Auto niet
weg uit
straten
BEROEPSBEVOLKING NEEMT AF
Industriëlen
over Leiden
Met eenvoudige middelen woonmilieu verbeteren
WERK GELEGENHEID EN PRODUKTIEMILIEU IN GEWEST LEIDEN (1/
jgfooENSDAG 29 DECEMBER 1971
LEIDEN
■I
i
j LEIDEN „Neem de Stadhouderslaan. Dat is dóódsim
pel. Daar kun je zo een speelstraat van maken. Aan begin
in eind van de straat zet je een paar paaltjes en een bordje.
Eeen auto komt er meer door. Waarom gebeurt dat niet?
Doordat in 1961 nota bene tien jaar geleden is ge
steld, dat er een snelweg moest komen. Die is er niet en
het zal nog wel even duren voordat het zover is. Al die tijd
hadden de mensen daar goed kunnen wonen".
Dergelijke gesprekken voeren de
Dnge stedebouwkundigen Breeksma,
4teinders en Piret. Met elkaar en met
lnderen. Met ieder, die het horen
Ze vinden o.a. een gewillig oor
a|ij de heren Boelens en Boshuizen
de afdeling bestratingen en dat
k een gelukkige omstandigheid, want
eualet "gewoon onderhoud", is er aan
p straten veel te veranderen,
i wj Het drietal is niet uit op het ver-
cfcijderen van de auto. Ze vinden de
iuto gewoon een gegeven, dat ech-
jer te veel opeist van de straat. De
ito moet zijn plaats vinden. Er moe
woonstraten geen ruimte zijn om
£Siard te rijden. De auto moet geen
luidelijke baan hebben, waar ze bij
,n spreken het alleenrecht
wheeft, keurig tussen twee troittoirs,
n raar op de voetganger dient te blij-
Automobilist, wandelaar, spelend
pnd, fietser, iedereen moet de gehele
'o0fuimte kunnen gebruiken en men
a. hoet rekening houden met de ander.
gebeurt in Leiden bijv. op het
peterskerkhof. Daar zijn geen afge-
la fakende trottoirs, daar kan een auto
>n niet „scheuren". Dat is een
samenspel. Ongelukken gebeu-
nooit.
Dat kan ook in de woonbuurten,
.t moet gewoon. Het instellen van
-wnrichtingsverkeer is meestal niet
ie Juiste oplossing. Wat gebeurt er
m? Dan krijgt de auto een nog
IJere baan. Maak de straat voor en
iedereen: Overdag van de spe
lde kinderen, 's avonds van de ge-
.rkeerde auto's van bewoners.
Zo zullen straten ophouden een
te zijn van moederlijke bezorgd-
iid, die zich uit in het eeuwige
lantje blijf op de stoep". Die stoep
veg .soms schematisch aan-
;even op het wegdek. Delft laat
dat dit kan. De foto hierboven
iat het zien. Aan de ene kant is het
ittoir gebleven, aan de andere kant
plaats gekomen voor geparkeer-
AD V ERTENTIE
Oudejaars „Toppers"
an UW drankenadviseur
lUNCH RUM of CITROEN
XCELLENT SCOTCH WHISKY
fles 13,95
ANSE COGNAC Siacard
Fils, fles 14,50
GRATIS THUISBEZORGD.
STEENSTR 8 TEL 21361
HERENSTR 6 - TEL 30069
HAARLSTR 204 TEL. 21611
de auto's, waarlangs aan beide zij
den een pad loopt. Als er geen auto's
staan overdag veelal heeft de
Jeugd er een speelterrein.
Het saaie is van de straat af. Stel
daartegenover een puur saaie straat
als de Celebesstraat in de Kooi. Hoe
veel van zulke straatjes zijn er in
Leiden? Of beter misschien: hoeveel
zijn er anders?
(Volgende keer: expres bob
bels maken in wegdek en sa
menspel tussen gemeente en
bewoners).
LEIDEN In een trekgat van de
schoorsteen van het Tevelingshof
(tussen de 4e Binnevestgracht en het
Levendaal) zat gistermiddag plotse
ling een uil heerlyk in het zonnetje.
