De terrorist en het wettig gezag
DieseUiT
0
LSB-wintertitel
voor LSG III
SCHAAKCOMPETITIE
SP00RBANKET
banket
(SDAG 21 DECEMBER 1971
[oderne criminologie is niet alleen
r de studie van de oorzaken
misdaad. Na 1950 is het arbeids-
an de victiomologie (leer
slachtoffers) aanzienlijk uitge-
>d. Op het ogenblik gaan we ei
oit, dat we criminologie niet doel-
kunnen bedrijven zonder
te houden met de relatie
is wisselwerking) tussen de
iger en zijn slachtoffer,
achtoffers kunnen directe per-
ilijke tegenstanders zijn, r
onpersoonlijke (het wettig g
politie, de buurt) of een individu
in de ogen van de misdadiger
npersoonlijke tegenstander v«
nwoordigt.
ifessor W. H. Nagel
ogleraar in de
ininologie aan de
idse universiteit
;t is van groot belang, dat de cri-
jloog er mee is opgehouden het
[recht als uitgangspunt te nemen
omdat dit zeker geen natuur-
is. We gaan er van uit dat be
lde aspecten van 't menselijk ge-
als crimineel of zelfs terroris-
worden ervaren. De persoon-
ieid en de maatschappelijke om-
digheden van hen, die daarover
elen, maar ook van hen die een
tie hebben gevonden die hen in
t stelt de wet te respecteren zijn
er net zo belangrijk als van die-
lie men ziet als crimineel en,
ons conferentiethema terug
n, terroristisch,
terrorist, zoals hij zich aan ons
doet, staat buiten de gevestigde
het wettige gezag. Nog
nauwelijks drie weken geleden
le een jonge strafpleltster me
Parijs op het congres van de
ité Internationale de Defense
rer een gesprek met een
quent. Tijdens dat gesprek kreeg
:t volgende antwoord: "Waarom
aanpassen aan de m&at-
ppij? Wat stelt die maatschappij
i eigenlijk voor?"
vraag is minder retorisch dan
denkt. Laten we, alvorens we
«raliteiten van het wettig gezag
n, eerst eens nagaan hoe het
and is gekomen
het begin verdedigde ieder in-
zijn vrouw, zijn kinderen en
bezittingen tegen iedere agres-
larna ontstond een fase waarin
ich met anderen verbond om el-
te helpen bij de persoonlijke
rtiging. Hier ligt het begin van
rettig gezag.
it wettig gezag krijgt een eigen
ilteit, wordt een persoon (geen
lonlijkheid) waarvan de bèlan-
rerder strekken dan de gezamen-
belangen van alle afzonderlijke
iduen;
et individu komt tot de overtui-
dat 't belang van dat supra-in-
luele wettige gezag niet strookt
zijn individuele belang. Hij
zich daarbij neer. Zoals het wet-
gezag borg staat voor hem. of-
hij zich van zijn kant op voor
wettige gezag. Een soort van
lerzijdse verzekering.
it goed tot een bepaalde li-
wordt overschreden. Die grens
idt zich daar waar het offer van
idu niet meer voldoende wordt
npenseerd door het wettig ge
waar het wettig gezag de
elementaire beginselen
van zijn schepper en borg:
ndividu.
VORIGE EEUW
Criminologen hadden in de vorige
eeuw weliswaar enige belangstelling
voor terroristen, maar dan als ko-
ningsmoordernaars, extremisten. De
introductie van de term konings
moordenaar zou kunnen wijzen op 'n
victiomologische betekenis maar
heeft die in werkelijkheid niet. Cri
minologie ging toendertijd uit van 't
principe van de "natuurlijke mis
daad": een moord was een moord en
een koningsmoord een natuurlijke
misdaad, die een politieke betekenis
had.
De onderzoekers van die tijd maten
in alle gemoedsrust het aantal mili-
meters tussen beide wenkbrauwen,
telden het aantal haren op de borst,
bepaalden aan de hand daarvan de
mat van degeneratie van de mis
dadigers en daarmee was de kous af.
