Blues
beslist
zijn klaagliederen-
geen protestsongs
...en gisteren
'Namens
was zeer
Jacques Brei'
aanvaardbaar
mm
Vandaag in
JAZZ SCENE ontwikkeling van de blues
Dean Martin wil
echtscheiding
Bertus van Lier
(65) overleden
TV morgen]
SDAG 15 FEBRUARI
jgJSDAC
NEDERLAND I
LEIDEN Velen geloven, dat de blues voorlopers fflj-n
van wat we nu „protest-muziek" noemen. Dat i« bepaald
niet waar.
Oorspronkelijk men vermoedt dat de eerste blues
werden gezongen rond de helft van de vorige eeuw was
het een soort klaaglied. Honderden jaren waren de negers
slaven geweest in Amerika. En al waren ze dan daarna
„vrij", veel hield dat eigenlijk niet in. De omstandigheden
hieven even beroerd als ze waren geweest. De „vrije bur
gers" werden (en worden) gediscrimineerd op alle moge
lijke manieren. Hun muziek was een produkt daarvan,
maar geen reactie erop of protest ertegen.
aSs er een blanke aankomt. iöj m^g
niet te nadrukkelijk naar 'n blaiïke
vrouw kijken, terwijl blanke jon
gens achter negermeisjes aanzit/te^.
Hij moet een "good nigger" zijn.
moet zijn plaats weten".
In zijn boek "Blues fell this mor-
Jöing" omschrijft Paul Oliver duide-
iljjk wat de samenhang was tussen
1 de blues en de levensomstandigheden
van de negers. Hij geeft een opsom
ming van een aantal kleine verne
deringen, die ontzettend duidelijk
maakt hoe de neger zich moest voe-
Vernederingen die de neger
e, om dat het een dood-norm ale
zaak was.
Door
Pieter Taf fijn
"Hij zit aohter in de bus of in een
speciale treinwagon. Hij verlaat het
station door een deur met het bordje
Kxtloured, hij drinkt uit een fontein,
met het bordje coloured. Hij gaat
overal door achterdeuren naar bin
nen. Hij neemt zijn hoed af als hij
tegen een blanke spreekt, maar geen
blanke zal dat ooit doen als hij te
gen een negerin spreekt. Hij reageert
op uncle of boy, maar beslist niet op
mister. Hij stapt van het" trottoir
HLLYWOOD (AFP) De film
ster-zanger Dean Martin heeft een
aanvraag tot echtscheiding ingediend!
wegens 'onfatsoenlijke meningsver
schillen' met zijn echtgenote.
De 54-jarige Martin huwde de
voormalige mannequin Jeanne Rie-
ger in september 1949. Zij leven sinds
1969 gescheiden. Het echtpaar heeft
drie kinderen. Dean Martin heeft ook
nog vier kinderen uit een vorig hu-
i welijk.
Robert Mitchum
maakt zich kwaad
MEXICO De Amerikaanse film
ster Robert Mitchum heeft het aan
ide stok gehad met de Amerikaanse
ambassadeur in Mexico, Robert Mc-
i Bride, toen deze een bezoek bracht
aan een filmstudio in Mexico-stad.
Mitchum ergerde zich over het feit,
dat de ambassadeur en een groep
i journalisten kwamen kijken bij de
[laatste opnamen voor de film "De
woede van God", waarin hij en Rita
iHayworth de hoofdrollen spelen. De
I acteur schold de bezoekers uit en wil-
j de een fotograaf die hem op dat
I ogenblik fotografeerde, te lijf gaan.
i De Mexicaanse acteursbond heeft
de Amerikaanse filmspelersorganisa-
tie gevraagd om 'disciplinaire maat-
i regelen tegen Robert Mitchum.
Tv-presentator Pim Jacobs gaat
van 1 mei af de TROS versterken.
Hij is aangetrokken als free-lancer
op meerjarig contract bij deze om
roep.