Het dier was nog nooit in de buurt
gezien. Voor zover na te gaan was
is de uil niet gewond. Vermoed wordt
dat het dier ergens een schuilplaats
heeft gehad waaruit hy verdreven is.
Dierenarts Muurling aan het Plant
soen, die het dier vanuit zyn woning
kon zien, had toevallig vogelkenner
W. van Kieken op bezoek. Vandaar
dit plaatje.
De uil zit nog steeds in ernstige
overpeinzing op het dak. Wellicht
overdenkt hy het oude jaar nog eens.
(Foto Holvast
Dit is het eerste deel van
een serie over oud en nieuw, die
In de krant verschijnt rondom
oud en nieuw: in deze laatste
week van het oude en in de eer
ste week van het nieuwe jaar
enkele afleveringen. "Naast de
deur" is de titel en die duidt er
op, dat het om uw eigen woon
omgeving gaat. Om het oude
straatje in de Kooi, maar ook
om de veel nieuwere omgeving
in andere wijken.
In "Narrst de deur" gaan we
er iets over vertellen in het al
gemeen. maar we geven ook
voorbeelden. Dat gebeurt naar
aanleiding van gesprekken met
drie jonge Delftse stedebouw
kundigen, die nu sinds drie
maanden in Leiden zijn „gede
tacheerd". en een bezoek aan
Delft, waar op dit gebied al het
één en ander is gebeurd.
Die voorbeelden zijn in enkele
gevallen zoals vandaag ver
gelijkingen tussen Delft en Lei
den. maar die vergelijkin
gen zijn volkomen willekeurig.
Natuurlijk zijn Delft en Leiden
met elkaar te vergelijken: al
lebei oude steden met een "er
fenis". Maar de omstandigheden
zijn vaak verschillend. De jaar
lijkse post, die Delft uittrekt
voor herstratingen, is bijv. gro
ter dan de Leidse. Daarbij komt
dat Leiden een achterstand heeft
op het gebied van asfalteren
van doorgaande routes. Dat kost
veel geld.
De drie jonge stedebouwkundi
gen hebben toch wel enige
"ruimte" voor hun ideeën. Ze
zijn niet voor niets aan het
werk gegaan, want op de begro
ting voor komend jaar is een
post uitgetrokken voor wijkver-
betering. In combinatie met
een deel van de herstratingspost
kan er toch wat gebeuren en
dan het liefst in verschillende
wijken van de stad.
De verbetering van de woon
omgeving is n.l. niet in één of
twee wijken noodzakelijk. he
laas niet. Leiden heeft tal van
straten, die met eenvoudige
middelen een stuk kunnen wor
den verbeterd. Een aangepaste
herstrating kan veel betekenen.
We hebben in Leiden een voor
beeld aan de twee zijstraten
van de Kanaalweg, waar door
het inspringen van bewoners de
normale herstrating veranderde
in een plan voor speelstraten.
Dat inspringen, die inspraak,
is noodzakelijk. Het is zo, dat
bewoners zelf tevreden moe
ten zijn met hun directe woon
omgeving. En het doet er niet
toe of die woonomgeving een
saneringsgebied is. De ervaring
i,s. dat niemand meer iets aan
zijn huis doet als de sanering
dreigt. De ervaring is ook. dat
huizen in saneringsgebieden,
vaak nog vele jaren bewoond
(moeten) worden. Als de over
heid iets doet aan de woonom
geving, komen de bewoners van
zelf.
Van die gedachte en nog tal
van andere, die u in deze serie
worden voorgeschoteld gaan
de drie stedebouwkundigen uit:
D. Broeksma, C. Meinders en
J. Piret. Ze maken een studie
van de meest armetierige wij
ken van Leiden en doen sugges
ties voor verbetering. Maar ze
zijn ervan overtuigd, dat onder
de bewoners'ook veel leeft. Dat
komt vaak binnen in brieven,
die in de gemeentelijke molen
gaan. En u weet: die maalt
langzaam.
