Russisch protest op film
ILMBOEK VAN
IERRY LEWIS
Films
in
Leiden
De spanning van het anders zijn
on den zag klandestiene documentaire
Romantische overvloed
in „Als de dauw komt"
RIJDAG 17 SEPTEMBER 1971
J52EL&ÖSL
PAGINA U
LONDEN (AP) Enige vooraanstaande Russische dissidenten (andersdenkenden)
hebben medewerking verleend aan de vervaardiging van een klandestien vervaardigde
filmdocumentaire, ,,De mensenrechten in de Sowjet-Unie", die maandag voor een be
sloten gezelschap in Londen in première is gegaan.
Een oude vrouw, Zinaida Grigorienko, doet vanaf het doek een vertwijfeld beroep op
de mensen om haar man Pjotr te redden en alle anderen die in de Sowjet-Unie voor
hun mening moeten lijden.
Haar man, ex-generaal Grigorien
ko, een van de bekendste openlijke
tegenstanders van het Russische be
wind, heeft voor zijn campagne te
gen onderdrukking van de mensen
rechten moeten boeten met ontslag
uit de dienst, vernederingen, arres
taties, mishandeling en opsluiting in
een krankzinnigeninrichting.
Mevrouw Grigorienko zet ook uit
een dat de dissidenten gestreden
hebben tegen de invasie in Tsjecho-
Slowakije, de censuur en het anti
semitisme, maar dat hun acties in
Rusland zelf weinig effect hebben
gesorteerd en dat velen gearres
teerd zijn.
Met de zes andere medewerkers
aan de film loopt mevrouw Grigo
rienko het risico dat zij voor haar
aandeel in de gevangenis wordt ge
zet of naar Siberië wordt verbannen.
WERKKAMP
Een tweede medewerker, de Rus
sische schrijver Anatol Levitin-Kras-
now, is reeds door dit lot getroffen.
Kort nadat de film was gemaakt
werd hij wegens protest tegen ver
meende godsdienstonderdrukking tot
drie Jaar werkkamp veroordeeld. De
aanklacht luidde belastering van de
Sowjet-Unie.
In de film vertelt Levitin-Krasnow
terwijl het proces hem nog te wach
ten staat, dat hij bang is voor de af
loop, "omdat op mijn leeftijd en in
Russische geschiedkundige van de klandestien opgenomen ml^n gezondheidstoestand een gevam
Yakir, die een belangrijk Russische protestfilm. Benkamp in elk opzicht gelijk staat
>,el had in de totstandkoming I aan de dood".
De geschiedkundige Pjotr Yakir,
een keiharde, bebaarde veteraan
van de Russische strafkampen
wiens vader generaal Yakir slacht
offer van Stalins zuiveringen in de
Jaren dertig werd, beweert in de
film, dat de laatste Jaren de "geest
van bevrijding" in zijn land i6 ver
spreid.
De mathematicus Alexander Yese-
nin-Volpin, zoon van de bekende
dichter Sergei Yesenin, pleit voor
vrijheid van informatie, vrijheid
voor het maken van reizen buiten
Rusland en wettelijke bescherming
tegen het optreden van de geheime
politie.
Hij is herhaaldelijk opgepakt we
gens deelname aan protestacties en
eenmaal werd hl) pas vrijgelaten
toen 100 Russische mathematici te
gen zijn arrestatie hadden geprotes
teerd.
ISRAEL
Mejuffrouw Yeva MenaeLevitóJ
een zuster van een van de Joden uit
Leningrad die wegens poging tot
het kapen van een vliegtuig tot
langdurige gevangenisstraffen zijn
veroordeeld, vraagt de vrijlating
van haar broer, die tot 10 jaar is
veroordeeld, en deelt mee dat de
Russische Joden, ondanks de reis
beperkingen in hun land, zullen blij
ven ijveren voor de verkrijging van
uitreisvisa naar Israël.
Een tweede Jodin, Galina Ladi-
zinskaja, vertelt dat zij ernstige
moeilijkheden ondervond op haar
werk toen uitkwam dat zij een ver
zoek tot emigratie naar l6raël had
ingediend.
