Avondje op politieke
„herhalingsoefening"
OPPOSITIE PRESENTEERDE
GEEN ECHT ANDER BELEID
„De jongeheer Wiegel"
Vervanger rnr. F. H. J. J. Andriessen:
Hans Wiegel op tournee:
We moeten naar een
nieuwe partij toe
29 oktober wereldspaardag
Sparen
altijd verstandig
en handig
LE1DSCH DAGBLAD
„De Jonge Van Riel" heette
Hans Wiegel al in 1967 toen
hij voor de WD in de Tweede
Kamer kwam.
AR-f ractieleider Biesheuvel ver
basterde dat later tot „de jon
geheer Wiegel". En nu Biesheu
vel premier is en Wiegel te
genover zich vindt als leider
van één van de regeringsfracties
kan hij het, nog niet laten zijn
meer dan twintig Jaar jongere
college wat neerbuigend tege
moet te treden. Er wordt op
Wiegel gelet.
Zowel in het regeringskamp.
daarbuiten. Zijn optreden vorige
week tijdens de algemene poli
tieke beschouwingen heeft hier
en daar een vlegelachtige in
druk gemaakt. Kolomschrijvers
van kranten maken Wiegel tot
onderwerp van hun breinbrouw
sels.
Zes Jaar geleden nog was Wie
gel een student in de politieke
wetenschappen. Na zijn verkie
zing in juli tot voorzitter van
de zestien man grote WD-frac-
tie in de Tweede Kamer zei hij,
dat hij na een gesjeesde stu
dent, niet een mislukte fractie
leider wilde worden. Sindsdien
heeft Wiegel keer op keer „de
krant gehaald". Hij beseft zelf:
„Ik ga er hard tegenaan. Dat
wekt weerstanden. Er zijn heel
wat mensen die me op mijn bek
willen zien vallen. Het zal niet
gebeuren".
Een zelfverzekerde opmerking,
die past in het idoolachtige
sfeertje, dat om hem aan het
ontstaan is.
Onze politieke verslaggever
Peter Riemersma doet in bij
gaand verhaal een poging het
sfeertje te vatten.
„Geen persoonsverheerlijking zei hij. Nou, wat was dat dan
wel", zei de man en hij drukte krachtig op de spoelknop van
het urinoir in de Deventer Schouwburg. Een ontnuchterende
opmerking. Nog geen twee minuten tevoren hadden driehon
derd VVD-ers uit Overijssel en Gelderland „de jongste fractie
voorzitter uit de Nederlandse parlementaire geschiedenis" een
staande ovatie gebracht. Als Hans Wiegel een spitsspeler van
Ajax was, zou hij zonder twijfel op de schouders zijn gegaan.
Hans had het weer helemaal gemaakt.
In de koffiepauze al hadden enkele
wat oudere dames bewonderend uit
geroepen: „Begrijp jij dat nou, zo'n
jongen, nog maar dertig, en dan al
goed. Hij zegt het allemaal zo
helder en zo-vlot. Zonder één hape
ring".
De voorzitter van de kring Overijs
sel-Gelderland van de WD, de De
venter huisarts dr. Piet Muntendam
(Wiegel over zijn gastheer: „Een
zoon van de professor uit Leiden.
De vader is PvdA, de zoon VVD.
Dat kom je wel meer tegen. Omge
keerd niet. Noem mij eens één ge
val dr. Muntendam dus had
het sfeertje om Wiegel raak ge
schetst: „Dank en bewondering
hebben wij voor de wijze waarop
Wiegel tijidens de algemene politieke
beschouwingen in de Tweede Kamer
voor t voetlioht is getreden. Hij is
een zeer verfrissend element in de
liberale wereld." En daar pal over
heen: „Ik ben enorm tegen per
soonsverheerlijking". Hier had de
man in het toilet kennelijk de aan
sluiting gemist met Muntendam. De
mededeling, dat in het oosten des
lands zelfs leden van de PvdA had
den gezegd: „Eindelijk een VVD-er
die recht op zijn doel afgaat: een
man die weet wat hij wil", had dit
niet kunnen verhelpen.
