Ds. Bongenaar is ook
schuldig aan opstand'
Benzine nog
duurder en
minder auto
belasting
Huisvrouwen voeren actie tegen
witter-dan-wit" - wasmiddelen
Synode zet streep onder
de kwestie-Kosmokomplot
Gedetineerden beschuldigen:
Regeringspartijen
stellen voor:
Filmprijzen
Diefstal uit
wapendepot
opgehelderd
ZWARTE PIET
BEDENKT
ZICHZELF
VIJF MILJOEN
GEVEN EN
NEMEN
DINSDAG 16 NOVEMBER 1971 LEIDSCH DAGBLAD
Koningin Juliana, die zo
als wij gisteren reeds meldden de
Haringvliet dam officieel heeft ge
opend, kwam gistermiddag voor
een onverwachte hindernis te
staan. Toen zij in het zeer oude
busje was gestapt om naar de ge
opende dam te rijden sloeg de
motor af. Wat de chauffeur ook
probeerde er was geen beweging
in het oude vehikel te krijgen. Er
moesten politiemannen en toege
schoten toeschouwers aan te pas
komen om de zaak weer aan het
rijden te kfrijgen. De zwaaiende
koningin moedigde de „duwers"
GRONINGEN Dominee A.
Bongenaar is medeverantwoorde
lijk voor de opstand op 4 novem
ber in het Groningse huis van
bewaring. Dit zeggen twee gede
tineerden in een open brief, waar
in zij ook de rol hekelen die de
gevangenispredikant tijdens en
na afloop van de opstand heeft
gespeeld. De twee briefschrijvers
zeggen dat zij namens de 'oudere'
gedetineerden spreken.
Zü verwijten ds. Bongenaar dat hij,
hoewel hij wist dat er grote span
ningen waren, niet op de een of an
dere manier heeft ingegrepen. Oude
re gedetineerden die op een contact
bijeenkomst koffie serveerden zouden
hem op het dreigende oproer hebben
gewezen.
„Zy voelden duidelijk dat het los
zou barsten en maakten Bongenaar
daarop attent", aldus de brief. Ds.
Bongenaar zou op deze waarschu
wing hebben gereageerd met: „Dat
valt wel mee".
Toegekeken
Ds. Bongenaar heeft volgens de
brief van de gedetineerden ook niet
ingegrepen toen de opstand eenmaal
was begonnen, maar rustig staan
toekijken. Hij zou ook niet zijn ge
gijzeld. „Waarom", wagen de brief-
schrüvers zich af, „de rol van de man
die alles wist, voorzag, waarschuwde,
maar weinig anders deed?"
Als een van de achtergronden voor
het schrijven van de brief geven de
„oudere" gedetineerden op, dat zij
wezen dat zij het slachtoffer zullen
worden van eventuele strengere
maatregelen en beperkingen die als
gevolg van de opstand zullen worden
Ingevoerd.
Over de grieven van het personeel
schrijven zij: „Het personeel is veel
vuldig het mikpunt van onheuse be
jegeningen van de zijde van vooral
de jeugdige gedetineerden, de perso-"
neelsleden worden vaak, gezien als
voetvegen".
Ds. Bongenaar maakt vandaag zijn
rentree in het huis van bewaring.
Na de opstand heeft de directie hem
gevraagd enkele dagen verlof te
nemen. „Het gevaar dat de predikant
gemolesteerd zou worden was niet
denkbeeldig", zegt gevangenisdirec
teur H. Nieboer.
VATICAANSTAD (APP) De Ju-
ry van het Internationale Katholieke
Filmbureau, het belangrijkste
rooms-katholieke instituut op film
gebied, heeft de grote prijs van dit
jaar toegekend aan de Britse rol
prent "een dag uit het leven van
Iwan Denisowitsj", gemaakt naar
de roman van Alexander Solzjenitsin
Voorts werden de Italiaanse film
"Sacco en Vanzetti" en het Hongaar
se werk "Szerelem" onderscheiden.
In beide films gaat het om gevallen
van misbruik van het gerechtelijke
apparaat.