Na 1945 geloofde de criminoloog het
recht en de plicht te hebben de wet
gever en zijn daden te betrekken in
zijn onderzoekingen naar 't crimine
le gedrag. Zeg me niet dat dat geen
probleem is, we zijn het er allemaal
wel over eens dat een moord een mis
daad is waarvoor motieven zijn, het
geeft niet welke.
Als een koning die op het ogen
blik en bijna overal een abstracte
figuur is geworden de oorlog
verklaart dan spoort hij aan tot
moord. Dat doodslag wettig vrijge
pleit wordt en gerechtvaardigd is
van geen enkele essentiële betekenis
omdat het de denkbeeldige koning
zelf is die de wetten heeft gemaakt,
de daad heeft bevolen en hem later
rechtvaardigt en wettigt. De koning
meent op zijn recht te kunnen staan.
Mogen criminologen zich afvragen,
wat het recht is waarop zogenaamde
terroristen zich menen te kunnen ba
seren? Wie is de terrorist en wie de
contra-terrorist? Dat is geen gemak
kelijke vraag.
Wat kan een individu met afwij
kend gedrag doen?
Hij kan:
A. zijn pogingen voortzetten om
met democratische middelen een
nieuwe structuur van het wettige ge
zag te bewerkstelligen en hij kan
B. het wettig gezag verloochenen,
een afwijkende houding aannemen
aar in dat geval zal hij in conflict
komen en het wettig gezag zal rea
geren met onderdrukkingsmaatrege
len.
Het hangt van de persoonlijke
moed van het afwijkende individu af
fan de waarden die voor hem
op het spel staan of hij A of B zal
kiezen en op welk moment.
Als het gaat om een eenling en om
strict persoonlijke waarden, staan we
een conflict dat afhangt van het
strafrecht: een veroordeling en straf
zullen er het gevolg van zijn. De bur
ger mag zich weer aanpassen. Maar
zou best eens zo kunnen zijn dat
het de burger gaat om een conflict
de waarden van het wettig ge
zag. Moet de burger zich niet garant
kunnen stellen voor het wettig gezag
zoals dat voor hem? Maar in dit ge
val verzet de burger zich tegen het
bestaande wettige gezag, zich daar
bij baserend op het wettige gezag,
zoals hij dat ideëel ziet. Tegenover
zijn wettig gezag, zijn eigen schep
ping, voelt het individu zich als de
tovenaarsleerling. Er ontstaat een
strijd. Het wettig gezag moet zich
aanpassen. De maatschappij
moet zich opnieuw socialiseren.
aanvaard zoals het is. Dat wil zeggen
in geval van oorlog of daarna, tij
dens een koloniale bezetting of welke
andere vorm van bezetting dan ook
Ik zou een voorbeeld willen geven
van een situatie waarbij ik per
soonlijk betrokken ben geweest.
PRODUKT
De terrorist is zoals wij hem ken-
;n dikwijls het produkt van een ex
tern politiek conflict, wanneer' een
vreemd wettig gezag in botsing komt
met het al aanwezige, dat wordt
OORLOG
In 1940 werd Nederland de oorlog
opgedrongen. Vijftien mei legde de
vesting "Holland" de wapens neer;
19 mei gaven de laatste troepen van
het Nederlandse leger zich in Zee
land over: land en volk werden door
de vijand bezet. Gelukkig, zo zou men
op het eerste gezicht willen zeggen,
dat een wettig gezag van superieur
niveau, een conventie over wetten
en gebruiken tijdens een oorlog in
1899 getekend en in 1907 herzien, in
dergelijke gevallen had voorzien.