Die toestemming werd haar later
verleend, en aan het eind van de
film wordt zij in Haifa geïnterviewd
over haar ervaringen in de Sowjet-
Unie.
ZIJ bekent indertijd bang te zijn
geweest om aan de film mee te
werken.
"Ik ben ook bang voor de mensen
die in de film voorkomen, maar zij
weten wat zij gedaan hebben. Elke
dag verwachten wij dat de KGB (de
geheime politie) komt om ons voor
niets te arresteren. Deze film vormt
zeer veel gevaar", zegt zij.
Mejuffrouw Ladizinskaja onthult
dat degenen die het plan voor de
film ontwierpen daar thuis niet met
elkaar over'konden spreken, omdat
zij vreesden afgeluisterd te worden
Daarom communiceerden zij met
briefjes, die later werden verbrand.
GESMOKKELD
De film werd in handen gespeeld
van de Amerikaan William Cole, in
dertijd correspondent in Moskou
voor de Amerikaanse omroepmaat-
schappij CBS. Hij maakte ook enige
interviews voor de film en smokkel
de het geheelhet land uit. Hoe wil
hij nog niet zeggen.
Cole werd later door de Russische
autoriteiten uitgewezen.
Mariene Dietrich mag haar gevorderde leeftijd ten spijt nog
steeds gezien worden. De 67-jarige Duits-Amerikaanse zangeres-
filmster werd onder de bloemen bedolven, toen zij deze week m Lon
den een lief-dadigheidsvoorst-elling gaf.
".S PLYWOOD (AP) Jerry Lewis auteur? De komiek zelf
2ioi verbaasd toen de uitgeverij Random House hem voorstelde
boek te schrijven over zijn filmtheorieën. „Schrijf het niet,
i en« tel het", werd hem
r hi*
is nam ettelijke kilometers ge-
and van de filmcursus, die hij
aan de universiteit van Zuld-
amië en vatte die samen tot een
van 208 bladzijden, getiteld:
total filmmaker".
5 resultaat is typisch Jerry Le-
insamenhangend en toch boeiend
*at het openbaart over deze
tofcer met het onmiskenbare ta-
M *y Lewis zegt in zijn boek over
06 Vs: „Ze lijken veel op kinde-
i een regisseur zien praten
wnand van de opnameploeg ter
ói| even geen aandacht aan hen
frt kunnen ze mokken. Tijdens
s tol ïstvolgende scène zullen ze zelfs
jtii "k*™-
zitten er in de regel op
tthten dat iemand niets van ze
geH 'hebben. Als een regisseur hun
hst weten waar hij staat en wat
levoelens jegens hen zijn leg
dat soms uit als een camou-
"voor antipathie
efessant zijn Jerry Lewis' op
togen over collega's in het ko-
11 genre.
Er Stan Laurel schrijft hij:
„Waarschijnlijk meer een genie dan
een komiek".
Over Jack Benny: „De beste in de
wereld in hetgeen hij doet, maar
toch is hij geen filmkomiek".
En over Bob Hope: „Bijna niet te
overtreffen in eerlijke komedie
steunt meer op karakter dan op
uiterlijkheden".
De grote komieken zijn volgens hem
Chaplin, Laurel en Jackie Gleason.
De filmcarrière van Lewis is, even
als het hele filmbedrijf, de laatste
tijd in de versukkeling gekomen,
maar in zijn boek merkt hij op:
„Waar het met de industrie in deze
tijd van verandering ook heengaat,
ik zal de komenie nooit opgeven"
Goed nieuws dus, want de wereld
heeft 't nodig te kunnen lachen. Le
wis heeft meer dan eens bewezen in
staat te zijn de wereld te laten lachen.
De Fransen hebben hem overigens
altijd meer gewaardeerd dan zijn
landgenoten. Regisseur Jean Luc
Godard bijvoorbeeld noemde hem
„beter dan Chaplin of Keaton".
Misschien zal er evenals voor Kea
ton een nieuwe generatie Ameri
kaanse critici nodig zijn om de
waarde van Lewis te erkennen.
