ouscous eten
ij Shafia...
Emancipatie
met nog tal
van sluiers
OP ELKE NEUS PAST
WEL EEN ZONNEBRIL
inesische vrouw geen uitjes
IRAN:
Tunesisch gerecht l assen
voor vegetariers
G 26 FEBRUARI 1972
PAGINA 19
heb ik leren kennen toen ik op weg was naar de krui-
Ip de in Tunesië heel populaire groene plastic slippers
huin achter me over het hobbelige zandpad. Ze spreekt
>rd Frans, hoewel dat toch al in de eerste klas van de
e lagere school op het lesrooster staat. Dat woordje
t" zal ze wel niet hebben gekend en dan is ze niet de
haar land.
n boodschappen doed bij
ruidenier blijft ze bij de
ngen. Verlegen lachend
de terugweg iets tegen
>opt ze naast me. Opeens
te rennen en verdwijnt
auwe deur. Al gauw ver-
r hoofd weer van achtei
wenkt ze me om binnen
„Couscous, couscous"
maakt een eetgebaar
weet, zit ik bij de Tune-
ie in huis, in een ver-
groter dan een badka-
■itgekalkte muren en een
op de grond. Zorgvuldig
een viezig doekje op
en strijkt dat zorgvuldig
jP zc' ze de schaal cous-
griesmeelachtige kor-
elijk voorzien van peper
tele tuinboon en kikke-
ecoratie. Dat moet onder
Alleen je hoofdhaar en je wenk
brauwen blijven over. Dat doen we
met suiker die eerst gekookt is"
lEen heel wat pijnlijker methode
dan de Europese middeleeuwse ge
woonte om de bruid te ontharen
het scheermes)
Mannen is het bruidshuis de dag
van de bruiloft ontzegd. Alleen
vrouwen en meisjes dansen er van
af 's morgens acht uur op het rit
me van de tamtam, die wordt be
speeld door een achtjarig kind. Niet
ver van het vrouwenhuis vieren de
mannen de bruiloft. Hier is eten in
overvloed: schalen met gekookt
schapenvlees gaan rond, de ene fles
wijn na de andere wordt leegge
schonken. Er wordt veel gelachen
om de spotliedjes over de komende
huwelijksnacht als bruid en bruide
gom ten overstaan van de hele fa
milie in het (hemel)bed verdwijnen
Pas daar kunnen de jonggehuwden
elkaar beter leren kennen want de
rest is geregeld tussen de bruidegom
en de vader van de bruid.
Maar terug naar het feest: vrouwen
en kinderen uit de buurt zijn op
het dak van het huis geklommen
dat rondom de feestvierende bin
nenplaats is gebouwd. Zo hebben ze
een goed overzicht van het feest en
kunnen in het huis van de bruide
gom kijken. Zo nu en dan klinkt er
een broederlijk indianengehuil van
boven daarna wordt er weer gegie
cheld achter een puntje van de
bottania, de sluier waar de ge
trouwde vrouw zich op straat in
hult. Bij de vrouwen op het dak
ontdek ik Shafia weer Ze probeert
mijn aandacht te trekken en als
dat is gelukt praat ze weer verdei
met haar vriendinnen Omdat het
geroezemoes van het bruiloftsfeest
me begint te vervelen, ook al om
dat ik er niets van versta, ga ik
ook het dak maar op.
Onze medewerkster Vera
Gaikhorst werkte een paar
maanden in Tunesië als kin
dermeisje. Haar indrukken
van het steeds populairder
wordende vakantieland geeft
zij in dit artikel weer. Ze wil
hierin geen totaal-beeld van
de Tunesische samenleving
geven maar een andere kant
dan de puur toeristische la
ten zien.