Omdat dit tijdperk voorbij is en
als afgedaan moet worden be
schouwd. wil ik deze situatie koel be
schouwen. zonder emoties. Welnu,
iedereen, de bezetter en het bezet
te volk wisten waaraan hij zich
moest houden in de nieuwe -situa
tie: tot op zekere hoogte moesten de
burgers de bezetter respecteren en
de bezetter de burgers. De bezetter
mocht voor zijn oorlogsdoeleinden
niet beslag leggen op het manlijke
deel van de bevolking en bepaald
zitteingen maa.r helemaal niet
gaan tot vervolgingen op racistische
gronden.
Maar laten we deze zaak buiten be
schouwing latenbeperken we on
de constatering dat er geen sprake
kon zijn van een onvoorwaardelijke
overgave, want de voorwaarden
waaraan beide partijen zich dienden
te houden waren neergelegd ii
conventie van 1899.
In het begin houdt de bezetter zich
er inderdaad aan. Kwaadwilligheid
interne moeilijkheden doen de be
zetter er toe overgaan de conventie
geweld aan te doen. De bevolking is
In feite zonder verdediging. Maar
niet mentaal. Het feit dat de con
tie, het wettig gezag in deze situatie
is verkracht, betekent dat de burger
formeel zijn rechten heeft herkregen
en vrij is zich te verzetten als hij
het risico daarvoor durft te dragen.
Hij kan daarbij uitgaan van indivi
duele criteria, zoals bijvoorbeeld de
menselijke waardigheid. Wanneer
landgenoten door de bezetter gear
resteerd worden om hen te vernede
ren of als zij de kans lopen doodge
schoten te worden, hebben de bur
gers het recht en ik durf zelfs te
gen de plicht, de slachtoffers
helpen hen een schuilplaats
voedsel te verschaffen. De burger,
die voedsel probeert te pakken te
krijgen voor iemand, die hij een
schuilplaats verschaft gaat zonder
meer in tegen de voorschriften
het wettig gezag; maar het wordt
nog erger met hem: hij verzet zich
tegen een arrestatie, waardoor hij
het lot van zijn landgenoot zou i
ten delen, hij gaat de vijand en zijn
handlangers gewapend berechten.
Zo wordt de burger militant tegen
zijn wil; beroofd van zijn leger, in
de steek gelaten door zijn rechterlij
ke macht, verraden door een deel
van zijn eigen politie, is hij niet
bang om de vijand en de plaatse
lijke verraders, die het op zijn le
ven hebben voorzien te doden.
Ik wil het hier niet hebben
het "vaderland", "naties" of "glo
rie" maar over burgerzin. In deze
strijd zal hij vaker verliezen dan
en, de bezetter en zijn handlan
gers zullen hem een terrorist noemen,
hij zal worden opgejaagd en een
wrede dood vinden. Kan men hem
terrorist noemen?
Laten we er eens van uit gaan dat
ADVERTENTIE
ofwel de
hoogst verwonderlijke
Mercedes
/Vie van de ene verbazing in de andere wil
.allen, stapt in een Mercedes Diesel. Zelden
zag u zo weinig (verkeerde) verwachtingen
uitkomen. De motor laat geen dieselgeluiden
horen, maar een zacht gesnor. Van diesel
traagheid is geen sprake, wèl van een soepel
opschakelen naar 130 km per uur.
En al doet de afwijkende benaming „diesel"
anders vermoeden,^*'u rijdt in het originele
Mercedes concept. Tot in alle details gelijk
aan de overeenkomstige benzine-types van
Mercedes. Wonderlijk, niet? Even wonder
baarlijk als uw eerste tankstop: voor rond de
15 gulden gaat de 65-litertank vol. En u
kunt weer zo'n 700 km voort. Dat is Diesel
GT... van Mercedes!
Geïnteresseerd? Een (lange!) proefrit is een kwestie van nu even bellen!
Mercedes-Benz Diesels
omwille van comfortabele zuinigheid
N.V. L.I.A.M.
Leiden, Vondellaan 45, tel. 01710 - 4 45 45
ROOYAKKERS AUTOMOBIELBEDRIJF N.V.
