Tsjechen
hebben nu
alleen nog
elkaar
3 dagen
Twente
Jaarkaart
65*
RUSSEN PEILEN
BEHOEFTE INDIA
AAN WAPENTUIG
NS-Minitrips
naar het
buitenland.
in vogelvlucht in vogelvlucht
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 9
1. Alexander Doebtsek, de grote
man van de hervorming en lei
der van de Tsjechoslowaakse
communistische party van ja
nuari 1968 tot april 1969: hotel
directeur in het Slowaakse
stadje Nitra, waar geen van de
personeelsleden hem ooit te
zien krijgt.
2. Frantisek Kriegel, voorzitter
van het nationale front en lid
van het partijpresidium tijdens
de Praagse lente, door Brezjnew
voor „vuile Jood" uitgescholden,
de enige politieke leider die
weigerde de verdragen over de
bezettmg met Moskou te onder
tekenen: ontslagen als chef-arts
van het Thomayer Ziekenhuis
in Praag na in april 1970 uit de
party te zyn gestoten, leeft, in
volledig isolement van een klein
pensioentje.
3. Josef Smrkowski, parlements
voorzitter en één van de popu
lairste voormannen van de libe
ralisering: als zwaar ziek man
woont hij in zyn buitenhuisje
bij Praag, geheel afgesneden
van de buitenwereld.
4. Watslaw Slawzik, lid van het
presidium en secretaris van het
centrale comité tydens de
„Praagse lente": verdient zijn
brood als bouwvakarbeider. Zyn
vrouw is verkoopster in een
melkwinkel.
5. Prof. Jaroslaw Klofats, hoog
leraar sociologie aan de politieke
hogeschool, groot voorstander
van de hervorming: stoker van
de centrale verwarming bij de
firma Metas, evenals
6. Prof. Karei Kaplan, hoog
leraar aan de Karelsunlversiteit.
7. Dr. Wilem Pretsan, historicus,
medewerker aan het zwartboek
over de Russische invasie: stoker
in een kliniek.
8. Emil Zatopek, atleet, gouden
medaille-winnaar bij de Olym
pische Spelen, aanhanger van
Doebtsek, die het „manifest van
de 2000 woorden" ondertekende:
mynwerker in Slowakye, nadat
hij gedwongen werd het be
wuste manifest in Roede Pravvo
te herroepen, hetgeen hy even
wel met een nietszeggende op
eenhoping van frasen nogal di
plomatiek wist op te lossen.
9. Karei Hanoes, beroemd ope
razanger die in de Scale in
Milaan is opgetreden en het
vrijheidslied in de Opera Na-
buro met bijzondere hartstocht
placht te zingen: zonder enga
gement en met een verbod om
op te treden, hoewel hij een
reis naar het Westen niet heeft
benut om te vluchten.
10. Switatsek, regisseur die poli
tieke satires schreef en onder
andere met de conferencier
Hornicek samen optrad, waarbij
hy de collaboratie hekelde (een
gevleugeld woord van hem: „Ik
speel alleen voor de rozen, niet
voor de roden")sinds mei van
dit jaar een verbod om op te
treden, niemand weet waar en
t hij leeft.
11. Kamila Moeskawo, moedige
televisie-spreekster in de dagen
van de invasie en dochter van
de bekende schrijver Novi: ser
veerster in een kantine in
Praag.
12. Richard Honsowits, natio
nale televisieheid uit de dagen
van de bezetting: werkt by een
benzinepomp in Praag-Pankrats.