Wekelijks bad
In de verte komt een groepje vrou
wen en kinderen van „hammem"
een wekelijks terugkerend ritueel,
voor ons beter bekend als het Turk-
wen op het café-ter-
niet iedere Tunesische
In dit zomaar doen.
n de gastvrouw die
>f het wel genoeg is, en
tooit worden gegeten
van Shafia. die in het-
ekje onder een handge
lag te slapen is intus-
geworden. In een moei-
ek" tussen twee mensen
taal niet verstaan, kom
dat ze 46 Jaar oud is,
waar je van schrikt als
lige huid ziet. De buren
nieuwtje van de „touris-
uscous eet geroken en
allemaal te kijken. De
Shafia, die linnenjuf-
hotel Sinbad, keurt des-
i Nederlandse textiel en
haar bewondering over
lissen drinken we mier-
te thee uit piepkleine
is in Tunesië groot, en
men wel een schaal eten
aan te „toveren" of an-
er de kinderen op
>n een zakje thee (die
stuk verkocht) te halen
is zijn voor de doorsnee
vrouw een evenement
et terras- en bioscoop-
vrouw sterk in de min-
en vrouw gaat bij ons
it: als ze wordt geboren,
i als ze sterft", zegt
Daaraan moest ik
n ik een kijkje mocht
een traditionele bruiloft.
aan op de grond. Ze kammen de op
klei lijkende zeep in hun haren.
Het is er warm en vochtig. Een
vertrek verder heerst een ondraag
lijke hitte. De ruimte is gevuld met
gekrijs van klein grut dat niet al te
zachtzinnig schoongewassen wordt.
Hier in deze met damp gevulde
ruimte hangt de sfeer van de grot
achtige woningen uit Fellini's Sati-
ricon. Ik ben blij als ik weer terug
ben in de gemeenschappelijke kleed
ruimte, vooral als er direct iemand
met een flesje cola komt aandra
gen.
Pü
De gezinnen in Tunesië zijn groot,
minder dan vijf kinderen heeft men
niet. „Ik heb er zeven", zegt een
vrouw, waar ik eens de vruchten
van de „toets" framboosachtig
spul proefde. „Het hadden er
dertien kunnen zijn want zes wer
den doodgeboren". Als ik vraag of
dat niet een beetje veel is knikt ze,
„Ja elk voorjaar komt er een kind".
Een voorzichtige vraag of ze de pil
niet kent. „Nee ma<ar wat is dat
dan voor een wondermiddel. Hoe
kan je zoiets krijgen. Zou het van
uit Europa kunnen worden opge
stuurd?"
Later blijkt dat Tunesische artsen
dit middel zelf mogen voorschrijven.
Het wordt zelfs gepropageerd vla
affiches op straat, Alleen weten de
vrouwen het niet, hoe zouden ze
het te weten moeten komen. Lezen
kunnen ze meestal niet en de gete
kende gezinnetjes op de affiches
zien er puur westers uit, volgens de
laatste mode gekleed en daar is ie
dereen nog niet aan toeBij het
woord dokter (ze denkt daarbij
waarschijnlijk meteen aan de hoge
kosten) zegt ze: „Ach ik ben nu al
47 over een paar jaar geeft Allah
me geen kinderen meer
Een van de families waar
mee Vera kennis maakte.
(Foto's Vera Gaikhorst)
De modern.e vrouw in Iran heeft zich in een kleine tien
jaar voor een groot deel ontworsteld aan een massa van de
taboes, die haar godsdienst, de Islam, van huis uit eigen is.
Waar zou dit bij een vrouw eerder in te merken zijn dan in
de kleding? Reken maar, dat de geëmancipeerde vrouw in
Tehera11 haar „hot pants'* heeft. Zoek haar echter niet in
die opwindende dracht in de straten van de hoofdstad.
-
Ook de Iraanse hoofdstad Teheran kent vrouwelijke
politie-agenten. Een agente die op haar motorfiets verkeers-
zondaars tot betere gedachten wil brengen is iets heel ge
woons.
Niet dat zij er zich voor zou gene
ren. Maar het kan niet. Omdat het
de Perzische man teveel zou wor
den. dat bloot, en hij er ogen noch
handen van zou kunnen afhouden.