Herhalingsoefening
En Wiegel zelf? Ach, de bewierook
te liberaal deed wat van hem werd
verwacht. Hij voegde aan de reetcs
van honderden spreekbeurten er één
toe. Een politieke herhalingsoefe
ning.
„Ik heb weinig nieuws verteld", gaf
hij in de pauze toe.
Wiegel strategie is simpel. Hij bi.Jft
voortdurend op het middenveld an-
gen. Met de neiging passes naar
rechts te geven. De linkervleugel
vindt hij niet goed spelen. Te nega
tief. Te extreem. Links speelt eigen
lijk niet mee. Loopt als een grens
rechter-zonder-vlag driftig gebarend
langs de zijlijn. Zijn boodschap,
persoonlijke Vrijheid voorop, een
juist evenwicht tussen nuchterheid
en bewogenheid, tussen particuliere
consumptie en bestedingen en uit
gaven van de overheid. Dat alles
verpakt Wiegel in een gladlopend
verhaal.
In Deventer, waar een landelijke
toernee start die tot februari vol
gend jaar zal duren, zijn de grap
pen uiterst spaarzaam. De discussie
na de pauze begint met déze: „Mijn
mede Kamerleden Van Aardenne en
De Beer zal ik de moeilijkste vra
gen laten beantwoorden. Zelf neem
ADVERTENTIE
Beeld van WD
Gestoken in een stemmig donker
grijs pak, lichtgrijs overhemd met
zwarte das. donkerblauwe sokken
met frivole oranje en lichtblauwe
randjes, suède schoenen, spreekt
Wiegel over het beeld van de VVD.
Naar uiterlijkheiden moet men niet
kijken, betoogt hij. Ons concrete
beleid bepaalt het beeld ook. En dat
beleid is volgens Wiegel allerminst
behoudend. Wiegel wil eigenlijk niet
over zijn leeftijd praten. Hij doet
het toch. Hij weet, dat „men" het
erover heeft.
„Veel mensen vinden het gek, dat
ik op mijn leeftijd nogal onafhan
kelijk, nogal kritisch ben. Maar dat
slaat op niks. Ik sta in de Tweede
Kamer niet te praten als Wiegel. Ik
praat als een van de voorhoede-
mannen van de fractie".
Hij prijst de samenwerking tussen
de voorzitters van de vijf regerings
fracties onderling en tussen hemzelf
en het kabinet. Samenwerking tus
sen mij en het kabinet niet goed?
Die indruk heb ik niet. Kijkt men
gek aan tegen de manier waarop ik
mij tegenover het kabinet opstel?
Die indruk heb ik wel? Het zijn de
laatste wat uitdagende woorden.
Het applaus barst los.
Een week na het grote politieke de
in de Tweede Kamer over de
miljoenennota van het Kabinet-
Biesheuvel is de waarnemend frac
tieleider van de KVP. met 35 zetels
de grootste regeringsgezinde fractie,
opvallend positief over de oppositie
van PvdA en D'66. Mr. F. H. J. J.
Andriessen (42), plaatsvervanger voor
de al sinds aug. zieke dr. G. H. Ve
rruga, zegt: „Den Uyl en Van Mierlo
hebben een grote mate van reali
teitszin getoond in de tegenbegro-
ting. Hun concrete voorsteller^
speelden constructief in op de
maatschappelijke problematiek. Je
kunt ook moeilijk volhouden, dat
PvdA en D'66 een fundamenteel an
der beleid hebben gepresenteerd".
,Maar", zegt Andriessen, „er blijven
natuurlijk accentverschillen. Ik
noem de door de oppositie voorge
stelde besnoeiing van het defensie
budget met 190 miljoen gulden. En
nanoiële specialist van zijn fractie,
drs H. A. C. M. Notenboom, vorige
week niet over de lippen wilde ko
men toen de D'66 er de Goede daar
pertinente vragen over stelde.
