Dollardwater is
pikzwart „smeerpijpwater
Stuyt gaat de ziekenhuisbouw
in 1972 aan banden leggen
Zuivering van t
eist Nederlands
deel Dollard op
„Het stinkt er verschrikkelijk
Geen loon
belasting
op kleine
uitkering
REISPROGRAMMA 1972
tm
\s
£üropa£Kpress
VRIJDAG 24 DECEMBER 1971
Het Nederlands Instituut voor
Onderzoek der Zee, opgericht door
de Nederlandse Dierkundige Vereni
ging, is een onafhankelijk instituut.
Het doet niet anders dan weten
schappelijke gegevens over de zee
aandragen, die kunnen dienen als
een stevige basis voor beleidsbeslis
singen.
In bijgaand verhaal wordt een on
derzoektocht door de oostelijke
Waddenzee beschreven, die vooral
van de aardappelmeelindustrie
enorme hoeveelheden organisch
(biologisch afbreekbaar) afval te
verwerken krijgt. Een deel hiervan
is al „voorgezuiverd" in de Gro
ningse kanalen, maar die zijn al
vele tientallen Jaren -zwaar overbe
last, reden waarom men is begon
nen met de aanleg van een overi
gens hevig omstreden persleiding.
Het afval verbruikt onmiddellijk na
lozing voor zijn afbraak alle in het
zoute water aanwezige zuurstof.
Rottingsbacteriën die het zonder
vrije zuurstof kunnen stellen, ont
trekken in dit stadium zuurstof aan
overvloedig aanwezige verbindingen
als nitraten en sulfaten. De zwavel
uit de sulfaten verbindt zich met
water tot zwavelwaterstof (met de
beruchte stank van rotte eieren) en
de stikstof uit de nitraten vormt
met het water ammoniak dat even
min welriekt.
Zwarte kleur
Omdat zeewater een hoger sulfaat
gehalte heeft dan zoetwaterlaat
zich hier de zwavelwaterstof aan
merkelijk sterker ruiken. De zwarte
kleur van het water in de Dollard
is te verklaren uit de vorming van
ijzer- en kopersulfiden.
De gehalten aan ijzer en koper zelf
worden trouwens ook bepaald, even
als die van zink, vanadium, lood,
cadmium, kwik en mangaan. Verder
natuurlijk de temperatuur en het
zoutgehalte en ook de hoeveelheden
zwevende stof «slib) met daarbij
meestal ook koolstof, stikstof en
Met fluorescentiemetingen heeft het
NIOZ kunnen aantonen dat een
deel van het water uite de Dollard
na laag water met de vloed in de
Duitse rivier de Eems terecht komt.
Dollard-water is tot voorbij Leer
aangetoond.
Daarom ook, zegt dr. J.Duinker, de
leider van de werkgr ep zeevervui
ling, zijn de klachten van de Duit
sers over de vuillozing in de Dol
lard niet terecht. Als het Veenko
loniale afval straks via de smeer
pijp op een noordelijker punt wordt
geloosd, is het zelfs denkbaar dat
ook de zuurstofspanning in het
Eems-water ongunstig wordt beïn
vloed.
Bericht uit de natuur. In de zui- den de deuren snel weer dicht
delijke punt van de Dollard, die dachten aan het mopje dat in son
grote zwaaikom in het uiterste mige landstreken de lucht nog
noordoosten van ons land, is het fris is omdat de bewoner cons
water pikzwart. En het stinkt er
verschrikkelijk.
Jacques Oversluizen, proUtype van
de varensgezel, borstelige wenk
brauwen onder weerbarstig gol
vend haar en handen
formaat aangepast is aai
waar nu eenmaal plaats
wat méér.
Door
Jan Ottens
Oversluizen dus, schipper van de
parmantige Eider, heeft ons van
wege het motorgeronk schreeuwend
uitgenodigd: „Ruiken, jongens",
had hij gezegd en toen tuurde hij
glimlachend weer in de verte.
