jawel,
...e/7 gisteren i
Co Westerik: schilder van c(jy)vandaagzn
het vreemde in het gewone
Onevenwichtige
opvoering van
Haute Couture'
ESRO-centrum
in Italië dicht
de postgiro
7 RAPID programma I TVmgrgm
BLUE
HOWIE
Bob de Lange brengt
gemakkelijk plezier
TRIANON
IINSDAG 28 SEPTÉMBER 1971
LEIDSCH DAGBLAD
■m -m NEDERLAND I
Sen jaar geleden voltooide Co Westerik zijn „Schoolmeester met kind", een doek dat in het
denkbeeldige museum van Nederlandse kunst ongeveer zo bekend is als, zeg, het Meisjes
kopje van Vermeer in het Mauritshuis. Maar de „Schoolmeester" kwam direct in het be
zit van één van de eerste Westerik-ver zamelaars. In het openbare kunstleven stond destijds
het werk van andere schilders nog meer op de voorgrond. Buiten de grenzen heeft men nau
welijks van Westerik gehoord, al was hij vertegenwoordigd op een Venetiaanse biennale.
De tentoonstelling van het Stedelijk Museum biedt nu een prachtige gelegenheid om het
werk van de staatsprijswinnaar te overzien. Het samengaan van expositie en prijs is een
gelukkig toeval.
Het wo'rdt op deze expositie dui-
lelijk, dat die „Schoolmeester" on-
eveer een keerpunt mankeert. Tot
961 zijn vooral de schilderijen op
Qkele uitzondering na min of meer
ealisbisoh, al heeft de realiteit er
teeds iets vreemds, verontrustends
p. Een nuchtere beschrijving van
afbeelding laat niet vermoeden,
er iets aan de hand is in dat
erk. De titels die de schilder er
geeft zijn, en blijven ook in
vervolg, zo nuchter-beschrij-
end.
ladien verwijdert de voorstelling
ich verder van de gewone waarne-
aing. zoals dat al het geval was in
Zomerscene's uit 1953. Een
crawlt door een droog
andschap en de horizon doorsnijdt
lem. In de „Vingerwijzing" is een
verctrachtelijke term letterlijk ver-
leeld. En dan is daar dat wrede
childerij, de close up van een vin-
er die zioh aan gras snijdt.
ADVERTENTIE
De „Schoolmeester" is nog dubbel
zinnig. Zijn gebaar kan als bescher
mend worden opgevat of als wur
gend. De snede in de vinger is on
betwistbaar. In de omgang met
mensen calculeren we, door ervaring
wijzer geworden, enige onbereken
baarheid in. In de gedragingen van
dingen daarentegen stellen we een
blind vertrouwen. Ze hebben een
vaste rol, die door de causalitiet is
voorgeschreven.
Alleen wanneer we momenten heb
ben van geestelijke onevenwichtig
heid, kunnen we de indruk hebben
dat ook dingen zich tegen ons ke
ren. Aan de notie „gras" verbinden
we meestal allerlei aangenaams:
speelveld, koeiewei, lieflijke natuur.
Uit die „zekerheid" valt de bodem
wanneer gras een zo gemene jaap
geeft. Het is op het schilderij, alsof
zich in de vinger een mond opent
die grimmig terugbij t.
Het zou onjuist zijn, terzake van
dit werk over surrealisme te spre
ken. Het gaat niet over tegenstel
lingen die op een ander niveau van
bewustzijn een eenheid vormen. Het
gaat over de werkelijkheid, zoals we
die in onbewaakte ogenblikken er-
kunnen: de werkelijkheid die
we niet verstandelijk en emotioneel
beheersen.
Westerik tekent, zoals een kind met
lichte koorts overdag in bed luistert
- en de dingen anders ziet - mo
menten van vroeger terugkrijgt als
droombeelden. Hij stelt zich bloot
het vreemde in het gewone.
Dat is een groot verschil met
„onze" surrealist Melle, die kenne
lijk behaaglijk thuis is in zijn tuin
vol genitale groeisels. Westerik is
onbehuisd in de wereld die hij op
roept.
