Gruwelijk verslag van
een zinloze oorlog
Pontecorvo stelt in Queimada
het kolonialisme aan de kaak
Keuze genoeg
voor jeugd in
de bioscopen
Leiden
DE MAAGDEN VAN SEKSLEKKERLAND
Dino Rossi's Uomini contro
Keiharde beelden
PAGINA 8 LETDSCH DAGBLAD VRIJDAG 23 JULI 1971
eigen belang. Tien jaar later komt
de bevolking in opstand tegen de
zelfde methodes nu toegepast door
de eilandbewoners, die het op een
akkoordje hebben gegooid met de
Britten. Hierbij owrdt president
Teddy Sanchez, die de Portugese
gouverneur tien jaar geleden ver
moordde, en „dreigt" genade te
tonen voor de opstandelingen, dood
geschoten. Om die opstand te on
derdrukken moet tenslotte zoals
twee eeuwen geleden, door een to
tale verwoesting van het eiland
worden overgegaan. Queimada is
beslist geen gewoon knok- of oor
logsfilms. Het schildert de kolonie-
politiek op z'n slechts af en de
vraag is maar of het er ooit be
ter aan toe is gegaan. Voor wie
wat in de geschiedenis thuis is, zal
het verhaal opzichzelf niet schok
kend zijn, maar wel de keiharde
manier waarop Pontecorvo het ko
lonialisme aan de kaak heeft ge
steld en dan blijft nog de vraag of
het alleen het kolonialisme is.
ROME Als generaal Leone door een schrikbeweging van
zijn muilezel in de struiken geworpen wordt, steekt eerst nie
mand van zijn soldaten een vinger uit om hem te helpen. Ten
slotte maakt zich iemand uit de zwijgende rijen los om de aan
voerder aan zijn tuniek omhoog te trekken. Maar als de mars
wordt voortgezet en de generaal op zijn ezel uit het gezicht
verdwenen is, slaan zijn makkers de behulpzame vrijwilliger
half dood. „Je had hem moeten laten creperen, stommeling",
roepen ze hem woedend toe.
de film lacht, doet het op dezelfde
manier als de uitgebeelde soldaten en
officieren: met de moed der wan
hoop. De „Monte Fior" is stevig in
handen van de Oostenrijkers en ze
zijn er ook niet weg te branden om
dat ze een zeer voordelige positie
hebben ingenomen. Toch jaagt Leone
zijn mannen steeds weer over het
niemandsland tussen de fronten,
waar ze net zo lang door de Oosten
rijkers in de pan worden gehakt, tot
die op een gegeven ogenblik uit hun
loopgraven komen en de Italianen
smeken ermee op te houden, omdat
ze de slachting niet meer kunnen
aanzien.
Het Is de Eerste Wereldoorlog aan
het Italiaanse front achter de „Monte
Fior" met de Oostenrijkers dreigend
aan de horizon. De Italianen verloren
in deze zinloze strijd, die ze na lang
overwegen aan geallieerde zijde tegen
Oostenrijk begonnen waren, 650.000
man. En dan waren er nog bijna een
miljoen gewonden. Herinneringen
aan deze strijd verschenen in Italië
Door
Rudolph Bakker
van de hand van een Sardijnse af
gevaardigde in het parlement, Emilio
Lussu geheten. Lussu is lid van een
communistische splintergroep en zijn
boek heet: „Un anno suH'altopiano"
ofwel „Een jaar op de hoogvlakte".
Het boek is nu verfilmd door de
voortreffelijke regisseur Dino Rossi
onder de titel „Uomini Contro" wat
zoveel wil zeggen als: de mannen die
er tegen waren. De film berust uit
sluitend en alleen op historische fei
ten.
DRAMA
„Uomini contro" is een echte anti
oorlogsfilm, maar niet in de trant
van M.A.SB. Er valt zo goed als niets
te lachen in dit af zichtelijke drama
van de bezeten generaal Leone wiens
denken alleen maar eenrichtingsver
keer kent. Wie een enkele keer bij
Ooggetuige en herinneringen
schrijver Lussu schildert Leone als
een man die werkelijk getikt was,
in wiens ogen de gloed van de waan
zin te zien was. Regisseur Rossi treft
zijn doel zekerder door Leone voor te
stellen als een man die zijn posi
tieven wel degelijk bij elkaar heeft,
maar dan op de manier waarop een
geborneerd mens slachtoffer van zijn
eigen „klasse" en opvoeding kan zyn,
door er de karikatuur van te worden.