Het embleem van de Apollo
14. Deze week bij elk Shell-
station, dat in het teken van
de Apollo-actie staat. Gratis
bij 20 liter benzine of 2 liter
Shellina Premix. Elke week
een nieuwe. Verzamel ze alle
tien en plak ze op de gratis
verzamelaffiche.
Nu gratis
Apollo-stickers
bij Shell.
Eerste maanlanding op LP.
Het historische overzicht van
hoogtepunten uit de ruimte
vaart-historie tot en met de
maanlanding van de Apollo 11.
Met het originele televisie
commentaar van Henk Ter-
lingen.
En dat op een Philips LP
voor slechts 4,98. Bij Shell,
zo lang de voorraad strekt.
APELDOORN Alle zeven raket-
werpers en de springstoffen die twee
maanden geleden uit een militaire
opslagplaats nabij Loenen werden
gestolen zijn nu terecht. Een 20-ja-
rige Zuidmolukker, die in Twello
woont, en een 17-Jarige jongeman uit
Apeldoorn hebben de diefstal be
kend.
Van het begin af aan bestond het
vermoeden dat een of meer Zuidmo-
lukkers de hand in de wapendiefstal
hebben gehad. Het wapendepot ligt
namelijk onder de rook van een Am
bonezenkamp.
Dit vermoeden werd bevestigd
toen na een onlangs door enkele
Zuidmolukkers gepleegde bankover
val in Nijmegen twee raketwerpers
tevoorschijn kwamen. Eén raket
werper werd eerder in een bos ont
dekt. De rest van de wapens en de
springstoffen werd op aanwijzing
van de twee gearresteerde Jonge
mannen teruggevonden.
De Legervoorlichtingsdienst wil
nog niet zeggen hoe de zaak is op
gehelderd. Mogelijk volgen nog
mer arrestaties.
De grote prijs op het gebied
de Franse letterkundige kritiek is
toegekend aan Maurice Bardeche,
voor zijn werk "Marcel Proust Ro
mancier". Deze studie is gebaseerd
op de notitie-boeken van de schrij
ver van "A la recherche du temps
perdu", die zich sinds kort in
nationale bibliotheek in Parijs
vinden. Bardeche heeft onder n
ook kritieken geschreven over Bal
zac en Stendhal.
Beleid breed moderamen goedgekeurd
(Van een onzer redacteuren)
DRIEBERGEN De hervormde
synode heeft zich vannacht met
41 tegen acht stemmen gesteld
achter het door het breed mode-
ramen (synodebestuur) eind au
gustus gevoerde beleid inzake de
manifestatie "Kosmokomplot 2".
Dit weekeinde dat in de vredes-
week zou worden gehouden op Kerk
en Wereld in Driebergen met mede
werking van het Interkerkelijk Vre
desberaad en een groot aantal actie
groepen is inderdaad na een felle en
niet erg op feitelijkheden berustende
perscampagne in 'n krant niet door
gegaan. Aan het synodebesluit is een
urenlange duscussie voorafgegaan.
Eerst is gesproken over het instituut
Kerk en Wereld, dat deels vormings
centrum, deels service-instituut,
deels lectuurproducent is. Het ver
vult een brugfunctie tussen evangelie
en maatschappij, maar ook tussen
kerkelijke instituten en losse groe
pen. Daarbij fungeert het als kerke
lijke 'snuffelpaal' in het maatschap
pelijk gebeuren. Scherpe kritiek werd
in de synode vooral van rechtzinnige
zijde uitgesproken over onzekerheid
die er bij Kerk en Wereld zou be
staan over de uitgangspunten van
het werk. De synode nam deze be
zwaren niet over, maar de president
curator, oud-minister mr. Y. Schol
ten, moest wel beloven volgend jaar
met een beleidsnota op dit punt
terug te komen.
