Twist rond fluoridering
Mr. Klaasesz - toekomstig
inwoner - op antiekbeurs
EXCELSIOR: GELUKWENS MET JAHRESZEITEN
Woelige taferelen in Boskoop
INBRAAKGOLF IN
VOORSCHOTEN
PAGINA 2
LEIDSCH DAGBLAD
ZATERDAG 30 OKTOBER 1971
BOSKOOP De oorsprong van de beroeringen in Bos
koop over de komende fluoridering van het leidingwater
ligt in 1968. Dan laat het waterleidingbedrijf De Rijnstreek
de gemeente Boskoop (en ook Waddinxveen) weten dat
het water wil betrekken van het Goudse waterleidingbedrijf
om uit de moeilijkheden te komen. Gouda koestert dan al
het plan te gaan fluorideren en De Rijnstreek brengt dat
ter kennis van het gemeentebestuur van Boskoop. Het
waterleidingbedrijf wil weten of daar bezwaren tegen be
staan. B. en W. vervatten de berichten van De Rijnstreek
in een mededeling aan de gemeenteraad en die gaat ermee
akkoord. De kwestie krijgt niet die uitvoerige aandacht die
zij zonder twijfel verdient.
In september j.l. stuurt de Rijn
streek een brief aan alle ingezetenen
van Boskoop met de mededeling dat
de fluoridering in de nabije toekomst
zal worden ingevoerd en dat degenen
die geen gefluorideerd water wensen
dat kenbaar kunnen maken. (Want
dat schrijft de Kroon voor; wie niet
wil, hoeft niet. De grote vraag is:
hoe moet je de ongefluorideerden
dan van water voorzien, maar dit
even terzijde. Het antwoord op die
vraag van De Rijnstreek dient voor
Door
Ruud Paauw
15 oktober te worden ingeleverd. Uit
Boskoop en Waddinxveen melden
ziel" in totaal zo'n 50 bezwaarden,
aldus directeur A. v. d. Kaay van
De Rijnstreek. Maar als oktober al
een week op streek is vinden de Bos
kopers een ander geschrift in hun
bus. Daarin wordt fel geageerd tegen
fluoridering. Het „Actie-comité anti-
fluoridering" verwijt De Rijnstreek
niet te hebben aangegeven „wat nu
werkelijk voor en tegen fluoridering
is". En het zegt voorts dat uitstel
van tandbederf door middel van fluor
op diverse andere manieren kan
worden bereikt. Het Actie-comité, dat
op de folder geen nader adres ver
meldt, noemt zes bezwaren: 1) de
dwang die wordt opgelegd, 2) de kos
ten, 3) risico's voor de gezondheid.
4) men wil 1 mg toevoegen en 2M
mg is al gevaarlijk 5> fluor helpt
mee aan de milieuverontreiniging:
99% van het water met fluor komt
weer in de bodem en de Boskoopse
sloten terecht, 6) wat denkt men in
dit verband van de gewassen op de
Boskoopse kwekerijen.
Ruim 1 700
Iedereen wordt uitgenodigd een
strook te ondertekenen („die bij u
thuis wordt afgehaald"), waarin men
zijn bezwaren kenbaar maakt. Meer
dan 1700 Boskopers tekenen de strook
Een weekje later treden de drijvende
krachten van het comité in de open
baarheid. Het zijn de heren P
Hoogerbrug, die de zaak heeft aan
gezwengeld, H. Madern, A. v. d. Wolf
en mevr. G. v. d. Broek-Van Otter-
loo. Op de vraag waarom hij geen
adres op de folder heeft gezet, zegt
de heer Hoogerbrug: „Het ging om
de zaak. niet om de persoon of per
sonen die er achter zaten. Je loopt
dan, zeker in een dorp, het risico dat
de mensen gaan denken; O. zit hij
erachter, nou dan tekenen we maar
niet. Het wordt op zo'n manier vlug
een politieke kwestie En dat is hei
niet. Het gaat om de gevaren die
verbonden zijn aan fluoridering."
Hoofdbezwaar van het comité: „De
fluoridering is een kwestie van door
drijven van de tandartsen. We zullen
niet ontkennen dat het góed is voor
het gebit, maar de tandartsen ver
geten dat aan het gebit nog een
heel mens vastzit. En hoe reageer1;
de rest van het lichaam op fluor?
