Sociale werk-
aats is alleen
ndionee!"
Prikkelende scriptie weekte reacties los
Het debat is aardig
GEDICHTEN
Leegte
Maatschappelijk werker
ltman van Leidse dienst:
All Together Now
Little baby
Waarom
JANUARI
DE LIEFDE
Eenzaam
DE NIEUWE
MORGEN
22 JANUARI 1972
LEIDEN Bouke
Veltman (30) is een
by de Leidse socia
le dienst aangestel
de maatschappelijk
werker. Voor zijn
studie Hogere So
ciale Arbeid schreef
hij een scriptie, ge
titeld „De sociale
werkvoorziening en
de potentiële werk-
Hieronder een uit
treksel uit dat
werkstuk, alsmede
kanttekening van dra. Josten van
Academisch Ziekenhuis bij het
iel. Dra. Josten heeft ook onder
togen op dit terrein gedaan en
gepubliceerd,
juke Veltman (foto) heeft met
zijn prikkelende scriptie reacties
los willen weken. Die zijn gekomen
prompt nadat de inhoud van zijn
werkstuk in ruimere kring bekend
raakte.
De gemoederen laaiden zo op, dat een
gesprek tussen Veltman en functio
narissen van enkele sociale werk
plaatsen in oostelijk Zuid-Holland
wenselijk bleek. De confrontatie vond
plaats in het raadhuis van Waddinx-
veen. De kritiek van de sociale werk
plaatsen op Veltmans scriptie was
niet mals.
Men was het bijvoorbeeld volslagen
oneens met Veltmans stelling, dat 't
economisch rendement vóór het wel
zijn van de arbeiders in de werk
plaatsen zou komen.
Wel vond men mét Veltman, dat
opneming van gehandicapten in het
bedrijfsleven bij voorkeur zou moe
ten worden nagestreefd, om dat ge
voel van afzondering te doorbreken.
Maar dit roept ook weer spanningen
op bij de gehandicapten én de me
dewerkers van het bedrijf, waar zij
terecht komen. Reactie van Veltman:
die arbeiders van dat bedrijf moeten
ook meer begrip krijgen voor
de WSW-er.
De functionarissen van de socia
le werkplaatsen bleken zich vooral te
hebben gestoord aan de opmerking,
dat er van hun kant weinig betrok
kenheid zou zijn met het lot van de
WSW-er. Als hiervan sprake is, moet
men dat gebrek aan medeleven eer
der zoeken bij de ontwerpers van de
sociale wetgeving in Den Haag, dan
bij directeuren en de leiding gevende
staf van de sociale werkplaatsen, die
binnen de mogelijkheden van
de WSW proberen mee te werken
aan arbeidsvreugde en welzijn van de
WSW-ers, luidde het.
)EN De sociale werkvoorziening functioneert verre van
Tot deze bevinding komt de bij de Leidse sociale dienst werk-
jJjouke Veltman (30) in een scriptie, die Leidse gegevens bevat,
r, iale werkvoorziening schrikt af, is hem uit vraaggesprekken
en. Eenmaal opgenomen in een sociale werkplaats hebben de
500 n wel plezier in het werk, maar maatschappelijk werker Velt-
gnaleert ook veel onderhuidse kritiek.
sociale werkplaatsen, ligtde
-regeling ten grondslag (de wet
;iale werkvoorziening)Die is er
die wegens een lichamelij-
irakterologsiche handicap niet
ag kunnen komen. Het is een
1 regeling. Werklozen kunnen
niet worden verplicht tot de
een sociale werkplaats.
Ie praktijk leert, dat de meeste
een gegeven moment ge-
jgen van het thuis zitten. Men
eer waarmaken tegenover de
getuige uitlatingen als „dan
nminste iets".
Opgelegd
stelt: „De sociale werkvoorzie-
Idt vaak opgelegd. Men heeft,
ks een eigen vrije keus.