Felle discussie
De discussie over het weekeinde
Kosmokomplot 2 werd met grote fel
heid gevoerd. Beurtelings kregen
de schuld: 1. Het breed moderamen,
dat de manifestatie wel niet had
verboden maar er zich wel negatief
over had uitgelaten; 2. De leiding
van Kerk en Wereld die volgens de
een vervreemdt van de brede rech
terflank van de kerk en volgens
anderen zich mede op sleeptouw had
laten nemen door vrees voor de zwij
gende meerderheid; 3. De actiegroep
Sjaloom die zich gepikeerd terug
trok waardoor het weekeinde niet
kon doorgaan. Het oordeel over het
weekeinde-programma zelf varieerde
van "verantwoord" tot "vol revolu
tiegeest die de kerk verwoest".
Mevr. Chr. de Ruyter-De Zeeuw
zocht de oorzaak van het conflict
niet in kwaadaardige publiciteit. Er
is volgens haar enerzijds een soort
"paranoïde communistenangst" an
derzijds vinden actiegroepen conflic
ten wel mooi voor de publiciteit. Nu
het vredesplan in alle politieke par
tijen muurvast zit, is het de opdracht
van de kerk daar weer beweging in
te krijgen, zei de vroegere Zuidhol
landse PvdA-gedeputeerde. Kerk en
Wereld is daarvoor het aangewezen
orgaan en het moet dat doen in con
tacten met allen die de vrede ter
harte gaat.
Dat laatste was de secretaris-gene
raal, ds. F. H. Landsman, niet met
haar eens, Hij zag de tijd komen,
dat de kerk niet langer binnen de
bestaande structuren de vrede zou
kunnen bevorderen. Als zij buiten
die structuren treedt, zal zij ter
dege moeten weten wat zij doet.
Daarom is het niet juist de strategie
en de methode van het vredeswerk
nu al te laten dicteren door groepen
als Sjaloom, waarvan ds. Landsman
("persoonlijk") meende dat hier de
oorlogsduivel met Beëlzebulb werd
uitgedreven.
Op voorstel van het moderamen
werd aan Kerk en Wereld verzocht
om zich in nauwe samenwerking met
het Interkerkelijk Vredesberaad te
beraden op "de eventuele verant
woordelijkheid ten aanzien van di
inzet en de strategie van een.vredes-
actie die heel de kerk en heel het
volk voor ogen heeft". Negen van de
55 synodeleden stemden hiertegen;
zij behoorden tot de rechterflank en
konden het hierbij in Kerk en We
reld uitgesproken vertrouwen niet
delen.
DEN HAAG Zowel regerings
als oppositiepartijen hebben be
ren tegen de forse verhoging
van de motorrijtuigenbelasting
zoals door het kabinet in het dek-
kingsplan voor 1972 is voorge
steld. De vijf regeringspartijen
wilen naast een minder sterke
verhoging van de wegenbelasting
een extra verhoging van de ben
zineprijs. Men denkt aan twee
cent per liter naast de reeds voor
gestelde 3.7 cent.
Bij de oppositie wil men zelfs
helemaal afzien van de wegenbe
lasting. Als compensatie wil men de
benzineaccijns verhogen met vier
cent per liter. Op die manier hoopt
tegemoet te komen aan de ern
stige bezwaren van de kleine autobe
zitter en het beroepsgoederenver-
voer. Nog voor het debat vandaag
begon hadden zowel de oppositie
partijen en de regeringsfracties nog
aantal andere wijzigingsvoorstel
len ingediend.
Het kamerlid drs. M. W. J. M. PeiJ-
nenburg (KV) heeft voorgesteld
het verlaagde vier procents tarief
de omzetbelasting (btw) ook
toepassing te verklaren op
de prijzen van kermisattracties en
zijn collega drs A. J. Vermaat
(ARP) wil laag tarief laten gelden,
voo'r de toegangsprijs tot dierentui-
Beide zaken vallen thans onder
het algemene, het tarief van 14 pro
cent.