Zijn kernthema is de mens als een
bewustzijn, dat is blootgesteld aan
een buitenwereld die altijd vreemd
is - soms weldoend, soms dreigend
en ook weieens verraderlijk. Hij ob
serveert die buitenwereld scherp,
maar daarbij blijkt zich de observa
tie onwillekeurig te hechten aan
bijzonderheden die bij een alledaag
se waarneming bijkomstig lijken.
Juist in zulke bijkomstigheden en
in karakteristieke deformaties en
aarzelingen, laat zich de werkelijke
betekenis van de voorstelling be
vroeden.
Dikwijls bevindt zich een bewust-
zijnscentrum binnen het werk. De
voorstelling is minder een ter be
schouwing aangeboden tafereel dan
wel een situatie, zoals die blijkbaar
wordt ervaren door een door de
schilder opgeroepen figuur, die al
leen is dan wel de aanwezigheid
van een ander ondergaat tot werke
lijk contact te komen.
Voor de beschouwer heeft zo'n
schilderij dan weer dezelfde onge
naakbaarheid. Het maakt ons zijn
toestanden bewust die we niet in
woorden kunnen uitdrukken - maar
die we wel uit eigen ervaring ken-
De schdldertrant van Westerik gold
in de jaren vijftig als droog, niet-
picturaal, want toen demoneerden
de verfexplosies van „Cobra" (Appel
c.s.). Inderdaad gebruikt hij door
gaans een minimum aan materie -
tempera zowel als olieverf - en juist
daarmee weet hij zo'n doek een
hoge graad van psychische geladen
heid te geven, zoals die ook zijn te
kenhand heeft, met een seismogra-
fische gevoeligheid voor de subtiel
ste nuances in gesteldheid, die op
treden tijdens het werken. Westerik
heeft duidelijk veel invloed gehad
op anderen, maar hij heeft niet
school gemaakt: hij blijft binnen
onze kunst een unieke persoonlijk
heid.
DOLF WELLING
BIJ THEATER
Van een aardige komedie, ivat
tijdsgebonden (1928) maar met
aantrekkelijke 'speelmogelijkhe-
uan de hier vrij onbekende
Italiaanse schrijver Massimo
Montempelli Haute Couture"
makt de toneelgroep Theater in
sen regie van de Tsjech Jan
Grossman een wat onevenwich
tige voorstelling
«Kleren maken de vrouw": een an
dere jurk, een andere kant van de
vrouwelijke persoonlijkheid, en dat
thema tot in het absurde doorgetrok
ken in een society-stuk met 'n forse
knipoog naar het publiek in een
evenwichtige speelstijl met een ster
ke bezetting kan zoiets een amu
sante avond opleveren. Grossman
Theater kozen voor het extreem
uitspelen van die facetten: in een
op zichzelf prachtig theaterdecor
vordt de komedie tot absurde
tiucht. die ondanks een eindeloze
reeks regievondsten en grote beweeg
lijkheid toch niet op tempo kan ko-
En de bezetting is bepaald niet
homogeen van kwaliteit.
ADVERTENTIE
Er gaat wel een komische werking
uit van de montage, uiterst fraai en
een wereldschokkend drama waar
dig, en de slapstick die erin wordt
gespeeld. De inzet bepaalt de sfeer:
in een indrukwekkend decor, een
groot bed, een enorme spiegel daar
boven, speelt Nettie Blanken (heel
aardig) een struikelend en onhandig
dienstmeisje, dat mevrouw komt
kleden; er zakken uit de hemel
twee enorme klerenrekken en me
vrouw zwijgt sinister.
In die tegenstelling tussen pompeu
ze praal en klucht ontspint zich dan
het thema van de veranderlijkheid
der vrouw in een verhaal van intri-
I ge, liefde en haat. Met daarnaast
aanvallen op de society-sfeer van
die dagen en op de toen opkomende
psychiatrie en excentrieke mode-
I dokters.
Jan Grossman siert het niet zo in-
j drukwekkende stuk op met een
enorm vakmanschap en regievond
sten, en dat is boeiend om te zien.
En de bezetting weet, wanneer het
om gechargeerde typetjes gaat, ook
wel van wanten. Ton Kuyl speelt
zijn mode-dokter zo breed als hij
hem maar kan maken, Eric van der
Donk maakt een cynische playboy,
Elise Hoomans een prachtige, vol
strekt gekke couturière.
