IE VOGELS VAN
IET „BALGZAND
et is nu de tijd voor grote karpers
service pagina
Een schouwspel dat geen
dierentuin kan nabootsen
RESTORAMA
T sport
ÏENGELSPORTARTIKELEN
FA. TEUNISSEN
gpAG 19 AUGUSTUS 1971
LEIDSCH DAGBLAD
De jonge mantelmeeuw die ik in mijn hand houd, heeft
vis gegeten. Maar hij heeft daarmee ook een vishaakje in
geslikt en zijn linkerpoot zit verward in het onverbidde
lijke nylon van een vissnoer dat onder de vleugels door
naar de openhangende snavel van het arme dier loopt. De
lichte, zuiver ronde ogen kijken ons angstig aan. De blik
van een bang kind. Iedere keer valt het me weer op hoe
mooi vogelogen kunnen zijn.
Terwijl Chris van Oden, erkend
Noordhollands vogelaar, het jonge
beest tussen zijn handen klemt, snij
ik het snoer met een zakmes op
verschillende plaatsen door. De vo-
gelpoot komt vrij. Er hangt nu nog
een draadje uit de snavel, maar we
duiven niet te trekken. We hopen
maar dat het haakje niet al te veel
inwendige verwondingen heeft ver
oorzaakt en dat de sterke maagsap
pen kan zullen zien het gemene
ding te verteren, maar de Jonge
mantelmeeuw is al niet zo'n forse
vogel meer. Hij heeft al een héle
tijd niet meer gegeten, zijn vet is
bijna verdwenen. En als we hem
terugzetten in het water, weten we
eigenlijk best wat er gaat gebeuren:
het dier zal het niet halen.
STERVEND
We hebben ook nog een kokmeeuw
gevangen. Het chocoladebruin op
zijn kop is van dichtbij schitterend
bruin, maair wat het bang blikkende
diertje doet. is niet zo mooi. Het
beeft over al zin leden, teken dat
het stervende is aan vergif. We
denken dat de kokmeeuw daarvoor
van nest is gekomen, dat het beest
je aan het broeden was. niet veel te
eten kreeg, daarom de reserves aan
sprak en daarmee het gif in de
bloedbaan kreeg. Want gif pleegt
zich in het lichaamsvet op te ho
pen.
Een andere kokmeeuw ligt dood op
zijn nest Is in legnood gekomen,
iets wat jonge, voor het eerst broe
dende vogels wel meer gebeurt. In
het nest ligt één ei. aan de barens
weeën van het tweede ei is de on
gelukkige moeder bezweken.
ADVERTENTIE
tto, vaste bezoeker van het Balgzand.
■4 directie P. d'Hersigny
3 VOOR UW BRUILOFTEN
3 RECEPTIES
GROEPSDINERS
3 VERGADERINGEN, enz.
3 TELEFOON 01751—2500
Rijksstraatweg 324,
Wassenaar.
Kokmeeuwen leggen drie tot vier
eieren. Vlak boven onze hoofden
hangt een vliegende koppel van
schel krijsende meeuwen, die alle
maal van hun nest zijn opgevlogen
omdat wij zo nodig heel eventjes in
hun broedkolonie willen kijken.
Overal in het rond op de groene
schorren liggen de nesten. Slordige,
platte bouwsels van wat riet, de
stengels steken ver naar alle kanten
uit.
VISDIEFJE
Nog simpeler zijn de nesten van de
visdiefjes, ranke witte sterntjes met
gtrappige zwarte petjes. Het zijn
kuiltjes met wat wier bekleed, meer
niet. In nog maar weinig nesten
ligt het voltallige legsel van drie
Pas op het allerlaatste moment ver
laat een slobeendevrouwtje haar nu
gemakkelijk te vinden nest. Het is
een diepe kuil in een graspol die
het overhuift. In de bekleding van
veren en dood gras liggen nog maar
een paar groenige eieren. Het moe
ten er mischien wel twaalf worden.