De drie oppositiepartijen, PvdA en
'66 en R zijn met de volgende
voorstellen gekomen:
BAUER
Alleenvertegenwoordiging voor Nederland*
N.V. Willem van Rijn. Postbus 8005, Amsterdam
bepaalde opinieweekbladen moe
ten, evenals de dag- en nieuwsbladen
vallen onder het nul-tarief van de
btw;
de accijnswijziging bij sigaretten
moet zodanig zijn, dat de prijs van
f 1,40 voor een pakje van 25 stuks,
niet stijgt tot f 1,55, maar tot f 1,45,
en die van f 1,75 voor een pakje van
25 sigaretten niet gelijk biyft, doch
omhoog gaat tot f 1,80;
de prijs voor een aanmaning van
de belastingen moet niet gehand
haafd blijven op een gulden, doch
verhoogd worden tot twee gulden;
de voorgestelde verruiming van
de zelfstandigenaftrek in de inkom
stenbelasting moet beperkt worden;
de tijdelijke verhoging van het
tarief van de vermogensbelasting
moet niet gehandhaafd blijven op
6 pro mille doch verhoogd worden
tot 7 pro mille.
DEN HAAG <ANP) F
veertig gulden had een Zwarte
Piet gistermiddag in Den Haag
reeds bijeen gecollecteerd, voor
dat argwanende voorbijgangers
de politie waarschuwden, die
spoedig ontdekte dat de knecht
van de goedheilig-man niet
van plan was arme kindertjes te
bedenken, maar slechts zichzelf.
"Piet" bleek de 29-jarige ver
koper J. de G. uit Den Haag te
zijn. Tegen hem is proces-ver
baal opgemaakt wegens het col
lecteren zonder vergunning en
het zich als Zwarte Piet ver
kleed op straat bevinden, want
ook dat is niet toegestaan.
AMSTERDAM (ANP) Een
aantal „milieubewuste" Neder
landse huisvrouwen heeft de
strijd aangebonden tegen fosfaat-
houdende wasmiddelen, die via
het huishoudelijk afvalwater het
watennilieu in Nederland ernstig
bedreigen. Ze hebben hun actie
,anti witter-dan-wit" genoemd.
Het inmiddels ingestelde landelijk
actiecomité heeft een brief ge
stuurd aan verschillende wasmidde
len-fabrikanten waarin met de
meeste klem wordt verzocht op zeer
korte termijn met fosfaatloze zeep-
middelen op de markt te komen. De
huisvrouwen, aldus deze brief, wen
sen niet langer fosfaat-houdende
zeep te gebruiken. De ontwikkeling
tot het fabriceren en op de markt
brengen van vei-beterde, dus fos
faatloze, zeep duurt volgens hun
mening te lang. Eveneens achten zij
het onverantwoord te wachten tot
overal in Nederland de rioolzuive
ringsinstallaties voorzien zijn van
een fosfaatzuiverende trap.
Onnozel
De Nederlandse huisvrouw, zo
schrijven ze, wenst niet langer ge
confronteerd te worden met onnozele
reclamekreten als witter dan wit.
De zaak van de vervuiling is daar
voor te ernstig. Als de was maar
schoon wordt, wil men minder wit
best accepteren. De enige voorwaar
de is dat er gewassen kan worden
met veilige het milieu niet bederven
de zeepmiddelen.
Het vele geld uitgeven voor onnodi
ge en tegenzin verwekkende reclame
zou van nu af besteed kunnen wor
den aan de versnelde ontwikkeling
van het fosfaatloze wasmiddel waar
op al zo lang wordt gewacht, aldus
de brief van het landelijk comité ac
tie "Anti-witter-dan-wit".
Het actiecomité had een bespreking
met een afgevaardigde van de
Vereniging van Nederlandse Zeep
fabrikanten, Deze bespreking heeft
echter geen nieuwe perspectieven
geopend, aldus het comité. Op korte
termijn zien de gezamenlijke Neder
landse zeepfabrikanten geen reële
mogelijkheden om de fosfaten in de
wasmiddelen «e vervangen door ande
re, niet voor het watermilieu schade
lijke stoffen, al wordt er naarstig
naar gezocht.
Kritisch
Het actiecomité blijft echter van
mening dat de Nederlandse huis
vrouw zich actief en kritisch moet
opstellen ten aanzien van het water
vervuilingsprobleem, waar zij door
middel van haar wasmiddelen dage
lijks een grote medeverantwoorde
lijkheid voor draagt.