Oegstgeest, Leidsestraatweg 1tel. 01710 - 5 18 55
l iedere dealer kan u alle Mercedes-Benz lypen tonen; hij zal u daar-
we, centrale showroom in Utrecht. Daar kunt u kiezen uit vele typen
3 Reactorweg 25, langs de autoweg Utrecht-Amsterdam, afslag Lage Weide. U bent
Ti desgewenst gaarne vergezellen r
i kleuren. U vindt de showroom aan
m harte welkom maandag t/m vrijdag
In het afgelopen weekeinde hield de Leidse criminoloog prof. mr.
W. H. Nagel in Parijs voor de Société Internationale de Prophylaxie
Criminelle een lezing bij het thema „La prophylaxie du terrorisme".
Prof. Nagel is in ons land vooral als literator bekend en dan speciaal
als schrijver van het boek Volg het spoor terug. Enkele thema's
uit dit boek vindt men in deze voordracht terug. Aan het eind van
zijn voordracht keert prof. Nagel zich tegen de ideeën van de Franse
generaal Massu, zoals die onlangs nog eens gestalten kregen in de
memoires van deze Franse houwdegen. Over Massu's herinneringen
aan zijn aandeel in de Algerijnse oorlog worden op het ogenblik in
Frankrijk verbitterde polemieken gevoerd. Kortom, er was voor ons
reden genoeg om de voordracht van de Leidse hoogleraar praktisch
integraal te publiceren.
hij met zijn geweld een algemeen ef
fect van intimidatie wil bereiken.
Maar zelfs in dat geval is hy nog
geen terrorist. Hij is slechts een ver
vanger van de afwezige rechterlijke
organen van zijn eigen wettig ge
zag, een onhandig vervanger, maar
een van goede wil die slechts moet
improviseren.
BENAMING
Iemand geeft zichzelf nooit de naam
terrorist, dat doet altijd de tegen
partij. De benaming terrorist is op
zichzelf al een vijandige daad. Er be
staat een oorlog. In die oorlog staat
het nadeel altijd aan de kant van
het individu, omdat hetzelfde wet
tig gezag dat zijn vijand is, recht
spreekt tussen beide partijen. Daar
zit het breukpunt van de democra
tie.
Ons schema:
1. eenling;
2. samenwerking het wettig ge-
za£ staat borg voor de eenling;
3. het wettig gezag wordt een per
soon;
4. de individuen staan borg voor
de persoon van het wettig gezag,
blijkt niet meer op te gaan.
Ik neem direct aan dat het vanuit
kritisch oogpunt een beetje te ge
makkelijk is om de conceptie terro
risme door dit voorbeeld te verkla
ren. Het is waar dat het woord wat
al te vaak gebruikt lijkt te worden
in situaties waar geen overeenstem
ming bestaat tussen minderheden (of
zelfs meerderheden) en een wettig
gezag, dat. vooral bij een militaire
bezetting of een koloniale overheer
sing niets prijs wil geven.
Maar het probleem kan op dezelf
de wijze gesteld worden voor de in
terne verhoudingen in een land, wan
neer de ideologische tegenstelingen
tussen de verschillende bevolkings
groepen onoverbrugbaar zijn. We
kunnen dan op een punt komen dat
we ons tegen ons eigen wettig ge
zag, in principe onze eigen schep
ping, opstellen als tegenover een
vreemde. Niet alleen heeft dat wettig
gezag andere ideeën dan ik, maar ze
zijn mij ook vijandig gezind en het
omgekeerde is het geval.
WIJ staan voor een onverenigbaar
heid van ideologieën.
Voor sommigen dikwijls is het nog
moeilijker tussen twee ideologieën
te kiezen. Twee mensen met dezelf
de graad van intelligenties met de
zelfde serieuze en vreemdzame be
doelingen, die elkaar hoogachten,
kunnen radicaal verdeeld zijn in him
keuze van het wettig gezag; een
uiterst moeilijke zaak. Wie zal
scheidsrechter zijn? Formeel gespro
ken de meerderheid (of zelfs de min
derheid) die aan de macht is. Be
staat er geen waardevoller criterium
om te weten wie "ongelijk" en wie
"gelijk" heeft.
