Bernadette Devlin: ongelukkige kerst
KERSTMIS 1971
EXTRA
In deze extra kerstbijlage van het
LEIDSCH DAGBLAD ALPHENS DAGBLAD:
Geloven en geloven is twee; gesprekken met een
pater en een man, die het ambt vaarwel zei.
Leiden en Krefeld in Duitsland streven naar een
hecht contact.
Dankzij de Jesus Movement was Gods Zoon dit jaar
bijzonder populair.
Een Turk heeft geen handen genoeg om over Neder
land te vertellen.
Ook bij Billy Smart betekent het circusleven een
keihard bestaan.
De Poppys in kerstsfeer oefenen op een stoffige zol
der in het Parijse voorstadje Agnieres.
En natuurlijk weer puzzelen tijdens de kerstdagen.
Etienne Gailly, de held van de Olympische Spelen
van 1948, won niet.
Altona, geheel in kerstsfeer, verhaalt over de Leidse
kerst-inn.
Niet vergeten een verkeersspel om de kerstdagen
eigentijds te beleven.
Aan dit nummer werkten mee:
Piet Bok Ruud Paauw
Jos Hagers Yvonne Parre
Peter d'Hamecourt Koos Post
Ary Jassies J. R. Soetenhorst
Henk de Kat
Hans Melkert Joop Walenkamp
en de organisatoren van de Leidse kerst-inn.
VORMGEVING: Bram van Leeuwen, Hein Elbrink.
stown in haar huiskamer en
praatte met verbitterde stem over
D Martha Dohertv: „Er is niemand
in het buitenland die de Noordier-
se situatie begrijpt. Dat bewijst
ook die hele geweldige opwinding
in Engeland en op het continent
over Martha Dohertv. Ik woon
hier in Noord-Ierland, ik zie en
hoor dagelijks hoe de Engelse
moordenaars ons willen uitroeien.
doorns en de rozeachtige verlichte
horizon woedde in Belfast de ver
schrikkelijke burgeroorlog. Ook
toen men die ochtend de stad
had verlaten waren er in de
frontlinies van de ghetto's luide
explosies opgestegen. Negentien
tiden, en vier doden, van wie
twee kinderen, las men bij terug
keer in het avondblad.
de geschiedenis is een probleem
door geweld opgelost. Maar wat er
hier gebeurd, dat is geen georga
niseerd geweld, het is het geweld
van de frustratie.
Helpen
Geen rekening
Bernadette Devlin: „Natuurlijk,
5 afschuwelijk en onmenselijk
dat de kinderen hier alleen maar
n sfeer van geweld opgroeien.
Zelfs voor hen mag er geen vrede
zijn. De regering houdt geen en
kele rekening met kinderen van
vier, vijf of zes jaar oud. Ik heb
gisteren een interneringskamp be
zocht. Ik ben parlementslid in
Londen. Toch werd ik door de mi
litairen onderzocht. Nee, op zo'n
moment voel ik geen wbede. Ik
denk alleen maar: nu zie Je maar
eens waarvoor je vecht.
Maar dat met die kinderen in het
kamp dat vond ik veel erger. Zul
ke kleintjes!. Ze moesten buiten
in de kou blijven staan. Die kin
deren weten nog maar één ding:
alles wat de wet vertegenwoordigt,
alles wat een uniform draagt, dat
ls tegen ons. Die stoppen mijn va
der in een kamp, die zorgen dat
moeder steeds armer wordt. Ze
groeien op zonder vader, zonder
leiding, om hen heen een wet die
alleen maar geweld bedrijft. Wij
tijn hier in Ulster nog met poli
tieke en sociale ideeën opgegroeid.
De generatie die nu opgroeit kent
als persoonlijke ervaring alleen
haat en angst".
De kamer was klein en armoedig,
lernadettes inkomsten als parle-
nentslid gaan bijna geheel op in
ie strijd voor de burgerlijke onge-
ïoorzaamheid30.000 Noordierse
lezinnen al die weigeren huur/en
;-, elektriciteit- en telefoonreke
ningen te betalen. Onze revolutio-
re gastvrouwe was zeer nerveus
bovendien een vervaarlijke ket
tingrookster, een zware, blauwe
lamp vulde het morsige huiska-
tnertje met zijn reusachtige leren
fauteuils, de oude bruine piano, de
kruisen aan de wand, het Maria
beeld op dat tv-toestel en de as
bakken en kranten op het ver
schoten karpet. Bernadette had
het korte, brede lichaam gestoken
en oude roze trui en een
lichtgroene kapotte overgooier.