Misschien is de weg via
de krant directer. Wij stellen on
ze kolommen open voor bijdra
gen na de vier afleveringen
"Naast de deur" van onze
hand. Vandaar, dat we nog niet
weten hoe lang de serie wordt.
LEIDEN In het gewest Lei
den neemt de beroepsbevolking
licht (en in sommige plaatsen
sterk) af, terwijl de bevolking
niet onaanzienlijk (en soms zeer
snel) toeneemt. Het aandeel van
de „produktieven" in de totale
bevolking daalt behoorlijk. Ma
chines vangen het werk van
mensen op (op foto).
Dit blijkt uit de gisteren versche
nen deelnota over „Werkgelegenheid
en preduktiemilieu in het gewest
Leiden", die deel uitmaakt van het
onderzoek naar de maatschappelijke
ontwikkeling en bestuurlijke vorm
geving. Medewerkers van de Vereni
ging van Nederlandse gemeenten
hebben liet onderzoek verricht.
Zij stellen, dat de afneming van de
totale beroepsbevolking van onge
veer 20% in het gewest Leiden ge
lijk is aan het Nederlandse gemid
delde. Voor deze afname zijn een
aantal oorzaken aan te wijzen:
LEIDEN In het vandaag ver
schenen LVI-blad „Industrie Rijn
land" zijn vier industriëlen aan het
woord over Leiden. Wij nemen en
kele passages over.
R. Sloos, directeur Nederlands
Drukkerij Bedrijf NV: Ik heb wei
eens het gevoel, dat imagobederf een
typisch Leidse eigenschap is. Vele
Leidenaars geven af op hun stand.
De collectieve trots van Rotterdam
mers mist men hier. Het is de taak
van de gemeente om actief tegen dit
imagobederf op te treden en Leiden
te presenteren als een stad voor be
paalde soorten industriën.
N F. G. Lens: Wat betreft de lig
ging in de Randstad neemt Leiden
een unieke plaats in, maar de regio
biedt zeker veel grotere mogelijk
heden voor de industrie dan Leiden
zelf. Er is een behoorlijk verschil
tussen de inkomende en uitgaande
pendel en dat geeft te denken. Pu
blicaties over de lage gemiddelde in
komens bevorderen niet de aantrek
kingskracht van de stad, terwijl dit
beslist niet bepalend is voor de
loonhoogte in de industrie, die de
toets der kritiek kan doorstaan.
Ir. P. Kok: Leiden ligt gunstig ge
situeerd tussen de grote steden.
J. den Holder: Het imagobederf
wordt stelselmatig bevorderd, hoe
wel Leiden zich dat niet kan per
mitteren. Het gekrakeel in de ge
meenteraad haalt tegenwoordig de
landelijke pers. De Leidse industrie
betaalt zijn vakmensen uitstekend,
in veel gevallen een aanzienlijk ho
ger loon dan hoofdarbeiders. Het
huisvestingsbeleid lijkt t.o.v. de in
dustrie moeilijker te zijn geworden.
Goede mensen gaan elders werken,
waar ze direct of snel een huis krij
gen. Goede krachten van elders aan
trekken is vrijwel onmogelijk gewor
den.
na 1960 is de leerplichtige leeftijd
verhoogd
het aantal studerenden na de
leerplichtige leeftijd neemt toe;
het aandeel der meewerkende ge
zinsleden neemt af zowel in de
landbouw als by de middenstand;
in de leeftijdsopbouw wordt het
aandeel van hen, die mogen pro
duceren geringer. Het aantal niet
produktieven en niet meer pro
duktieven neemt snel toe.
Voor de gewestgemeenten geza
menlijk betekent dit. dat het percen
tage produktieven overal afneemt.
In sommige gewestgemeenten, waar
de bevolking nog snel toeneemt, is
absoluut nog wel een toeneming van
het aantal produktieven te constate
ren, maar de toeneming ervan blijft
toch wel achter bij de algehele be
volkingsgroei. Te verwachten is dat
naarmate de nu nog aanwezige mo
gelijkheden voor woningbouw uitge
put zullen raken en daarmee de be
volkingsgroei zal vertragen, ook in
de gemeenten met nu nog een con
stante of groeiende beroepsbevolking
een daling van de omvang van de
beroepsbevolking zal optreden.