Een belangwekkend feit aan deze
Eerste Wereldoorlog was en dat is
wat regisseur Rossi in zijn film heeft
willen uitbeelden— dat ze binnen het
Italiaanse kamp tot een accentuering
van de steeds verder oplaaiende klas
senstrijd geworden was. De legerlei
ding en de manschappen vormden
twee totaal verschillende werelden,
de oude en de opkomende nieuwe.
Van de meer dan vijf miljoen onder
de wapene geroepen Italianen waren
er twee miljoen en 600 duizend boe
ren. Deze boeren werden bijna allen
bij de infanterie ingelijfd en het was
de infanterie die 95 procent van alle
verliezen leed. Het bleek dan ook na
afloop van de oorlog dat 63 procent
van alle oorlogswezen boerenkinderen
ZONDE
Dat de infanterie in de Eerste We
reldoorlog door de Italiaanse leger
leiding niet werd voorzien van de
toen al ter beschikking staande tech
nische middelen om haar te bescher
men, is naar men aanneemt geen
vergissing geweest, maar een duide
lijke keus: de boerenjongens waren zo
goedkoop dat het „zonde" was er
kostbaar materiaal aan te verspillen
(zoals nu nog Napolitaanse hotelbe
dienden zonder stofzuigers en vloer-
boeners werken omdat handkracht
goedkoper is)En een andere overwe
ging die meespeelde was, dat hoe
meer jonge mensen er onder de wa
penen waren des te minder er kon
den meedoen aan de sociale revolutie.
Wat de legerleiding in deze om
standigheden vaststelde was, dat de
soldaten niet meer bereid bleken het
nodige enthousiasme op te brengen
voor de „krijg". Hoewel er een hele
boel by waren die niet eens konden
lezen of schrijven, bleek het klimaat
veranderd en de holle leuzen waar
mee men vroeger het krijgsvolk tot
dolle daden kon verleiden vonden
luitenants in „Uomini Contro" kan in
geen klankbodem meer. Een van de
deze situatie dan ook opmerken: „Ge
noeg met deze oorlog, met deze oor
log van hongerlijders tegen honger
lijders", en: „Op het juiste moment
moeten we op onze commandanten
en op alle commandanten schieten,
ook die van de vijand. We moeten op
trekken naar Rome, want daar is het
vijandelijke hoofdkwartier".
Deze luitenant was, zoals men dat
noemde, een socialist". Als hij later
zwaar gewond en op sterven na dood
in het hospitaal ligt. heeft hy zijn
partner in deze sleutel-discussie in
het verhaal tot zijn mening overge
haald. Het is de luitenant Sassu en
tegelijkertijd de ik-figuur in het
verhaal, in casu de auteur en Sar
dijnse gedeputeerde Emilio Lussu.
Terwijl Sassu eerst voor het hand
haven van orde is tot iedere prys
omdat het „landsbelang" voorgaat,
weigert hij tenslotte de krankzinni
ge bevelen uit te voeren, die de ge
neraal en diens adjudant van hem
vragen. Want dat is een ander the
ma in de film: het aan de kaak
stellen van zinloze strafexpedities te
gen de eigen soldaten. Zodra gene
raal Leone iets niet bevalt wordt de
zogenaamde „decimazione" toe
gepast. Voor het front van de troep
wordt iedere tiende soldaat wegge
haald en voor het vuurpeloton gezet.
Een andere straf is de soldaten aan
palen te binden die buiten de loop
graven voor het niemandslaan zijn
opgesteld. Pas als het vijandelijk ge
schut heel dicht bh' komt en er zyn
nog overlevenden, dan worden hun
touwen doorgesneden.
