani
seerd en geautomatiseerd. Dat gebeurt
met behulp van een uitgebreid systeem
van transportbanden met centrale af
standbesturing. Verder worden de ertsen
in de sinterfabriek tot brokken of in de
pelletfabriek tot knikkers verwerkt.
Per ploeg werken daar niet meer dan
een kleine 25 man.
Vechten met
materiaal vraagt
speciale mentaliteit
Watje in deze sector ijzer doet, is eigen
lijk de eerste grove verwerking van het
ruvte materiaal. Dat betekent werken
met een natuurprodukt in al zijn varia
ties. Omdat het op grote schaal moet
gebeuren, zit je met de combinatie van
wisselende grondstoffen, het omvang
rijke produktieproces en het vuur.
Dat betekent dat je er steeds goed by
moet zijn. En ook bereid tot het gevecht
met het materiaal. Daarin moet je
De centrale bedienings- en controle
ruimte van de pelletfabriek. In die pel
letfabriek worden de ertsknikkers v
de hoogovens gemaakt
bevrediging kunnen vinden en zoiets
vraagt een bepaald^ mentaliteit. Do
praktijk heeft bewezen dat een bepaald
type mensen zich daar sterk door gegre
pen voelt. Die mensen die een zekero
spanning in hun werk willen, zijn daar
in hun element. Die gaan ook zelden
weg.
Er zijn natuurlijk ook mensen die het
niet aanspreekt en die dan .meestal een
baan vinden in de verdere bewerking,
In de walserijen bijvoorbeeld.
Zoals ik vertelde werken hier in do
sector totaal zo'n 1000 man in de pro
duktie, rond 250 per ploeg die de kelo
sector: ertsvoorbereiding, kooksovens,
hoogovens en de centrale laten draaien.
Onder die 1000 zijn er ongeveer 200
smelters. En toch denkt men buiten de
poort nog dikwyls dat de smelters en
hun werk karakteristiek zijn voor al het
werk bij Hoogovens. Dat zit er toch
wel goed naast met een totale bedrijfs
bezetting van een 23.000 mensen. Maar
de smelters vormen door hun werk en
de werkomstandigheden wel een op
vallende groep.
De band die er tussen deze mannen
ontstaat, beperkt zich meestal niet tot
het bedrijf. Vroeger waren er zelfs reis-
verenigingen van een bepaalde ploeg.
Het is namelijk juist zo'n ploeg die een
eenheid vormt.
Tegenwoordig is het reizen wat alge
mener geworden. Maar je ziet nog wel
hele delen vap een ploeg ook buiten het
bedryf met elkaar optrekken.
Organisatie van de produktie bij Hoogovens
(5 produktie-sectoren)
Sector
IJzer
ertsvoorbereiding
- i>elletfabriek
- sinterfabriek
kooksfabrieken
(1 en 1 in aanbouw)
centrale
hoogovens
(6 en 1 in aanbouw)
Sector
Staal
martinstaalfabriek
oxystaalfabriek 1
oxystaalfabriek 2
dolomietsteenfabriek blokwalserij 3
Kaliberwalserijen Warmwalserjjen
blokwalserij 1 walserij van
blokwalserij 2 en dikke j
Sector
Koudwalserijen
koudbandwalserij 1
koudbandwalserij 2
staaf- en draad
warmbandwalserij 1 vertinnerijen
warmbandwalserij 2 verwerkingsbedrijf
gjt HOOGOVENS