(Van onze correspondent)
WENEN „Onze beste vriend is Mao", zeggen de Tsjecho-
slowaken, zodra het gesprek op de politiek komt. „Wat voor de
Russen een bedreiging betekent alles wat het zogenaamde
internationale communisme laat desintegreren daarvan
moeten we het hebben". Met zulke drogredeneringen proberen
ze zich in hunt roosteloze situatie staande te houden. Voor het
tegenargument, dat iedere dreiging van buiten de Russen al
leen maar tot rigoureuze tegenmaatregelen in het Oostblok
zou drijven, blijven ze doof. -
Hun situatie is dan ook waarach
tig uitzichtloos genoeg. 500.000 tot
600.000 mensen zyn uit de party ge
gooid, waarbij de zuiveringscommis
sies nog een subtiel verschil maken
tussen iemand als lid „schrappen"
of hem „eruit stoten".--Het verlies
van het lidmaatschap gaat automa
tisch gepaard met het verlies van de
baan.
Door
An Salomonson
Als ongeschoold arbeider kun Je
dan nog wel ergens aan werk ko
men. Het regime Hoesak hecht er
immers grote waarde aan zich, in
tegenstelling tot dat van Nowotni,
zo menselijk mogelijk te tonen. Maar
als arbeider verdien Je misschien
1100 kronen, dat betekent voor ge
kwalificeerde personen een verlies
van 1000 kronen. Daarvan kan een
man zijn gezin niet onderhouden,
zelfs al zou zijn vrouw boffen en
haar oude baan behouden.
Het resultaat van deze massale
verschuiving in het produktieappa-
raat is desastreus. Voormalige fa
brieksdirecteuren, die onder Doebt
sek te openlyk voor hun mening zyn
uitgekomen, worden vervangen door
derde-rangs functionarissen, wier
enige kwalificatie hun partyboekje
Is. Op sleutelposities worden lieden
neergezet, die nog nooit iets met or
ganisatie te maken hebben gehad.
De redacties van de publiciteits
media zijn bezet met figuren, wier
artikelen ook na een spoedcursus
van twee maanden nog wemelen
van grammaticale fouten. En op de
universiteiten en hogescholen is een
goed deel van de leeggekomen plaat
sen überhaupt vrygebleven, omdat
die paar wetenschappelijke krachten,
die voor een leerstoel in aanmerking
zouden komen, demonstratief weige
ren de plaats van hun gezuiverde
leermeester in te nemen. In sommi
ge vakken worden dus geen colleges
gegeven, maar alleen examens afge
nomen.
Macaber
Een heel volk is hier in een ma
caber gevecht verwikkeld. Een klei
ne groep vecht om zijn privileges te
redden, de meerderheid vecht om
zijn existentie te redden. Privileges
betekenen in dit land (26 Jaar na
het eind van de oorlog) een redelijke
woning, zodanige verdiensten dat er
eens per Jaar een vakantiereisje af
kan, dat er voor de kinderen vruch
ten kunnen worden gekocht, maar
vooral: dat die kinderen kans maken
op een middelbare en eventueel
hogere opleiding. Dat hangt allemaal
af van het „kaderboek" van de be
trokkene: heeft hy zyn „internatio
nale" gezindheid tijdens de „con
trarevolutie" van de hervormers
overtuigend weten te bewaren? Is de
proletarische afstamming van hem
zelf en zijn vrouw wel duidelijk aan
getoond?
Daarmee is Tsjecho-Slowakye weer
teruggevallen in het diepst van de
Jaren vijftig met hun stalinistische
terreur. Zeker, er worden geen bloe
dige monsterprocessen meer geënsce
neerd. De tot dusver gehouden pro
cessen hebben, op enkele uitzonde
ringen na, nogal milde vonnissen op
geleverd. Ook zitten de gevangenis
sen niet tot barstens toe vol.
Partijleider Hoesak, zelf met 10
Jaar gevangenis een voormalig
slachtoffer van het stalinisme, wil
bij zijn „normalisering" zo humaan
mogelijk te werk gaan. De over*"r
ging, dat bij de huidige we
municatie geen mens nog in afge
perste bekentenissen en valse getui
genissen gelooft, zal daarbij wel een
rol hebben gespeeld. Om de hon
derdduizenden tegenstanders in de
eigen bevolking te liquideren, zijn
Hoesaks nieuwe maatregelen mis
schien spectaculair maar zeker even
toereikend. Hij draait gewoon hun
levenskraan dicht. Dat is stalinisme
met een menselijk gezicht.