Het actiecomité geeft enkele prak
tische aanbevelingen: men kan be
ginnen met voor handwasjes en wol-
was uitsluitend wasmiddelen op zeep-
basis te gebruiken. Ook voor veel
vuldig gebruik in huis kan heel goed
gewerkt worden met zachte zeep
igroene zeep) en soda en ook wel
met zogenaamde "houtzeep". Voor
de wasmachine is er ook reeds een
fosfaatloos wasmiddel, maar dit
schijnt in hard-waterstreken nog
wel bezwaren op te leveren.
Het actiecomité heeft de hulsvrou
wenorganisaties om medewer
king gevraagd. Het thema van de
actie is: was milieubewust. Grauw
sluiers belagen uw welzijn niet. Mi
lieuverontreinigingen wel".
Vijf miljoen heeft het kabinet-
Biesheuvel in het uitzicht ge
steld voor een bedrijfsfonds
voor de Nederlandse dagbladen.
De commissie-Rooy, die zich met
de stichting van zo'n fonds be
zighoudt, had om twintig miljoen
een bedrijfstak die
het moeilijk heeft, uit de ergste
zorgen te verlossen. Kortom het
bedrijfsfonds voor de pers, waar
over al bijna vier jaar wordt ge
sproken, komt niet echt van de
grond.
Bovendien zal die vijf miljoen
wel op een ander manier aan de
kranten worden onttrokken.
Want de adverteerders van de
STER moeten meer gaan betalen
om die vijf miljoen op te bren
gen. En gezien de aarzeling in
de economie valt te verwachten
dat die adverteerders ergens an
ders vijf miljoen zullen beknot
ten op hun reclamebudgetten.
En dat zal wel weer betekenen,
dat de getroffen adverteerders
voor vijf miljoen minder adver
teren in dag-, week- en nieuws
bladen. Tel uit je winst: vooral
voor week- en nieuwsbladen is
het dan verdrietig dat ze hele
maal niks krijgen van die vijf
miljoen die in het bedrijfsfonds
gaat.
etekent dit nu dat regering
en regeringspartijen hun
handen aftrekken van een
reeks verspreide avondbladen en
ook ochtendbladen die in nood
verkeren? Als je de meeste heren
hoort, zou je het tegenovergestel
de denken. Er worden nog steeds
lofzangen gehouden op de diversi
teit van meningsuitingen en ook
in het regeringskamp wordt ge
zegd dat bladen als De Tijd,
Trouw, De Volkskrant en NRC-
Handelsblad een waardevolle bij
drage leveren aan de menings
uitingen in de democratie.
Sommige woordvoerders van de
regeringspartijen leveren de
meest idioten staaltjes om hun
ongelijk te bewijzen. Wat valt er
nog te zeggen van de kreet: de
regionale kranten zijn zo goed,
dat er best wat landelijke uit
kunnen? Volkomen onzin. De re
gionale kranten en het bewijs
ligt voor u zijn zich de laatste
jaren steeds meer bewust gewor
den van hun betrekkelijke mono
poliepositie.
Dat betekent dat zij veel re
gionaal nieuws brengen en
minder landelijk en inter
nationaal nieuws, omdat daar
wel andere bronnen voor zijn:
bijvoorbeeld landelijke dagbladen.
Als minister Engels weer komt
aanklungelen met de oude op
merkingen dat steun niet over het
hele krantenfront kan, omdat
dan ook goedlopende bladen wat
meepikken, haalt hij oude koeien
uit de sloot. De Persraad, hoog
adviescollege van de regering,
heeft al in 1968 vastgesteld, dat
men met compensatie aan kran
ten niet gemakkelijk onder het
principe zou uitkomen, dat ook
goedlopende kranten een graantje
zouden meepikken. Trouwens wat
zijn goedlopende kranten? Het
ziet er naar uit, dat 80 procent
van de Nederlande kranten dit
jaar in de rode cijfers belandt.
Als het de regering werkelijk
ernst zou zijn met haar bewerin
gen dat de pers in haar verschei
denheid bijdraagt tot de demicra-
tie, zou zij over die cijfers eens
goed moeten nadenken.
JRS.
