Gil Evans Sketches of Spain IILCt
big band naar Nederland
...e/7 gisteren
[/MMptvgramma
Rumoer bij
Nat. Ballet
Grandioos bewegingsspel
met (te)veel dramatiek
C(jy) van
List en
treden
Alphen a. d.
Sliaffv
in
TV morgen]
VRIJDAG 29 JUNI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
VOOR TITEE JAZZ CONCERTEN
li!
Tussen de belangrijkheid en de
[aam van pianist-componist-(en
cooral) arrangeur Gil Evans
gaapt een betreurenswaardige
doof.
Weinig geïnteresseerden be
strijden zijn positie als de belang
rijkste arrangeur, die de Verenig
de Staten in de afgelopen vijftig
jaar heeft opgeleverd. Wie eniger
mate contact onderhoudt met
hedendaagse muziek zal de naam
Gil Evans onmiddellijk in ver-
\jand brengen met een hoogte
punt uit de fonografische jazz
geschiedenis: Sketches of Spain"
van Miles Davis met een orkest
under leiding van Evans.
Ondanks deze en enkele lagere pieken
in zijn carrière heeft hij 'nooit de
erkenning gekregen, die hij ver
dient. De laatste Jaren druppelden
spaarzame berichten binnen;
daaruit kon worden gedestilleerd,
dat de grote man zo goed als zon-
erk zat. De Band heeft enkele
keren geprobeerd contact met hem
krijgen, Robbie Robertson en
wilden Evans strikken
volgende plaat. Evans gaf
niet thuis. De meest recente plaat
zijn hand is „Gil Evans" op
Ampex A 10 102, die in Nederland
slechts via particuliere wegen was
te krijgen.
Het is daarom eigenlijk niet minder
dan sensationeel, dat Gil Evans
twee concerten gaat verzorgen
in Nederland, als onderdelen van
Europese toernee, die wordt
georganiseerd door de Stichting
Jazz in Nederland.
Zaterdagavond om kwart over acht
begint een optreden van Gil Evans
met big band in de Rotterdamse
Doelen, een dag later volgt Sittard.
Het Rotterdamse concert valt bin-
het kader van het Holland
Festival.
De meeste namen van de big band
bekend; componist-arrangeur
ms zal piano en electrische pia-
spelen, in de trompetsectie zit in
geval Johnny Coles. James
Knepper vervangt trombonist Jim-
Cleveland, Howard Johnson,
Billy Harper en Trevor C. Koehler
bemannen de saxen (plus fluiten en
verschillende soorten koper), dan
staan er maar liefst twee Moog
synthesizers vermeld, die zullen
worden bediend door Don Preston
(uit de Mothers of Invention) en
Philips Davis. Bruce Johnson speelt
gitaar en fenderbas, Susan Evans
diverse percussie-instrumenten en
Bruce Ditmas de drums. Een for
matie, die alleen al door de keuze
van de instrumenten, sterk opvalt.
GELUIDEN
Gil Evans werd als Ian Ernest Gil
more Green in het Canadese To
ronto geboren. Op 13 mei 1912. De
naam Evans ontleende hij aan zijn
stiefvader. Evans groeide later op in
Stockton (Callfornië) en werd tot
Amerikaan genaturaliseerd. Het
merkwaardige is, dat hij nooit echt
muziek-onderwijs heeft genoten. „Ik
heb geluisterd naar alle geluiden in
deze wereld, naar alle soorten mu
ziek, die er bestaan".
Zijn interesse in jazzmuziek werd
opgewekt door de trompettisten
Louis Armstrong en Red Nichols. In
1933 leidde Gil Evans zijn eerste
orkest, dat duurde vijf volle jaren,
totdat Skinnay Ennis het van hem
overnam. Na 1939 combineerde
Evans een aantal activiteiten; hij
was muzikaal-directeur van de Bob
Hope Radio Show en begeleidde de
Hongaarse muzikant Raphaël, waar
door hij een zeer sterke belangstel
ling kreeg voor allerlei soorten
volksmuziek.