Maar verder ligt de zaak uit balans.
Dea, de vrouw met de vele gezich
ten, is een uitdaging voor iedere
actrice om te laten zien wat zij ar
tistiek in huis heeft: dat blijkt bij
Yoka Berretty niet indrukwekkend
van inhoud en présence. Fenneken
F. Andreae komt niet ver als de ar
geloos verliefde gravin Orsa, en wat
Lou Landré fabriceert van de vage,
halfzachte Marcolfo is een m'engsel
van arcrobatie, wezenloosheid en
circusclownerie.
Maar misschien speelden tijdens de
première in Arnhem de zenuwen par
ten: zo'n voorstelling wil nog wel
eens aanzienlijk bijtrekken naarma
te ze vaker wordt gespeeld.
Jaap Joppe
Denemarken
wacht op
verkiezing
in Groenland
KOPENHAGEN Premier Hilmar
Baunsgaard van Denemarken heeft
gisteren Koning Frederik het ont
slag aangeboden van zijn kabinet.
Zijn kabinet blijft aan om de lo
pende zaken af te handelen. De
situatie op het politieke front is
overigens sedert de verkiezing vo
rige week steeds onduidelijker ge
worden.
Ex-premier en oppositieleider Jens-
Otto Krag eiste direct na de ver
kiezingen reeds het aftreden van het
kabinet-Baunsgaard, maar de coali
tieregering weigerde dit. Het voor
stel met de huidige regeringspar
tijen samen te werken, werd door
hem direct afgewezen. Hij wenst een
socialistische minderheidsregering te
vormen. Het wachten is nu op de
verkiezingen in de overzeese rijks
delen op 5 oktober, waarbij zelfs nog
de mogelijkheid bestaat dat de so
ciaal-democraten een meerderheid
van één stem krijgen op Groenland.
Van doorslaand gewicht hierbij is
een zekere Mozes Olsen, die min of
meer openlijk zijn zetel aanbiedt aan
de partij die het meest voor Groen
land zal doen. Hij verklaart bereid te
zijn zowel met Krag als Baunsgaard
hierover te willen onderhandelen.
10.00
10.25
10.30
NEDERLAND II
(Kleur) Pip en Zip (NOS)
(Kleur) Journaal (NOS)
Volgende patiënt. Tv-serie (VARA)
(Kleur) De ombudsman (VARA)
(Kleur) Journaal (NOS)
De sombere rivier. Russisch tv-feuilleton. Deel 4:
Bankroet (VARA)
(Kleur) Tot het uiterste. Film over de zo ge
noemde gevaarlijke sporten (VARA)
(Kleur) Achter het nieuws (VARA)
(Kleur) Journaal (NOS)
Samenvatting Europese kampioenschappen volley
bal voor heren te Milaan (NOS)
Co Westerik met in zijn hand
de zo juist aan hem ov&rhandigde
staatsprijs.
'Het geld ligt op de bank'
Het geld ligt op de bank" van ziet ernaar uit dat dit blijspel ook
Curth Flatow is een Duits blij- I bij ons zijn weg zal vinden,
spel. dat in een vrije produktie I Het is een vreemd mengsel van
Bob de Lange in^ Utrecht j handigheid en onhandigheid.
zijn première beleefde. Een breed
publiek heeft er zijn plezier aan
beleefd.
Het is ook zo'n echt ouderwets sttuk,
waarbij met applaus kan worden
gereageerd telkens als de held zijn
tegenstanders ruimschoots te slim
af is.
Of het ook een werkelijk goed stuk bank" is er in kwaliteit bij achter
is? Als het bovenbedoeld effect i gebleven, de dialogen zijn maar bij
heeft zou men kunnen zeggen ja. vlagen echt geestig en zoeken het
Gaat men op een stoof staan dan doorgaans in de te gemakkelijke
moet men ontegenzeggelijk
de schrijver een variatie op
„Het witte schaap van de familie"
heeft willen leveren, dat goed door
timmerde succeswerk, waar eerst
Cor Ruys in excelleeerde en dat la
ter door talloze amateurverenigin
gen op zijn grappige omkeringen
werd beproefd. „Het geld ligt op de
neerkijken en de schouders ophalen.