Vraag het maar aan de Westerse
toeristes.
De minimale broekjes worden wél
gedragen thuis om eigen man te
bekoren en op de meer vooruitstre
vende parties, waar de gasten el
kaar kennen.
Naast Teheran laten ook de bad
plaatsen zien dat de Perzische
vrouw weg weet met de moderne
Westerse kleding. De orthodoxe
sluier wordt natuurlijk nog heel
veel, gedragen, maar zij is in de
verlichte centra geen „moeten"
meer.
Sluier en bikini
Sterker contrast dan in de bad
plaatsen is amper denkbaar: dames,
die de zee ingaan in badpak, soms
zelfs in bikini, naast baadsters, d!ie
In jurk, compleet met sluier het
ruime sop kiezen. Daarbij is het
haast verbazingwekkend hoe tole
rant zusterlijk deze vrouwen over
en weer zijn.
Op het platteland viert de sluier
Met een zonnebril gaat het
vaak net zo als met handschoe
nen of een paraplu. Laat het ding
ergens slingeren en ziet het nooit
meer terug. Maar veel mensen
kunnen niet zonder. Dat blijkt uit
de verkoopcijfers vorig jaar koch
ten vijf miljoen Nederlanders een
zonnebril. Dit jaar zullen we on
getwijfeld weer in de knip tasten
voor een bril die bij de nieuwe
mode past. Nou kun je niet zeg
gen dat de mode 1972 zus of zo
is en datzelfde geldt voor de zon
nebril. Met die hele grote hippe
brillen bijvoorbeelddie vorig
jaar zo goed gingen, is het uit.
Er zijn nog wel opvallende montu
ren in gillende kleuren met streep
jes, bolletjes en bloementjes, maar
ze zullen niet vlug te koop zijn.
In de foto-studio van Rien Bazen
in Amsterdam, waar Polaroid zijn
nieuwe collectie zonnebrillen '72 liet
zien, zagen we dat Je „gekke" bril
len voortaan zelf kunt maken. Ge
woon een kwestie van de fantasie
botvieren op een bril-montuurzelf
beschilderen en beplakken.
De zonnebril is niet meer mode-ac
cessoir nummer één, maar benadert
veel meer het functionele. Hij wordt
langzamerhand kleiner van vorm,
hoewel we dat dit jaar niet direct
zullen merken. Naast de hoog
transparante lenzen van vorig jaar,
is er opnieuw belangstelling voor
donkere glazen.
De kleuren van de monturen zijn
champagne, satijn-blauw, lichtgrijs,
matgroen en zacht-rose. Nieuw is
olifanten-grijs of zwart gerookt me
taal. Er zijn veel goud- en zilverge-
tinte monturen maar ook doorzich
tig plastic dat gevlamd kan zijn.
Het bruine montuur gaat er uit.
Nieuwe materialen zorgen er voor
dat de zonnebril soms vederlicht is.
Aan het neusstukje, dat de twee
glazen verbindt, wordt meer vorm
gegeven.
Waar moet men vooral op letten bij
het kopen van een zonnebril? Pola
roid meent: Een zonnebril moet be
schermen tegen ultraviolet en infra
rood licht. Het is erg belangrijk dat
de lenzen niet splinteren als de bril
kapot gaat. Een zonnebril moet de
kleuren zoveel mogelijk eerlijk
weergeven. De poten van de bril
mogen niet scherp zijn en op de
juiste hoogte zitten.
Opgeprikt
.>n kaal vertrek zit de
prikt op de enige stoel
rek rijk is. Haar moeder
paars fluwelen gewaad
gemaakt. In het bruids-
itijf staat van het goud-
heel wat borduur-uurtjes
nieuwsgierig meisje ver-
feinige wat ze zegt: „Ik
jaar". In haar gebrek-
rfl ertelt de kleine donkere
's ts van de rituelen die
:€;enlijke feestdag vooraf
loet eerst helemaal ont-
en voor Je mau trouwen.