Zijn naam kreeg beduidend meer
klank, toen hij van '41 tot '43 ar
rangeur en componist van de Clau
de Thornhill band werd. Drie jaar
nam het leger hem daarna uit de
roulatie, maar in '46 keerde hij te
rug naar zijn werkgever. Vooral in
de tweede Thornhill-periode baarde
Evans opzien met zeer bijzondere
orkestraties. Hij gebruikte instru
menten, die al jaren 'niet meer in
het modebeeld „pasten".
MILES DAVIS
Snel daarna zou zijn ster pijlsnel
rijzen; hij kwam in aanraking met
Miles Davis en zijn nonet. Met
Evans maakt mensen als Mulligan,
Lewis, Davis en Carisi de arrange
menten. Zijn „bewerkingen" van
Bobplicity (Cleo Henry) en Moon
Dreams (Chummy MacGregor) wer
den geshcxedenis. In het begin van de
jaren vijftig speelde Evans bij enkele
combinaties piano (Mulligan, Cohn,
Duvivier, Wasserman en als duo-
partner bij Nicky Stabulas, de slag
werker). Ondanks incidentele suc-
plaat" arrangeur (de
is-groep van Teddy Charles,
Hal McKusick) zakte Gil Evans
daarna langzaam weg in het duis-
ster, dat driekwart van de jazz-mu-
sici omringde.
De ommekeer kwam met de her
nieuwde kennismaking met Miles
Davis, in '57. Bovendien kreeg hij
eindelijk de kans als bandleader en
pianist zijn voortreffelijke kwalitei
ten op de plaat te laten vastleggen.
Van een serie albums maakte Miles
„Ahead" ('57) „Porgy and Bess" ('58)
en onovertroffen „Sketches of
Spain" ('59) furore over de hele
wereld. Het waren jaren, dat ieder
een wist wie Gil Evans was.
Hij maakte later onder andere met
gitarist Kenny Burrell en zangeres
Astrid Gilberto zeer fraaie platen.
TRAGEDIE
„Het is jammer dat je geen copy
right op een bepaalde sound kunt
krijgen" heeft hij eens gezegd en
dat is inderdaad zijn tragedie. On
beschermd door auteursrecht of
aanverwante zaken verdwenen zijn
kostelijk orkestraties en arrange
menten „in het niets". Terwijl mo
derne en klassieke componisten,
musici en collega-arrangeurs uit de
hele wereld het meester-palet van
Evans probeerden te determineren
en zijn naam tenminste in kleine
Pools Pantomime Theater - morgen in Leiclen
Het is moeilijk uit te maken
(vaar in de reeks toneel-mime-
ballet het Pools Pantomime The
ater uit Wroclow nu precies staat.
Op grond van het programma,
dat het gezelschap gisteravond in
de Eindhovense Stadsschouwburg
danste het eerste van een zes
tal voorstellingen in het Holland
Festival zou men kunnen zeg
gen tussen mime en ballet in
maar fors naar de mime toe.
ge Hun befaamde voorstelling van 'tcpos
Gilgamesj" is wat je een pantomi-
ne-opcra zou kunnen noemen: een
verhaal, uitgebeeld in dansmime en
onvervalste mime. Bovendien geeft
het begrip „opera" ook wel zo onge-
de sfeer, waarin het geheel
zich afspeelt: wat overtrokken, wa'
pathetisch, met felle dramatische
accenten, zoals vooral de Italiaanse
opera die vaak te zien geeft.
Maar misschien moet je ook hier
op die punten niet al te nauw kij-
en zoals bij die opera van
de zang vooral genieten van de
technische perfectie en van het
plastische uitbeeldingsvermogen. Die
iljn boeiend en imponerend, en zij
•echtvaardigen de reputatie van de
;roep en het grote publiek, dat door
le voorstellingen wordt aangetrok
ken.
Op het programma gisteravond
„Gilgamesj" (dat overal te zien zal
zijn i en „De Mantel", een lever de
rideau, een voorstukje in kleine be
setting. Op een Japans thema van
bloedende harstochten wordt heel
eigenlijk net een beetje te
'mooi gedanst, maar eignlijk net een
beetje te mooi, te gestyleerd "een
Japans zwaardgevecht bijvoor
beeld: je gaat je afvragen of 't toch
misschien niet 'n sluwe pesiflage Is,
nee het is ernst.