„Het geld ligt op de bank" heeft
het in Duitsland al tot vele honder
den voorstellingen gebracht en het
ADVERTENTIE
overal verkrijgbaar
DEN HAAG (ANP) Het officiële
bulletin van de Europese ruimte
vaart-organisatie ESRO maakt thans
bekend, dat het programma
ruimte-onderzoek met behulp
sondeerraketten wordt gestaakt.
ADVERTENTIE
in ruim
2300 postkantoren
kunt u contant geld
opnemen!
dak makkelijk!
humor.
Het gaat om een brandkastenkra
ker, die zich veertig jaar heeft stilr
gehouden en dan hoogbejaard zijn
in goeden doen geraakte zoons
dwingt met hem op dievenpad te
gaan. Flatow pakt met een goede
neus alle komische mogelijkheden
op, maar wie een komische thriller
wil maken moet ook de interne lo
gica in de gaten houden.
Bob de Lange weet wel raad met
zo'n uitgeslapen oude dief, leep en
eigenzinnig. Hem bezig te zien is
een feest op zichzelf, al zou een
subtieler stuk hem meer recht doen.
De rest van de bezetting van „Het
geld ligt op de bank" was niet in
staat om zelfs maar in zijn scha
duw te treden.
P. RUIVENKAMP
10.45
10.55
11.00
11.05
(Kleur) Pip en Zip (NOS)
(Kleur) Journaal (NOS)
(Kleur) Dier en vriend (NCRV)
(Kleur) De koerier van de Keizerin. Tv-film
(NCRV)
(Kleur) Journaal (NOS)
(Kleur) Stiefbeen en zoon. Tv-serie (NCRV)
Hier en nu (NCRV)
De grote slagen van de tweede wereldoorlog. Do
cumentaire film. Deel 1 (NCRV)
Anders Nieuws (NCRV)
(Kleur) Journaal (NOS)
Den Haag vandaag (NOS)
Economie herhaling derde les (Teleac)
Pure opwinding gisteren bij
AVRO's Televizier over het uit
Rusland afkomstoge filmpje met
daarop diverse noodkreten over
de zonden tegen de rechten van
de mens in Rusland. Zelfs mr.
G. B. J. Hiltermanns suggestie,
dat het filmpje tot Wibo van
de Linde zou zijn gekomen
door toedoen van een louche
organisatie, werd door Rus
land-kenner prof. K. van 't
Reve ontzenuwd. Hij kende di
verse mensen op het filmpje
van gezicht. Het filmpje werkte
zó intrigerend dat het een be
tere behandeling verdiende dan
het nu kreeg.
Al eerder heb ik bezwaar ge
maakt tegen Wibo's ochtend
blad-formule (grote koppen,
gauw klaar). Geen enkel on
derwerp komt volledig tot zijn
recht. Als het excuus voor de
beknopte behandeling van het
protest uit Rusland „tijdnood"
luidt zijn er met het rode pot
lood zo een paar onderwerpen
aan te wijzen, die geschrapt
hadden kunnen worden.
De gastarbeiders en de bejaar
den. Beide onderwerpen we
liswaar typerend voor de Tele-
vizier-show in de human in
terest-sfeer kunnen niet opwe
gen tegen het uitdiepen van de
noodkreet van achter het IJze
ren Gordijn. De getuigenis van
Pjotr Yakir en zijn kameraden
stoelt niet alleen op de weten
schap van dat selecte clubje.
Het heeft iets te maken met
de democratische beweging in
Rusland, zoals prof. Van 't
Reve al aantipte.
Van een goede informant mag
je verwachten, dat wanneer hij
een kapstok in handen heeft
(.het filmpje), hij daaraan ook
het voor handen liggende on
derwerp ophangt. Ik mag aan
nemen dat velen met mij zich
geschaard voelen onder de gro
te categorie niet-Rusland-ken-
ners. die nu met een filmpje
zit. dat weinig uitlegt en wei
nig verklaart over de positie
van die democratische bewe
ging in dat land.