Jacobs, die al twee seizoenen ,nMu-
zlek is troef" voor de AVRO pre
senteert, gaat hiermee in april stop
pen. Overigens blijft hij bij de
AVRO-radio in dienst als presenta
tor van het dinsdag- en donderdag
avond uiit te zenden „Mobiel."
waarin ook Riens Gratema als pre
sentator optreedt.
Bii de TROS zal Pim Jacobs zich
bezighouden met de amusement
sprogramma's.
ADVERTENTIE
KANTOORMEUBELEN
DIREKTIEKAMERS
B KANTINEMEUBELEN
I BRANDKASTEN
MAGAZIJNKASTEN
TOONZALEN
1 WM BARENTSZSTRAAT 3!
I Geopend van 9-17 uur
(Bij Zijlsingel/Trompstraat
nvCIEBA-LEIDEl
TEL. (01710- 49044*
Berusten
De blues werd gezongen door men
sen die één waren m:et hun publiek.
Zij berustten in hun lot. Men wist
dat het verschrikkelijk was, dat wèr
ook uitvoerig bezongen. Maar een
oplossing was er niet bij. De be
roerde omstandigheden werkten in
spirerend op de volksdichters, die als
"moderne troubadours" ginigen rond
reizen. Met hun muziek wisten ze
zich een karig bestaan te verschaf
fen. maar him eigen omstandighe
den waren vaak weer zo ellendig,
dat ze daarover ook weer blues kon
den schrijven
Hoe en waar men precies begon
met het zingen van de blues is een
die nog in het duister is ver
borgen en dat altijd wel zal blijven
ook. Men begon met een geïmprovi
seerde song, die handelde over aller
lei dagelijkse belevenissen. Moei
lijkheden, maar ook vreugden, geld,
sex. De eerste blueszangers zullen
wel zonder begeleidln hebben gezon
gen of daarvoor zelf hebben gezorgd
met hun guitaar.
Het tijdperk van de grote blueszan
geressen kan men als tweede fase
zien van de vroege blues. De perio
de van de vrouwen met krachtige
stemmen, vrouwen als Ma Rainey,
Bessie Smith, Chippie Hill. Dat be
tekende niet een vervanging van de
traditionele folk-blues, maar een
voortzetting als vorm van "entertain
ment" maar altijd voortspruitend
uit de simpele oervorm, eerlijk gaaf
en van grote schoonheid.
Gepolijst
Eerst traden zij op in shows, ten
ten en theatertjes in het zuiden, van
daar ging het naar Chicago en New
York. He't ruwe van de oorspronke
lijke blues werd in die tijd wat ge
polijst. Als begeleiding werd gebruik
gemaakt van een piano of een com
bo. Vele jazz-musici maakten opna
men en traden op met Ma Rainey
en Bessie Smith, W. C. Handy ge
bruikte voor zijn composities (St.
Louis Blues, Beale Straat Blues) de
thema's van de folk-blues.
De zangeres die het meeste invloed
heeft gehad op alle volgende blues-
De fabeltjeskrant (NOR)
Journaal (NOS)
Zo moeder, zo zoon (NCRV)
De jonkvrouw van Avignon. Tv-feullletoti (NCRV)
Journaal (NOS)
Please Sir. Tv-serie (NCRV)
Kankerpaviljoen (1). Tv-spel van Karl Wlttünge
naar de roman van Alexander Solzjenitsyn
(NCRV)
Hier en nu (NCRV)
Nieuws uit de klassieke en reMgteune discotheek
(NCRV)
Journaal (NOS)
Weekoverzicht en informatie schooltelevisie
De fabeltjeskrant (NOS)
Journaal (NOS)
Filmrubriek (VARA)
Journaal (NOS)
Mjjn tante Victoria. Tv-spel (VARA)
en een zoen van de juffrouw. Tv-serie
(VARA)
Mannix. Tv-film (VARA)
Simon Carmiggelt leest uit eigen werk (VARA
De ombudsman (VARA)
Ons aktieprogramma (De Vrije Gedachte)
Journaal (NOS)
Den Haag vandaag (NOS)
Beton herhaling les 3 (Teleac)
De componist Bertus van Lier is
gisteren op 65-jarige leeftijd overle
den in zijn woning in Roden, bij
Groningen.