„Voor 14 werkuren per dag, met
alleen de zondag vrij, krijg ik 1180
kronen per maand plus 200 aan pre
mies. Mijn vrouw krijgt als verkoop
ster 1000 kronen. Reken maar uit
hoe Je daarvan met twee opgroeien
de kinderen moet leven", zegt Jiri.
Hij is als directeur van een muziek
school geliquideerd (zijn opvolger
heeft voor diefstal in de gevangenis
gezeten), omdat hij voor de televisie
tegen de bezetting heeft geprotes
teerd.
Dankzy zijn vroegere relaties heeft
j nu een baan als chauffeur in een
transportbedrijf gekregen. Maar de
directrice van dat bedrijf is vorige
week ontslagen, hoewel ze voorheen
een hoge functie in de partij heeft
bekleed, alleen omdat ze de man had
aangenomen. Jiri beschouwt deze
baan als een bof, hoewel de arbeids
situatie verre van rooskleurig is.
Volgens het officiële „plan" zou
den ze 11 chauffeurs in dienst moe
ten hebben, maar er zyn er slechts
a. Het „plan" heeft een salaris-
s van 200.000 kronen uitgetrok
ken. Maar overuren kosten meer dan
gewone werkuren, dus die kunnen
uit dat fonds niet worden betaald.
Met zijn zevenen doen ze het werk
elf zonder navenante extra ho-
uorering. „Al ons materiaal is oud.
We krijgen geen nieuwe onderdelen.
Nieuwe banden zijn al maanden lang
niet meer geleverd. De chauffeurs
moeten zelf hun wagens repareren,
hoewel ze dat nooit hebben geleerd,
omdat er geen monteurs zijn. Het is
ongelooflijk, dat we nog geen van
allen een ongeluk hebben gehad".
Het komische in deze alledaagse
tragedie: Jiri is, als enige chauffeur
met algemene ontwikkeling, tot chef
van de garage benoemd, maar dat
is „illegaal" omdat hij uit de party
is gegooid en officieel geen leiding
meer mag geven. Natuurlijk ontvangt
hy voor die extra verantwoordelyk-
heid, waarvoor hy zyn zaterdagen
moet opofferen om de administratie
af te wikkelen, geen kroon meer.
Jiri heeft ervaring met liquidaties.
Al uit de Jaren vyftig tydens de
ADVERTENTIE
Geeft recht op onbeperkt
reizen voor de helft van de
enkele réis-prijs.
Verkrijgbaar voor iedere
65+er. Uw vrouw mag
jonger zijn.
Legitimatie en pasfoto
vereist.
Eén persoon
Echtpaar
f50.-
f75.-
x voordelig
uit met NS
stalinistische zuiveringen heeft hy
er twee jaar dwangarbeid opzitten.
Dan is er Watslaw. Hy was 15 Jaar
hoofdredacteur van een groot pro
vinciaal dagblad. Hy is al anderhalf
Jaar geleden ontslagen vanwege zyn
openhartige pro-Doebtsek artikelen,
maar moest zolang nog aanblyven
omdat er wyd en zyd geen opvolger
te vinden was. Drie maanden gele
den werd hy ook uit de party gesto
ten. Hy had een „liberale, bourgeois-
humanistische, sociaal-democrati
sche gezindheid. Een man, die te
voren wel eens sportreportages had
verzorgd en verder alleen door dog
matische volgzaamheid was opge
vallen, staat nu aan het hoofd van
de krant.
Watslaw heeft geluk gehad en is
ondergebracht in de documentatie-
afdeling van een grote fabriek in
Slowakye, waar hy voor 1400 kronen
per maand microfilms mag sorteren.