Ik geloof van wel. Wat mij betreft
wens ik me te houden aan de zegs
wijze van Herman Milikowski: on
aangepast gedrag dat een hinderpaal
vormt voor de vrijmaking van de
mensheid of wel het tegenoverge
stelde bereikt, is 'n anti-maatschap
pelijke houding". Zelfs als dat het
gedrag van een meerderheid is. Dat
is niet veel maar het is al wat.
Daardoor creëert men een kli
maat dat' gunstig is voor de strijd en
het is daardoor dat dappere burgers
niets anders zullen kunnen doen, dan
de naam terrorist te accepteren in
tragische gebeurtenissen, waarvan ik
in mijn voorbeeld heb verteld.
Voor doortastende onderzoekers
zijn er meer rationele aanwijzingen
voor de keus tussen twee ideolo
gieën dan men denkt. Wanneer
iemand gelooft dat het doel onmen
selijke middelen rechtvaardigt, kan
men zich zonder te aarzelen tegen
over hem opstellen. Zijn wettig ge
zag zal onaanvaardbaar zijn.
GENERAAL
Wanneer een generaal zegt, dat
het martelen van weerloze gevange
nen met electronen op de geslachts
delen, een aanvaardbare methode ia
wanneer het gaat om het versterken
van het wettige gezag —hijge
bruikt dat woord niet maar uitdruk
kingen als het Vaderland en de Glo
rie en de Overwinning dan is het
verrichten van een onderzoek niet
nodig: die generaal is onze vijand
en zijn wettig gezag eveneens. Ter
zelfder tijd is hy de vijand van zijn
volk, terwijl hij waarschijnlijk zelf
meent er de paladijn van te zijn. Hij
is de doodgraver van zijn kerk, ter
wijl hij misschien gelooft er een
trouwe zoon van te zijn. Hij is de vij
and van de mens en voor criminolo
gen zal hij degenen zijn die ze moe
ten bestuderen.
LEIDEN Ondanks de grote concurrentie van Leiderdorp I,
Voorschoten I en in mindere mate van Philidor IV is LSG III
er toch in geslaagd ongeslagen winter-kampioen van de LSB
in de eerste klasse te worden. De zwakke broeders in deze
klasse, Leithen I en Sassenheim I, moeten zo langzamerhand
een eindsprint gaan inzetten, omdat anders degradatie een feit
zal worden
In 2A zal de itelstrijd een aange
legenheid worden van drie clubs:
Katwyk I, Boskoop I en LSG V.
Alphen II sprong in de derde ron
de van de laatste naar een veiliger
zesde plaats. Gezien de huidige si
tuatie maakt Leithen III een nare
kans op degradatie.
In 2B veilen nog enige klappen:
de arbiter vonniste twee hangpartij-
in het voordeel van LSG IV en
verklaarde tevens een afgebroken
stelling gewonnen voor Voorhout I,
zodat de einduitslagen werden: LSG
IV—Noordwijk I 6%-3% en Voor
hout IRijnsburg 5%-4%. Philidor
on in tweede zitting één van de
beide resterende partijen van Kat
wijk II dankzij een blunderend
paard, terwijl de andere, die reeds
75 zetten vergde, zal worden gear-
bitreerd met als prognose: remise.
De stand is nu 4%-4%. Wegens het
opstellen van een ongerechtigde Kat-
wijkse speler werde uitslag van de
wedstrijd KoudekerkKatwijk n van
-7% veranderd in 3%—6%. LSG
n een verrassend goed draaiend
Leithen II gaan in deze klasse op
kop, terwijl Philidor V geduldig zijn
kans moet afwachten. Koudekerk,
Rijnsburg en zelfs Noordwijk I zul
len in hun onderlinge duels moeten
uitmaken wie van de drie terug mag
keren naar de derde klasse.