Na een langdurige ziekte is een
eind gekomen aan het leven van
een musicus die in Nederland een
geheel eigen plaats innam. Niet een
plaats op de voorgrond van het po-
diumgebeuren, want Van Lier was
niet vooraanstaand in de zin van
opvallend, noch als componist, noch
als uitvoerend musicus, (hij stu
deerde bij de dirigent Hermann
Scherchen en leidde incidenteel het
Concertgebouw Orkest en het E
dentie-Orkest. Hij was niet iemand
met een geïsoleerde muzikaliteit.
Een componist met een literaire on
derscheiding is een zeldzaamheid.
Van Lier kreeg in 1955 de Nijhoff-
prijs voor zijn vertaling van Anti
gone van Sofokles, die hij had ver
vaardigd in verband met zijn to
neelmuziek voor dat drama. In zijn
bekendste 'werk, Het Hooglied voor
solisten, koor en orkest, kwam hij
tot een geheel nieuwe en opzienba
rende interpretatie van dit onder
werp uit het Oude Testament.
De grondigheid en de nauwgezet
heid van Van Lier stonden veel
schrijverij in de weg. Zijn oeuvre is
even klein als constant van kwali
teit. Hij was geen baanbreker, die
zich heeft losgemaakt van de tradi
tie. Voor hem was die traditie
noodzakelijk om op vooj-t te bouwen
in een harmonische vrije, meer
stemmige stijl.
Bertus van Lier, als componist een
leerling van Pijper, was leraar aan
de conservatoria in Utrecht en Rot
terdam en als muziekrecensent ver
bonden aan diverse dagbladen. Aan
de rijksuniversiteit van Groningen
ontving hij het eredoctoraat in de
letteren en hij was daar ook lector
in de muziekgeschiedenis.
zangeressen is wel Gertrude "Ma"
Rainey geweest. Zij werd in 1886,
in Georgia geboren, vanaf haar zes
tiende jaar trok ze met een groep
door de Verenigde Staten. Zij maak
te veel indruk door haar grootse,
krachtige stem. De grammofoonplaten
die van haar bekend zijn geven
slechts een gebrekkige indruk van
haar persoonlijkheid.
Bessie Smith (één van de vele
blues-vertolksters met die naam,
die geen va nallen familie van elkaar
waren) was haar leerlinge. Zij wordt
de "keizerin van de blues" genoemd,
dankzij haar rauwe maar tegelijker
tijd zo ontroerend mooie stem. Tot
het jaar 1927 vierde zij triomfen,
daarna er waren toen vier miljoen
plaaten van haar verkocht ging het
bergafwaarts. Ze raakte in het ver
geetboek, kwam alleen te staan en
had het arm, totdat ze in 1937 bij
'n auto-ongeluk om het leven kwam.
De blues is altijd de basis geble
ven, waarop de jazz is gegrondvest.
Er kwamen en komen vernieuwin
gen, maar altijd is de grondgedachte
weer terug te voeren tot het blues
thema. De blues zelf wordt nog veel
gezongen (country- en city-blues), de
blues werd ook overgenomen door
de popmuziek. Daarover zullen we
het hier niet hebben.
Wie nog eens wil luisteren naar
blues, kan terecht. Op één album,
is de ontwikkeling min of meer sa
mengebracht, al is het natuurlijk
altijd een kwestie van "prikken".
Het zijn echter lovenswaardige
prikken, geperst in twee lp's:
"Blues and spirituals" (CBS). Op de
platen vindt men opnamen van Bes
sie Smith (met Louis Armstrong op
oomet) uit 1925, Big Bill Broonzy
(1936—1941), Count Basie met Jim
my Rushing (19391942), Louis
Armstrong met zijn All-Stars uit '54,
Mahalia Jackson (1954—1963) en
Aretha Franklin met opnamen uit
de periode 1960 tot en met 1965. Ge-
Blueszangeres Gertrude 'Ma'
Rainey is wel de vrouw geiveest
die het meeste invloed had op de
latere vertolksters van de blues.
lukkig ditmaal eens een plaat waar- j
bij de hoestekst zich beperkt tot fei
telijke informatie over bezetting e.d.
en zich niet te buiten gaat aan aller-
lei lyrische beschouwingen.