D» Eider opende zijn kajuitdeu
ren. keel even maar. We roken, de-
DEN HAAG (ANP) De staats-
secreatris van Financiën, mr. W.
Scholten, heeft met toepassing van
de zogenaamde hardheidsclausule 'n
regeling getroffen, waardoor in be
paalde gevallen de inhouding van
loonbelasting wordt beperkt, zodat ln
elk geval de aow- of aww-uitkering
onverkort wordt ontvangen. Deze
maatregel geldt voor het jaar 1972.
Het kan namelijk voorkomen, dat
een aow-of aww-trekker resp. trek
ster nevenuitkeringen ontvangt zo
als ongevallenrente, zgn. b-uitkering
vrijwillige ouderdomsverzekering,
of pensioen. Als die nevenuitkering,
dan van geringe omvang is, kan de
inhouding tot gevolg hebben. dat
minder aan aow- en aww-uitkering
wordt ontvangen dan zonder neven-
uitkering het geval zou zijn geweest.
De staatssecretaris had de Eer
ste Kamer -toegezegd een maatregel
te zullen overwegen om dit te voor
komen. Het ministerie van Fi
nanciën heeft deze maatregel thans
bekendgemaakt.
quent hun ramen gesloten houden.
Binnen frisser
Maar hier in dit oostelijke aan
hangsel van de Waddenzee, dat
Dollard heet „is het andersom, is
het binnen frisser dan buiten, ook
al zitten we met ons negenen op
gepropt in een scheepje voor zes,
dat ook nog eens keer een vracht
laboratoriumapparaten met izch
meezeult.
Want De Eider is één van de
schepen van het op Texel geves
tigde Nederlandse Instituut voor
ft voor
Onderzoek der Zee, een verzame
ling van zo'n vijftig analistenen
wetenschappelijke onderzoekers,
die alles van de zee willen weten,
ook van dat stukje Dollard waar
de Veenkoloniale aardappelmeelin
dustrie bezig is zijn jaarlijkse
plasje te plegen.
De aardappelmeelcampagne is in
volle gang. Dat betekent dat enor
me hoeveelheden afvalwater <was-
en proceswater) hun weg via de
Oostgroninger kanalen naar
Nieuw-Statenzijl zoeken, vlak bij
de Duitse grens waar de hoge
sluisdeuren regelmatig open gaan
om de rottende vrucht- en plan
tenresten aan het afgaande tij
mee te geven.
massa's
Ter weerszijden liggen de droog
gevallen platen, sponsachtige, grij
ze massa's die hoog uitrijzen bo
ven het snel wegtrekkende water
dat er overal met grote kracht
grillige lijnen van geulen en prie
len in heeft gesneden.
Op het hoogste stukken geeft het
groen van het kweldergras nog
wat kleur aan de mistige omge
ving.
Verder weg, maar daar is in de
lichte nevel niets van te zien,
moeten de overwinterende kluten
druk in de weer zijn om zeedui
zendpoten uit het drooggevallen
slikzand te trekken, dichterbij
zweven wat mantelmeeuwen, dat
is alles. Wie genieten wil van het
zilte nat. met alles wat er op en
er in is, die moet het veel verder
zoeken.
Wat de mannen van het NIOZ
zoeken, zijn wetenschappelijke ge
gevens. Iedere maand vaart De
Eider uit voor een tocht die onge
veer een week duurt. Vanuit Texel
over de hele Waddenzee naar de
Dollard, terug naar Delfzijl en
dan via Groningse en Friese ka
nalen bij Harlingen het IJssel-
meer op en tenslotte terug naar
Texel.