Alles wat wij wilden doen om de
arbeidersklasse te" helpen is altijd
onmogelijk gemaakt. Als wij een
vreedzame demonstratie hielden
kwam er een wet om dat illegaal
te maken. Zo ging het met alles.
Het resultaat is nu geweld. Maar
het is het geweld dat tegen ons
wordt gebruikt. Vijftienduizend
Britse soldaten zijn hier, getraind
om ons te doden. Hoe kan Enge
land dan praten over een vreedza
me oplossing. Laten ze eerst dit
moordenaars-leger weghalen dan
zal er ook geen geweld meer zijn.
En laat men de grote werkloos
heid hier bestrijden. Ook als dat
niet wordt opgelost komt hier
nooit vrede".
Bernadette Devlin stak het scher
pe tongetje nu in de historie van
het socialisme, haar boek vol
theoretische en niet oninteressante
wijsheden, waaruit slechts af en
toe een lettertje praktijk van alle
dag viel: „Zou ik niet van het
werk in Westminster houden? Zo
is dat niet. Ik zie het niet als
mijn werk. Voor mij is het mijn
leven. Ik moet leven en het sy
steem veranderen. Het socialisme
moet komen. Dat is mijn levens
werk".
De gaskachel wierp nu een rood
schijnsel door de kamer. In het
perkje buiten stond een eenzame
ligusterstruik, vroom geknipt in de
vorm van een kruis. Bernadette
zou later in woede uitbarsten na
dat ze een monoloog over de „cor
rupte regering", beëindigd had en
wij verzochten commentaar te le
veren op de zelfbewuste en eigen
gereide rooms-katholieke kerk van
Ierland.
„De katholieke kerk", viel ze toen
uit, „staat de gelijkheid en de
vrijheid in de weg. De kerk is de
grootste verrader die dit land ooit
heeft gehad". Daarna volgde een
andere, onverhoedse aanval op
dwingende regels die het kerkelijk
instituut in Ierland zo gaarne dic
teert.
.„Als dit land ooit nog eens één
zal worden is het niet, zoals ie
dereen denkt, een kwestie van wat
sympathie.
Waar het om gaat is dat het niet
leen in toespraken en pamfletten
het rebelse voorbeeld gegeven: op
23 augustus kreeg zij een dochter.
Niemand
En nog steeds weet behalve Ber
nadette niemand in Ierland wie
de vader is, hijzelf naar zich den
ken laat eveneens uitgezonderd.
De baby bleef die vooravond' ech
ter onder de dekentjes in het
lijke en verlegen kind van ons ge
zin. We woonden toen al in dit
huis, vijf meisjes en een broertje.
Het was een heerlijke tijd, vader
was timmerman, de zoon van de
straatveger van Cookstown. Hij
nam me altijd mee naar buiten,
we wandelden naar de heuvels en
hij vertelde dan de verhalen over
de geschiedenis van ons land en
de ene Ierse republiek waar hij
universiteit gegaan en ik zit nu
veel in Londen. Maar in dit huisje
ben ik het liefst. Mijn zusters en
mijn broer zijn hier ook bijna al
tijd, mijn kind is er nu. Ik zal
met haar praten zoals vader met
mij praatte, toen we samen wan
delden. Ik zal er alleen wel tijd
voor moeten vrijmaken. Vroeger
was het liefste wat ik hier in
myn vrije tüd: deed zwemmen.
een andersden
kende.
Recht
Bernadette Devlin zat recht over
eind in de hoge fauteuil, rookte
de sigaretten nog maar half op en
keek ons met strenge, boze ogen
aan. „U was hier welkom. Maar
dat geldt niet meer voor Engelse
Journalisten. Die liegen alles. Ze
gemeenschap waarin zij woont,
mag en kan dat niet tolereren.
Want die meisjes geven zonder
dat zij het zelf willen informatie
aan de soldaten met het resultaat
dat mensen van ons volk werden
neergeschoten. Dat is misdaad"
Wij vroegen wat er in het hart
van de parlementsvertegenwoor-
digster van het grootste kiesdi
strict van Noord-Ierland omging
toen zij het verhaal over mevrouw
Groves vernam.