:nv -regeling is een uit de nood
maatregel, omdat het bedrijfs-
wij met z'n allen) een be
roep niet-produktieve mensen
plaats: „De sociale werkplaats is een
economische zaak aan het worden. De
werkplaatsen worden toeleveringsbedrij
ven voor de industrie. Als het kan, moe
ten zij zich zelf bedruipen. Is dit, om
de sfeer van het vrije bedrijf zoveel mo
gelijk te benaderen, of meent men dat
dit voor het welzijn van de gehandicap
te is?"
De verdiensten liggen laag in
de werkplaatsen. Veltman„en het inko
men bepaalt nu eenmaal een stuk van
de status". Hij wijst er in zijn scriptie
op, dat er toch al sprake is van status-
verminderlng, omdat de WSW-arbeider
vaak werk op lager niveau krijgt aan
geboden dan in zijn vroegere beroep.
Veltman betreurt het, dat de rijksover-
hied aanstuurt op concentratie van
WSW-ers in aparte werkplaatsen (Lei
den heeft er drie) en in administratieve
centra. Hij noemt dit een kwalijke ten
dens. Veel meer voelt hij voor de (nau
welijks functionerende) wettelijke rege
ling uit '47, waarin bedrijven worden
verplicht om minder-validen op te ne
men. waarbij het aantal afhangt van de
grootte van het bedrijf.
Wat dit betreft, staat Leiden er trou
wens nog gunstig voor. In deze stad kun
nen de talrijke rijksinstellingen flink
wat WSW-werknemers gebruiken. Bij de
WSW-ers zelf zijn deze baantjes in trek,
omdat ze zich meer voelen opgenomen
in de maatschappij en niet de afzonde
ring ondergaan van een sociale werk
plaats.
Voor zijn scriptie heeft Veltman vraag
gesprekken gevoerd met vijftig Leidse
werklozen, die waren gewezen op de mo
gelijkheid van de WSW. Het waren emo
tievolle contacten, blijkens veelvuldige
uitspraken als: „word ik daar heen ge
stuurd?" en „is er dan geen andere op
lossing?"
Door dit soort reacties waakzaam ge
maakt vroeg Bouke Veltman zich af
waarom de sociale werkplaats niet als
een oplossing wordt gezien. Vooral on
gehuwde werklozen toonden weinig be
langstelling voor de WSW-regeling. Van
de vijftig ondervraagden waren er maar
elf die eventueel via de WSW aan de
slag wilden gaan.
Geen werk
De anderen wezen die mogelijkheid af.
Hun argumenten waren: „dat is geen
werk voor mij" en „Ik kan er mijn oude
beroep niet uitoefenen". Pas op de twee
de plaats kwam het argument van de la
ge verdiensten.
Uit de resultaten van zijn enquête,
trekt Veltman de conclusie, dat de af
wijzende houding Jegens de sociale werk
plaats onder meer verband zou kunnen
houden met de instelling die erachter
zit (meer het economisch belang op het
oog. dan het welzijn van de WSW-er).
Aan het slot van zijn scriptie zegt de
maatschappelijk werker uit Bodegraven.
Maatschappelijk werker Velt-
man: „De sociale werkplaats (hier
de Leidse aan de Groensteeg) is al- E
leen functioneel".
(Foto Holvast)
dat veel van wat hij schrijft „nogal j|
emotioneel" is. Maar juist hieruit
spreekt betrokkenheid, vindt hij„de
instanties die met gehandicapten wer-
ken, werken meestal zonder hen. Ze zijn
alleen functioneel. De gehandicapte is,
daar niet mee geholpen".
Suggesties 1
De sociale werkvoorziening overboord 1
zetten van vandaag op morgen, acht hij E
niet mogelijk. Wel noemt hij het zaak,
de WSW-regeling meer af te stemmen
op de behoefte van de mensen die er
werken. E
Hij doet verscheidene suggesties:
een diepgaand onderzoek naar de j|
houding van de werklozen en de werk-
nemers in de WSW
inspraak van WSW-ers bij beslis-
singen die hen aangaan.
probeer de wet van '47 nieuw leven i|
in te blazen <de wet die de plaatsing
van minder-validen in het vrije bedrijf E
regelt)
O betere voorlichting over positie, rech- E
ten en plichten bij werkloosheid.