De dingen in Nederland gebeu
ren, zoals u weet, of onder de
grpfce rivieren of daarboven,
maar zelden daarin. Boven de
grote rivieren ligt bijvoorbeeld
de Waddenzee, die zowel door
de KRO (in een goede en de
gelijke documentaire van Al-
bert Gols) als door AVRO's
Televizier werd bemoederd,
want het ie tenslotte Wibo's
own country. En wat is er be
neden de grote rivieren gaande,
momenteel? Het carnaval, in
derdaad.
De grote, steeds weerkerende
vraag is of Hilversum wel vol
doende aandacht besteedt aan
deze totaalhappening in het
zuiden. Zo lang Duitsland aan
Nederland grenst zal het ant
woord vanuit Limburg en Bra
bant wel nee luiden, want de
Duitse televisie doet er in ieder
geval meer aan. Gisteren bij
voorbeeld om elf uur, om
twaalf uur en om 13.40 uur.
Daarna nog eens om 22.20 uur.
Dat was dan Duitsland-1. Op
Duitsland-2 ook nog een uur
tje. om 18.05 uur, en op Düssel-
land-3 het carnaval in Dêssel-
dorf vanaf 20.15 uur. Ook van
avond is er weer een carnavals-
programma op Duitsland-1.
U voelt wel, daar kan Neder
land niet tegenop. België trou
wens ook niet, want dat heeft
geen enkel carnavalsprogram
ma rond deze dagen. Dan mo
gen wij toch weer niet klagen,
want gisteren bracht zowel de
KRO als de AVRO een carna
valsprogramma. We hebben al
een programma gehad van de
VARA met alle carnavalsschla-
g-ers, en Mies en Willem heb
ben ook even iets aan carnaval
gedaan, dus meer mogen we
bijna niet verlangen.
Want carnaval is een van de
moeilijkste onderwerpen voor
de televisie. Moet Je een stel
mensen in een zaal zetten en
die dan opzadelen met een
carnavalsshow waarin SJakie
Schram, de twee Pinten en
soortgelijke duivelskunstenaars
carnaval vieren waar de aan
wezigen dan naar mogen kij
ken, net als wij thuis? c
moet Je er een soort reportag
van maken zoals de KRO dee
met de zingende en hossenc
mensen als hoofdpersonen e
de „optreders" als bijverschijr
selen?
Het iaatate lijkt me toch nc
het beste, al zit Je er thuis w
tegenaan te kijken als een bu
tenstaander die geen deel hee
aan de feestvreugde. Carnav;
is immers typisch een sport d
Je zelf, opgaand in het feestgi
druis, moet beoefenen. Je mo
er niet met Je pantoffels aa
thuis in een feautuil naar zi
ten kijken terwijl moeder c
vrouw doorbreit aan ha
pull-over. De moeilijkheid m<
carnaval is namelijk dat d
feestende mensen er niet vor
de televisie zijn, maar vo
zichzelf.
Zij voeren niets op (tets we:
wij dan weer met interes.'
naar kunnen kijken), maar
gaan gewoon hun gang. en c
camera (en ook wij) zitten
naar te kijken zoals men c
paringsdaad van twee bact
rieën onder een loupe bekij]-
Kortom, het is een onmogelij
opgave het carnaval, of betV
het wezen van het carnai
adequaat op het scherm
brengen.
Wat ik niet begrijp is, dat m
in het zuiden zo kwaad is
het carnaval onvoldoende aa:
dacht krijgt, want wat hebbi
zij eraan? Zij zitten tooh ni
thuis, zij dansen toch mee m
een feestmasker op? Het 7/
denk ik verband houden m
het minderwaardigheidscomplf
van de zuidelijke provincie
want als er iets schrijner
duidelijk wordt dan is dat h-
wel bij die conferences van
tonredenaar6.