Zolang we dat nog niei goed weten,
moeten we het niet doen" Vervol
gens noemt het comité de gevaren
voor asthmalijders. mensen met nier
ziekten enz. Het comité is ook van
mening dat tandbederf beter en
doelmatiger kan worden aangepakt
door voortdurend te wijzen op ver
keerde eetgewoonten, snoepen e.d
Tenslotte zegt het comité dat de
tegenstanders ongefluorideerd water
straks moeten gaan halen op een
plaats tussen Boskoop en Waddinx
veen. wat men onaanvaardbaar en
„middeleeuws" noemt.
zY/aren waren, hebben wij het con
tract met Gouda getekend. Dat is
toch logisch? ALs er wel bezwaren
waren geweest dan zouden wij die
aan Gouda hebben overgebracht en
misschien waren wij dan helemaal
geen contract aangegaan".
Kosten
De heer Van der Kaay zegt ver
der dat de fluoridering is goedge
keurd door de Nationale Gezoncf-
heidsraad, de Voedingsraad, de Tand-
I artsenorganisatie, de Maatschappij
tot Bevordering van de Geneeskunst,
en door de Wereldgezondheidsorga
nisatie „Wat moet ik er dan nog
aan toevoegen?" Op het kostenbe-
zwaar dat door het comité als fac
tor wordt genoemd, zegt de heer Van
der Kaay: „Per verbruiker kost de
i fluoridering 1624 cent per jaar"
Over de hoeveelheid fluoride per
liter: Het comité zegt dat een hoe
veelheid van 2'2 mg gevaarlijk is,
maar dat is niet aan de orde, want
wij gebruiken maar 1 mg". Over de
schade aan de boomkwekerijen: „Ik
heb hier een rapport, daterend uit
1964 van het Laboratorium voor
Landbouwscheikunde in Wagemngen.
Dat zegt: bij de gebezigde, geringe
concentratie is geen schade voor de
planten te verwachten. Dan is er
nog een rapport uit 1967 van een
ministeriële commissie. Daarvan is
de conclusie: schade aan planten is
praktisch te verwaarlozen. Verder wil
ik er nog even op wijzen dat op
kwekerijen bij de bemesting fosfaten
worden gebruikt, waarin veel meer
fluoridering zit dan bij ons. Maar ik
vermoed dat men dat gewoon niet
weet". Het bericht dat de niet-ge-
fluorideerden straks „ergens tussen
Boskoop en Waddinxveen" water zou
den moeten halen, noemt de heer
Van der Kaay „waanzin".
„We bekijken nog hoe we dat water
ter beschikking kunnen stellen Er
is nog geen keuze gedaan uit de
diverse mogelijkheden." De heer Van
der Kaay beschouwt het protest, zo
als dat nu de kop opsteekt „voor
namelijk een gevoelsmatige reactie
op godsdienstige gronden
VOORSCHOTEN De meerder
heid in de Voorschotense gemeente
raad is van mening, dat de bouw
van de 50 woningwetwoningen in
de wijk Noord-Hofland dient te ge
schieden door de plaatselijke wo
ningbouwverenigingen. Wethouder
De Vos van Steenwijk (VVD) deed
de raad gisteravond de toezegging
hierover contact op te nemen met de
woningbouwverenigingen.
Twee scholen i n de wijk Noord-
Hofland krijgen een televisie en een
van de ontvreemde apparaten. Wet
houder Esselaar (KVP) kon de raad
mededelen dat er een verzekerings
maatschappij gevonden is. die bereid
is om de dure apparaten in de scho
len te verzekeren. Voorschoten wordt
geplaagd door een ernstige inbraak-
golf, zowel in het centrum als in de
buitenwijken..
