-BANK
MAD
VOOR
PLANTEN
1Hot-line voor Mars 'n fiasco
)ver tien jaar alle soorten behoed voor
uitsterving
Leven mogelijk
zonder water
WONDER-TUNNEL
TJRDAG 15 JANUARI 1972
EXTRA
PAGINA 15
Wetenschap en
technologie
redactieP. Bok
f Technici van het labora- t
torium in Fort Collins bezigt
aan kweekproeven, die voor-
f afgaan aan de opstelling van f
kweek-aanwijzingen voor alle
te bewaren zaden.
[lantkundigen in Amerika zijn een race tegen de tijd be-
■"ben met de inrichting van „zaad-banken", waarin het ge-
psch materiaal wordt bewaard in de eerste plaats van die
ften, die met uitsterving worden bedreigd. Een soort World
I Life Fund voor de flora. Hun doel is, in de komende tien
zaden van alle wilde en gecultiveerde planten in de we-
te verzamelen en conserveren om eventueel mettertijd
xervende soorten nieuw leven te kunnen inblazen.
it doel van de Amerikaanse in-
m Ding, die zich concentreert in
iet reeds in 1958 op bescheiden
irn ingerichte nationale centrum
zaad-opslag in Port Collins
orado) is niet alleen van weten -
ppelijk belang maar ook econo-
noodzakelijk. Aanvankelijk
bet werk alleen gericht op be-
van allerlei planten-variëteiten
langzamerhand uit de Ame-
inse flora gingen verdwij-
Dit had een zeer praktisch doel.
Lalde soorten voor de voe&sel-
2 siening en veevoer-produktie ge-
2fkte planten werden in de loop
f en vervangen door betere ver
elij ke variëteiten verloren
Men is gaan inzien, dat dit
Ie produkten, waardoor de oor-
J bs ernstige gevolgen kon heb-
omdat veredelde produkten ge-
ger zijn en kwetsbaarder, en,
dat men 't basis-materiaal niet ver
loren mocht laten gaan. Dit zou her
nieuwde verdeling uit dit basisma
teriaal onmogelijk maken.
Het ging daarbij niet in de eerste
plaats om oorspronkelijk in
heemse planten. Vrijwel alle in Ame
rika in de land- en tuinbouw ge
kweekte gewassen waren in het ver
leden geïmporteerd. De granen kwa
men oorspronkelijk uit het Nabije
Oosten, sojabonen uit Mansjoerije,
rijst uit Zuidoost Azië, aardappelen
en tomaten uit Zuid Amerika, kom
kommers uit India, katoen uit Mexi
co en Midden Amerika, perzikken,
appelen en peren uit Rusland, citroe
nen uit Maleisië. mais uit
Mexico.
Tussen 1898, toen een centrale re
gistratie van alle inheemse en ge-
importeerde gewassen in de VS werd
ingevoerd, en 1970 werden er 350.000
hinjl wij in de twintigste len in de bergwand wat nader gaan
9 nog altijd zitten te dubben onderzoeken, en zij riepen al spoedig
de technische mogelijkheden j archeologen te hulp toen zij tot fan-
een tunnel onder het Kanaal tastische ontdekkingen kwamen.
variëteiten ingevoerd of gekweekd.
Maar onnoemelijk veel daarvan is
weer verloren gegaan, zoals bijna alle
klavervariëteiten 65 procent van de
graansoorten, en 90 procent van de
soorten sojabonen.
Over de gehele wereld gaan voort
durend plantensoorten ten on
der, door verstedelijking, wegenaan
leg en fabrieksbouw, veranderde mi
lieus, irrigatiewerken, ontginning af-
grazing door b.v. geiten etc. terwijl
voorts door veranderende kweek- en
eetgewoonten planten verdwijnen,
voor al oorspronkelijke variëteiten, 'n
Voorbeeld van dat laatste is de me- j relatieve
loen, vroeger in rijke verscheiden- procent.
held groeiend en gekweekt voor de i Om de vijf Jaar worden enkele za-
lokale Aziatische markten, nu nog den van elk soort getest op hun
slechts in enkele veredelde vormen kiemkracht. Zou er een vermin-
voorkomend doordat export-kwe- dering in potentie blijken te zijn op-
kerijen de inheemse teelt over- j getreden, dan worden ofwel nieuwe
zaden verzameld, indien die voor
handen en dus nog niet verdwenen
woekerden.