Die twijfel heeft men niet bij „Gil
gamesj". ook gechoreografeerd door
Henryk Tomaszewski: dat is hoogst
ernstig bedoeld als een vrije bewer
king van het Sumerische helden
dicht over het leven en de dood, de
liefde en de haat, in de relatie tus-
de held Gilgamesj en de herder
Enkidu. Er zitten interessante kan
aan die voorstelling. De bewe-
GIL EVANS
kring een haast magische klank be
zat, bleef hij voor velen slechts de
man van Sketches en niets meer.
Afscheidsconcert
Gré Brouwenstijn
ook op televisie
De KRO-TV brengt zaterdag een
bijna twee uur durend concert op
het scherm, dat vanavond wordt ge
geven door het Concertgebouworkest
onder Bernard Haitink. Tijdens dit
concert (Nieuwe Rai-Amsterdam)
neemt de sopraan Gré Brouwenstijn
afscheid van het concertpodium.
Het programma omvat een aantal
opera-aria's uit Lohengrin (Wag
ner), „La Tosca" (Puccini), „La
Forza del destino" (Verdi) en
„Aida" (Verdi).
Gré Brouwenstijn heeft praktisch
een kwart eeuw haar stempel ge
drukt op het Nederlandse muziekle
ven. De loopbaan van de nu 56-ja-
rige Gré Brouwenstijn als operazan
geres begon in 1947, toen de Neder
landse Opera werd opgericht. Haar
muzikale opleiding ontving ze van
Boris Pelsky.
Hoewel Gré Brouwenstijn door een
internationale carrière veel in het
buitenland optrad, heeft zij, zich al
tijd daadwerkelijk met de strijd om
de Nederlandse Opera bezig gehou
den.
Schrijftafel voor
anderhalf miljoen
LONDEN Een Lodewijk XVI
schrijfbureau, dat eens heeft toebe
hoord aan Catharina de Grote van
Rusland, heeft gisteren op een vei
ling bij Christie in Londen anderhalf
miljoen gulden opgebracht. Het meu
belstuk was laatstelijk eigendom van
de Amerikaanse miljonaire Anna
Thomson Dodge, wier echtgenote
fortuin maakte met de fabricage van
auto's. Koper van het bureau was de
uit Beiroet afkomstige particuliere
verzamelaar H. Sadet.
Van de Dodges kwamen meer dan
130 stuks meubilair, kunstvoorwerpen
en tapijten onder de hamer. De to
tale opbrengst was ruim zes miljoen
gulden. Vandaag kwamen de schil
derijen aan de beurt.
NEDERLAND I
6.45 (Kleur) Tim en de leeuw (NOS)
6.55 (Kleur) Journaal (NOS)
7.05 Koorzang. Geestelijke liederen (EVANG. OM
ROEP)
7.30 Nader bekeken: Geloof en wetenschap (EVANG
OMROEP)
8.00 (Kleur) Journaal (NOS)
8.20 (Kleur) Zomaar een zomeravond. Gevarieerd
programma (VARA)
9.45 (Kleur) Mc Cloud: Onze man In Parijs. TV-serie
(VARA)
(Kleur) Achter het nieuws (VARA)
(Kleur) Journaal (NOS)
10.35
11.00
NEDERLAND II
op
ALPHEN AAN DEN RIJN Het
Gewestelijk Orkest voor Zuid-Hol
land heeft dit seizoen genoeg koor
begeleidingen gespeeld en schoolcon-
certen gegeven de voornaamste
taak van dit 35 man sterke, jongste
provinciale orkest in Nederland. Hel
gaat de vermoeienissen van het zwa
re seizoen 1970/71 afreageren met
een totaal anders getint programma.
Een programma vol tegenstel
lingen met de populaire zangsolisten
Liesbeth List en Ramses Shaffy.
Liesbeth en Ramses, een combina
tie die het enkele jaren geleden in
het beroemde programma „Shaffy-
Chantant" zo voortreffelijk deed
Van vele kanten werd gevraagd om
weer eens gezamenlijk op te treden
vanwege de zo populair geworden
duetten als bijvoorbeeld „Pastora
le". Het Gewestelijk Orkest brengt
hen weer bij elkaar, op dinsdag 29
juni in de Goede Herderkerk van Al
phen aan den Rijn.