MUUR
Bij een van de „decimazioni" wei
gert luitenant Sassu het bevel tot
vuren te geven en de besjokken ad
judant Malchiodi die het oor
deel zonder enige grond heeft uitge
sproken, wordt vanuit de troep dood
geschoten. Sassu weigert generaal
Leone te vertellen wie Mal
chiodi heeft vermoord. In 'n nacht-
merrie-achtig gesprek tussen de ge
neraal en de luitenant komen alle
tegenstellingen tussen de generaties
nog eens aan het licht. Sassu wordt
gefusilleerd voor de hoge wand van
een afgraving. „Ik heb deze muur
gekozen" aldus regisseur Rossi in
een interview om aan de duiden
dat er achter deze fusillade en ach
ter het gelijktijdige einde van de
film geen nieuwe hoop bestond. Mijn
antwoord was in feite dat achter de
ze muur twintig Jaar fascisme zou
den beginnen". Op dit moment wei
gerde de auteur van „Un anno suil'
altopiano" echter verder zijn mede
werking. Tenslotte was Lussu zelf
de Sassu en tenslotte leefde hij in
het jaar 1971 nog steeds. En hij vond
dat met zo'n mooie afgeronde dra
matiek het verhaal werkelijk niet
kon aflopen.
Behalve op de in Italië zeer ge
vierde Gian Maria Volonte als lui
tenant Sassu berust een groot deel
van het succes bij de spelers op Alain
Cuny als generaal Leone. De generaal
zit vol met wat wij tegenwoordig
„sisk jokes" zouden noemen en
waar om gelachen zou kunnen wor
den als het niet zo verschrikkelijk
die hij met 'n soort
duikershelmen op het niemandsland
instuurt om het prikkeldraad door
te knippen en die onder het Oosten
rijks mitrailleurvuur in een paar se
conden worden weggemaaid. Zijn be
vel om alle keukenmessen te recru-
teren, omdat die aan de bajonetten
gebonden moeten worden, en de ma
nier waarop hij met een afgebroken
twijg in zijn verbeten mond voordoet
hoe de dolk tijdens de aanval moet
worden vastgehouden.
IMMUUN
Zoals dergelijke houwdegens veelal
overkomt: ze zijn voor het vijande
lijk vuur kennelijk immuun. Leone
gaat boven op de loopgraaf staan om
zijn moed te bewijzen. Er gebeurt
niets. Dan eist hij een vrijwilliger,
hetzelfde te doen. Nauwelijks is de
stakker op dezelfde plek naar boven
geklommen of hij wordt onder het
Oostenrijks vuur van de overkant
dodelijk verwond. Leone is dan
meteen „in". „Dat is de ware held",
bt
- De Italiaanse filmregisseé J
Vittorio de Sica is binnenhol
als acteur te zien in een rieuwi jv J
Franse film „L'Odeur des Fait
ves". De opnamen voor deze film
worden gemaakt in het Qui
tier St. Germain des Prés in Pa,
rijs. Het v&rhaal gaat over 1
leven van een schandaal-jon
nalist. Op de foto een close-uj
van Vittorio de Sica tijdens dj'
opnamen.
roept hij tevreden uit, „dit is
voorbeeld voor ons allen". En hJp-ji
stopt de doodbloedende jongen 'n tiéi 1 J
lirestukje in de machteloze hand. Eei
film als „Uomini contro" maakt all
plaatselijke monumenten voor de ge»
vallenen tot een bittere grap.
Toch vochten de Italianan als leeufa
wen in deze zotte krijg. En Italië woi [r;
er na de oorlog zyn nieuwe grens
de Brennerpas mee. de plek waar Hit
Ier en Mussolini elkaar eens zoude e
ontmoeten.
In deze vakantieweek opnieuw
vele prolongaties en reprises in de
Leidse bioscopen. Terug in de Sleu
telstad is de spektakelproduktie
"The Great Race" met sterren als
Jack Lemmon, Tony Curtis en de
charmante Nathalie Wood; een
film die vooral bij de jeugd wel
zal aanslaan. Het gaat in de film
om twee uitvinders die elkaar te
vuur en te zwaard bestrijden. El
ke keer opnieuw proberen ze el-
Er zit een haar
in mijn soep
TRIANON Het is al weer
enige tijd geleden dat het toneel
stuk "Er zit een Haar in mijn
soep" in Nederland triomfen vier
de. dankzij het zwierige, verrukke
lijke spel van Trudy Labij en Ton
van Duinhoven. Het van oorsprong
Engelse stuk ("There is a girl in
my soup") is later verfilmd met
in de hoofdrollen Goldie Hawn en
Peter Sellers. De film biedt nu
eenmaal aanzienlijk meer moge
lijkheden dan het toneel en dat is
zeker in dit geval uitstekend uitge
buit.