Andriessen gaat nog iets verder:
„Het is voor mij een levensgrote
vraag of we nog meer op bestaande
overheidsuitgaven kunnen besnoeien
al wil ik de theoretische mogelijk
heid niet uitsluiten". Het accentver
schil met VVD en DS'70 bestaat
hierin, dat deze regeringspartijen
vorige week (de VVD het meest uit
gesproken) duidelijk hebben ge
maakt in de allereerste plaats van
ombuigingen het financiële heil te
verwachten. De woordvoerders van
de christen-democratische partijen
gaven te kermen, d'at een verhoging
van de belastingen onontkoombaar
zou zijn. Ansriessen, terugblikkend
op het debat, zegt: „Ik heb uit
drukkelijk beide mogelijkheden naar
DS'70 de christen-democratische
partijen willen volgen als die ver
hoging van de belastingdruk onver
mijdelijk achten, dus nadat zoals
het regeeraccoord zegt alle mo
gelijke moeite is gedaan om te be
zuinigen?
„Uit het debat van vorige week heb
ik niet de indruk gekregen, dat het
extreem moeilijk wordt om overeen
stemming te bereiken". „Hij vindt
op het ogenblik" nog geen aanlei
ding om uit te kijken naar rege
ringspartners die wat sneller ge
neigd zijn de belastingen te verho
gen, zoals de PvdA.
Andriessen is als directeur
Katholiek Instituut voor Volkshuis-
de belastingverzwaring, vooral in de
hogere inkomensgroepen". Met zo
veel woorden geeft Andriessen ech
ter toe, dat die accentverschillen er
ook zijn tussen de drie christende
mocratische partijen KVP, ARP,
CHU aan de ene kant en de twee
andere regeringspartijen, VVD en
DS'70 aan de andere kant.
Accentverschillen
Deze accentverschillen in het rege
ringskamp betreffen de financiering
van uitgaven voor nieuwe taken.
Andriessen denkt dat voor 1973
dekking moet worden gezocht voor
ongeveer een miljard gulden. Zon
der blikken of blozen geeft hij dan
toe, dat „een deel van de dekking
door de tijdelijke verhoging van de
Wiebeltax wel blijvend zal moeten
Worden". Een suggestie die de fi-
voren gebracht: zowel bezuinigingen
dus als verhoging van belastingen".
Hij preciseert nader: „Maar ik wil
dan wel het totale belastingpakket
in ogenschouw nemen".
Onder de loep
Ook de automatische inflatiecorrec
tie op de loon- en inkomstenbelas
ting? Andriessen aarzelt enigszins,
maar zegt toch „ja". Hij herhaalt:
„Het totale paikket moet onder de
loep worden genomen. Ik heb yrede
gehad met de verhoging van de
wiebeltax voor 1972 juist omdat er
geen gelegenheid is geweest nu al
het totale pakket kritisch te bekij
ken. De BTW moest in verband
met de inflatiebestrijding buiten de
verhoging blijven bijvoorbeeld".
Heeft hij de indruk dat VVD en
vesting te Utrecht eigenlijk de
Volkshuisvestingspecialist in de
KVP-fractie. Maar nu hij de fractie
tijdelijk leidt (dr. Veringa wordt
omstreeks de Jaarwisseling terugver
wacht; hij gaat goed vooruit na
zijn maagoperatie) heeft hij die
taak losgelaten. „Ik werk nu meer
in de breedte, terwijl ik gewend was
in de diepte te werken", vindt hij.
Uitbouwen
Tot het breedte-werk behoort de
uitbouw van de christen-democrati
sche samenwerking. Andriessen: „Ik
zou wel hebben gewild, dat er één
spreker namens de drie was opge
treden, al vraag ik mij af of de
achterban, die een eigen geluid wil
horen en een eigen man wil zien,
het begrepen zou hebben".