Uit het witte poppegezichtje leken
nu wel vlammen te slaan. „Het
eerste wat ik dacht was: ontzet
tend, ze kan geen nieuwe ogen
krijgen. Maar dat duurde maar
even. Toen dacht ik: die moorde
naar van een Engelse soldaat zal
gelukkig nooit meer tot gerechtig
heid kunnen worden gebracht. Dat
vind ik nog. Maar wat ik toen ook
al gauw voelde als een soort
kracht die in je opsteeg: Berna
dette nu weet Je weer waarvoor Je
vecht. Niet voor Martha Doherty,
maar voor iemand als mevrouw
Groves die nooit meer zal zien,
alleen maar omdat ze een keuken
raam opendeed. Iedereen zag en
voelde het zo. Het is dan toch een
goede ervaring: Je beseft dat Je
harder wordt".
Volgende
Bernadette Devlins agenda ver
meldde het volgende onderhoudt
We werden verzocht terug te ke
ren naar de treurige krijgstafere
len van Belfast, maar wc konden
bij het verlaten van het zo huise
lijke hoofdkwartier van Cookstown
nog opmerken ook aan dit bezoek
niet de indruk te hebben overge
houden in een land te vertoeven
waarin de lust tot begrip, verge
vingsgezindheid of geluk opvallend
groot is.
„We zijn niet ongelukkig", zei
Bernadette Devlin zacht er ernstig
vanachter een rookwolk", „alleen,
we zijn het wel met Kerstmis. Er
is geen enkele reden om met
Kerstmis gelukkig te kunnen zijn.
Ook ik kan niet bij mijn kind
blijven: ik ga demonstreren, dat
moet".
In de dorpsstraat van Cookstown
waren de priester en de schaap
herders verdwenen. Heel ln de ver
te was een stukje van de hori
zon dieprood geklemd. De vraag
was wel of dat nog steeds door de
avondzon kwam.
iBernadette Devlin zat in Cook-
hebben de zaak-Martha Doherty
opgeblazen tot de grootste mis
daad die ooit tegen een menselijke
wezen is bedreven.
Ik ben toen zó woedend geweest.
Want in precies dezelfde week
stond er een Engelse soldaat in de
straat in Belfast waar mevrouw
Groves woonde. Een Amerikaanse
tv-ploeg heeft het gelukkig kun
nen filmen. Mevrouw Groves stond
voor het raam. De soldaat riep
dat ze het raam moest openen.
Toen ze dat deed schoot hij haar
van 20 meter een rubberkogel
midden tussen de ogen. Hij schoot
haar beide ogen uit. De Britse
pers heeft er niets over geschre
ven. Maar ik zeg: het haar van
Martha Doherty zal weer groeien,
maar mevrouw Groves krijgt haar
ogen nooit meer terug.
En dan zeg ik ook: tegen Martha
Doherty is in de huidige sfeer
geen misdaad gepleegd. Zij ging
met een Engelse soldaat om. De
En fk zeg: wat er met Martha
Doherty is gebeurd, dat is volko
mmen begrijpelijk. Ik zeg ook: in
Li de huidige situatie van Noord-Icr-
land is het beslist geen misdaad.
Iedereeen die dat niet vindt heeft
geen begrip ovor de omstandighe
den hier. Martha Doherty heeft in
één ding wel gelijk gehad: om te
'in, trouwen en ons land te verlaten,
en Ze had het individuele recht om
dat te doen"!
We waren door die appelgroene
ni< en vredige streken van het
Noordierse platteland gereden.
Schaapherders stonden te dro-
oi men in de westenwind, uit dorps
kerken stroomde helder ge
zang en toen laat in de middag
de zon langzaam een heuvel afrol-
a. de en als een brand wegzonk in
het Neagh-meer waren we in
Cookstown. Hier woonde de „engel
n van Ulster", the Right Honourable
Bernadette Devlin, Member of
Parliament for Mid-Ulster, het
schoolmeisje en de jonge onge
huwde moeder die nu al door de
S geschiedenis is opgeëist als een
van de meest legendarische vrij-
I heidstrljdsters van deze tijd.