Elf zijn het er al in het nest van
de wilde eend die verschrikt het
luchtruim kiest als we ons om
draaien om weg van het slobeende-
Een kijkje op het Balgzand
naar de Ewijcksluis, waarachter het
verkeer zich ronkend naar en van
de Afsluitdijk beweegt, onbewust
van het (bijna) onaardse schouw
spel vóór die dijk, vooral als hoog
water de vogels naar de kust heeft
gedreven. Waar ze geduldig wachten
tot het water weer zakt en ze op
het slikkige wad weer bij de miljoe
nen weekdiertjes, slakjes, wormpjes,
schelpdiertjes en wat al niet meer
kunnen die hun voedsel zijn.
eieren. De luid raspende sterntjes
boven ons (wat zijn ze slank, ver
geleken met de kokmeeuwen) zijn
nog maar pas begonnen. Jongen
hebben ze pas over een week of
drie, dan piepen de ouden heel an
ders, dan durven ze ons in hun
zorg om het kroost wel echt aan te
vallen.
Hé, dat is aardig. Daar vliegt een
Jong dwergmeeuwtje, de kleinste
van alle meeuwen. Hij lijkt wat op
een kokmeeuw, maar met dat snelle
wenden van de slanke vleugels doet
hij toch eerder aan een stern den
ken.
We stuiten op meer van die verras
singen. Vlak voor onze voeten vliegt
een velduil op. Met langzame slagen
van de lange, bleekbruine vleugels
zweeg hij weg over het water. Kop-
loos naar het schijnt, de bolronde
uilekop steekt nauwelijks voor de
vleugels uit.
nest te gaan. Een duidelijk verschil.
De wilde eend heeft haar nest be
kleed met donsveertjes, het doet ons
denken aan een wiegje. Het nest
van de slobeend is net een roman
tisch prieel.
STELTLOPERS
Maar we zijn eigenlijk niet geko
men voor de eenden, de meeuwen,
de sterns of de velduil. We willen
kijken naar de tienduizenden stelt
lopers en waadvogels die voor een
deel hier ergens moeten broeden en
voor een nog veel groter deel terug
uit het zuiden komen en nog verder
naar het noorden moeten om daar
voor kleine kindertjes te zorgen.
Daarom zijn er nu zoveel hier.
Hier. dat is het Balgzand. Het stuk
je Waddenzee, dat de kop van
Noord-Holland en de Wieringer-
meerpolder stevig tussen zich in
klemmen. Hier, dat is de Balgzand
dijk, van Den Helder zuidwaarts
Achter die meestal, ctroge, groene
schorren met hun fijne witte,
bloeiende bloempjes van lepelkruid
en herderstasje en hun geurige
zee-alsem ontwaren we bij de hoog
waterlij n de gezochte rose wolk. Het
is een dichte pakking van kanoet-
stJrandlopers en rose grutto's. Een
indrukwekkende massa van tere
dieren, een schouwspel dat geen
dierentuin, geen vogelpark kan na
bootsen.
ZOMERKLEREN
De kanoeten zijn er bij tienduizen
den. Ze moeten nog even gauw
naar Spitsbergen of daaromtrent
om te broeden. Het asgrauwe veren
kleed voor 's winters hebben ze ver
vangen door kastanje- en roodbrui
ne zomerkleren. Alleen door hun
veel kortere snavel zijn ze op enige
afstand te onderscheiden van de
rose grutto's die straks meer naar
het noorden trekken.
Er zijn opmerkelijk veel zilverple
vieren, gemakkelijk herkenbare grij
ze vogel met diep-zwarte buik.
Steenlopers en bon tbekpleviér en
rennen heen en weer. Hun zwarte
kop- en buiktekening lijkt wel een
beetje op elkaar. Een paartje bont
bekken heeft huwelijksplannen, zo
te zien. Het mannetje vliegt telkens
op. Zijn veertjes trillen nerveus,
vrouw bontbekplezler kan daar erg
gevoelig voor zijn.
Verderop maken de grote kromsna-
velige wulp en de roodbenige ture
luur muzikaal-Jodelende geluiden,
boort de brutale scholekster zijn
forse rode snavel in het zand en
vliegt met onmiskenbaar stijve
vleugelslag een overloper voorbij.
Dan worden de kluten onrustig. Een
traag en laag overschroevende heli
kopter (van het marinevliegveld De
Kooi) verjaagt de nerveuze vogels,
schitterende witte schoonheden met
lange opgewipte snavel, zwarte stre
pen en lange blauwe poten, van
him schaarse nesten.