Wat was dan het eigen geluid?
Andriessen: „Nou ja, de toon. Mel-
lema (CHU) was in het algemeen
nogal gereserveerd. Aantjes (ARP)
persoonlijk. Die spreekt van binnen
uit. Zelf had ik op nogal wat on
derdelen kritiek. Maar zakelijk,
neen. Zakelijk gezien zet ik vraag
tekens bij het afzonderlijk optreden
van ARP, CHU en KVP".
Bij het breedte-werk is tevens inbe
grepen het samenspel met de frac
tieleiders van WD en DS'70. Heeft
Andriessen met het optreden van
Wiegel (VVD) moeite?
„Wiegel steelt de show door zijn
gevatheid in het debat. Dat is hele
maal niet erg. Soms wordt zijn op
stelling door anderen als prikkelend
ervaren. Maar dat uitdagende zal er
wel afgaan door het vele werk, dat
hij als fractievoorzitter moet doen".
Als waarnemd-fractievoorzitter is
Andriessen nauw betrokken bij de
gesprekken tussen ARP, CHU en
KVP over verdere samenwerking.
„Ik zelf vind, dat er voor de volgen
de verkiezingen iets heel nieuws
moet zijn, maar Ik betwijfel of er
dan al een nieuwe partij is".
„Zo'n nieuwe partij, daar moeten
we naar toe. En dat moet niet een
optelsom van de drie zijn. Maar
méér. ARP, CHU en JCVP moeten
zichzelf opheffen en als dat kan
men met anderen een nieuwe party
stichten. Een partij die ook een ap
pèl doet op de kiezers die niet meer
op de drie christendemocratische
partijen hebben gestemd".
Missie
Wiegels Deventer mis6ie is dan
evenwel nog niet ten einde. Het li
berale leerstuk over de persoonlijke
relaties wordt in de praktijk ge
bracht in een speciaal voor de gele
genheid opengesteld drink-, eet- en
praathuisje, aangedrukt tegen de
kerk. Hier onderhoudt de liberale
leider zich, een kleintje pils losjes
in de hand, nog enkele uren met de
VVD-top in het oosten. Eén mo
ment maar lijkt hij de situatie niet
helemaal meester. Zomaar een
vrouw komt op hem af en zegt be
slist: „Ik wil mij even aan u voor
stellen, mevrouw Van Straten,"
Wiegel weet niet zo gauw wat hij
zeggen moet. Een nauwelijks merk
bare rimpeling in het verbale
machtsvertoon.
Iedereen die het horen wil mag van
hem vernemen, dat hij na drie Jaar
fractieleider niet meteen minister
moet ijorden. Hij had nu staatsse
cretaris van Volkshuisvesting kunnen
worden, maar hij wilde niet. I
Staatssecretaris van binnenlandse
zaken was hij wel graag geweest m
het kabinet-Biesheuvel, maar dat
kon niet. En de vraag wat hij gaat
doen né, het 'fractieleiderschap,
beantwoordt Wiegel met: „Het liefst
burgemeester worden in een klein
plaatsje. Ik wil wat te besturen
hebben". Zo'n antwoord élke
vraag krijgt bij Wiegel het ant
woord dat zij verdient bouwt
aan het sfeertje van de wat myste
rieuze vrijgezel, die er trots op Is
dat men hem niet dóórkrijgt.
Heeft het liberale volksdeel zo'n
man nodig? Een man wiens groot
ste zorg lijkt: het bééld van de
WD en toch ook: het bééld van
zichzelf?
Heel blij constateerde Wiegel in
Deventer, dat de zaal zó vol was
„terwijl niet eens verkiezingen op
komst zijn". En hij geeft grif toe
ontzettend opgelucht te zijn. dat hij
vorige week nét niet „op zijn bek
viel".
