KYLAB: vaste voet in de leegte
)gen Amerikanen samen meer dan jaar in ruimh
r 10 FEBRUARI 1972
EXTRA
PConrad, Dr. Joseph P. Kerwin
"ik M
Paul J. Weitz Alan L. Bean Dr. Oioen K. Gerriott Jack R. Lousma
Gerald P. Carr Edward G. Gibson William R. Pogu
jaar zal Amerika „vaste voet" in de lege ruimte hebben. Het experimentele ruimte-
Skylab met het formidabele gewicht van 85.000 kg wordt op 30 april 1973 gelan-
een baan om de aarde op ruim 500 km hoogte. Tot het eind van dat jaar wordt het
jor elkaar afwisselende ploegen van drie astronauten, resp. voor 28, 56 en nog eens 56
nu toe is geen ruimtevaarder langer dan bijna 24 dagen achtereen in de ruimte ge-
zullen in Skylab 53 wetenschappelijke en technologische experimenten uitvoe-
zal een apart astronomisch laboratorium, dat deel uitmaakt van de Skylab-
unieke waarnemingen doen, voornamelijk met betrekking tot de zon. Een van de be-
facetten van het wetenschappelijk onderzoek is het nagaan van de invloeden, die
verblijf in de ruimte (vooral de gewichtsloosheid) heeft op de lichamelijke en psychi-
dheid van de mens. Dit is van belang voor de voorbereiding van nog veel langduriger
de toekomst bv. naar Mars.
zal met dit grootste ruimte-experiment tot dusver meer dan 10.000 man-uren ruimte-
pdoen. ruim een verdubbeling van de geboekte ervaring vanaf de eerste bemande
in 1961 tot het einde van hetApollo-maanprogramma komende herfst.
rtssrji
Wetenschap en
technologie
door P. Bok
Skylab nog in hun samenhang wor
den beproefd onder extreme condi
ties.
De laatste, enige maanden durende
test van de astronomische appara
tuur (ATM of Apollo Telescope
Mount» is deze maand begonnen.
De test van de luchtsluis (AM of
Airlock Module) is achter de rug.
maar de beproeving van de combi
natie met het koppelings-gedeelte,
waar de bemande Apollo's de Sky-
lab-combinatie kunnen enterep, be
gint in maart. Dit koppelingsgedeel
te iMDA of Multiple Docking
Adapter) bevat ook de bedienings
instrumenten voor de vijf telesco
pen.
De AM is vervaardigd door McDo-
nell Douglas, de MDA door Martin
Marietta, beide toeleveringsbedrijven
voor belangrijke onderdelen van het
Amerikaanse ruimtevaart-program
ma.
Wanneer alle onderdelen zijn getest,
moet de combinatie worden geas
sembleerd en andermaal door inten
sieve controle worden doorgelicht.
Het is nu eenmaal zo, dat onderde
len op zichzelf in orde kunnen zijn,
maar dat zij in onderling verband
gebreken kunnen tonen, hetzij door
de onderlinge constructie, hetzij
door onderlinge beïnvloeding. Zoals
gezegd begint men in augustus, na
aankomst van de lanceerraket op
platform 39, met deze assemblage
De tijd tot april volgend jaar heeft
men hard nodig voor de samenstel
ling. doorlichting en eventueel
noodzakelijke verbeteringen.
De dag na de lancering zullen op 1
mei 1973 de eerste drie astronauten
in een Apollo naar Skylab worden
gezonden. Zij blijven daar vier we
ken. De tweede ploeg vertrekt op 30
Juli om acht. weken in de ruimte te
blijven, en de derde ploeg begint
dit avontuur van acht weken op 28
oktober 1973.
Bemanningen
De eerste groep wordt geleid door
ruimte-veteraan Charles „Pete"
Conrad. Als vluchtgenoten heeft hij
dr. Joseph P. Kerwin, een marine
arts. en Paul J. Weitz, een mari
ne-piloot. Kerwin en Weitz zijn de
butanten.
Conrad is al driemaal in de ruimte
geweest. Zijn eerste vlucht maakte
hij samen met Cooper in augustus
1965 met de Gemini-5. Hij vestigde
toen een duurrecord van bijna acht
dagen en tevens een hoogterecord
van 347 kilometer. In september
1966 vloog hij met Gordon in de
Gemini-II gedurende bijna drie et
malen. Hij verbeterde toen ander
maal het hoogterecord tot 1372 km.
Dat zijn overigens maar kleine af
standjes naar de huidige maatsta
ven: bij de vele maanvluchten
sindsdien werden afstanden tot de
aarde van ongeveer 400.000 km be
reikt. Conrad maakte zijn derde
vlucht samen met Gordon en Bean
in november 1969 in de Apollo-12.
Hij werd t-oen de derde man, die
voet op de maan zette na een pre-
cisie-landing op slechts een paar
honderd meter van de in 1967 op
de maan geplaatste onbemande Sur-
veyor-3.
gend Jaar acht weken in Skylab zal
vertoeven. Hij is vader van twee
jon^e kinderen. In 1966 werd hij in
het astronauten-team opgenomen.