Zo'n zeventig keer moet er halt
worden gehouden om monsters te
nemen; op de Waddenzee gebeurt
dat meestal om de zes mijl bij
een boei. Er moet dan hard ge
werkt worden. Vanaf het achter
dek laten de analisten Rob Nol-
ting, Rinus Manuels, Joop Rom-
merts, biologiestudent Henk Mur-
ris, chemicus Wil ten Berge samen
met matroos Peter Witte flessen,
instrumenten en een slykhapper-
tje in het water zakken.
Geen werk voor de prikklok, dit
onderzoek op zee. De stand van het
water in de toch al ondiepe Wad
denzee noodzaakt vaak tot
's nachts doorwerken.
Zo herinnert de schipper zich
spotlachend hoe het deze keer ge
gaan is. Schurend met zijn buik
over het zand stampte De Eider
zich 's nachts een weg van de ene
balg (gèul) naar de andere, vijf
uur lang; de windkracht was acht,
zodat de monsterpunten tussen de
golftoppen op het radarscherm
verloren gingen en zoeklichten te
hulp moesten schieten.
„Verscheidene van de Jongens la
gen voor oud vuil", lacht de
schipper.
„Dat wil natuurlijk wel eens ge
beuren", vergoelijkt dr. Jan Duin-
ker, „maar de mensen worden ui
teraard wel op dit werk geselec
teerd. Je moet een zekere binding
met de zee hebben, anders hou Je
ADVERTENTIE
2lOOj]^ropa£Kpre5Snu
is reeds verschenen met het
het betere genre
Door persoonlijke inzet, waarbij onze ervaring met personen
vervoer reeds 100 jaar oud is, is Europa Express een begrip
geworden voor Reizen met een hoofdletter. De uitvoering der
reizen geschiedt met hoogst moderne autocars uit ons eigen
groot wagenpark. Naast de reeds bestaande vertrekplaatsen is
voor een groot aantal reizen nu ook Maastricht of Heerlen als
vertrekplaats opgenomen.
100 JAAR
REISERVARING
1000 REIZEN
DOOR GEHEEL
EUROPA
Vraagt ons gratis, prachtig geïllustreerde
en in full-color uitgevoerde
AUTOCAR- en
VLIEGPROGRAMMA1972
EEN VAN NEERLANDS OUDSTE EN GROOTSTE TOUROPERATORS
SCHIEDAMSEVEST 59 - ROTTERDAM
TEL. 117070 -13 06 00
en de plaatselijke A.N.V.R.-agenten.
dit werk niet vol".
Zelf is Duinker nog maar ander
half Jaar in dienst van het NIOZ.
Daarvoor was hij lector in de an
organische chemie aan de Univer
siteit van Amsterdam.
Is hij geschrokken van wat hij
sindsdien op zee en vooral in de
Waddenzee heeft gezien?
Duinker: „Ja, beslist wel. Ik had
wel eens de neiging om mijn
schouders op te halen bij al die
berichten over milieuverontreini
ging. maar ik moet zeggen, als je
zo alleen op zee bent en je kijkt
om Je heen, dan ga je er echt wel
anders over denken".
DEN HAAG (ANP) Het in
de „smeerpijp" verzamelde af
valwater van Groningen en
Drente zou kunnen worden ge
zuiverd in grote bekkens, die
bijna de helft van het Neder
landse deel van de Dollard in
beslag nemen. Na dit reinigings
proces. waaraan geen zuurstof
te pas komt, zou het water nog
eens moeten worden nagezui-
verd met behulp van zuurstof.
De overblijvende Nederlandse
helft van de Dollard zou een
zoetwatermeer moeten worden
voor huishoudelijk en industrie
gebruik.
Zo luidt in grote trekken het
voorstel van dr. ir. A. Pasveer
in een werkrapport voor het
Instituut voor Gezondheids
techniek TNO in Delft
hij verbonden is. Een
ting van dit rapport is
drukt in het jongste
van het ..Waddenbulletin". Het
uitgangspunt van dr. Pasveer is.
dat het afvalwater van het
noorden wél met de geplande
persleiding (de .smeerpijp")
moet worden verzameld en afge
voerd, maar dat dit water eerst
moet worden gezuiverd voor dat
het in het Eems-estuarium
wordt geloosd.