Bijna was dat gebeurd tijdens het
debat in de Tweede Kamer. Wiegel
lag met Van Mierlo van D'66 over
hoop over de relatie tussen econo
mische groei en milieubeheer. De
WD-er („ik wilde me eraf maken")
riep premier Biesheuvel te hulp.
Prompte reactie van de premier:
„Op dit punt moet u zichzelf red-
den". Veel leedvermaak en gegniffel
in de Kamer. Wiegel redde zich zo:
„Ik geloof dat ik erover moet den
ken de leiding van de fractie aan
een Jongere over te dragen". Bulde
rend gelach. Je jeugd kan Je red
ding zijn.
Wiegel in «Deventer: ,3iesheuvel
vroeg later: Hans was Je boos? Ik
zei: welnee. Ik kon dat des te mak
kelijker zeggen, omdat ik me staan
de had gehouden".
Beeldvorming. In liberale kring Is
de beeldbuis nog altijd „in" als
stokpaard, als medium „voor linkse
propaganda". Wiegel: „Ach, laat
die jongens maar. Wat heeft iat
nou de PvdA geholpen? Niks toch".
Voorzitter Muntendam vatte de li
berale hang naa'r een tot de ver
beelding sprekende voorman samen
in deze woorden: „Dames en heren
u hebt vanavond Hans Wiegel live
ADVERTENTIE
NEEMT VAKER
ZWAARDEMAKER
zonder kleurstof en conserveermiddel
Nieuwe uitgaven
Ga weg, ga weg, zei de vogel, door
Alfred Kossmann. Ui tg.: Em. Que-
rido, Amsterdam.
Huurders en onderhuurders, door
Hella S. Haase. (Querido)
De ondergang van Makarov, door
Helgo Ruebsamen. (Querido)
De revoluties, door Judicus Ver
stegen. (Querido).
De Bisschop van Den Haag, door
Adriaan van Leent. (Querido)
Erflaters van onze beschaving. Ne
derlandse gestalten uit zes eeuwen,
door Jan en Annie Romein, 9e druk.
(Querido)
Twee grillige verhalen, door Karen
Blixen. Salamander. (Querido)
De blauwe horizon, door Clare
Lennart. 6e druk. Uitg.: Nijgh van
Ditmar. Den Haag/Rotterdam.
De zwarte ruiter, door S. Vestdijk.
3e druk. (Nijgh van Ditmar)
Rose, met vrome wimpers, door
Guus Kuüer. Uitg.: Meulenhoff, Am
sterdam.
Steen en been, door Ethel Portnoy.
(Meulenhoff).
Bech: een boek, door John Updike
(Meulenhoff).
Heli's angels, door Hunter S.
Thompson. Uitg.: Bert Bakker, Den
Haag.
Moksha 2. Jaarboek voor bewust
zijnsverandering en drugs. (Bert
Bakker)
Fietsen voor de Volkskrant, door
Adriaan Venema. (Bert Bakker)
Schaduwen op Aries, door Felix
Thijssen. Uitg.: De Fontein, De Bilt.
Dreigende zon, door Felix Thijssen.
(De Fontein).
ADVERTENTIE
„Sparen is bouwen aan geluk,"
zegt men wel eens™
Natuurlijk is geluk niet voor géld te koop. Maar het
is wel plezierig en nuttig om wat achter de hand te hebben.
Sparen is (altijd) verstandig en handig, maar één dag
per jaar vraagt sparen extra aandacht: op Wereldspaardag
- dit jaar op 29 oktober.
Vraag eens een broohure. U komt dan tot de
ontdekking dat er heel wat vormën van sparen zijn,
waarmee u (als u aan de voorwaarden voldoet) een
aantrekkelijke premie kunt verdienen belastingvrij.
Inlichtingen: Wereldspaardag, Antwoordnummer 51,
Den Haag. (Postzegel plakken hoeft niet)
Publikatle van bot Ministerie van Sooiaio