Dat heeft hy te danken aan de
betreffende fabrieksdirecteur, die
een schoolvriend van hem is geweest
en by wie hy, na talloze pogingen
om ergens adequaat werk te vinden,
ten slotte is komen aankloppen.
Want Watslaw heeft uit de oorlog,
die hy in een Duits concentratie
kamp heeft doorgebracht, een be
schadigde long overgehouden. In het
bouwvak gaan, zoals zyn zuiveraars
hem honend adviseerden, zou zyn
dood hebben betekend.
Ook hier ontbreekt de absurde
noot niet. In zyn nieuwe baan werd
Watslaw direct gevraagd om een
functie in de vakverenigingsafdeling
van de fabriek aan te nemen. Want
deze Journalist is een geboren leider
met een brede algemene ontwikke
ling. Dat hy officieel is 'geliquideerd'
werd met een schouderophalen afge
daan. Het regime ontdoet zich van
zyn elite, maar de mensen halen die
er door een achterdeurtje weer bin-
Overleven
Het is die hartverwarmende solida
riteit met hun vertrapte medemens,
die 14 miljoen Tsjechen en Slowaken
als natie misschien laat overleven.
De popzangeres Martha Koebisowa
die beroemd is geworden door haar
'gebed voor de vryheid' in de Doeb-
tsek-tyd en die in die dagen van de
Invasie met een taxi door Praag reed
om dat lied op alle pleinen van de
stad te zingen, staat op de zwarte
lyst en mag niet meer optreden.
Maar ze wordt door een grote groep
collega's financieel ondersteund. Ka-
rel Qott en Waldemar Matsoeska,
de twee sterren aan het firmament
van de amusementswereld, hebben
dat georganiseerd.
Hetzelfde is het geval met de vyf-
voudige Olympiade-kampioene Tsas-
lawska, die in de zomer van 1968 het
manifest van de 2000 woorden heeft
ondertekend en geweigerd heeft dat
te herroepen is ontslagen aan de
sportschool evenals haar man, de
sprinter Dolezal, met wie ze na de
Olympiade in Mexico is getrouwd.
Raska daarentegen, de wereldkam
pioen in skispringen, die zyn hand
tekening onder dat manifest wel
heeft herroepen, werd onlangs in
het Beskiden-gebergte by 'n spring-
toernooi door de menigte uitgefloten.
By iedere opvoering van de Verdi-
opera 'Nabucco' werd er na het zoge
naamde 'vryheidskoor' van de ge
vangen Joden zo stormachtig ge
klapt en moest dat lied zo vaak
worden herhaald, dat de opera van
het repertoire is geschrapt. Als onze
chauffeur Jiri de nieuwe partybon-
zen naar het ene of andere bedryf
heeft gereden, wordt hy sneller
royaler dan de officiële gast
koffie en van de nieuwste politieke
grappen voorzien.
Het gonst in Praag van de satiri
sche anecdotes, waarmee dë mensen
zich van de werkeiykheid proberen
te distantiëren. Ook in de alcohol
zoeken ze een momentele vergetel
heid. Men drinkt veel en sterk. De
dagen, dat dit oude cultuurvolk by
een goed glas wyn nachtenlang door
kon discussiëren, zyn voorby. Het
sociale contact is gedeformeerd tot
collectieve 'escape'. De angst
overheerst by elke ontmoeting.
mensen leven geïsoleerd. Over
het politieke gebeuren in de wereld
n eigen land tasten ze in het
duister. De televisie wordt pas aan-
aaid om acht uur, als de be
richten voorby zyn en het amuse
mentsprogramma begint. Over het
van de vroegere helden als
Doebtsek, Smrkowski, Kriegel en
Pachmann weten de meesten niets
te vertellen. Hun namen worden al
leen fluisterend uitgesproken. Pas
ettelyke glazen komen de tongen
los. Geproost wordt er onvermydeiyk
'op de vryheid'.