Karakter verandert
Ten aanzien van het kwantitatieve
industriële aanbod van arbeidsplaat
sen in het gewest Leiden, kan wor
den geconcludeerd, dat het aantal in
Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg
opmerkelijk constant blyft, terwijl
het aantal in Leiden en sterker nog
in de overige gewestgemeenten in snel
tempo afneemt. Leiden, dat gezien
het concentratiegetal relatief het
meest industrieel karakter heeft
binnen een groot gebied, is langzaam
bezig dót karakter wat te verliezen.
Buiten het gewest is in de rayons
Alphen a'd Rijn en Lisse nog steeds
een duidelijke groei van de beroeps
bevolking aanwezig. In deze rayons
vormen hogere employés een nog be
perkt aandeel van de totale beroeps
bevolking. Het rayon Den Haag ver
toont de laatste jaren een duidelijke
teruggang, eenzelfde proces als zich
ook in het gewest Leiden voordoet.
In totaal is de absolute beroepsbe
volking in het gehele gebied van de
vier geweestelijke arbeidsbureaus vrij
constant.
Ze komen tot 'n geschatte toeneming
van 1960 tot 1970 van ongeveer 10.000
k 15.000 personen; onze schatting is,
gezien het feit. dat ook de beroeps
bevolking in het gewest Leiden ge
daald is, dat de totale mannelijke
beroepsbevolking ongeveer gelijk ge
bleven is. waarby de rayons Leiden
en Den Haag een absolute teruggang
te zien geven en de rayons Alphen
a/d Rijn en Lisse een duidelijke
groei, waarbij de groei in het rayon
Alphen a/d Rijn het grootst is.
Nog een aantal conclusies:
Vrouw en werk
In de bollenstreek is het aandeel
van de vrouwelijke industriële ar
beidsplaatsen middelmatig, evenals
het aandeel van de niet-arbeiders.
In Katwijk. Rynsburg en Valken
burg was het vrouwelijke arbeids
plaatsenaandeel aanvankelijk zeer
gering (1 op 6> Tien jaar later is
echter het aandeel van het aantal
vrouwelijke arbeidsplaatsen het
hoogste van het in beschouwing ge
nomen gebied. De administratiegraad
is echter nauwelijks veranderd en
niet uitgesproken hoog of laag. Het
is dan ook waarschijnlijk, dat de in
dustriële arbeid een routinematig
karakter verkregen heeft, bijvoor
beeld in de sector voedings- en ge
notmiddelen.
Leiden is in vrouwelijke arbeids-
aandeel en administratiegraad vrij
constant en weinig opvallend. In het
randgebied van Leiden was en is dit
anders. In 1959 was het vrouwelijke
arbeidsaandeel uiterst gering, maar
nam daarna langzaam toe. Ook de
administratiegraad was laag en nam
toe. In het randgebied van Leiden
is er een duidelijke selectie in de
richting van industrie met een hoge i
administratiegraad.
De ontwikkelingen in het noorde
lijk veengebied betreffen slechts een
gering aantal arbeidsplaatsen, zodat
toevallige factoren als de vestigine
van één bedrijf van invloed hadden
kunnen zijn geweest.
De ontwikkelingen in de Rilnstreek
(Alphen a/d Riln e.o.) zijn ten aan- J
zien van de administrntiegraad zeer
opvallend. Dit wijst op een expansie i
ofwel van hoogwaardige industrie
met veel administratieve of weten
schappelijke begeleiding ofwel van
administratieve hoofd )produktieves-
tigingen. Hetgeen voor Alphen a/d
Rijn e.o. geconstateerd wordt, gaat
ook op voor Den Haag en het Haagse
randgebied, waarby de grote toene
ming van de administratiegraad in
het Haagse randgebied wel zeer op
vallend is.
(wordt vervolgd)
ADVERTENTIE
Voor
GOUDEN
Kwaliteits-Sieraden
en de voordeligste prijzen
Blijft Uw adres Juwelier
v. d. Water
Haarlemmerstraat 181, Leiden
Grote keuze i
vak-i