9 ruimte tot werk-experimenten in de
huidige sociale werkplaatsen.
Bouke Veltman is zich ervan bewust,
dat hij in zijn scriptie een hoop kritiek
heeft gespuid. Misschien een beetje té
overvloedig.
Deze prikkeling lijkt hem echter de eni- =E
ge weg, om betrokkenheid te kweken bij
de uitvoerders van de sociale werkplaat-
sen. Een betrokkenheid voor de mens die
daar werkt. Een betrokkenheid, die Velt-
man nu nogal eens mist.
de
IN wie de skriptie
legt naast het uitvoerige
askn de Waddinxveense diskussie.
niet aan de indruk onttrekken
:astt|debat aardig is ontspoord. Het
mee om de diskussie, die door
liteit voor het forum van de
tzers is gekomen, weer in het
limtjioor te krijgen.
de sociale werkvoorziening zo'n
erknemers omvat en er vorig
miljoen gulden uit .de belas-
an werd besteed, heeft deze
ng de publiciteit niet gezocht.
!t daarom weinig bekendheid,
bestaat het gevaar dat op-
q, die in de diskussie gemaakt
hun verband worden gerukt.
fling geven tot misverstand.
Veranderingen
ES
Veltman weet dat de sociale
2540 ziening nuttige diensten be-
lar hij weet ook, dat er veel
eterd kan worden en dat er in
rnst ingrijpende veranderingen
Hen zijn. Hij geeft daarvoor
aantal konkrete aanbevelingen.
)k begrijpelijk dat de funktio-
uit de sociale werkvoorziening
reren tegen de kritiek, want zij
®an Ivigen zich met een voorziening
veel mensen iets te bieden
.j, el zullen zij bereid zijn om toe
dat het apparaat zeker tekor-
st
oring ontstond, toen de diskus-
op het persoonlijke vlak ging
bewegen, namelijk dat van de inzet en
de betrokkenheid van het leidinggevend
echter in de strijd tussen het econo-
personeel. De kern van de zaak schuilt
misch en sociale doel van de sociale
werkvoorziening. De heer Veltman haalt
dit terecht in zijn skriptie naar voren.
Een huwelijk tussen deze beide doelstel
lingen kan niet anders dan gedwongen
zijn en, om de beeldspraak af te ron
den, de sociale werkvoorziening is
het onechte kind uit dit huwelijk. Maar
bet is een gedwongen huwelijk, er was
geen keus!
Dat vraagt om enige nadere toelich
ting. Onze samenleving is een arbeids
maatschappij. Er zijn twee vragen
waarvan het antwoord ieders plaats in
die maatschappij in grote lijnen be
paalt: wat doe je en wat verdien je. Al
leen kinderen, huisvrouwen en gepen
sioneerden zijn daarvan vrijgesteld,
maar dan ook maar in zekere zin, want
dezelfde vragen kunnen worden gesteld,
over vader of echtgenoot of over vroe
ger.
Wat ben je waard
De vragen hebben een diepere achter
grond, want in feite wordt gevraagd:
wat ben Je waard voor onze maatschap
pij en op welke wijze neem je aan de
maatschappij deel? Arbeid staat dus
heel centraal in het bepalen van de
mate van aanvaarding door de sa
menleving, de mate van onafhankelijk
heid en daarmee van het gevoel van
eigenwaarde van het individu. Niet-wer-
kers zijn verdacht, geïsoleerd en afhan
kelijk van de goede gunst van anderen.
De verbeterde uitkeringsregelingen
hebben veel goed gedaan voor de finan
ciële positie, maar een gering of mis
schien zelfs averechts effekt gehad, op
de aanvaarding van de niet-werker door
de gemeenschap.