Niet voor alle slachtoffers van de
liquidatie biedt de strohalm van een
toekomstige vryheid genoeg houvast.
Er zyn er ook geweest die een vrij-
willig einde hebben verkozen boven
een slavenbestaan beneden het exi
stentie-minimum. Alleen al in de
hoogovenstad Ostrawa zyn drie
zulke gevallen bekend geworden.
Eén ervan was docent aan de hoge
school m metallurgie. 32 jaar oud,
getrouwd, twee kleine kinderen. Een
half Jaar geleden werd hy uit de
party gestoten en ontslagen, omdat
hy tydens de 'Praagse lente' de her-
>rmers openiyk had gesteund.
Voor deze man, bekend als een
fynzinnig intellectueel, was een toe
komst als hulparbeider blykbaar on-
draaglyk. Een werkster trof hem
dood in zyn kantoor aan, vergiftigd
door een te hoge dosis slaapmidde
len. zy vond ook twee brieven op
zyn bureau, één aan zyn vrouw en
aan zyn hoogleraar, maar die
hebben de brieven nooit ontvangen.
De pers maakte er later een per-
soonlyke tragedie van in de trant
een buitenechtelyke liefdesaf
faire. Hoogleraren en docenten van
de hogeschool werd verboden op zyn
begrafenis te komen.
De „vergeten" held uit de
Praagse Lente, Alexander Doebt
sek gefotografeerd in de lente van
dit jaar toen hij zich naar zijn
toenmalige werkkring begaf: chef
van een garage.
Stalinist
Het commentaar van een door
bakken stalinist, die alle zuiveringen
sinds 1948 glansryk heeft overleefd,
toen ik hem deze tragedie voorhield:
„iedere revolutie eist zyn slachtof
fers". Deze man doceert aan de
Karei-universiteit in Praag 'maat-
schappyleer" ofte wel marxisme. Hy
leeft met vrouw en twee kinderen in
een luxueuze flat. Zyn vrouw hoeft
niet te werken om gaten in het
budget te stoppen.
Toen ik hem zei, dat het sociale
onrecht van de recente zuiverigen
in TsJechoslowakye dat in de kapi
talistische landen verre overtreft,
repliceerde hy met wat hy zelf in
1969 in Zwitserland zou hebben mee
gemaakt: „Een boerenknecht had
maandenlang geen loon ontvangen.
Toen hy van de boer eindeiyk zyn
geld eiste, sloeg deze hem met een
knuppel blind. De boer werd door
de Zwiterse rechter vrijgesproken,
de blinde knecht vegeteert thans
zonder enige sociale ondersteuning".
Met dit soort absurditeiten pro
beert het regime de jeugd te indoc
trineren en van dit intellectueel ka
liber is de kleine categorie, die zich
leent voor de ideologische hand- en
spandiensten van Hoesak -
Schwejk. de nationale held uit het
beroemde boek van Hasek. heeft er
gens gezegd dat de menseiyke exis
tentie één van de zwaarste is. Dat
woord hangt boven Praag, even
zwaar en verstikkend als de lood
grijze smog. die de gouden glans van
weleer aan het oog heeft onttrokken.
Voor mogelijk conflict metPakistan
NIEUW DELHI (Reuter, AFP)
De .bevelhebber van de Russische
luchtmacht, maarschalk Koetaohow,
is in Nieuw-Delhi aangekomen voor
een bezoek van zes dagen. Het staat
wel vast <al wordt het van officiële
zyde ontkend)dat de maarschalk de
Indiase defensiebehoeften zal nagaan
met het oog op de spanning aan de
grenzen met Pakistan. De Sowjet-
Unie is al India's grootste wapenleve
rancier, en de Indiase legerleiders zul
len van Koetachow de verzekering
trachten te krijgen, dat ze in geval
van een oorlog met Pakistan op ex-
tra-leverancies kunnen rekenen.