I Cookstown bezat een kaarsrechte
I uitgestorven dorpsstraat. Op de
stoepen stonden lege melkflessen,
die begerig het laatste zonlicht
opdronken, en bij de kerk wierp
ntv een priester broodkruimels naar
meeuwen, die als witte papiersnip
pers door de lucht woeien. We
sloegen het landweggetje in dat
tussen meidoornhagen naar het
wijke roodbruine arbeidershuisje
i kuierde waar Bernadette Devlin al
sedert haar eerste levensjaar
woonde. Ver achter de kale mei-
Daarboven stond het ronde gezicht
bleek en ernstig.
Zij bezoekt in Londen liever pubs,
om daar met vrienden en whisky in
Marx op te gaan, dan de parle-
mentsbanken en hun harde luister
uurtjes en sympathiseert met de
linkervleugel van de IRA, de
marxistisch gerichte officials die
de Ierse kwestie vooral als de bit
tere discriminatie van de totale
arbeidersstand, katholiek en pro
testant willen zien.
Maar ook de wrede straatterreur
van de provisionals, de militante
IRA-guerrillastrijders, hoorde men
niet veroordelen in het kleine huis
je aan het einde van het dorp met
zijn bewogen bewoonster:
„Ik zie niet hoe zij dit politieke
t)oor
Ary Jassies
probleem kunnen oplossen. Ze
hebben immers geen politiek.
Maar ik kan heel goed de redenen
begrijpen waarom ze elke dag hun
geweld bedrijven. Ze hoeven geen
excuses te maken omdat ze hun
wijken beschermen. Dat moet ge
beuren. Zij zijn de enigen die het
kunnen doen".
In Cookstown viel nu de avond in,
schapen keerden met zacht geblaat
in het dorp terug en Bernadette
Devlin moest alweer een asbak
leeggooien terwijl ze verder sprak
over het geweld: Deze staat is
in geweld geboren. Maar geweld is
nooit een oplossing, nog nooit in
Wasbleek gezicht met poppe ogen.
de plicht van de staat is om een
idee van welke kerk dan ook over
te nemen. Als maar zes mensen in
Ierland willen scheiden dan moet
dat kunnen. Dat is het recht van
je persoonlijke vrijheid. Als maar
één procent van de mensen voor
behoedsmiddelen wil of arbortus
wenst, dan moet dat voor die
mensen kunnen. Geen enkele
staat mag optreden als hoeder
over moraal van de mensen".
Naar men kan weten heeft Berna
dette ook in dit opzicht niet al
oude bovenstuk van een kinderwa
gen; de jonge moeder zat er pal
naast om de dwingende maat
schappijbeschouwingen en de
zacht pruttelende sus-geluidjes ten
beste te geven en wees elk gesprek
in deze richting al bij voorbaat
af: „Dat kind is mijn kind, en
mijn moraal is mijn moraal".
We vroegen of ook haar jongste
jeugd door opstandigheid en indi
vidualiteit was gekenmerkt. Ber
nadette Devlin glimlachte zwak
jes: „Ik was het meest gemakke-
helemaal een voorstander van
was. De Engelsen vonden hem een
verdachte figuur. Al die Jaren
luisterde en luister ik maar naar
hem. Hij was een prachtige man.
Moeder en hij waren de enigen in
Cookstown die protestantse vrien
den thuis ontvingen. We waren
arm, maar niemand bemoeide zich
met onze familie.
Mijn vader stierf toen ik negen
was. Onze moeder tien jaar later.
Wij kinderen hebben het huis niet
willen verlaten. Ik ben naar de
Tweeëneen half jaar geleden heb
ik voor het laatst gezwommen,
ongelooflijk eigenlijk".
Bernadette Devlin zat nu even
roerloos op haar stoel, een kleine,
bleke jonge vrouw die zwarte wal
len onder de ogen had en om het
half uur een gast ontving in het
propvolle kamertje met de verfloze
kinderwagen, het ouderwetse meu
bilair en de sigaretten wolken.
Een vermoeid ogende activiste, die
het liefst psychologe was gewor
den, maar met Kerstmis maar
weer een protestmars naar een in
terneringskamp organiseert. Ze is
voor niemand in het Verenigde
Koninkrijk bang, het minst van al
voor de meedogenloze katholieke
openbare mening die haar al naar
het schavot leidde toen ze in ver
wachting was. Maar ze is ook een
inwoonster van Noord-Ierland,
iemand met wie geen conversatie
verloopt zonder de bittere, onver
zoenlijke attaque op de andere
Tragiek van het wanbegrip: vredes-Santa Claus met zijn twee gewapende kerstengelen.