Als u het mij vraagt is h
carnaval die jaarlijkse, min
meer gecontroleerde opstar
van de zuiderling tegen D
Haag. Misschien moet Hilve-
sum daar eens een documen
taire aan wijden.
NICO SCHEEPMAKEI
WOENSDAG 16 FEBRUARI
HILV. I 402 m. en FM-kanalen. 7.00
TROS 12.00. KRO 14.10 NOS 16.45
NCRV 19.20 NOS.
7.00 Nws 7.02 (S) Lichte grammo-
foonmuzlek, reportages en berichten
(7.30 Nws 7.41—8.00 Act. 8.30 Nws
8.418.50 Act.) 10.00 Voor de vrouw
(10.30—10.32) (Nws) 11.55 Mededelin
gen 12.00 (S) gevarieerd progr. (12.26
LEIDEN Namens Jacques Brei
heet de nieuwe „musical" die Meer
burg en Hofman al vrij snel ook in
Leiden hebben uitgebracht. Eei
avond niet geheel pretentieloos amu
sement dat een overzicht geeft vai
het werk van de beroemde Belgisch'
zanger. Het idee ervoor ontstond i
New York waar Henk van Ulsen hi
In Nederland is een half Neder
lands, half Engelse tekst aangehou
den om zoveel mogelijk van de oor
spronkelijke sfeer over te houden. En nier gecompleteerd door de veelzij
men mag rustig stellen dat een zeer
zorgvuldige produktie is ontstaan
onder leiding van Moni Yakim, die
ook in New York voor de regie te
kende. Yakim mag voor deze kleine
musical ook in Nederland rekenen
op een uitgekiende bezetting.
Amanda Bruce en George Ball
hebben grote ervaring opgedaan in
de Amerikaanse versie m zij worden
dige acteur Henk van Ulsen en Lise-
lore Gerritsen, die steeds meer bena
drukt ook heel goed los van Pepijn
te kunnen optreden. Er is daardoor
een voorstelling ontstaan, die het
aanzien en luisteren best waard is, al
doet helaas de akoestiek van de
Stadsgehoorzaal het nodige aan de
verstaanbaarheid van de teksten af.
Haar het subliek reageerde seer
enthousiast op de prestaties van de
acteurs van die alleen Ball 'n beetje
achterblijft door zijn monotone
stemgeluid. Henk van Ulsen is beslist
geen zanger, maar vertolkt zijn
chansons met verve. Amanda Bruce
is een geestige actrice en Liselore
Gerritsen maakte vooral met „Ma
rieke" en „Mijn dood" de nodige in
druk.
JRS.
Mededelingen t.b.v. land- en tuinb.
12.30 Nws 12.41—12.60 Act. 13.00—
13.05 Raden maar.14.00 Pastoraal
gesprek van mens tot mens 14.10 een
rubriek over het leven ln de taal
14.20 (S) Pianorecital: moderne mu
ziek 14.50 Meer over minder: De stem
van de sprekende minderheid
(15.3015.32 Nws) 16.45 (S) Journaal
anno Nul, hoorspel 17.00 (S) uit de
tijd van Hendrik IV en Lodewijk
XIII. Overheidsvoorlichting: 17.20
Tekst en uitleg, een rubriek van het
ministerie van onderwijs en weten
schappen. 17.30 Nws 17.32 actualitei
ten. 18.00 (S) licht muzlekprogr.
18.30 Nws 18.41 (S) Veel gevraagde
gewilde muziek (gr.) 19.00 De kerk
vandaag nieuws en commentaar.
19.10 Uitzending van de Katholieke
Volks Partij 19.20 Openbaar Kunstbe
zit 19.30 (S) Woensdagavond Mu-
ziekmagazlne. Bond zonder Naam:
22.25 Leven zonde rmasker: Wat een
feest! 22.30 Nieuws 22.40 Den Haag
vandaag 22.50 (S) Drupad Noord -
Indiase muziek 23.65 Nws.