Benauwende documentaire over homofilie
CAMERA „Jongens onder elkaar" is een film, die het
„Samen naar de bios. Ja gezellig" met één klap ontkracht.
Wie de film in Camera deze week vijf kwartier aanziet zal
niet licht fluitend naar buiten komen. Het wereldje van het
achttal homofiele jongemannen, die in anderhalf uur een be
nauwend feest opzetten, noodt daar niet toe.
IV
LUXOR De liefhebbers van de
romantische film kunnen deze week
in het theater aan de Stationsweg
uitstekend terecht. In "Als de
dauw hangt komt er regen" druipt
de romantiek er werkelijk vanaf.
Filmisch gezien is deze niet meer
zo jonge film vrij ouderwets. Er
Overspel met
eigen vrouw
REX "Overspel met z'n eigen
vrouw" is 'n met een flinke scheut
seks overgoten "moordfilm".
waarvan de herkomst niet hele
maal duidelijk is. Het verhaal
speelt zich in elk geval voor het
allergrootste gedeelte in San Fran
cisco af, in welke zakelijke omge
ving de koele verschijning van El-
sa Martinelli wonderwel past De
beeldschone Italiaanse actrice is
in deze niet al te serieus te nemen
sensatiefilm het. al of niet plichtma
tig, naaktmodellen fotograferende
vriendinnetje van een Jonge, wat
droef uit zijn ogen kijkende arts, die
ten onrechte van moord op zijn
(gefortuneerde) vrouw wordt ver
dacht. De vermoorde vrouw blijkt
echter (nog) springlevend te zijn en
als minnares van haar ambitieuze
zwager een uiterst geraffineerde
dubbelrol te spelen (o.m. in nacht
clubs). Het zondige tweetal wordt
aan t eind van dit nogal goedkoop
verzonnen en op oude thema's geba
seerde misdaadverhaal, niet hele
maal onverwacht overigens, neer
geschoten, waardoor de identiteit
van de vrouw (gespeeld door de
verleidelijke Marisa Mell) aan het
licht komt. Net op tijd natuurlijk,
want op het moment van de ont
knoping is de onschuldig veroor
deelde dokter al naar de gaskamer
geleid.
Wat erotiek betreft, er worden in
deze Engels gesproken en kleuren
film tussen alle gecompliceerde
bedrijven door heel wat beddela-
kens losgewoeld. Voor sommigen
is dat misschien wel een reden om
ook deze week weer een Haarlem
merstraatje te pikken.
is weinig afwisseling zodat het al
snel een slaapverwekkende zaak is
die nauwelijks weet te boeien. Bo
vendien is het een zwart-wit pro-
duktie, hetgeen de geregelde bio
scoopbezoeker zeer vreemd zal aan
doen.
Het verhaal, dat zich afspeelt op
het Zweedse platteland rond de
eeuwwisseling, is de overbekende
driehoeksverhouding van een rijke
boerendochter enerzijds en een rij
ke boerenzoon (de keuze van pai,
en diens concurrent een straatar
me. dakloze zwerver de keuze
van het meisje anderzijds). Pa ver
biedt zijn dochter de omgang met
Jon de zwerver, die zij echter in
het geheim toch ontmoet. Na een
komplete klopjacht op Jon, geeft
het meisje, Maritt, het op en
stemt toe in het huwelijk met de
boerenzoon. Voor het altaar zegt
zij echter "Nee" en vlucht naar
Jon.
Jon erft van een tante plotseling
een grote hoeve en wordt met zijn
vrouw opgenomen in de boerenge
meenschap. Aan het slot redt de
vader van Maritt, de man die eerst
klopjacht op hem maakte, zelfs het
leven van Jon, als hij bij het vis
sen in de snelstromende rivier ge
vallen is. Jon keert op de boerde
rij terug en ze leefden nog lang
en gelukkig.