In het genoemde instituut in Co
lorado zijn thans zaden bijeenge
bracht van circa 80.000 voedselgewas
sen. Zij worden bewaard in blik in
elf grote koelruimten die voortdu
rend op een temperatuur van 40
zijn, of een gedeelte van de voor
raad wordt zogoed mogelijk tot leven
gebracht om uit nieuwe plan
ten nieuw zaad te winnen. Er be
staan daarvoor eigen kwekerijen, ter
graden Fahrenheit (even boven het wijl ook voor dit doel nauwe samen-
vriespunt) worden gehouden bij een werking bestaat met botanische in-
vochtigheidsgraad van 32
Deze „Syntelman" als samentrekking van Synchroon-
Tele-Manipulator) is in Lörrach in de Duitse Bondsrepubliek
ontwikkeld om allerhande klusjes op te knappen waar men
sen niet bij kunnen of gevaar lopen: onschadelijk maken van
bommen, diepzee-onderzoek, materiaal verzamelen op de
maan enzovoorts. De „ogen" zijn twee televisiecamera's (bo
ven) en de armen en benen corresponderen met identieke
apparaten, die door een mens (rechts) worden gehanteerd.
Op een televi&escherm ziet de bestuurder hoe hij zelf zou
moeten bewegen en grijpen om een werkje uit te voeren.
Wanneer hij armen en benen zo beweegt, reageert de Syn
telmanop precies gelijke wijze. De constructeur is de Ne'u-
renbergse dr. Von Weiss, die ook veel in het geval ziet bij de
brandbestrijding voor bluskanueien waar de mens niet bij
kan komen.
stellingen elders.
Zaden van het instituut zijn, in
beperkte mate en met speciale ver
gunning, beschikbaar voor alle re
search-instituten in Amerika en ook
wel elders ter wereld. Zij vormen een
zeer gewaardeerde bron voor de aan
vulling van plantenverzamelingen
over de gehele aarde.
Men is de waarde van een dergelijk
instituut gaan inzien, nu lucht-, bo
dem- en watervervuiling in de gehele
wereld in hcog tempo een groot
deel van de flora dreigen te ver
nietigen.
Voor een verdere toekomst kan het
van eminent belang zyn, om plan
ten voor ondergang te behoeden, die
later van grote waarde kunnen blij-
en Engeland en het vasteland
zo ongeveer 30 tot 50 kilo-
er lengte en de Alpentunnels
en Zwitserland en Italië nog
een wonderstukje van tech-
TI(È heten, hebben archeologen
■ot-onderzoekers in Peru een
'QÓiel onderzocht, die een lengte
liefst honderd kilometer
t. Het is een van de nieuwste-
sten uit de tijd. van de Inca's,
rijk na eéri eeuwenlange
met grote technologische
ppingen in 1532 ten val werd
acht door de Spaanse con-
\ador Pizarro.
de Peruaanse Andes be-
zich de 6763 meter hoge heilige
berg Huscuran. Vanaf die berg
been door de Inca's aangelegde
I van 260 kilometer lengte slinge-
door het gebergte naar Otuz-
naar het noorden. Deze
zelf was al een staaltje van gro-
chnische vaardigheid. Langs die
jru uwd werden
Aan het einde van enkele grot-af
takkingen stuitten zij op vlak uitge
houwen stenen deuren van gemid
deld acht meter hoog, vijf meter
breed en naar later bleek tweeëneen-
halve meter dikte. Vier sterke man
nen konden die deuren, die schar
nierden op steenkogels in door lek-
water uitgesleten kommen open
draaien. aldus een verslag in Bild der
Wissenschaft.
Eén tunnel achter deze deu
ren bleek niet minder dan ongeveer
honderd kilometer lang te zijn,
waarschijnlijk geheel uitgegraven
maar in ieder geval op de bodem ge
plaveid met geribde steenvlakken, die
uitglijden over het hellende opper
vlak voorkwamen. Deze langste tun
nel voerde over het algemeen uit het
hooggebergte naar beneden, met een
gradient tot 14 procent. De tunnel
bereikt een diepte van circa 25 me
ter onder het zeeoppervlak en voert
ken te zijn. Het gaat echt niet alleen
om wetenschappelijke waarden op
zichzelf. Zo kan later blijken, dat
thans voor de mens in directe zin
nutteloze planten grondstof kunnen
worden voor nieuwe soorten vezels,
nieuwe geneesmiddelen, verfstoffen,
andere industriële produkten en ook
voedsel. Het zou bijzonder triest zijn
wanneer ontdekt werd, dat op een
voudige wijze het eiwittekort in de
voedselvoorziening bestreden zou
kunnen worden door processen,
waarvoor een bepaalde soort plant
nodig is die.niet meer bestaat en
daardoor niet meer opnieuw in 't le
ven kan worden geroepen.