Drs. Mennema <PvdA) hield een
biologische beschouwing over het
bospark „Ter Wadding" en verzocht
de mogelijkheid te onderzoeken om
inplaats van de bordjes „verboden
naast de paden te lopen" de bur
gerij op een andere wijze te bena
deren met bordjes waarop staat waar
om het goed is op de paden te blij
ven. Wethouder De Vos zag het alle
maal minder Idealistisch, maar toon
de zich wel bereid voor de definitieve
openstelling van het bos deze zaak
nog via de commissie goed door te
praten. Als toegevoegd agendapunt
sprak de raad zich uit over deelnota
IV van de Ver. van Nederlandse
Gemeente over de Gewestvorming,
rond Leiden. Mr. Goosens i'D'66»
plaatste enige grote vraagtekens bij
de uitspraken en met de heer Mar-
celis (KVP) wilde hij graag ook de
richting Den Haag uitkijken. ,Xei-
den is eén centrumgemeente, maar
heeft een bijzonder zwakke positie
vergeleken bij de randgemeen
ten". aldus de heer Marcelis.
VOORSCHOTEN Mr. J. Klaa
sesz, aan wie per 1 maart a s. op de
meest eervolle wijze ontslag ls ver
leend als commissaris der Koningin
in Zuid-Holland, wordt inwoners van
Voorschoten.
in Zuid-Holland wordt inwoner van
foto Holvast réchts i was hij gister
avond in zijn toekomstige woon
plaats om er een antiekbeurs te ope
nen. die tot en met zondag in Kam
steeg Watersport wordt gehouden.
Kwekerijen
Een belangrijk plaatselijk aspect
van de zaak is natuurlijk het even
tuele gevaar dat fluor kan betekenen
voor de boomkwekerijen, de grotp
troetelkinderen van Boskoop. In de
Boskoopse Courant laten twee des
kundigen hun lioht over de materie
schijnen. Eerst zegt ir. B. Roelofsen.
directeur van het Proefstation Boom
kwekerij, dat elke uitspraak over
fluoridering voorbarig en onverant
woord is en dat de proefnemingen
moeten worden afgewacht. Dat is
niet zo'n sterke zet in het spel, want
het besluit tot fluoridering is im
mers al genomen. Drs. P. J. S. van
Dijk wijst daar zijn collega op met
zijn uitspraak: „Géén fluoridering
totdat de onschadelijkheid (voor de
gewassen) is aangetoond."
Wat zegt directeur Van der Kaay
van De Rijnstreek nu van al dat
krakeel? Hij wijst alle verwijten van
de hand dat hij de bevolking nie'
het voor en tegen van fluoridering
heeft voorgehouden. „Toen wij water
wilden betrekken van Gouda zijn wij
naar de gemeente gegaan om de
kwestie voor te leggen. Dat is voor
ons als autonoom bedrijf de normale
weg. Het is niet aan ons te bepalen
hoe de gemeente een dergelijke zaak
verder moet oehandelen. Toen de ge
meente Boskoop zei dat er geen be-
Tandarts
i Tenslotte het oordeel van een
j (jonge) Boskoopse tandarts, de heer
E. A. de Koning, die al zo'n
jaar in het sierteeltcentrum prak
tijk uitoefent Hij wuift het argu
ment van het comité dat tandartsen
vergeten dat er aan een gebit nog
een heel mens vastzit weg. „Ik heb
verder leren kijken dan mijn neus
i lang is." De situatie is nu zo, aldus
j de heer De Koning, dat het tandbe-
I derf dusdanige vormen heeft aan
genomen dat de tandartsen met hun
huidige mankracht het niet meer
aankunnen. Tandbederf Ls een van
j de grootste volksvijanden, we lijden er
I allemaal aan. Het gebit van het kind
I gaat zienderogen achteruit, het aan-
j tal jeugdigen dat al een kunstgebit
J heeft, wordt steeds groter. Als je nu
nagaat dat een kunstgebit wat zijn
functionering betreft maar eenderde
van een normaal gebit kan dan is
het niet vreemd dat veel van deze
mensen op hun vijftigste met een
j maagkwaal zitten. Fluoridering zou
I de tandheelkundige behandeling in
zeer belangrijke mate ondersteunen
„Fluoridering is geen geneesmiddel
aan het water toevoegen, zoals wel
gezegd wordt, het is een aanvulling
van een tekort in ons voedsel, dat
eenvoudig te gecultiveerd is gewor
den. Vroeger bevatte bijv. brood de
nodige fluoride, maar dat is niet
meer zo. Omdat het een tekort is in
ons voedsel is het ook niet juist om
te zeggen dat niet snoepen en andere
eetgewoonten een betere invloed op
het gebit hebben dan fluoridering
De heer De Koning wijst op de
resultaten in Tiel, waar het water
al jarenlang gefluorideerd is. „Het
tandbederf is daar 60 tot 70% terug
gelopen. En daar is ook niets geble
ken van een hoger percentage andere
ziektegevallen."