De acteursprestaties zijn over-
gens niet overal even sprankelend
en voorbeeldig. Vooral Goldie
Hawn geeft het zeer Jonge, maar
reeds door alle wol geverfde meis
je Marion in het begin maar brok
kelig en weinig inventief gestalte.
Later komt ze beter op dreef,
vooral by de Franse wynproevery.
Peter Sellers, als de wat op ja
ren komende vrouwenjager en cu
linaire tv-held, is evenmin op alle
plaatsen imponerend. Maar met
deze werkelijke ijzersterke come-
die konden Sellers en Goldie Hawn
eenvoudig geen brokken maken.
"Er zit een Haar in mijn soep"
steunt op een lichtvoetig gegeven.
De vrouwenversierder Robert Dar-
sons komt op een avond een Jong
meisje tegen dat van een feestje
is weggelopen. Hij troont haar mee
naar zijn riant ingerichte flat en
doet een poging haar op de beken
de muziek-drankje-praatje manier
in het imposante bed te krijgen.
Maar Marion heeft al dat afge
zaagde trucjeswerk door en brengt
hem dat op krachtige wijze aan het
verstand. Hij raakt door haar
recht-voor-zijn-raap manier en
haar gegiechel op kritieke momen
ten danig van zijn stuk.
reg
hef
kaar het snelheidsrecord afhandl| j.
te maken. Tony Curtis is de uitvin
de rin het wit. Een nogal opscheppej&s
rig type dat het op moet i
gen de man in het zwart Jack
Lemmon: de gemenerik die bij i
louche praktijken de hulp krijgt
Peter Falk. Beiden bouwen ?mE
uitzonderlijk snelle auto
wordt deelgenomen aan eenjen
rond de wereld die wordt ge- irei
organiseerd door een krant.
Nathalie Wood behoort ook tot
de mededingers. Tijdens de reii
gebeuren allerlei onverwachte z»
belandt onder andere *Tc
smeltende ijsrots. Wie ten
slotte zegevierend over de eind
streep gaat? Dat moet u zelf gaan
zien. In het LUXOR-theater.
Voor een humoristische film
kunt u ook terecht in het STUDIO-
theater. Daar draalt
de vierde week "Samen uit,
Samen thuis" met drie grote ko
mieken Louis de Funes, Terry
Thomas en Bowevil. Terry Tho
mas is een van de Britten die
boven Frankrijk worden gedropt
tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Ze komen in contact met de Fran
se verzetsbeweging waarvan onder
meer Louis de Funes deel uit
maakt. De tocht naar bevrijd ge
bied is aanleiding tot allerlei ko
mische verwikkelingen. De groep mi-
belandt onder meer in een Turki i
bad, een concertzaal, een hotel j
waar het wemelt van de Duitseri me
en een nonnenklooster. Alles teza
men kunt u er bijzonder veel ple
zier aan beleven.
Speciale jeugdfilms zijn er deze
week ook weer voldoende. In de
ochtenduren kan de Jeugd in Stu
dio terecht voor een avonturenfilm
met de bekende stripfiguren SJori
en Sjimmie. Het gaat allemaal om
een toverring. In CAMERA is
film Junglebook de derde week in
gegaan. Het is een alleraardigste
tekenfilm vervaardigd door. de to'
middels overleden stripkoning Walt
Dinsey. Hoofdfiguren in de film,
zijn talloze grappige dierfiguren.
Bovendien worden de kleurig®
beelden ondersteund door bijzonder
passende muziek.
In de middagvoorstellingen ver
toont Rexdeze week de kleuren
film "Onkruidzaaiers in Fabeltjes-
land" een film die een hernieuwde
kennismaking met de dieren uit de
Fabeltjeskrant mogelijk maakt. 0
ziet ze in de film allemaal: Ed en
Willem Bever, Juffrouw Ooievaar,
Truus de Mier en nog vele ande
ren. De Jeugdvoorstelling in Rex tl
niet op zaterdag en zondagmiddag.