Het bedrijfsleven beschikt echter over
het monopolie van de arbeid, de sleu
tel van de poort naar een geaksepteer-
de plaats in de gemeenschap. Maar het
bedrijf heeft als eerste doel winst. Tot
het behartigen van maatschappe
lijke belangen kan het bedrijf alleen
worden oven-eed met subsidies, zoals bij
voorbeeld het vestigen van ondernemin
gen in ontwikkelingskernen (met name
Oost-Groningen). Daarom heeft de
overheid gemeend een eigen sleutel voor
de samenleving te moeten smeden voor
hen die door het bedrijfsleven niet meer
geaksepteerd worden: de sociale werk
voorziening.
Niet rendabel
Gedwongen door het feit dat onze
samenleving haar leden uitsluitend wil
erkennen en toelaten door de arbeid die
zij verrichten, is er nu een sociale werk
voorziening, die met mensen, die door
het bedrijf zijn gewogen en te licht be
vonden, werkverbanden gaat opzetten,
die ekonomisch nooit rendabel kunnen
zijn. De vraag naar „wat ben je waard"
kan niet bevredigend worden be
antwoord. De sleutel kan niet werkelijk
passend worden gemaakt.
Het belangrijkste verwijt geldt niet
de sociale werkvoorziening i want zy had
weinig keus) maar de samenleving
die haar leden waardeert, aanvaardt of
verwerpt naai- hun ekonomisch ren
dement. Ingrijpende veranderingen zijn
noodzakelijk om arbeid en bedrijf de
juiste plaats in het maatschappelijke
bestel te doen innemen. Pas dan kan ie
mand die ekonomisch weinig heeft
bij te dragen, toch een volwaardig lid
van de samenleving zijn.
Experimenterend
LEIDEN
Dit
'm, de eerste Al- den j
i het Academisch Ziekenhuis.
tona van '72. Het hoofdonderwerp is
ditmaal de sociale werkplaats, naar
aanleiding van een scriptie van de in
Bodegraven wonende en in Leiden wer
kende maatschappelijk werker B. Velt
man. Een samenvatting van zijn rap
port wordt gevolgd door een be
schouwing van drs. Josten, die verbon-
Daarnaast: veel gedichten. Die ru
briek loopt zó gesmeerd, dat we helaas
moeten verzoeken om éven te wachten
met het insturen van nieuwe gedich
ten.
Er ligt nog een hele stapel op publi-
katie te wachten.
Henk de Kat
Luchtvervuiling Gras, koeien, melk
Overal hangt een luchtje om
en de regering lacht erom.
Maar het probleem wordt groot
en de vervuiling onze dood.
1 Heldere „zwarte" droppels glinsteren
in het gras
H de regering zit danig in de rats.
Wurgend slaan de feiten hen om
de keel
de luchtvervuiling is een nadeel.
E Hoe komen wij er af
hoe scheiden wij het koren van
H het kaf
Kan ik mijn kind nog lucht geven
het moet er toch van leven.
Maar het probleem groeit stadig door
j| de zon schijnt, maar de lucht is goor.
EE Wij brengen de regering onze
hartelijke dank
zij laten ons stikken in onze eigen
jE stank.
Rita van Duyn 15 jaar)
EE Antillenstraat 100,
Leiden.
E Little baby. I still might be a child
But I know how to hold you in my arms
In the evening and at night
So plaese give me all your charmes.
111 love you girl, all night through
EE Your sweet whispering, music in my ear
Making you very happy, is all I
wanna do
EE And j'ou don't have to be in tears.
EE Because everything is gonna be fine
No problems for us. never lovely Pete
EE When you'il be mine for the first time
You know that „each other" is all
H we need.
Max v. d. Ou welen,
p Molenaarstraat 7,
Leiderdorp.
Waarom worden fouten
Zo mooi uitgetekend?
Waarom worden fouten
Vaak dubbel gerekend?
Wie heeft er in 't leven
Geen fouten gemaakt?
Wie deed alles goed en
Heeft nooit iets verzaakt?
Geen onzer heeft dat hier
Ooit waar kunnen maken.
Toch moeten wij streven
Dit doel te genaken
Och, laten wy fouten,
Door d'ander begaan.
Niet aanstrepen,
Maar hen wat beter verstaan.
Henny v. Egmond.