De derde Skylab-bemanning wordt
gevormd door drie debutanten:
commandant Gerald P. Carr, een
marine-piloot, de ingenieur Edward
G. Gibson, en de straaljager-piloot
bij de luchtmacht William R. Po-
gue.
Hoofdtaken
De eerste Skylab-ploeg zal als
hoofdtaak hebben, de fysieke en
psychische reacties op een langdurig
verblijf in de ruimte in gewichtsloze
toestand na te gaan. Vandaar ook
dat een arts deel uitmaakt van deze
ploeg. De tweede ploeg zal astrono
mische observaties tot hoofdtaak
hebben, hoewel ook de andere
Conrad heeft in deze drie vluchten
samen ruim 506 uur ruimte-erva
ring opgedaan, iets meer dan twee
weken.
Commandant van de tweede ploeg
is Alan L. Bean. Zijn metgezellen
(beiden debutanten) zijn de elek
tronisch ingenieur dr. Owen K.
Gerriott en de vliegtuigbouwkundig
ingenieur Jac. R. Lousma.
Bean heeft één ruimtevlucht op
zijn naam staan, namelijk met de
Apollo-12 in november 1969 samen
metConrad, en Gordon. Hij werd
de vierde mens die voet op de
maan zette waarna hij met Conrad
de Surveyor-3 bezocht. In die
vlucht deed hi.1 244 uur ruimte-er-
varing op.
Van een van zijn ploeggenoten in
Skylab is nog iets bijzonders te ver
tellen. Jack Robert Lousma (bijna
36 jaar oud en in Michigan gebo
ren.) is een kleinzoon van het Frie
se echtpaar Louwsma-Kuypers, dat
in 1893 naar de VS emigreerde.
Sindsdien heeft, zijn naam kennelijk
een letter verloren. Dit echtpaar
schonk het leven aan dertien kin
deren en de jongste van hen was
de vader van de Lousma, die vol-
Zo zal Skylab oj 500 km hoogte om de aarde draaien. He
rechter gedeelte is de omgebouwde Saturnustrap, het linker dee
een gekoppelde Apollo met Service Module. Het verbindingsstu)
daartussen bestaat uit het koppelingsmechanisme en de lucht
sluis. Daarboven bevindt zich een apart gedeelte met de astro
nomische telescopen, voorzien van vier wieken met zonnecellen
Ook Skylab zelf heeft twee panelen met zonnecellen.
teams zich daar al mee bezig 1
den. Deze observaties betre
voornamelijk de zon. Het d
team zal voornamelijk observi
verrichten met betrekking tot de
de. de atmosfeer, de invloeden
de zon daarop en de wisselwerl
tussen atmosfeer en wereldruim t
Overigens zullen alle teams ook
ken op ander gebied verrich
waaronder zeer uitvoerige techn
glsche experimenten en biologi:
proeven.
Verwacht wordt, dat het tot
zal duren alvorens Amerika
Skylab opnieuw bemande vluel
zal ondernemen. De eerste daai
zullen vermoedelijk proefvluel
zijn met de „space-shuttle",
meermalen bruikbaar ruimtev
tuig. dat de eigenschappen van i
sule en vliegtuig in zich verei
een soort ruimte-taxi. Toekom.'
definitieve ruimtestations zullen
bouwd zijn op pendeldiendsten i
de aarde met behulp van
shuttle.
Het is overigens niet onmoge
dat voordien nog een bemï
vlucht wordt ingelast in het ki
van het streven tot een nam
samenwerking met de Russen,
onderhandelingen daarover verlc
echter stroef en traag, vooral on
de partners-van-de-toekomst
niet alle technische blJzonderh<
over hun eigen systemen willen
wisselen, zolang zij er niet- z
van zijn dat de ander inderdaai
samenwerking uit is en niet all
op het verwerven van techni;
kennis. Toch zal die volledige oj
heid nodig zijn wanneer men
komen bv tot gestandaardise
koppelingsmechanismen, die
dingsacties over en weer mog
maken.
Het is niet meer mogelijk, Sk
met een dergelijk genormalis
koppelingssysteem uit te rusten,
dat het laboratorium ook geën
zou kunnen worden door Russi
ruimtevoertuigen. Een bezoekjt
echter niet uitgesloten, want c
zij de luchtsluis kunnen ook Ri
sche kosmonauten binnen komei
een ruimtewandelingetje.
Boven werken twee astronauten in het keukentje van Sky
lab. Aan de zolder hangt een oventje. De man Imks maakt ge
droogd voedsel door injectie van icater eetbaar. Onder liiiks een
beeld van handenwassen in een afgesloten ruimtewaardoor
het water in toestand van gewichtsloosheid niet kan ontsnappen.