DVERTENTIE
DAMESMODE
io exclusief jonge stql._
BREESTRAATI08R-II2 LEIDEN
Couscous is een Turiesisch gerecht,
dat bij uitstek geschikt is voor ve
getariers. Hoewel in het oorspronke
lijke recept vlees is verwerkt
smaakt het zonder ook bijzonder
goed. Vera maakte het klaar voor
vier personen.
Voor de saus is nodig: olie, zout,
zwarte peper, knoflook, een desert-
lepel Marine, 'n blikje tomatenpu
ree, harissa (Tunesische sambal) en
water. Groenten voor de saus: een
aardappel, geschild en in blokjes
gesneden; twee winterwortelen ln
blokjes 100 gram kikkererwten (een
nacht in water geweekt) drie uien
en een grote aubergine. Verder vier
eieren en een pond couscous. Over
het algemeen zijn de ingrediënten
te krijgen in een reformwinkel of
in een Chinese zaak.
Doe de olie in een vrij diepe pan;
snij de uien hierin en voeg de ge
snipperde knoflook toe. Bak dit ge
heel goed bruin. Doe er dan de to
matenpuree. Marmite en een thee
lepeltje harissa bij. Al roerend een
halve liter water toevoegen. Dit ge
heel aan de kook brengen en vijf
minuten laten doorsudderen. Dan
de kikkererwten, de aardappel, win
terwortelen en de in vieren gedeelde
aubergine er bij doen. Terwijl de
groenten gaarkookt de eieren klut
sen, bakken en in stukjes gesneden
aan de saus toevoegen. Voor de
couscous een beetje olie in een an
dere pan gieten. De couscous goed
door de olie heen roeren en op een
pitje goed heet laten worden.
Als de groenten gaar zijn het ge
heel afgieten in een vergiet. Het
nat weer opvangen en dit aan de
heet geworden couscous toevoegen.
Laat dit een minuut of tien opzwel
len. Proef dan of het pittig genoeg
is. Giet daarna de saus over een
lange schaal. Garneer de gladge
streken couscous met de gekookte
groenten.
Zowel voor de klassieke als voor de
meer sportieve modellen handtassen
worden wit, gebroken wit en mari
ne-blauw zonder twijfel succesrijke
kleuren voor deze zomer. Zeer sterk
wordt in verscheidene collecties de
nadruk gelegd op marine-blauw wat
natuurlijk is te verklaren, want
de marine-look maakt het deze zo
mer. „Opale" (gebroken wit) is een
algemeen Europese kleur voor hand
tassen. Bruin (vrij veel) zwart
(minder) komen in de nieuwe col
lecties voor. Sommige fabrikanten
zien het daarnaast ook in de vrij fel
le kleuren en uitgesproken zomerse
tinten zoals brique-rood, geel, gras
groen en zelfs oranje. Wat het ge-
gebruik van accessoires betreft is
ln de verscheidene collecties weinig
eensgezindheid te merken. Soms ko
men ze vrijwel niet voor, dan weer
springen ze er enorm uit. Patch
work is wel erg belangrijk en komt
sterk naar voren in de reptielmo
dellen. Meestal is een reptielsoort
verwerkt in verschillende kleuren
waarbij ruit en vierkant motieven
de overhand hebben maar ook stre
pen en gestilleerde bloemen komen
voor. (Texbel).
Samenstelling
Henriëtte v. d. Hoeven
nog hoogtij volgens het gebod van
de Koran, dat zegt dat de vrouw
niet indecent gekleed mag gaan en
haar lichaam moet bedekken. Ook
daar echter gaat het al soepeler
toe: de mouwen tot de elleboog is
lang genoeg, want er moet kunnen
worden gewerkt. De roklengte trekt
ook centimeter voor centimeter
naar boven.