7.00 Nws 7.11 Ochtendgymnastiek 7.20
(S) Dag woensdag: muziek en Infor
matie (Om pim. 7.33 Van de voorpa
gina) 7.54 Deze dag. 8.00 Nws. 8.11
Act. 8.22 (S) Dag woensdag (vervolg)
(Om pim. 8.35 Van alle markten
thuis) 9.00 Radioweekblad, met om
9.35 Waterstanden om 9.40 Schoolra
dio; om 10.45 Voor de kleuters, om
11.00 Nws en om 11.03 Op de koffie
12.00 Medemblik centraal: recht
streekse uitzending met. over en te
midden van mensen 13.00 Nws 13.11
Act.' 13.25 (S) Melodieën Expres 13.45
Gesproken portret 14.00 gevarieerd
frogramma verzoekplatenprogramma
7.55 Mededelingen 18.00 Nws 18.11
Act. 18.20 Uitzending van de Politie
ke Partij Radlkalen 18.30 (S) Klink
Klar, zonder nonsens 19.30 (S) Licht
orkest met zangsollsten 20.00 Nws
20.05 (S) Dansorkest met solisten
20.35 Het verlies van Linda Heesters
hoorspel 21.10 (S) Popsmuk 21.45 (S)
een veelkleurig muziekprogramma
22.30 (S) klassieke muziek 22.55 Me
dedelingen 23.00 Nws 23.10 Act. 23.20
Radio Jazz Magazine 23.55 Nws.
HILV. III 240 m en FM -kanalen 7.00
AVRO.
7.00 Nws 7.02 Steevast (8.00 Nws;
8.028.05 Radiojournaal) 9.00 Nws
9.03 De negen-uur-show 10.00 Nws
10.03 Arbeidsvitaminen. (11.00 Nws)
12.00 Nws 12.03 Radiojournaal 12.06
Zet 'm op 13.00 Nws) 14.00 Nws 14.03
Superclean Dreammachlne 16.00 Nws
15.03 Licht platenprogr. (16.00 Nw6)
17.00 Nws 17.03 Radiojournaal 17.06
verzoekplatenprogr.
DRAADOMROEP
(Over de 4e lijn)
Woensdag 16 febrnari 1972 van M—
zum Stad tele hlnaus (Pleyer) Jeder
tanzt, Jeder slngt, Kuckucks-Walzer,
Das ls der Frühllng von Berlin, Dolor
gitano, Sentlmlento, Puerto Santa
Maria; Llanto minero, Apregonao me
tlenes. Ay. ay, ay (Perez) Caminito
(de Flllberto) Noche de ronda (Lara)
Maria Dolores (Garcia) Tlpltln (Gre-
ver) Babv don't you cry (Washing
ton) Party time (Roach), Blues In
the frontroom (Roach) Is you ls or
ls you ain't my baby (Jordan) Sing,
Astaire 1
sing, sing
(Gershwin)
son).
Nederland I
NOS/NOT: 10.45—12.00 Schooltelevi
sie. NCRV: 17.00—17.36 Kinderpro
gramma. NOS: 18.45 (K) De Fabeltjes
krant. NOS: 18.55 (K) Journ. NOS:
19.05 (K) Van gewest tot gewest. 19.50
Tips van het Nationaal Bureau voor
Toerisme. NOS; 20.00 (K) Journ. Poli
tieke Partijen: 20.20 Uitzending van
DS '70 20.30 (K) Staatsloterij. 20.35 So
(K) Eddy Ready Qo: muzikale show
voor de jeugd. NOS: 20.00 (K) Journ.
NCRV: 20.21 Alles goed thuis..?: ge
zinsportret. 20.50 (K) Kankerpavlljoen.
EyAs,PeLLdl- 2> 32 06 <K> Dagsluiting.
IKOft CVK/RKK: 22.10 (K) Kenmerk:
de wekelijkse Informatierubriek over
kerk en samenleving HIRO: 2C.35
Waarom bestaat de HLRO. hoe ls hl
ontstaan en wat ls zijn bestaansrecht?:
gesprekken. NOS; 22.55—23.00 IK)