Zijn plan om een natuurge
bied als de Dollard op te offe
ren is echter volgens de Lande
lijke Vereniging tot behoud van
de Waddenzee een „niet te ver
antwoorden zaak". De vereni
ging vindt, dat eerst alle andere
mogelijkheden moeten zijn over
wogen. In haar commentaar in
het Waddenbulletin stelt de ver
eniging verder, dat dr. Pasveer
niets zegt over eventuele moge
lijkheden van een totaal kring
loopproces bij de industrieën.
Bij zo'n proces, waar het afval
weer in de produktie wordt ge
bruikt, zou helemaal geen afval
meer vrijkomen.
Zowel bij de aardappelmeel
als bij de stro-kartonindustrie is
volgens de vereniging een derge
lijk kringloopproces mogelijk.
Dr. Pasveer wijst er in zijn
samenvatting op, dat de perslei
ding een enorme hoeveelheid
verontreiniging zal aanvoeren.
Tijdens de aardappelmeelcam
pagne kan deze worden gelijk
gesteld aan de verontreiniging
van 150 steden van ieder 100.000
inwonersbuiten de campagne
is de geloosde vervuiling gelijk
aan die van 15 a 20 steden met
dat inwonertal.
Bij TNO is men het niet erg
eens met de oplossing die dr.
Pasveer voorstaat, zo heeft de
vice-voorzitter van de Lande
lijke Vereniging tot Behoud van
de Waddenzee. J. G. W. Bolo-
mey. in TNO-kringen vernomen.
De stuurgroep ..Veenkoloniaal
afvalwater" van TNO zou in een
interimrapport tot een andere
conclusie zijn gekomen, die meer
in de richting van kringlooppro
cessen bij de industrie zou gaan.
UTRECHT Minister Stuyt (Gezondheidszorg en Milieu-1 commissie
ïygiëne gaat de bouw in de sector gezondheidszorg beperken. I de\nvestei««
De bewindsman heeft dat meegedeeld in een brief aan de duele bouwplannen
Nederlandse Z1'ekenhuisraad. De maatregelen komen globaal
op het volgende neer:
verzoeken zowelbezien. „Ik ben mij
bewust gebied zijn echter ln het algemeen
bijzonder teleurstel-
1 lend zal zijn. De maatregelen op dit I gezondheidszorg".
de inrichtingen
Bij het goedkeuren van schets-
plannen van ziekenhuizen zal wor
den meegedeeld dat in 1972 niet met
de bouw kan worden begonnen. Over
de situatie na 1972 zijn nog geen
mededelingen gedaan;
Deel studenten
moet toelage
terugbetalen
AMSTERDAM (ANP» Tenmin
ste 400 studenten zijn veiplicht een
gedeelte van hun rijksstudietoelage
1970-1971 terug te betalen. Bij een
controle door de afdeling rijksstu-
dietoelagen van het ministerie van
O. en W van alle indertijd inge
diende aanvragen bleek dat er een
verschil was van meer dan 10 pet.
tussen het bij de toelageaanvraag
ingediende afschrift van het aan
giftebiljet inkomstenbelasting 1969
(de basis voor de vaststelling der
toelage) en het later door de belas
tingdienst vastgestelde belastbare
inkomen. Deze terugbetaling kan
via een korting op de studietoelage
1971-1972 worden verrekend.