Rijnsburgerweg 86,
Rynsburg.
Louwmaand, zo ben je geheten.
Jij, de eerste maand van 't jaar.
Een betere naam zou ik niet weten.
Louw is rust. Dat is zonneklaar.
Je bent wel koud! Hóór! De wind
giert om 't huis, als huilt een kind.
't Is of hij zeggen wil „blijf binnen
Hier buiten valt niéts te beginnen
Maar, als de wind dan liggen gaat,
en niemand meer zyn stem verstaat,
dan pakken wolken zich aanéén
en dwarrelen vlokjes naar benêer».
Die vlokjes zyn zó wit. zó mooi.
De wereld is prachtig in wintertooi.
Hoe vaak kijken de mensen .als leken,
naar de schoonheid van zo'n winterse
deken.
Al is 't buiten dan nog zo guur.
't mooiste blijft toch de Natuur.
De mens wordt zich dan goed bewust,
dat januari, louwmaand, betekent
„rust".
Mevrouw K. Maryt-Plug.
Sparstraat 8.
Alphen aan den Rijn.
Om terug te komen op de diskussie j| E
tussen de heer Veltman en de funktio- EE
narissen van de sociale werkvoorzie-
ning de diskussie had ook over dit soort j§
zaken kunnen gaan en over de wijze E
waarop de sociale werkvoorziening EE
zich al experimenterend op mogelijke E E
ontwikkelingen kan voorbereiden EE
Ook had men de nog ongebruikte mo- E
gelijkheden binnen het bestaande kader EE =s
nader onder de loep kunnen nemen, bij- E E
voorbeeld hoe het bedrijfsleven, waar- EE E
van de ex-werknemers de sociale werk- EE EE
voorziening bevolken, opnieuw van haar
verantwoordelijkheid ten opzichte van
hen bewust gemaakt kan worden. E
Jammer dat de diskussie. die de heer
Veltman had gewild en die de funktio-
narissen uit de werkvoorziening niet EE
zouden zijn ontweken, niet uit de verf EE
is gekomen. E E
Drs. J. G. J. E. Josten E
preventieve geneeskunde
Leiden.
Waar is dan toch die liefde,
die men reeds eeuwen door bezingt?
'n droom, die echter vaak zo griefde.
Doch jong en oud uit 't harte springt.
Vond men het ooit in hartstocht?
By één of ander mens misschien?
Gaf 't u ooit. hoe het ook zijn mocht?
Wat vreugde en vrede bovendien?
Altyd zal men v
dat men zich toch zo gauw vergist.
Het is nooit direct „de ware".
Vaak blijkt slechts „de opportunist!"
Neen, steeds zal men blijven zoeken
En werk'iyk vindt men 't bijna nooit.
*t Komt steeds enkel voor in boeken.
In de praktijk is 't maar berooid!
Mocht d'uitzondering u treffen,
die de regel bevest'gen doet.
Moogt ge zeker wel beseffen,
het is 'n voorrecht van
„t Hoogste Goed!'
Iederéén toch is geboren.
uit één „Geheel" de „Liefste Vrind"!
Voor elk is 't geluk beschoren.
Als Je Hem steeds zoekt m"n kind!
Doe daarom alles naar Zijn wil.
Vat uw taak op in 't gebod.
Geef naastenliefde zonder gril.
Gezegend zal dan zijn uw lot.
Zelfs hier in dit aardse leven,
zal 't u niet het slechtste gaan.
Daar u zich steeds hebt gegeven,
van Gods liefde kunt u op aan.
Jeroen Kortekaas.
v. d. Mortelstraat 61.
Noordwyk.
Het is nog donker.
Over een paar minuten komt de zon op.
rfon begint er weer een nieuwe dag.
In een weide grazen nog wat koeien,
die binnenkort, de stal in gaan.
De zon straalt nu over de weide
en de fabrieken in de stad draaien
op volle toeren,
met zwarte en giftige afval, dampend
uit hun schoorsteen,
dat over de stad en weide neervalt.
Dat gaat nu al jaren zo door.