Het bezoek van maarschalk Koeta
chow wordt het zoveelste in een reeks
sinds de ondertekening van 't onder
linge verdrag van vrede, vriendschap
en samenwerking in augustus. De be
trekkingen tussen de Sowjet-Unie en
India zyn hechter dan ooit. Eerder
deze week was de Russische vice-
minister van Buitenlandse Zaken
Firjoebin in Nieuw-Delhi, en aan het
slot van zyn bezoek werd in een ge-
zamenlyk communiqué bekendge
maakt dat de twee landen het vol
ledig eens waren in him analyse van
de huidige spanning op het subcon
tinent. De Pakistaanse regering ver
langt van Moskou "opheldering" over
dit communiqué, zo werd donderdag
in Islamabad bekendgemaakt.
Goede diensten
Seoretaris-generaal Oe Thant van
de Verenigde Naties herhaalde giste
ren dat hy India en Pakistan zijn
goede diensten heeft aangeboden
geen bemiddeling. Daarmee scheen
hy een suggestie van de Pakistaanse
president Jachja Chan te verwerpen
om naar het gebied te komen ter be
spreking van de mogeiykheden voor
een terugtrekking der troepen van de
grenzen. Oe Thant had gisteren een
onderhoud met de Indiase ambassa
deur Samar Sen, maar daarover is
niets naders bekend geworden. India
heeft nog niet officieel gereageerd op
(ADVERTENTIE)
3 Dagen bijkomen in een
streek die alles te bieden
heeft.
Volledig verzorgd, dus
incl. logies, maaltijden
en reis:
X /f II van elk
T m station.
Vertrek dagelyks van
1 oktober 1971 tot
15 mei 1972.
Alle informatie in de
NS-reiskrant op de
stations.
S—\. X voordelig
X uit met NS
ADVERTENTIE
2 dagen Brussel f 49.-
3 dagen Hamburg f 89.-
4 dagen Gotenbu rg f 130.-*
4 dagen Londen f 135.-
5 dagen Parijs f 132.-
*Van 6 november tfm
11 december 1971 en van
8 januari t/m 4 maart 1972
kan zélfs al vanaf
100.- geboekt worden
Alle informatie in de
NS-reiskrant op de
stations.
vx x voordelig
x x^ uit met NS
het aanbod door Oe Thant van zyn
goede diensten.
De Indiase premier Indira Gandhi,
die op het ogenblik een rondreis door
West-Europa maakt, heeft in Wenen
gezegd dat India erkenning van een
onafhankeiyk Bangla DesJ (Oost-
Pakistan) zal moet enoverwegen als
dit zou by dragen tot een oplossing
van de kritieke situatie van het mo
ment. Op de vraag of India's niet-
gebondenheid niet in gevaar komt
door het recente vriendschapsverdrag
met Moskou, antwoordde ze dat de
genen die dit beweren over het alge
meen de politiek van niet-gebonden-
heid nimmer hebben gesteund. India
zou zich nooit in zyn beslissings- en
handelingsvryheid laten beknotten.
Volgens het Indiase persbureau
PTJ heeft de Pakistaanse artillerie
de beschieting van grensplaatsen in
het afgelegen district Tripoera ver
hevigd. De commandant van de In
diase luchtmacht, oppermaarschalk
Lal, heeft gezegd dat Pakistaanse mi
litaire vliegtuigen zowel in de weste-
ïyke als oostelyke sector verscheidene
malen het Indiase luchtruim hebben
geschonden. De Indiase luchtmacht
zou een passend antwoord geven als
India werd aangevallen.
Radio-Pakistan heeft gemeld dal
gisteren by gevechten op diverse pun
ten van de grens 76 "Indiase agen
ten" zyn gedood.
ADVERTENTIE
Niet sneller dan 't geluid maar
zyn tyd ver vooruit
Ford Escort
1100-1300
Vanaf 6830,— incl. b.t.w.