Het bestuur van het Landelijk Be
raad van Studentendecanen <LBS>
heeft de chef der afdeling Rijksstu
dietoelagen geschreven dat zij deze
handelwijze van zijn dienst volko
men onaanvaardbaar vind. Onver
mijdelijke onnauwkeurigheden in het
stelsel van rijksstudietoelagen mogen
naar de mening van het LBS-be-
stuur niet ten laste van de studen
ten komen. De afhankelijkheid van
de student van zijn ouders wordt
tot in het absurde doorgevoerd Hij
wordt verantwoordelijk gesteld voor
een fout, die zijn ouders anderhalf
jaar geleden hebben gemaakt en de
feitelijke terugvordering wordt in
zijn handen gelegd, aldus het LBS-
bestuur.
9 voor bouwplannen van psychia
trische en zwakzinnigeninrichtingen,
waarvan de investeringen meer dan
tien miljoen kost, zal een gematigd
temporiseringsbeleid worden gevoerd;
de bouw van verpleegtehuizen zal
in 1972 niet onder ae temporisering
vallen. Dit in het kader van het
door de regering te voeren bejaar
denbeleid;
tengevolge van de afremming zal
een "stuwmeer" van bouwactiviteiten
ontstaan. Volgend jaar wordt onder
zocht hoe de zaak vooruitlopend
op de Wet Ziekenhuisvoorzieningen
kan worden gekanaliseerd.
De minister zegt in zijn brief dat
de uitgaven voor gebouw:en in de
sector gezondheidszorg de afgelopen
jaren sterk zijn gestegen. Van 250
miljoen in 1966 naar 518 miljoen in
1970. een verdubbeling in een periode
van vijf jaar. Er ligt verder voor een
miljardenbedrag aan bouwactivitei
ten op het ministerie ter goedkeu
ring. „De investeringen leggen een
steeds groter beslag op de kapitaal
markt. waardoor de exploitatielasten,
vooral rente en afschrijvingskosten,
het niveau van de verpleegtarieven
beïnvloeden", aldus de minister.
Als uitvloeisel van de prioriteit aan
de sector woningbouw en ter voor
koming van te grote spanningen on
de kapitaalmarkt, zal in de toekomst
niet te ontkomen zijn aan een be
perkend en selectief beleid bij het
verlenen van goedkeuringen voor de
bouw van inrichtingen voor gezond
heidszorg, aldus de minister.
De minister stelt vervolgens na
drukkelijk dat ook i.v.m. de premie
druk van de sociale verzekering hier
toe moet worden besloten. De minis
ter laat vervolgens weten dat de
ziekenhuiscommissie, die hem moet
adviseren over bouwplannen van zie
kenhuizen en andere inrichtingen, de
vuistregels op het punt van behoefte
bepaling in het algemeen verscherpt
zal hanteren.
Daarnaast zal minister Stuyt deze
Het koninklijk gezin, uit
gezonderd Prinses Irene en
haar echtgenoot, heeft don
derdagmiddag in het dorps
huis te Uddel het kerstfeest
met het personeel gevierd.
Dit was deze keer voor het
merendeel afkomstig van Pa
leis 't Loo in Apeldoorn. Voor
het eerst waren de Prinsjes
Willem-Alexander en Mau-
rits met hun ouders meege
komen.
De ruim 270 genodigden
luisterden naar het kerst
evangelie, het tweede hoofd
stuk van Lucas, dat Koningin
Juliana voorlas. In tegenstel
ling tot andere keren hield
Prins Bernhard geen toe
spraak. maar las een kerst
verhaal voor. Hij had hier
voor een vertelling van God
fried Bomans gekozen, geti
teld „De Engel". De prins
noemde de dinsdagnacht
overleden schrijver een onge
looflijk begaafd en goed
mens, die voortijdig is gestor
ven.
Het kerstfeest werd opge
luisterd door het Christelijk
Urker Visserskoor „Crescen
do" onder leiding van de heer
M. Kramer. Na afloop van de
bijeenkomst schonken de le
den van het koninklijk gezin
traditiegetrouw chocolade
melk en overhandigden zij
aan het personeel het kerst
pakket, bevattende een Pro
Juventute kalender en een
kerststol.