VAAG SILHOUET
Ons drukt de helikopter met de
neus op de feiten. We kijken naar
links en Den Helder doemt op, we
kijken naar rechts waar Wieringen
een vaag silhouet tekent. We trek
ken in gedachten een lijn en we
zien precies wat Den Helder over
weegt: een nieuwe dijk trekken
waarachter 8000 kostbare hectare
vogelvoedsel en vogelnestgebied kan
worden ingepolderd voor industrie
en woningbouw. Kosten: ongeveer
even hoog als het op Deltahoogte
brengen van de oude Balgzanddijk.
Rijkswaterstaat wil over een paar
Jaar toch wel aan één van beide
mogelijkheden beginnen.
De oude dijk, begroeid met paarde
bloem, madelief en boterbloem, acht
kilometer lang. We hebben hem,
heen en terug, helemaal gelopen.
Zes meter hoger zou hij moeten
worden, maar wat geeft dat? Daar
gaan de vogels niet voor op de
vlucht.
istus en september zijn de maanden, die bij uitstek geschikt zijn voor grote kar
aten. Wie iets van het leven van de karper afweet zal zich daarover niet ver-
Immers, de karper is van oorsprong een vis uit warmere streken (Mantsjoe-
aangezien de temperatuur van het water in ons land juist in die nazomermaan-
hoogste stand bereikt is het logisch, dat de karper dan de grootste activiteit
legt.
4 üyiteit wordt nog versterkt door het feit dat hij juist nu
gaat om voor zijn wintervoorraadje te zorgen. Zodra de
rfststormen het water op de plassen opzwepen tot golven
schuimkoppen geeft hij de voorkeur aan een beschut en
ikje. Dan laat hij zich slechts in zeer incidentele gevallen
het maken van een „ommetje",
irgie duurt voort tot de wanneer een karper met zijn staart
een paar forse klappen uitdeelt.
Talloze vissers hebben al een mis
troostig naar een restant je nylon-
lijn gestaard, dat wapperde in de
wind, terwijl zij even tevoren nog
droomden van een recordvangst.
Nu is de naam „karper" eigenlijk
een verzamelnaam voor een groot
aantal varianten, dat qua uiterlijk
en kracht nog al wat uiteen kan
lopen. Vier verschillende kar-
lestralen het water een
Jfenamer temperatuur geven
S w naar ondiepe polder-
ks it om daar te paaien. De
fceeft voor ons sportvissers
een wat magische klank,
staat nauw in verband
ze kracht en enorme
Wie ooit een karper aan
gehad zal dat beamen.
Ijn of hengel is veilig
ADVERTENTIE
MITCHELL-
en
CAP-DEALER
Leiden
Telefoon 22053
persoorten kunnen we herkennen
aan de vorm van en het aantal
schubben. Zo zijn er schubkarpers,
die over het gehele lichaam gelijk
vormige schubben hebben.
Ze wijken duidelijk af van de spie-
gelkarpers, die te herkennen zijn
aan een aantal vrij grote schubben,
dat onregelmatig van grootte is
en volgens een willekeurig schema
over de rug van de karper verdeeld
is.
De derde in onze omgeving min
der algemeen bekende soort is de
rijenkarper, die veel overeenkomst
met de spiegelkarper, maar die een
rij evengrote spiegelschubben bezit
aan weerszijden van de karper. Nog
minder bekend is de lederkarper.
Ogenschijnlijk heeft deze karper
helemaal geen schubben. Zoals de
naam al doet vermoeden, maakt de
huid een lederachtige indruk, wat
veroorzaakt wordt door de vrij die
pe ligging van de schubben
Een kleurvariant, die ook in onze
omgeving zo nu en dan eens gevan
gen wordt is de goudkarper, die een
oranjeachtig tot lichtrode kleur
heeft en erg veel weg heeft van de
algemeen bekende goudvis. BIJ deze
opsomming heeft u waarschijnlijk
de naam wilde of boerenkarper ge
mist. Ten onrechte want in het
sportvisserslegioen is het Juist deze
karper, die een legendarische naam
heeft.
Zijn torpedovormig lichaam wijst al
in de richting, dat hij onder water
zijn mannetje staat en uit ervaring
kan ik u zeggen, dat een gezond
boerenkarpertje van een kleine der
tig centimeter in buitenwater in
staat is om een vaste hengel te
veranderen in een paar stukjes
brandhout. Het is ongelooflijk welke
een kracht de boerenkarper weet te
ontplooien en de enige remedie te
gen die overmaat aan kracht is het
gebruik van een degelijke werphen
gel voorzien van een goedaf gestel de
werpmolen.