(De voorlichtingsambtehaar van de
gemeente Tiel, waar al sinds het be
gin van de jaren vijftig fluor in het
water zit. bevestigt deze beweringen)
De heer De Koning begrijpt ook niet
goed waarom alleen tegen fluor wordt
geageerd. „Er moeten allerlei stof
fen aan het water worden toege
voegd voor we het kunnen gebruiken
Zuiver water sec is gewoon niet te
drinken." Wat het conflict in Bos
koop betreft zegt hij: „Met een wat
betere voorlichting was het nooit zo
ver gekomen."
De strijd voor of tegen fluo
ridering in Boskoop wordt niet
steeds elegant met de floret in
de hand gevoerd. Soms wordt
de pikhouweel krachtig gehan
teerd. Directeur Van der Kaay
van De Rijnstreek: „Ik kanwel
wat hebben, ik word niet zo
gauw kwaad. Maar dat niet-
ondertekende stukje in de Bos
koopse Courant, waarin werd
dat Hitler in zijn tijd al
overwoog om fluor aan het wa
ter toe te voegen om de weer
stand van de mensen te bre-.
ken, heeft mijn bloed toch wel
aan het koken gebracht. Als de
discussie die weg op gaat, pas
ik ervoor".
Hij kwam op verzoek van 't Nut,
maar vroeg zich af waarom juist
hij deze beurs moest openen.
„Is het om mijn leeftijd of alleen
omdat ik als toekomstig inwoner
van Voorschoten thans onder dp cu
riosa kan worden gerekend?" zo
vroeg hij zich af in aanwezigheid van
B en W. en raadsleden.
De antiekbeurs telt 30 deelnemers.
In de stand van 't Nut houdt nota
ris Boom vanmiddag een veiling op
de beurs, die een educatief karakter
heeft.
Maand eerder
uit Leidse
telefoonnood
LEIDEN Met ingang van i de
cember zouden 1500 nieuwe aanslui
tingen van de telefoon in Leiden in
gebruik worden genomen. Dit tijdstip
is een maand vervroegd. De 1500 kun
nen reeds a,s. maandag vanaf 8 uur
van de telefoon gebruik maken, die
in de huizen is aangesloten.
Kunstwerk van
Leidenaar
bij f liethorst
VOORSCHOTEN Bij de Vliet-
horst staat sinds kort het eerste
i beeld dat is gekocht uit het "Fonds
voor de aanschaffing van beeldhouw-
werken ter verfraaiing van de ge-
I meen te". Het is het beeld "Elemen-
ten" van de Leidse beeldhouwer
I Frans de Wit.
i Op voorstel van de Culturele Com-
I missie besloot het college van bur-
.gemeester en wethouders een beeld
j te plaatsen bij de pas geopende
I sporthal. De verdere uitvoering van
dit plan werd gedelegeerd aan de
Culturele Commissie. Deze ver
zocht de Kunstkring Voorschoten,
haar te adviseren in het kiezen van
een beeldhouwer.
Driemanschap
geëerd in namen
van centra
VOORSCHOTEN Gistermiddag
vond de onthulling plaats van de
plaquettes op de drie gezondheids
centra in Voorschoten. De genodig
den. onder wie B en W stapten In
een autobus en reden langs de drie
centra Bij elk centrum werd een
plaquette onthuld met de naam en
de beeltenis van de naamgever.
Het gezondheidscentrum, Wijngaar
denlaan 2. draagt de naam: Dr. Van
der Stoelcentrum: het gezondheids
centrum aan de prof. v. d. Waals
laan 25: Ds Fortgenscentrum en het
gezondheidscentrum aan de Jan
Evertsenlaan 19: Pastoor Van Bem-
melencentrum.
Hiermee is voor het nageslacht het
driemanschap bewaard, dat reeds
vóór de oecumene landelijk opgang
begon te krijgen, kans zag om een
praktische samenwerking tot stand
te brengen. Dr. M. van der Stoel Is
de enige, die deze hulde mee kon ma
ken. de twee andere initiatiefnemers
zijn overleden.