REX "De maagden van seks-
lekkerland" is een van die filmp
jes vol erotische ongein waarvan
er tien In een dozijn gaan. Het
heet een dolle uitkleedpartij te
zijn van meisjes die de liefde wil
len leren kennen. Maar in feite is
dit cinematografische mtsbakseltje
een aaneenschakeling van flauwi
teiten rond een aantal heetgeba
kerde plattelandsdames die allang
wet°n waar Abraham de mosterd
haalt. De makers van deze Duitse
filmklucht hebben het "Die Jung-
frauen von Bumshausen" bepaald
geen eer ingelegd. Jammer eigen
lijk, want met een beetje meer
vaart en een wat geraffineerder
opzet zou het verhaal of liever de
film misschien nog wel te pruimen
zijn geweest. Het "verhaal" dan
speelt zich af in het dorpje Bums
hausen, waarover heen enkele ma
len per Jaar een warme, droge val
wind trekt. De niet meer zo piep
jonge mannelijke ingezetenen van
het dorp nu, verkeren in de heili
ge overtuiging dat deze föhn een
gunstige uitwerking heeft op hun
potentie en derhalve ook op de
vruchtbaarheid van de hele streek.
Wat zij echter niet weten is daf
hun groeiend kindertal het gevolg
ls van de activiteiten van de plaat
selijke smid. Deze blonde bink is
voor de dames die zich door hun
dikbuikige echtgenoten niet zo erg
gemakkelijk meer laten bevredi
gen een gewaardeerd lustobject.
Hij heeft het als bed goochelaar
dan ook erg druk, vooral wanneer
bij het opsteken van de warme
wind het leger van lang getrouwde
mannen voor het opdoen van (her
nieuwde) kracht en gezondheid aan
zijn nachtelijke boswandeling be
gint. Er komen rond dit naakte ge
geven uiteraard nog al wat ver
wikkelingen voor maar die hebben
ook al weinig om het lijf.
Een teleurstellende blote toe
stand dus deze week in de Haar
lemmerstraat-bioscoop.
■fr Gewichtheffen De Russische ge
wichthef fer David Rigert heeft tij
den de Spartakiade in Moskou zyn
eigen wereldrecord trekken in het
halfzwaargewicht met drie kilogram
verbeterd en gebracht op 165 kilo
gram. Hij raakte ook een wereldre
cord kwijt: zyn landgenoot Vassili
Kolotov bracht bij het stoten in de
middengewichtklasse een gewicht van
205.5 kilogram omhoog, een halve ki
logram meer dan het oude wereld
record van Rigent.
Marlon Brando en Renato Salvarini in Queimadc
LIDO Met al zijn, bij tijd en
wijlen onuitstaanbare Britse arro
gantie slaagt Sir William Walker,
de gladde politicus-avonturier, er
niet in levend uit het web van de
door hem gewezen intrige te ont
snappen. Als hij op het punt staat
het' terrein van het drama te ver
laten wordt hij neergestoken. Dat
is het slot van „Queimada", een
film van Gillo Pontecoroy. ma
ker van o.a. "The battle of Al
giers" (1967), die weer eens duide
lijk toont dat economische belan
gen. ondanks achttien eeuwen wes
terse "beschaving" nog altijd bo
ven het welzijn van mensen gaan.
..Queimada", klein suikerrietver-
bouwend eilandje in het Ca-
rabische gebied, dat sinds 1600
wordt beheerst door de Portu
gezen, een doorn in het oog
van de Britse regering en de An
tilles United Sugar Company. De
sluwe Sir William Walker, vertolkt
door Marlon Brandon, krijgt de
missie hieraan een einde te ma
ken. Een neger die zijn bagage wil
dragen, José Dolores, wordt zijn
belangrijkste pion in het spel om
de suikerlicentie. Pontecorvo, weet
aangrijpend gestalte te geven aan
de dramatische ontwikkeling van
José van schuchter kruier tot guer
rilla-strijder José. die eerst aan
de kant staat van de Britten zal
hun later, volgens het principe wat
Sir William hem heeft bijgebracht,
het leven moeilijk maken tot de
Britten genoodzaakt zijn het hele
eiland plat te branden en José op
te hangen. Bij dit slot is Pontecor
vo weer op het uitgangspunt terug
gekomen. Bij het begin was de be
volking een beetje in beweging ge
komen tegen het Portugese be
wind omver te gooien, niet uit
menslevendheid maar uit puur