Dag in, dag uit.
De zomermaanden maar ook de
wintermaanden, als niemand meer een
stap in weide doet.
Gedurende de winterdagen wordt de
onzichtbare en giftige afvallaag op het
gras millimeter voor millimeter dikker,
niemand die daar op let.
Het is weer voorjaar, en de zon straalt
over de weide. Een nieuwe dag is weer
begonnen en fabrieken draaien volop.
In de weide grazen nu heel wat koeien,
die ons afval van zo'n 3 maanden
opgrazen,
totdat zy weer de stal ingaan, terwyl
het gras in de winter nog meer vervuild
zal worden.
U kent toch het gezegde:
drie glazen melk per dag?
Och. een koe weet niet beter,
maar wij wel. Verdomd nog aan toe.
Zo r
uit de polder.
J P van K
Leiderdorp.
boerenzoon
Eenzaam woonde zy in een smal
straatje;
Schemering vulde haar klein vertrek
Niemand had voor haar een praatje;
Er werd niet op haar gelet.
Twee kinderen schonk zij het leven
Een dochter en een zoon.
Maar haar jongen moest zijn leven voor
het vaderland geven;
Ja, dat was 's werelds loon.
Jaren gele'en ging haar dochter
trouwen;
Ze ging met haar man naar Amerika.
Haar man liet daar een mooi huis voor
hen bouwen
Waar was ook weer hun foto. o ja, die
lag in de tafella.
Nooit zou ze haar dochter meer
weerzien
Haar brieven lagen vergeeld in de kast
Zij zelf was haast jarig, over een dag
of tien;
haar kwam geen enkele gast.
's Middags zit ze voor het raam
Ze kijkt naar de spelende kinderen.
Tot zy de zon ziet ondergaan.
Zij speelde vroeger ook zo;
ze kon het zich nog goed herinneren.
Het leven kon haar niets meer geven
zy keek in de duister wordende straat.
Ach, was haar dochter maar by haar
gebleven;
Ze ging maar naar bed, want het was
al laat.
Een paar dagen misten de buren haar
voor het raam;
Ze wisten niet dat ze was gestorven.
Op de deur stond nog wel haar naam;
Maar nu was zy verlost van al haar
zorgen.
In alle stilte is zy begraven;
De buren gaven hun laatste groet.
Het was nog maar kort gele'en dat ze
haar zagen;
Kyk! een voorbyganger tilt zyn hoed.
Er klinken weer kinderstemmen in
het huis;
Maar niemand zit meer voor het raam.
De kinderen voelen zich hier veilig
thuis,
Maar op de deur staat een andere naam.
Mevrouw A. Truyers-Robbers,
Hoefstraat 62,
Leiden.
Stil en in gepeins verzonken,
zitten zy voor 't naam.
Denkend aan een ver verleden.
Geen deel meer hebbend aan t heden.
Waar is de vreugde, waar de pret.
Zyn zy nu buiten spel gezet?
De ledematen werden stram,
door de ouderdom die kwam.
De klok tikt onverstoorbaar voort,
zy zwygen. hebben 't niet gehoord,
t Wordt duister nu dagHcht vervaagt,
en niemand die hun aandacht vraagt.
Met een leven achter zich van zorgen,
komt ook voor hen de nieuwe morgen.
J. G. van Hoorn-Leupee
Bilderdykstraat 18,
Diep en valer hult de lichteloze
namiddag
de dingen in z'n floers.
En evenzo, zonder licht en uitzicht
leek het leven dat me insloot.
Ik staar met een donkere hunkering
naar buiten,
waar, boven het open land,
de dag sterft.
Een schroom, iets als de verlegenheid
van een kind,
maakt myn gedachten stroef.
Er is een leegte in my,
als het licht is heengegaan.
Ik zie een zelfgenoegzaam gezicht,
als een blinde muur.
waar je machteloos tegenopvliegt.
En de verblekende schimmen
van het verleden
maken plaats
de donkere dreigende druk
i het i
Rita van Haastrecht
Oosterstraat 26.
Leiden.