Dr. Van der Stoel was vijftien Jaar
geleden voorzitter van het Groene
Kruis. ds. Fortgens. voorzitter van
het Oranje-Groene Kruis en pastoor
Van Bemmelen voorzitter van het
Wit-Gele Kruis!
Gisteren is NV De Radiobeurs in
Leiden uitgebreid met de panden Ho-
gewoerd 23 en 25. De directie hield
een receptie om die uitbreiding te
vieren.
PAK: LEIDS
TEKORT IS
20 MILJOEN
LEIDEN Het Leidse begrotings
tekort voor volgend Jaar zou eigen
lijk f 20 miljoen moeten bedragen, in
p'.aats van het door B. en W. geraam
de gat van f 13,5 miljoen.
PAK-fractieleider Roel in 't Veld
zei gisteren op een schaars bezochte
bijeenkomst in zaal Mekel. aan de
vooravond van de komende begro
tingsdebatten. Zelfs als Leiden f 13.5
miljoen méér uitgeeft dan eigenlijk
kan, is dat nog niet voldoende om een
verdere verslechtering van de bin
nenstad. onderwijs, jeugdzaken etc.
te voorkomen. Daarvoor zou al
gauw een extra bedrag van f 20 mil
joen nodig zijn, berekende hij.
In 't Veld meende, dat B. en W
daar zelf ook wel van zijn doordron
gen. Dat zij niettemin het tekort op
f 13.5 miljoen wensen te houden,
schreef hij toe aan het „niet irreële"
argument dat het tekort in Den Haag
moet worden „verkocht".
„En de hogere overheden kennen
de." aldus In 't Veld, „zullen zij een
tekort van f 20 miljoen niet accep
teren". Hij vond overigens, dat de
gemeenteraad bij de op handen zijn
de begrotingsbehandeling wél moet
erkennen dat het tekort eigenlijk ho
ger zou moeten uitvallen.
De PAK-voorman vond voorts, dat
de aanvullende rijksuitkering waar
om Leiden ook voor '72 weer heeft
verzocht, niet alleen gebaseerd mag
zijn op de tekorten van de afgelopen
jaren zoals de regeling inhoudt)
Die tekorten vielen namelijk ach
teraf mee ongeveer f 3.5 miljoen
Jaarlijks omdat Leiden waar
schijnlijk vanaf 1 januari '68 een
financieel handje wordt geholpen
met de verfijningsregeling voor de
6lechte bodemgesteldheid: „dat
scheelt ongeveer f 1,2 miljoen per
Jaar".
In 't Veld wil dat de aanvullende
uitkering is gebaseerd op het werke
lijke tekort van vandaag de dag.
WEEKEINDEDIENST
Leiden Tot zaterdagmorgen tien
uur raadplege men de eigen huisarts,
daarna tot zondagnacht twaalf uur uit
sluitend voor spoedgevallen de dokters
telefoon 22222.
Voorschoten Dokter W. I. M. van
Dam. Prof. Asserlaan 26, tel. 3960
wijkverpleging Gezondheidscentrum
Wljngaardenlaan 2.
Warmond Dokter Walenkamp, te
lefoon 2220 (wijkzuster H. Tiel- Groe-
nestege. Friezenhorst 27. Sassenhelm,
tel. 11643)
Leiderdorp Dokter M. P. Hen-
nlnk. Mauritsslhgel 166. tel. 33686
wwijkzuster C. van Meurs, Snouck
Hurgronjestraat 7, tel. 34112).
Wassenaar Dokter Oosterbaan
en dokter De Jong in Wassenaar
noord en dokter Van Tolingen in
Wassenaar-zuid. Apotheek-avond
dienst: Apotheek Langstraat 86, tel.
2141. Tandartsdienst (.za. en zo. van
18-18.30 u)J. Th. Ancion, Lange
Kerkdam' 63, tel. 4207.
GROF VUIL
OPHALEN VAN
Apotheekdienst
De avond-, nacht- en zondagsdienst
wordt waargenomen door Blanken, Ho-
gewoerd 171. Apotheek Voorschoten,
Le.idseweg 66 en Apotheek Oegstgeest
Wilhelminapleln 8.