.Ouderwets"
In kort bestek iets over de maniei
waarop we karper kunnen bevissen.
In de eerste plaats de „ouderwetse"
methode met behulp van een vaste
pen. We gebruiken dan een van ge-
leideringen voorziene hengel met reel
of een extra lange werphengel met
molen. Vooral in ondiep viswater is
dit nog altijd een veel beoefende
wijze van karpervissen.
Is het water te diep om met de
vaste pen te vissen dan gebruiken
we de schuif dobber. Levert ook dat
door een sterke stroming of de hoge
golven moeilijkheden op dan kun
nen we ook gebruik maken van een
schuifloodje. De loodverzwaring
dient als werpgewicht maar levert
omdat de lijn vrij door het gat
in het lood loopt geen extra
weerstand wanneer de karper het
aas pakt.
Een methode, die nog bijzonder
weinig wordt toegepast is het vissen
zonder loodverzwaring met behulp
van een drijvende broodkorst. De
karper heeft namelijk de gewoonte
om tegen het vallen van de avond
op warme zomerdagen naar de op
pervlakte te komen en te zoeken
naar voedsel. Vele sportvissers heb
ben de gewoonte om na afoop van
een visdag de overtollige hoeveel
heid brood in het water te gooien.
De karper heeft die eigenschap
langzamerhand leren kennen en
komt naar de oppervlakte om het
restant dat de eenden hebben ach
tergelaten op te eten. Omdat de
karper van nature erg schuw is, is
deze viswijze over het algemeen
slechts succesvol in de vroege och
tend of tegen het vallen van de
avond.
En dan is er nog het zogenaamde
„nachtvissen"; in Nederland onbe
kend omdat 's nachts vissen be
halve met de peur verboden is
bij de wet. De karper legt blijkens
de resultaten die in Engeland wor
den geboekt tijdens de nachtelijke
uren een grote activiteit aan de
dag. Peurvissers in ons land bemer
ken soms dat met één klap een vol
ledige peur wordt vernield. In zo'n
geval blijkt het vaak een karper of
een zeelt te zijn die op voedseltocht
is en de voor de aal bestemde peur
tegenkomt.
Voor de liefhebbers van karpervis
sen zijn er in de omgeving van Lei
den talrijke plekjes te vinden waar
met name de oersterke boerenkar
per acte de présence geeft. Om
even heel dicht bij de Sleutelstad te
blijven: in de Dwarswatering wor
den geregeld flinke karpers gevan
gen evenals in de Does.
Goede karperstekken zijn ook te
vinden op plassen als de Wijde Aa,
het Braassemermeer, de Westeinder
Plassen en de Kagerplassen. Exem
plaren in de gewichtsklasse van
tien tot twintig pond zijn hier be
slist geen uitzondering. Hetzelfde
geldt voor de Boerenbuurt gelegen
tussen Rijpwetering en Nieuwe We-
ADVERTENTIE
DE ENIGE SPECIAALZAAK
voor al uw
HENGELSPORT ARTIKELEN
tering. En niet te vergeten de Ring
vaart waar met name bij de brug
gen van Oude Wetering, Leimuiden
en bij het Aquaduct altijd wel kar
pervissers te vinden zijn.
Veel vangen
Aan het slot van deze visrubriek
even aandacht voor een nieuw vis
boek, dat is verschenen bij de uit
geverij Keesing onder de titel „Veel
vangen, Jong beginnen". Auteur van
dit boek is de bekene vissportauteur
Jan Schrelner uit wiens vlotte pen
reeds talloze boeken over de sport-
visserij zijn gevloeid.
Ditmaal heeft hij zich speciaal ge
richt tot de vissende Jeugd. In een
voudige taal en met simpele voor
beelden, die voor een ieder te vol
gen zijn, brengt hij de Jeugd de
eerste beginselen van de sportvisse-
rij bij.
Hij geeft adviezen, wijst er op hoe
het niet moet, kortom hij probeert
van de Jongen, die alleen maar op
„stekeltjes" vist een all-round hen
gelaar te maken. Achtereenvolgens
behandelt Schrelner in zijn boek
materiaal, viswijze en bijzonderhe
den van bepaalde vissoorten. De
prijs van het boek, dat is voorzien
van vele foto's is f 9,75.
ADVERTENTIE
DE GOEDE VANGST
Morsstraat 47 - Leiden - TeL 21751
Een prachtige spiegelkarper