De „witte revolutie", die de Sjah
begin 1963 inluidde, had niet alleen
in de kleding invloed, op de emanci
patie van de Iraanse vrouw. Bij re
ferendum kreeg zij in 1964 kiesrecht
en dat betekent meestal de eerste
gongslag voor een snelle revolutie.
Gelijk loon voor man en vrouw. In
Iran was dat niet zo'n probleem,
omdat een luttel aantal vrouwen
banen van enige betekenis had,
waardoor geüjke salariëring als iets
vanzelfsprekends gold. Dat is zo ge
bleven nu steeds meer vrouwen be
hoorlijke posities gaan bekleden.
Iran heeft zijn „Klompé" in me
vrouw Farrokhru Parsa, een onder
wijzeres die tot minister van On
derwijs heeft gebracht, er zijn een
paar vrouwelijke rechters, er zitten
zeven, acht dames in het parlement.
De ruimere opvattingen, die in Iran
opgeld doen in vergelijking tot an
dere oosterse landen krijgen bij
voorbeeld gestalte in het feit dat de
vrouw ook naar haar huwelijk kan
blijven werken, vroeger hier en nu
nog elders het schandteken dat de
man niet genoeg zou verdienen om
voor zijn gezin te kunnen zorgen.
De invoering van verplicht onder
wijs gedurende zes jaar en ook de
keizerlijke belofte van 2500 scholen
als jubileumgeschenk aan het volk
bij gelegenheid van de feestviering
rond het 2500-jarig bestaan van het
Perzische rijk (één school per
feestjaar) - heeft een enorme be
hoefte aan onderwijzend personeel
doen ontstaan. Dat wordt vaak ge-
recruteerd uit het leger. Vrouwelijke
vrijwilligsters worden naar de dor
pen gestuurd, om de kinderen het
plaatselijk Aap-Noot-Mies bij te
brengen.
Kwart
Het vrouwelijk volksdeel doet ook
veel aan eigen geestelijke ontwikke
ling. Een kwart van de studenten
aan de Iraanse universiteiten be
staat uit meisjes.
In tien Jaar dus een ontwikkeling
voor de Iraanse vrouw, waar nie
mand ooit van had gedroomd.
Daarnaast staat dat in een diep
menselijke zaak als de keus van
huwelijkspartner de vrouw nagenoeg
niets heeft in te brengen. Bij de la
gere klassen en de middenmoot
kiest moeder een geschikte bruid
voor haar Jongen. Die geschiktheid
wordt in de eerste plaats bepaald
door de grootte van de bruidsschat.
Een paar dagen vóór het trouwen
mogen ze elkaar zien, maar dan is
er geen weg meer terug. In kleinere
dorpjes is het zelfs nog vaak een
volkomen „blinde koop" tot het mo
ment dat het huwelijk is gesloten.
De vier vrouwen, die de Koran de
mohammedaan toestaat, vinden in
Iran geen genade meer. Een tweede
vrouw „erbij" mag alleen als de
eerste kinderloos blijft.
Kinderen zijn wel de trots van de
Perzische familie, maar men doet er
steeds meer aan doordachte fami
lie-opbouw om de toeneming met
bijna anderhalf miljoen zielen per
jaar in te dammen.
Voorlichting,klinieken en „de pil"
voor de gemiddeld rond achttien
jaar oude kindvrouwtjes moeten de
gezinnen op gemiddeld drie kinde
ren houden. Wat dan tot gevolg
kan hebben dat die moedertjes
soms angstig de pil trouw blijven
uit vrees dat op een vierde kind
een soort boete staat.
Een ongegronde angst overigens,
maar wel een bewijs dat ook voor
de naar groter vrijheid zwevende
Iraanse vrouw over vele zaken nog
een sluier hangt.
ADVERTENTIE
Sophia Loren, wordt regel
matig gefotografeerd met een
zonnebril op haar neus. Ook zij
wisselt nogal eens vam model.
Exclusieve DAMES
HERENSCHOENEN
Lederwaren
Donkersteeg 12-14 - I.ei de»
Telefoon 427S3