DELFT (ANPt De Oude Kunst
en Antiekbeurs die thans in het Ste
delijk Museum het Prinsenhof in
Delft wordt gehouden zal voortaan
niet meer in de zomer maar in het
najaar plaatsvinden. De organiseren
de vereniging van handelaren in
oude kunst in Nederland heeft dit
besluit genomen omdat in de eerste
plaats de belangrijkste internationale
veilingen steeds later in het najaar
worden gehouden en in de tweede
plaats door het vervroegen van de
zomervakanties. Volgend jaar zal de
beurs dan ook worden gehouden van
21 september tot en met 11 oktober.
Ik heb me gisteren het meest
vermaakt met de drie kwartier,
die Ed van der Elsken (Pata-
ti-patata) aan zichzelf wijdde,
daarbij in hoge mate terzijde
gestaan door zijn vrouw Gerda,
want die moest de filmer en
fotograag filmen. Van der Ei
sen «ik ken hem, heb zelf eens
samen met hem een reportage
gemaakt, ik ben dus partijdig)
legt bij het vastleggen van
mensen, dieren en dingen,
maar vooral mensen, een zeer
grote kalmte aan de dag, die
je ook nog in zijn manier van
spreken terugvindt, waarbij het
hem om het even is of hij een
geboorte fotografeert, een poli
tieagent of een koning.
Van der Elsken is de man die
een „warm, aardig, lyrisch boek
met hele fyne warme zinnelij
ke dingen" wil maken over „de
aardige kanten van de mens",
waarbij hij overigens zijn scep
sis niet aan de kapstok hangt,
of hij nu een reportage maakt
in Cuba of Spanje, in Moskou
of Tanzania.
Dit filmportret was geheel ge
maakt in nebenbei-sfeer, waar
in hij ook fotografeert en nood
de tot voortdurend gegrinnik, al
verlaat het grijnslachen je wel
even als je in close up een
vrouw in barensweeën mee
maakt. zoals in het begin,
want dan voel Je Je lijfelijk
betrokken bij een hoogst essen
tiële gebeurtenis, die Je het ge
voel geeft dat je een voyeur
bent bij iets, dat overigens
door iedereen gezien mag wor
den
De VPRO had verder een afle
vering van „Onaantastbaar"
met Robert Stack, die ook
meewerkt aan die legerpropa-
gandafilms in Amerika en een
bezienswaardig programma
over de filmregisseur Arthur
Penn Berichten uit de sa
menleving" leverde ons weer
het gebruikelijke kijkgat op
kleine gebeurtenissen, de afzet
ting van de Bergense wethou
der omdat hij onder valse
voorwendselen de oorlog in
Vietnam is begonnen <of iets
dergelijks) en de vreugde op het
hoofdkwartier van die jongens.
ging van het koor bij voorbeeld is
iets, waarvan Erik Vos gedroomd
moet hebben toen hij „Bacchanten
71" ensceneerde. Maar hier wordt
duidelijk dat Je zoiets alleen kunt
realiseren op basis van een perfecte
mime- of danstechniek van de
koorleden. Dan ontstaat een „mas
sale" beweging die inderdaad de
ruimte volledig vult.
Niettemin laat de voorstelling het
gemoed onbevredigd. Dat komt wel
licht door het feit, dat de droom
sfeer, die wordt beoogd, wordt opge
bouwd met heel realistische bewe
gingen. Als Gilgamesj naar de on
derwereld afdaalt komt er een soort
rioolrooster aan te pas; de dood
haalt de doden onder grafstenen
vandaan; als Gilgamesj gebaad
wordt in ezelinnemelk komt er in
derdaad een witte vloeistof aan te
pas, en hij wordt nog afgedroogd
ook. Die elementen ankeren de
symboliek en de visioenen wel gron
dig in de realiteit te grondig.
Een scène uit het Gilgamesj -
epos door het Pools Pantomime
Theater.
Die twijfel aan de absolute goede
smaak van Tomaszewski wordt ver
sterkt door de muziek van Augustyn
Bloch voor instrumentaal ensemble,
jongenskoor en vrouwen-oktet, die
teveel goedkope fraseringen, oorstre-
lende harmonisaties en Penderecki-
achtige effecten heeft om helemaal
serieus te worden genomen.