Het Instituut bestaat niet alleen uit
een verzamel-apparaat voor zaden
en een opslagplaats op zichzelf, maar
ook uit een uitgebreide staf, die voor
alle zaadsoorten hun ontkiemingsmi
lieu vastlegt, de groei-processen van
de plant en de methoden, waarop vol
gens de huidige stand van weten
schap en techniek het meest effi
ciënt uit de „stock" nieuwe zaad
dragende planten kunnen worden ge
kweekt van hoge kwaliteit.
Het ziet er naar uit, dat het in
stituut de handen vol zal hebben, om
de wereld-flora voor een belangrijk
deel te behoeden voor de ondergang,
die voor de deur schijnt te staan.
waren al geruime tijd geleden naar de kust van de Stille Oceaan, gegaan, hoewel er ook nog wel wat voltrokken, die historisch niet meer beschikking, om het gigantische pro-
i-grotten" ontdekt, die be- j Onderzoek heeft uitgewezen, dat de i bewaard is gebleven. geboekstaafd zijn. j ject te ondernemen, de rest van de wiJ c
tunnel droog te leggen en te zien me-ijk
magazij- tunnel in de veertiende en vijftien- i De tunnel eindigt thans ongeveer Omdat zich op Guanape s
Wellicht is er leven mogelijk zon
der water, dus ook op planeten waar
geen water voorkomt en zelfs in de
ruimte buiten hemellichamen. Dat
is de conclusie die twee geleerden
j hebben getrokken uit onderzoekin
gen in de Universiteit van Columbia,
i De in Zweden geboren Goesta
Wollin en David Ericson hebben in
een laboratorium de fundamen
tele bouwstenen van het leven, zoals
aarde kennen, na-
aminozuren, samengesteld
de eeuw moet zijn gebouwd.
Er zijn aanwijzingen, da.
fde tot zestiende eeuw gebruikt is voor het in vei- zout water.
bij de kustlijn. Daar verdwijnt zij in ren van een tunnel-uitgang waarheen deze voert. Het is moge- uitsluitend uit stoffen die in de kos-
tunnelkennelijk van de oceaan afkomstig, voordoen, is een van de theorieën, lijk, dat ongekende cultuurhistori- misciie ruimte voorkomen. De laatste
konden opslaan tijdens hun
en waar zij eventueel konden
«^nachten. Zelfs Pizarro maakte al
ling van deze grotten en blijkt
aar schatten te hebben gezocht,
moderne technische hulpmid-
zijn grotonderzoekers deze ho-
ligheid brengen van vele van de Men vermoedt thans dat de kust-
talloze kunstschatten waaronder lijn in de eeuwen sinds het tot stand
veel gouden werken die het Inca- komen van de tunnel aanzienlijk is
rijk heeft voortgebracht. Veel van veranderd. Het is een gebied waar
die historische uitermate belangrijke aardbevingen min of meer aan de
schatten zijn door Pizarro en zijn j orde van de dag zijn, en waar grote
opvolgers geroofd en verloren natuurrampen zich kunnen hebben
dat de tunnel leidde naar onderaard
se, zelfs onderzeese schatkamers, die
misschien indertijd deel uitmaakten,
van het vasteland of van een ver
dwenen eiland of een verdwenen deel
van Guanape.
De archeologie heeft nog on
voldoende financiële middelen ter
sche
schatten ergens onder de Jfren ^et aantal van deze stoffen,
oceaan aan de kust van Peru op ont- I
dekking liggen te wachten.
Afgezien van deze mogelijk
heid staat thans wel vast, dat de
Inca's over technische gaven be
schikten die menig mijnbouwkundi-
ge van nijd kunnen doen barsten!
;e tijd voordat de Amerikaan-
Russische Mars-sondes Mari
en Mars-2 en 3 in de buurt
de Rode Planeet kwamen, werd
Amerika en Rusland een
wetenschappelijke „hot-lime"
;t leven geroepen, waarover zon-
rertraging gegevens over de er-
igen en verrichtingen van el-
s ruimtevoertuigen zouden wor-
uitgewisseld zonder vertraging,
ze (op Russisch initiatief) opge-
serieuze poging óm tot samen-
ing in de ruimtevaart te komen
is een volslagen fiasco geworden. Het
„verkeer" over de hot-line heeft zich
in slechts één richting afgespeeld.