STICHTING GK/INSVÊKZOKGING
LEIDEN
Aanvragen dagelijks tijdens de spreek
uren van 9 tot 10 uur Voor gezins
verzorging. Murssingel 8. tel 24800;
vour betaardenhulp: Oude Rijn 190. tel
MAANDAG:
Herensingel (van Medusastraat tot j
Lage Rijndijk) Hambroeklaan, Kooi- j
laan - geheel, Celebesstraat, 3eci-
mastraat, Sieboldstraat, Floresstraat,
Bloemstraat, Formosastraat, Borneo -
straat, Driftstraat, Lombokstraat. Ja-
vastraat. Medusastraat, Parkstraat,
Kooipark. Atjehstraat (van Kooilaan
tot Sumatrastraat), Ambonstraat,
Madoerastraat. Lage Rijndijk, Voor
straat. .Sumatrastraat, Atjehstraat j
(van Sumatrastraat tot Soemba- j
straat), Soembastraat. Balistraat, Ti-
morstraat, Ringkade, Bonairestraat,
Arubastraat, Surinamestraat, Antil-
lenstra'at, Curaeaostraat, Sint Maar
tenstraat. Sint Eustatlusst.raat. Sa-
bastraat, Bankastraat, Bilitonstraat, j
Kooihof.
DINSDAG
Jacques Urlusplantsoen, Aaltje
Noordewierlaan, Cornelis Schuytlaan,
Diepenbrocklaan. Joh Verhulststraat,
Rich. Holstraat, Obrechtstraat,
Churchill-laan Willem Pijperstraat,
Peter van Anrooystraat, Joh. Wage-
naarlaan, Valeriusstraat, v. Blanken
burgstraat Julius Röntgenstraat,
Mozartstraat, Bernard Sweersstraat,
Sweelincklaan. Eduard van Beinum-
straat, Brücknerstraat, Debussy- i
straat, Ravelstraat, Chopinstraat, j
Moesorgskistraat. Caesar Frank-
straat, Verdistraat, Schubertlaan,
Mahlerstraat, Handelstraat ,v. Beet-
hovenlaan, Vivaldistraat, Bachstraat,
Corellistraat, Toscaninilaan, Berlioz-
pad, Rossiniatraat, Liztpad, Men-
delssohnkade, Wagnerplein, Brahms- I
laan. Tsjaikowskikade. Sibeliusstraat,
Bartokstraat, Kennedylaan, Max Re-
gerlaan, Jozef Haydnlaan, Apollolaan,
Smétanastraat Paganinistraat. Scar-
lattistraat. Grlegstraat, Donizettilaan
DONDERDAG
Paramaribostraat. Corantijnstraat, I
Willem de Zwijgerlaan - geheel, Abr.
Crijnssenstraat. Stuyvesanthof. Van
Riebeeckhof. Jan Pieterszoon
Coenhof. Pi eter Bothstraat, Al-
bertine Agnesstraat, Charlotte de
Bourbonhol, Juliana v. Stolberghot,
Anna van Rurenhol, Marnlxstraat
(van Willem de Zwijgerlaan tot
Volkstuinen), Zwarte Pad, Herensin
gel (van Medusastraat tot Juliana-
straat). Julian astraat, Jullanakade,
Sophiastraat. Anna Paulownastraat,
j Alexanderstr Prinsenstraat, Oranje
straat, Lusthoflaan. Dillenburger
straat, Nassaustraat, Mecklenburger-
straat, Os- en Paardenlaan, 3ern-
I hardkade. Martfkestraat, Margrletstr.
tr^n- fraat Bearrixstraat, Bernhard-
i straat, Meren wijk.
VRIJDAG
Haagweg, Rijndijk, Dijkhoflaan, Val-
kenburgseweg, Klikspaanweg, Da Cos-
tastraat de Geneste „straat. Nicolaas
Beetsstraat Potgieterlaan. Tollensstr.
Schimmelstraat Oltmanstraat. Hase-
broekstraat, Borgerstraat. v Lennep-
straat. ten Katestraat, Toussaintkade,
Staringkade Kneppelhoutstraat Mul-
tatulistraat Fred van Eedenlaan, Lo-
dewyk van Deyse 1st,raat, Albert Jer-
weystraat, Jacques Perkstraat, Her
man Gortérstraat Louis Couperusstr.