Op de eerste AVRO-maandag
ook Henk Elsink. Ongeveer de
jaarlijkse terugkeer op het
scherm van de cabaretier, die
de hele winter teruggetrokken
leeft in de veilige beslotenheid
van zijn Amsterdamse Kooper
molen. Elsink is als de dood
voor tv. heeft hij eens gezegd
Hij kan met recht die angst
hebben. Hij komt op tv niet
over als de klasse-entertainer
die hij in beslotenheid van zijn
eigen cabaret is. Op tv —zoals
gisteravond is Elsink plots
een conferencier, die het niet
zó slecht doet, maar verzuimde
overige attracties aan te kondi
gen. Elsink valt buiten alle
vormen die de groten in het
cabaretvak (en daartoe mag
hij zich rekenen) bezigen
Daarom zal het nodig zijn dat
er een omroep komt die een
regisseur inhuurt om Elsink en
zijn „tussen-een-hap-en-een-
borrel-sfeer" te vervatten in
een amusementsprogramma.
Enkele tekeningen van het
nieuwe seizoen waren gisteren
duidelijk waarneembaar. De
KRO startte een nieuwe serie
„Alias Smith and Jones", die
lang begon (anderhalf uur),
maar straks in een beter ver
teerbare lengte (vijftig minuten)
zal doorgaan.
De serie, bestaande uit dertien
afleveringen, heeft alles om
een groot publiek aangenaam
bezig te houden.
Peyton Place op de maandag
avond en voorlopig dertien we
ken lang. Op de oude ver
trouwde tijd na het journaal
van acht uur. Er zullen bin
nenkort wel meer gegevens los
komen over veranderingen, die
de verhuizing van de serie van
de dinsdag naar de maandag
in het sociale leven in ons
land teweeg brengt.
De lange termijnplanning van
verenigingsbijeenkomsten kaart
avonden en anderszins zijn
danig in het honderd gestuurd
De chaos is helemaal niet te
overzien, wanneer over dertien
weken de KRO vast blijkt te
houden aan de eis, dat zij nu
eens om 20.20 uur op het an
dere net een serie wil beginnen
Omwille van de goede ver
standhouding tussen de omroe
pen verhuist het dramatisch
gebeuren dan naar een later
tijdstip. En dat op zich, ik ver
zeker u, is een drama.
INVALLER
(Armstrong).
■■li——n Nederland 1
Dit besluit is een van de oorzaken
van de reorganisatie bij het techno
logische centrum ESTEC in Noord-
wijk waarover wij gisteren schreven,
en die zal leiden tot tussen de 100 en
150 ontslagen bij dit centrum, waar
722 man werkzaam zijn.
Voorts wordt bericht, dat in no-1
vember definitief zal worden besloten'
over de overneming van de lanceer
basis Kiruna in Zweden en over de
sluiting van het ESRO-centrum in
Italië. Dit instituut in Frascati is in-
dertijd in het leven geroepen voor
wetenschappelijk onderzoek. Er wer-j
ken daar 70 man.
Alle projecten voor wetenschappe
lijk onderzoek met behulp van kunst
manen, zoals die in het huidige pro- j
gramma zijn opgenomen, zullen wor-1
den gehandhaafd. Daartoe behoren
ook, behalve de gisteren genoemde
HEOS- en TD-satellieten de COS-B
en GEOS-projecten waarvoor de ont-
wikkelingscontracten op 1 januari
a.s. en 1 jan. 1973 ingaan. Ook de
deelneming van de ESRO in het j
sterrenkundig kunstmaanontwerp
van de Amerikaanse NASA blijft ge-I
handhaafd, evenals een ontwikke-1
lingscontract voor een wetenschappe
lijke kunstmaan, dat niet later dan
1 jan. 1975 zijn beslag zal krijgen.
De raad van de ESRO stelde ver
der vast, dat er dringend behoefte
bestaat aan een herziening van de|
overeenkomst, die de tien landen bij1
de oprichting van de organisatie heb
ben aangegaan. Die herziening wordt
noodzakelijk geacht teneinde het ge- j
bied van de werkzaamheden te kun
nen uitbreiden en tevens sneller te
kunnen handelen bij het uitvoeren I
van ontwerpen.
HBBTzien; 7.80 Nw^^H
en nu: actualiteiten). 8.00 Nws. 8.11
Verzoekplatenprcgramma i8.30 Nws.;
9.00 Gymnastiek voor de hulsvrouw).
9.30 Voor de kleuters. 9.45 (S) Mo
derne muziek door Promenade-orkest.