AUTOMOBIELBEDRIJF
Rijnland N.V.
v. d. Valk Boumanweg 71,
Leiderdorp, teL 30325.
Lamm en sc hansplein 6, Leiden.
Tel. 42451.
Het bezoek van de Sowjetrussische
partyleider Brezjnew aan Frankrijk
onderstreept nog eens, dat hy de
eerste onder zyns gelyken is. Offi
cieel wordt de Sowjet-Unie bestuurd
door een driemanschap, dat, naast
Brezjnew, bestaat uit president Pod-
gorni en premier Kosigin. Hoewel
deze „-troika" in de laatste tyd in
gelyke mate is aangestoken door een
opvallende reislust, zyn de beste
brokken toch aan de partijleider toe
gevallen, die in Parys dan ook een
ontvangst op het niveau van een
staatshoofd heeft gekregen. Terwyl
Podgorni genoegen moest nemen
met Noord-Vietnam en aan Kosigin
Canada en Cuba werden toegewezen,
bepaalde Brezjnew zyn keus op
Joego-Slavië en Frankrijk. Die
Franse reis is voor Brezjnew het
eerste bezoek aan een Westers land,
al hebben de Fransen van hun kant
reeds meermalen Sowjetrussische
topfiguren binnen hun grenzen ge
zien. In 1960 bezocht Chroesjtsjow de
Franse republiek, later reisde De
Gaulle („Europa strekt zich uit van
Gibraltar tot de Oeral") naar Mos
kou en ook president Pompidou be
trad de zalen van het Kremlin. Een
bewys voor de verschuiving van de
wezeniyke machtsverhoudingen in de
Sowjet-Unie is echter, dat de reis
van De Gaulle beantwoord werd
door premier Kosigin, terwyl Pom-
pldou's bezoek nu dus beantwoord
wordt door Brezjnew. Het zou overi
gens onjuist zyn het naar voren tre
den van de partyleider te verklaren
uit een grotere populariteit onder de
bevolking. Want Brezjnew is eerder
een gevreesde dan een gevierde lei
der. In populariteit streeft Kosigin
hem nog altyd voorbij. En over het
aanzien van Brezjnew buiten 's lands
grenzen is het maar beter helemaal
te zwygen. De Franse bevolking
heeft de eerste Rus koeltjes ontvan
gen en de politie dodelyk bevreesd
voor een herhaling van het incident
in Canada, waar iemand kans zag
door het beschermend kordon heen
te breken en premier Kosigin aan te
vallen heeft zeer ingrypende
maatregelen genomen. „Tientallen lei
ders van verenigingen van gevluchte
Russen en andere Oosteuropeanen
zyn tijdelyk naar Corsica verbannen
?r is voortdurend een enorme
politiemacht op de been om elke mo
gelijkheid van een incident by voor
baat uit te schakelen. Maar ook bin
nen de veilige muren van het paleis
van president Pompidou stuit de
partyleider op meer tegenstand dan
hy mogelyk verwacht heeft. Het ver
moeden is gewettigd, dat de Franse
president Brezjnew te kennen heeft
gegeven weinig ingenomen te zyn
met de reusachtige omvang van de
Sowjetrussische ambassade in Parys.
Nu is dit allerminst een ongewoon
verschynsel. want alle ambassades
van de Sowjet-Unie zijn voor een
groot deel bezet door lieden, die
niet anders doen dan spionage be
drijven. Maar na de onthullingen
van de overloper in Londen en de
daarop gevolgde uitwyzing van zo*n
honderd „diplomaten" uit Engeland
is ook Frankryk meer nog dan te
voren attent op het gevaar van al
te grote „nieuwsgierigheid". Van een
vriendschapsverdrag, dat Moskou
met Parys wenste te sluiten, zal wel
niets komen en als voorwaarde voor
een Franse stimulering van een
Europese velligheidsconferentie zou
Pompidou gezegd hebben eerst
te willen afwachten hoe het. na
akkoord van de Grote Vier
Berlyn. verder zal lopen met de in
tern-Duitse besprekingen.