Amerika heeft steeds gegevens en
foto's naar Rusland gezonden die de
Mariner naar de aarde stuurde. Over
het algemeen zijn vooral de foto's
beneden de verwachting gebleven als
gevolg van de stofstormen, die nu al
maanden Mars teisteren. Rusland
daarentegen heeft zelfs de lan
ding van een instrumenten capsule
van de Mars-3 pas enkele dagen la
ter via Tass bekend laten maken, en
heeft deze landing veel later over de
hot-line aan Amerika gemeld,
j Verwacht kan worden, dat Amerika
op dergelijke suggesties van Rusland
I in de toekomst niet meer zal in gaan
I wanneer niet waterdichte afspraken
I worden gemaakt Het Russische ini
tiatief is indertijd kennelijk ingege
ven door de vrees, dat de eigen ap
paratuur van de Mars-sondese niet
naar behoren zou functioneren, en
dat snelle Amerikaanse hulp niet on
welkom zou zijn. Toen bleek, dat er
toch niets aan te doen was en dat
Amerika niet kon helpen, heeft men
de hot-line maar in de ijskast ge- I
stopt.
Overigens willen wij u twee opna-
men met betrekking tot het Mars-
onderzoek niet onthouden.
Links een foto, gemaakt door de
Mariner-9, van de Mars-maan
Phobis, die voorgoed een eind maakt
aan de veronderstelling, dat dit
maantje wel eens een kunstmaan,
van een lang uitgestorven intelligent j
leven op Mars zou kunnen zijn. Het
is kennelijk een fors, stevig brok
steen (tegen de 30 km in de groot
ste richting) dat duidelijke krater
sporen vertoont, die niet van vulka
nisme afkomstig kunnen zijn maar
veroorzaakt moeten zijn door inslag
van meteorieten.
Rechts de foto die Rusland heeft
vrijgegeven van de instrumen
tencapsule van de Mars-3, die op de
planeet een zachte landing zou heb
ben uitgevoerd. De signalen van
de instrumenten zijn echter slechts
nkele seconden doorgekomen Een
succes is het beslist niet geweest.
van de straling die ons uit de kos
mos bereikt, aanzienlijk toegenomen.
Bij de synthese van deze aminozu
ren zijn alle mogelijke voorzorgen
genomen tegen het binnendringen,
van water by het vormingsproces.
„De afwezigheid van water bij onze
proeven wys't er sterk op, dat ver
bindingen die een belangrijke rol
spelen bij het ontstaan van leven
zich in de ruimte tussen de sterren
kunnen vormen en dat verbindingen
als aminozuren ook b.v. op de maan
zouden kunnen ontstaan", zo schrij
ven zij in het Britse wetenschappe
lijke tijdschrift Journal, waarin
bevindingen van het
tweetal werden gepubliceerd.
Zij voegen daaraan toe: „Hoewel
de omstandigheden van onze proe
ven afwijken van die in de inter
stellaire ruimte en op de maan, me
nen wij dat deze experimenten toe
gepast kunnen worden op de inter
stellaire chemie".
„Deze proeven kunnen aantonen",
aldus Wollin in een toelichting op
zijn rapport, „dat er op andere pla
neten een ander soort leven mogelijk
is. Misschien kan vloeibaar ammo
niakgas, dat fysische en chemische
eigenschappen heeft die sterk met die
van water overeen komen, door le
vende wezens in plaats van water als
oplosmiddel worden gebruikt".
Wollin en Ericson hebben drie gas
sen ammoniak, methanol en mie-
renzuur met elkaar vermengd. De
ze stoffen zijn de laatste Jaren in de
kosmische ruimte waargenomen. Dit
geheel waterloze mengsel van gassen
produceerde een kleurloze vloeistof,
die daarna aan ultra violette straling
werd blootgesteld, zoals die in de
ruimte alom voortdurend voorkomt.
Na 25 dagen bleken verschei
dene aminozuren te zijn gevormd,
die alle voorkomen in levende cellen
en die thans als de voorlopers van
het leven worden beschouwd.
Hoewel al in het begin van de Ja
ren vijftig aminozuren in het labo
ratorium zijn gesynthetiseerd werd
bij deze proeven steeds water ge
bruikt. Uit de nieuwe proeven blijkt,
dat water niet strikt noodzakelijk is
voor de vorming van leven, aldus de
geleerden die hiermee de Juistheid,
hebben aangetoond van speculaties,
welke in deze richting al eerder wer
den geopperd.
Zo zijn er nog andere „bases" mo
gelijk voor levensvormen, die geheel
vreemd zijn aan de aardse. Daarbij
zouden ammoniak, methaan, silico
nen, fluro als grondstoffen kunnen
dienen, waardoor leven mogelijk
wordt in zeer koude of zeer warme
milieus, bij extreem lage of hoge
druk, bij zeer grote tempe
ratuurschommelingen en onder stra
lingsomstandigheden, die fataal zijn
voor de bekende aardse levensvor
men.