L0.15 Voor de vrouw 11.00 Nws. 11.03
Aktua Magazine: nieuws, nieuwtjes,
reportages, kommentaren en muziek
11.55 Mededelingen. 12.00 (S) Geva-
tulnbouw: 12.30
luisteraars. 16.0
programma met muzik
(17.50 Mens en samenleving. Een uit
zending van het ministerie van
C.R.M.). (18.30 Nws.) 19.00 Openbaar
Kunstbezit. 19.10 Uitzending van de
KVP. 19.20 (S)
nieuws, informatie en
Herhalingen uit
zienden. 20.00
het Holland Festival 1971.
2.38 (S) Mensen - ontmoetingen
leningen. 23.5524.00 Nws.
17.00 NOS. 18.11 VARA. 19.00 NOS.
20.50 VARA. 21.80 N08. 22.20—24.00
VARA.
7.00 Nws. 7.11 Ochtendgymnastiek.
7.20 (S) Muziek en informatie
(S) Dag woensdag (vervolg). 8.35
Van alle markten thuis). 9.00 Radio-
Weekbladen; 10.45 Voor de
11.00 Nws.; 11.03 Informatie en com
mentaar. 12.00 (S) Licht ensemble
met zangsollsten. 12.25 (S) Brassband
Magazine. 13.00 Nws. 13.11 Actualitei-
Kennismaking
!-wereld: 14.35 Kinder -
toeristlsche informatie
tel ten. 18.20 Uitzending van de P.P.R.
18.30 (S) Klink Klaar,
sens, 19.00 Voetbal: toe
Europabekers - verslag van de wed
strijd Dynamo DresdenAJax. 20.50
Expres. 21.10 (S) VA-
met solisten. 21.30
RA-i
Voetbal
kers: verslag 2e helft van de wed
de Europabe-
strljd SpartaLevski Spartak Sofia
Chemie Halle. 22.2
wedstrijd P.S.V.—
(S) Radio Jazz Magazine 23.15 (S)
Stereo-Pop. 23.5524.00 Nws.
HILV. III. 240 m. en l'M-kanalen-
9.00—18.00 AVRO.
9.00 Nws. 9.02 Van meet af aan: licht
nlatenprogramma. 10.00 Nws. 10.03
ojournaal. 10.06 Arbeidsvitaminen
13.03 Radiojournaal).
Nws 14.03 Gimmick. 15.00 Nws. 15.03
Muziek Boetiek. 16 00 Nws. 16.03
platen (17.00 Nws 17.03 Radlo-
IVnenMlag 29 september van 1820
„La Flute Indienne". Marina (Grana-
ta). Rome by night (Cantora), Ebb
tide (Maxwell). Long ago (Kern),
Luna caprese (Rlcclardl), Love
(Flea). How deep Is the ocean (Ber
lin). Historia de un amor (Almar&n),
Chlqulta linda (-), Smoke gets in
your eyes (Kern). Two (Curtis),
Heartaches by the number (Howard),
NOS, NOT: 10.45—12.00 Schooltelevi
sie. NCRV: 17.00—17.35 Kinderpro
gramma. NOS: 18.45 (K) Pip en
Zip. NOS: 18.55 (K) Journ. NOS:
19.05 (K) Van gewest tot gewest. 19.50
Tips van het Nationaal Bureau voor
Toerisme. NOS: 20.00 (K) Journ
20.20 Uitzending Politieke Partijen Ra
dicalen. 20.30 (K) Staatsloterij. 20 35.
Uitzending Stichting Socutera. NOS:
D^.,1,a^tste Ge,ul?e (Libel), speelfilm.
(Rijkskeuring: 14 Jaar). 22.35 Den
Haag vandaag 22.40 Studio Sport.
23.40—23.45 (K) Journ.
Nederland II
22.35—22,40 (K)
ADVERTENTIE
Where or when (Rodgers). Clementi
ne (Harris). Mack the Knife (Weill).
Eccluslasties (Mingus) By myself
(Dletz). A nightingale sarg In Berke-
DE SENSATIE
VAN DIT JAAR!
donderdag a.s.