By alle officiële vriendelykheid
m de zyde der Fransen heeft Brezj-
ïw dus een weloverwogen reserve
moeten incasseren. Dit betekent niet,
dat Parys helemaal niets voor sa
menwerking gevoelt. De Fransen
moeten zich zelfs inspannen om op
het punt van toenadering de concur
rentie met West-Duitsland by te
houden, dat immers vry sterk in de
Sowjetrussische gunst lykt te zyn ge
stegen. Maar de Fransen, weinig ge
neigd tot gevaarlyke romantiek, zyn
doordrongen van het feit, dat de
Sowjetrussische macht zich de laat
ste Jaren in zeer sterke mate heeft
uitgebreid. De aanwezigheid van de
snel groeiende Sowjetrussische vloot
in de Middellandse Zee is voor hen
een duideiyk teken aan de wand.
Parys weet ook, dat de enorme spio-
nage-activiteit van de Sowjet-Unie
een opmerkelyke achtergrond heeft.
In het Amerikaanse weekblad „News
week" heeft de „Kremlinoloog" Brze-
zinski dezer dagen gewezen op de
keerzyde van de groei van de Sow
jetrussische militaire macht. Die
gaat nameüjk niet alleen ten koste
van de produktie van consumptiegoe
deren. maar heeft zelfs de weten-
schappeiyk-technologische ontwikke
ling in gevaar gebracht. Tegen 1975
zal het Kremlin zich, wat dit laatste
punt betreft, geplaatst zien tegenover
een ernstige achterstand in vergely-
king met landen als Amerika, Japan
en grote delen van West-Europa.
Vandaar de Russische pogingen om
die bedreiging te keren door zeer om
vangrijke industriële spionage. De
militaire inspanning van de Sowjet-
Unie kost bovendien kolossale be
dragen: dertig procent van het bruto
'nationaal produkt wordt verslonden
door bewapening en kosten voor de
ruimtevaart. De allure van grote mo
gendheid komt dus zowel de econo
mie als de technische wetenschappen
op een enorm passief te staan. Daar-
by komt, dat het revolutionaire elan
verminderd is door de aanhoudend®
druk van de bureaucratische organi
satie der Sowjetrussische samenle
ving. Tekortkomingen, die voorheen
konden worden gecompenseerd door
een zekere mate van ideologische be
zieling. doen zich dus steeds meer ln
haar volle gewicht gelden. Brzezinski
wyst nog op een andere Interne
moeiiykheid in de Sowjet-Unie. Niet
minder dan vyftig procent van de
bevolking bestaat uit nlet-Russent
Oekrainers, Witrussen, Tataren, Oer
beken, Georgiërs, Armeniërs enz. En
onder die niet-Russen ls een dulde-
ïyke toeneming van nationaal be-
wustzUn te constateren, dat aange
wakkerd wordt door de Chine
zen, die met name in de Oekraïne
byzonder actief zouden zyn. Dit alles
ls natuurlyk niet alleen aan Brezj
new maar ook aan zyn huidig®
Franse gastheren bekend. Parijs
heeft daarbij wat meer armslag dan
byv. de Canadezen, die om verschei
dene redenen wat zwakker staan
tegenover Kosigin dan de Fransen
teven over de Sowjetrussische party
leider. Want Canada worstelt met
het hoogste percentage werkloosheid
sinds tien Jaar (ruim zeven procent)
en voelt zich na president Nlxona
afkondiging van een Invoerheffing
benadeeld ln zyn handelsbetrekkin
gen met de Verenigde Staten. Het
ziet er dus wel naar uit, dat Brezj
new straks met minder resultaten
in het Kremlin terugkeert dan met
name Kosigin.
R1