Rechts onder een' astronaut, die slaapt in een opgehangen
slaapzak. In gewichtsloze toestand is dit minder ongemakkelijk
dan het hier lijkt. De slaapkooien kunnen worden afgesloten
door een deur.
n experimenteel ruim-
bestaat uit een omge-
trap van een Satur-
en is dus in hoofdcon-
als ruimtestation ont-
dusver werden Satur-
gebruikt om Apol-
naar de maan te
derde trap fungeerde
om de Apollo
i om de aarde in de
de maan te stoten. Die
is ditmaal niet nodig
'de trap als Skylab om
blijven draaien. Motor
van die derde trap
te worden meege-
vrijkomende gewicht
doende om andere -za-
ïemen, zoals de gehele
uctuur van het omhul-
•atorium en woonver-
ig voor de drie bewo-
itgebreid instrumenta-
lucht, water en leef-
drie achtereenvolgende
voor ruim een half
oor deze provisorische
ruimtestation gekozen
ïerst ervaring wil op-
s een definitief ruim-
bouwen. Overigens
ontwerpen al op
om het mogelijk te
tegen het eind van de
g te lanceren, even-
tachtig zelfs naar
idere procedure dan de
n toegepast. Die lan-
hun Saljoet afgelopen
speciaal als ruimte-
satelliet. Deze was
veel bescheidener om
vang. Die eerste proef van de Rus
sen met een ruimtestation is op het
drama van de Sojoez-11 uitgelopen.
De drie inzittenden kwam om het
leven tijdens de landingsmanoeuvre.
Overigens herinnert de lancering
van Skylab toch ook nog wel weer
in de verte aan een Amerikaans
ruimte-drama, dat zich echter op
aarde afspeelde. De lanceerraket
voor Skylab is het exemplaar van
de Saturnus, die op Kaap Kennedy
gereed stond om de eerste volledige
onbemande Apollo-combinatie te
lanceren, toen op 27 januari 1967
een. brand in een andere Apollo het
leven kostte aan de astronauten
Grissom, White en Chaffee. De Sa
turnus werd weer van platform 37
weggehaald en voor later gebruik in
reserve gehouden. In augustus a.s.
wordt het inmiddels opgeknapte en
iets verbeterde gevaarte weer naar
Kaap Kennedy vervoerd om op
platform 39 in gereedheid te wor
den gebracht voor de Skylab-missie.
Grote ruimte
Skylab bestaat als gezegd uit een
derde Saturnus-trap, deze is in ver
schillende compartimenten verdeeld,
o.a. een woonruimte, een slaapge
deelte, een keukentje, wasgelegen
heid, een werkplaats, een instru
mentengedeelte en een ruimte voor
verwerking van afval
Bovendién bevinden zich buiten
het oorspronkelijke raket-lichaam
een koppelings-apparatuur, een ser
vice-module met Apollo-capsule. een
luchtsluis en een apart gevaarte
met vijf telescopen voor astronomi
sche waarnemingen. Dit laatste ge
deelte heeft een apart wiekenstelsel
met zonnecellen. Ook Skylab steekt
(twee) panelen met zonnecellen de
ruimte in.
Het is voor het eerst, dat de Ame
rikanen met een luchtsluls-systeem
werken. Tot dusver lieten zij Gemi
ni- of Apollo-capsules leeglopen
wanneer een ruimtevaarder de cap
sule in de ruimte moest verlaten of
binnengaan. Met Skylab zou dat
minder makkelijk gaan. Door de
grotere omvang zou het teveel lucht
kosten, terwijl bovendien het nor
male werk zou moeten worden on
derbroken en niet alle experimenten
de herhaalde overgang tussen normale
atmosferische druk en het luchtle
dig zouden kunnen verdragen.
De Russen hebben in verschillende
ruimtevluchten (Sojoez- en Saljoet)
al eerder van luchtsluizen gebruik
gemaakt.
De leef- en werkruimte in Skylab is
ongeveer zo groot als een drieka
merflat.
Traning en tests
Hoewel er nog ruim een Jaar ver
loopt, voordat Skylab wordt gelan
ceerd, moet men hard werken om
de zaak op tijd klaar te krijgen. De
onlangs aangewezen bemanningen
(twee ruimte-veteranen en zeven
debutanten) ondergaan een harde
training. Zij hebben meer dan enige
ruimtevaarder voorheen vele taken
in de ruimte buiten de bescherming
van het ruimtestation, ondermeer
constructie-arbeid en onderhouds
werkzaamheden. Zij oefenen daar
voor in enorme watertanks, waarin
Skylab en toebehoren zijn gesimu
leerd en waarin op aarde de toe
stand van gewichtsloosheid het best
kan worden nagebootst Overigens
zullen zij in Skylab zelf mettertijd
in hemdsmouwen kunnen werken.
Er wordt namelijk een normale
aardse atmosfeer gehandhaafd. Bui
ten Skylab zullen zij in ruimtepak-
ken hun werk moeten verrichten.
Verder moeten alle onderdelen van
mauten trainenin een toestand van schijnbare ge
kheid in een enorme watertankwaarin Skylab is gesi-
Rechts het eigenlijke ruimtelabcnatorium, links het
i-compartiment, waarvan de wieken met zonnecellen
gemakshalve wat zijn ingekort.