Wie de film uitzit (en dat zullen
allen zijn die tolerant staan tegen
over de homofilie en bovendien een
bewust geschapen benauwende
sfeer willen ondergaan» voelt in
vijf kwartier bijna aan den lijve het
probleem waarmee veel homofie
len worstelen. Het gevoel anders
te zijn brengt ze aan het twijfelen,
ze zoeken elkaar in een wanhopi
ge strijd voor begrip en gaan daar
weinig selectief bij te werk omdat
de keus klein is en men in elk ge
val verzekerd is van een gemeen
schappelijke factor: de geïsoleerde
positie. De spanning die dit ge
dwongen contact met zich mee
brengt. loopt mede door de wal
ging van zichzelf bij sommigen en
het cynisme dat anderen als pant
ser hebben opgebouwd in de film uit
op een verjaardagsfeestje, dat ge
speend is van iedere vorm van vro
lijkheid, omdat iedereen weer ge
confronteerd wordt met zijn eigen
homofilie. Een confrontatie waar-
op_ allen anders reageren, maar
die bij ieder van hen een ver
kramping teweeg brengt.
De film gooit het in tegenstelling
tot veel andere niet over de com
merciële boeg. Integendeel. Lief
desscènes (misschien toch geen
trekker in dit soort films» blijven
achterwege. Zouden zelfs misstaan
hebben. Dat is de grote verdienste
van de filmmakers. Ze hebben in
één enkele kamer een gebeuren van
één avond gefilmd en gemaakt tot
een vijf kwartier durende docu
mentaire over de homofilie. Een
film, die zo ingrijpend overkomt
(voor degene die er zonder voor
oordeel voor gaat zitten), dat al
het onuttgesprokene en al het niet
getoonde overduidelijk uit de verf
Prolongaties
STUDIO Gelukkig biyft Go-
between nog een weekje. Het is
een uiterst fraaie film vol weemoed
en herinneringen aan het Engeland
van de betere klassen van voor de
eerste wereldoorlog. Een kost
schooljongen brengt zijn vakantie
door bij zijn rijke vriend en wordt
daar geconfronteerd met de liefde
van de zuster van zijn vriend voor
een boer uit de omgeving."Uiteinde
lijk wordt zij door haar ouders ge
dwongen te trouwen met een lord.
maar niet zonder dat haar liefde
voor de boer bekroond wordt. Schit
terend spel van Julie Christie en
Alan Bates.
TRIANON Ook de Franse
filmkomiek Louis de Funes^ blijft
nog een weekje in Leiden* Zijn
nieuwe produktie "Een geluk by
een ongeluk" is zeker niet zijn bes
te film en lijdt een beetje aan bloed
armoede. Vaart-altiJd een van de
kenmerken van de Fun es-films
ontbreekt ditmaal volledig. Vijf
kwartier lang ziet u hem in gezel
schap van een Jongedame en een
heer balanceren in zijn auto boven
de afgrond. En dat is voor een
filmacteur die het moet hebben
van "soringerige" toestanden be
slist te veel.
WAT ZIEN IK?
LIDO Het behoeft geen verba
zing te wekken dat de door Lelde-
naar Paul Verhoeven geregisseer
de film "Wat zien ik.is ge
prolongeerd. De belevenissen van
Blonde Greet en Haar van Boven
zoals Albert Mol die in zijn veelver-
k och te boekenserie heeft beschre
ven vormen een verrukkelijk brok
bioscoopamusement, dat schijn
baar moeiteloos tot stand is geko
men. Paul Verhoevens eerste speel
film is de kleurrijke visualisering
vain Albert Mols recht-toe-recht-
aan-humor, waarvan het fragmen
tarische karakter ruimschoots goed
wordt gemaakt door de vele koste
lijke regie vondsten.
"Wat zien ik.is niet zozeer
een sekskomedie alswel een satire
op het soms wat buitensporige
driftleven van de mens. En dat
maakt de film tot een onverbid
delijk kassucces.
Een van de homofiele feest
gangers raakt in wanhoop als
hij zich bewust wordt van de
situatie waarin hij zich door zijn
homofilie bevindt.
ADVERTENTIE
Meer naaimachine
voor uw geld.
reeds vanaf 299,-
Firma L. WESTERDUIN
Maarmansteeg 8. Leiden