In 3a heeft het duo. Philidor VI
en Leiderdorp III, een comforta
bele voorsprong van drie match-
punten opgebouwd op nummer drie,
zodat het wel duidelijk is, dat voor
promotie naar de tweede klasse
slechts de beide bovengenoemde
teams in aanmerking komen. Ook
in 3a werd een uitslag wegens het
onregelmentair opstellen van een
Katwijkse speler gewijzigd: Reed I
—Katwyk III 6%—3% (was 5
4%).
In 3B zien we weer teams van
Leiderdorp en Philidor bovenaan
staan, maar hier is de strijd feller
en de concurrentie groter. LSG VI
en Boskoop II liggen voortdurend
op de loer. De sleutelmatch in deze
klasse is het treffen tussen Leider
dorp II en Philidor VII op 18 1a-
nuarl.
Voor de finale-groep van de zes-
tallen-competitie hebben Bodegraven
II en Philidor VIII zich zo goed
als geplaatst. De andere twee be
schikbare plaatsen schijnen ingeno
men te zullen worden door Reed II
en Lisse, hoewel er nog wel wat
strijd geleverd zal moeten worden.
De standen in de L.S.B. luiden:
EERSTE KLASSE
gesp. m.p. b.p.
LSG III 3 6 18%
Leiderdorp I 3 5 17%
Voorschoten I 3 4 15%
Philidor IV 3 3 14%
Alphen I 3 2 15
Voorschoten n 3 2 14%
Leithen I 3 1 12%
Sassenheim I 3 1 12
TWEEDE KLASSE A
Katwyk I 3 5 20
Boskoop I 3 5 19%
LSG V 3 5 18
VTL I 3 3 14
Alphen II 3 2 12
Voorschoten m 3 2 11
Bodegraven I 3 1 14
Leithen III 3 1 11%
TWEEDE KLASSE B
LSG IV 3 6 23 4
Leithen II 3 6 20%
Philidor V 3 5 19*)
Katwyk H 3 4 16%*)
Voorhout I 3 3 12
Noordwijk I 3 0 11
Rynsburg 3 0 10
Koudekerk 3 0 7%
DERDE KLASSE A
Philidor VI 3 6 23
Leiderdorp III 3 6 21
Reed I 3 3 15%
Katwyk III 3 2 14%
Noordwijk II 3 2 12%
Sassenheim II 3 2 11%
Valkenburg I 3 2 10
Revanche 3 1 12
DERDE KLASSE B
Leiderdorp II 3 6 25%
Philidor VH 3 6 18%
LSG VI 3 5 18%
Boskoop II 3 4 16
Sassenheim III 3 2 11%
Leimuiden I 3 18
Roelof arendsveen 3 0 11%
Noordwijk IH 3 0 10%
ZESTALLEN POULE A
Bodegraven II 3 5 12%
Reed II 2 3 6%
Alphen ni 2 2 5%
Leimuiden n 3 16
VTL II 2 15%
ZESTALLEN POULE B
Philidor VIII 3 4 11
Lisse 2 2 7
Katwyk IV 3 2 7
Voorhout II 2 2 6
Valkenburg H 2 2 5
In de standenlyst is het treffen
tussen Katwyk II en Philidor V als
zijnde een gelijkspel (55) verwerkt.
ADVERTENTIE
Zondagmiddag miste Leo Holl
in de derby tegen Roodenburg na
de rust een mooie kans op een
(derde) doelpunt, maar gister
middag schoot de 24-jarige UVS-
er toch raakin het Leidse
stadhuis bekroonde Holl de één
twee-van-zijn-leven met Sylvia
Candido met (huwelijks)contract
voor-zijn-leven. De blauwwitte
pupillen juichten die 'goal' harts
tochtelijk toe.
(Foto Holvast)
ADVERTENTIE
met échte spijs
Let op de naam
enkhuizer
meesterbanketbakkers