Hoflaan Willem Klooslaan, Boshof,
Dumhof Meerhof Akkerhof Weide-
nol. Telderskade Mulderstraat. Ger-
rit Kastelnstraat Seeaarst.roat. van
Diemeistraat. Rooseveltstr (geheel).
LEIDERDORP Zangvereniging
Excelsior werd 75 en tracteerde zich
zelf met een vertolking van de Jah-
reszeiten. De Scheppingskerk zat er
gisteravond vol voor.
De eerste uitvoering van Haydn's
Jaargetijden is van 1801. De tekst
ervoor kwam uit Engeland. Het so-
ciety-leven daar had nog weinig hin
der van de invloeden van de Franse
revolutie en het idyllische denken en
dichten over het landleven, over boe
rinnen en herders, juist onder de rij
ken en hoogstgezetenen, ging er het
oude gangetje. In Wenen dito, Na
poleon had het nog niet belegerd. Het
eerste verslag van de eerste Weense
uitvoering staat in het dagboek van
graaf Zinzendorf en had plaats (voor
de rest van de adel) bij prins
Schwarzenberg.
Zoveel aaneengeregen idyllische
landscènes van een zo erkende mees
terhand had geen wereld nog ooit ge
hoord. Dat was hoorn des overvloeds,
geest van tafeltje-dek-je. Zie, Excel
sior had een prijzenswaardige
vertolking, Allerkeurigst, nijver, met
hart en geweten voorbereid. wer
kelijk gelukgewenst. Bas Siereveld.
met je prestatie! Maar miste, zoals
bijna steeds in Nederland, de naïeve
briljante oppervlakkigheid, waarmee
we hetzelfde werk in Oostenrijk zelf
meermalen verklanken hoorden.
Daarom zeggen we niet "alweer die
eeuwige Jahreszeiten", maar integen
deel: spoedig nog eens doen. maar
dan zo goed als uit het hoofd en met
de glimlach er boven op, zelfs bij het
te operetteachtige onweer en de mi
neurgedeelten. Ingeleefd in de tijd,
die er eens was. Inclusief de vrome
bezorgdheid over de zedelijke orde,
die het zout van de tekst is.
Oratorium zingen is duur. Een bof.
dat het (amateur) Dordrechts Ka
merorkest. met enige beroepsverster
king, beschikbaar was Dit orkest
heeft w7at ervaring in begeleiden. Al
les stond op z'n plaats en dat is al
veel. Het professionele raffinement,
dat Haydn behoeft, mocht niet wor
den verlangd. De dirigent had er een
behoorlijke verstandhouding mee.
Voor later een paar wenken. Als het
orkest een aria inzet, moet de orkest
klank niet gedempt worden als de
solostem zich invoegt. Het idee "be
geleiden" valt hier weg; solo. koor.
orkeststem moeten bij Haydn als ge
lijken gelden. Wel een pauk indam
men. als bijv. contrabas en celli daar
door hun stem verliezen. Het cem-
baal van de onfeilbare Tijn van Eijk
was betrekkelijk weinig hoorbaar. Dat
is niet zijn schuld en verraadt alleen
maar. dat Haydri met een vrij kleine
bezetting werkte, zowel van orkest als I
van koor maar zwak orgaan. Ongeveer als bij opnieuw zeer bruikbare, mooiklin- Excelsior tijdens de jubileum-,
De tweede uitvoering van Jahres- Da ja Siereveld. Haar sopraan is klein. kende stemmen. De laatste met meer uitvoering
zeitén in 1801 was aan het hof. So- maar heel fijntjes, rein en welge- I verfijnde cultuur, de eerste imposan- (Foto Holvast)
praah was de keizerin in hoogstder- plaatst, intelligent en instrumentaal ter in de voordracht en ruimer van j
zeiver eigen persoon. Zinzendorf be- j gebruikt. Zowel de bas (Jan Hulsbos) kleur. cembalist zijn broer, zus en zwager,
richt ervan: veel smaak, expressie, I als de tenor (Jan Waayer) bleken Iets leuks: dirigent, sopraan en KEES VERHOEF