Afgezien van deze overwegingen is
de voorstelling van het Poolse ge
zelschap een bezoek zeker waard: de
lichaa^nsbeheersing is imponerend,
de kostuums zijn soms oogverblin
dend mooi, en de technische bege
leiding door licht en geluid uiterst
verzorgd. Men kan in onze con
treien de voorstelling zien op zater
dag 26 juni in Leiden in de Leidse
Schouwburg en op zondag 27 Juni
in de Koninklijke Schouwburg.
Jaap Joppe
- I W v
mÈ. V \i
6.45 (Kleur) Tim en de leeuw (NOS)
6.55 (Kleur) Journaal (NOS)
7.05 Ter visie: parlementair en politiek weekoverzicht
(NOS)
7.30 (Kleur) Zo moeder, zo dochter (NCRV)
8.00 (Kleur) Journaal (NOS)
8.21 Doek Green, TV-serie. BBC-produktie (NCRV)
9.05 (Kleur) Lang leve de romantiek: operamuziek
(NCRV)
9.50 Hier en nu (NCRV)
10.15 Friese btfbelliederen (NCRV)
10.25 (Kleur) Barenbolm over Beethoven: Informatief
muzikaal programma (NCRV)
10.50 (Kleur) Journaal (NOS)
die de subsidie niet aan Luns
hoeven terug te geven. Dt
VPRO stelt zich dan altijd wat
terzijde op, als de Jongen die
op partijtjes moeilijk contact
kan maken maar vanuit zijn
hoekje o zo slim uit zijn oogjes
zit rond te kijken. De onderti
tels pasten er dit keer goed bij
De TROS was gisteren ook in
een creatieve bui. al vraag ik
me wel af of Gerard Trebert
die PSV naar het Verre Oosten
volgde, het bij de getoonde
beelden zal laten of deze lange
reis buiten het voetballen om
heeft meegepikt. Ik kan me
niet voorstellen dat hij zich
beperkt heeft tot die shots van
wijdbeens rondkuierende
PSV'ers in Medan en dat soort
steden, een interviewtje ovei
het aantal plaatsen in het sta
dion en het wonderlijke feil
dat die alle 40.000 bijna ver
kocht zijn en de beelden van
de wedstryden Ik neem aan
dat als je daar toch bent er
nog wel iets pittigers te maken
valt ook, vooral als Je meereist
in de wolk van goodwill, die
het eerste Nederlandse voetbal
team dat Indonesië bezocht om
zich heen had hangen.
Opmerkelijk in „Wereld op
wielen" was de test van Rolls
Royce van 108.000 gulden. Fred
van der Vlugt vond het oen
goede auto, weinig zijwindge-
voelig en zo. maar het had
hem wel verrast dat het por-
tierslot had geweigerd en ook
de richtingaanwijzers waren
uitgevallen. Bij onderzoek bleek
dat een onderdeeltje daarvan
de mededeling „Made in Ja
pan" bevatte.
Niet minder opmerkelijk was
ook „Astrologie op de korrel"
Weliswaar bleek de voorspelling
dat Cruijff naar het buiten
land zou gaan, niet uit te ko
men, maar presentator Noord
man zei toch. dat ze er op
astrologische gronden bij ble
ven dat Johan naar het bui
tenland zal vertrekken. Mis
schien om met AJax voor de
Europa-cup tegen een buiten
landse club te spelen
Nico Scheepmaker
rRv.
vo.s.
Liesbeth List
Boe-roepers geschorst
De directie van het Nationale
Ballet heeft twee dansers, die
„boe" riepen toen zaterdagavond
in de Amsterdamse Stadsschouw
burg Benjamy Harkarvy het ap
plaus in ontvangst nam voor zijn
ballet „Contrasten", gestraft met
een week schorsing en het inhou
den van hun salaris gedurende
die tijd. In een spoedvergadering
heeft het gezelschap zich tegen
het opleggen van deze straf ge
keerd, al wilde niet iedereen zich
achter de boe-roepers scharen.
Twee eerste solisten van het ballet.
Benjamin Feliksdal en Michael
Tietz zijn door de maatregel getrof
fen: twee van een aanzienlijk gro
tere groep dansers, die demonstreer
den tegen de scheidende artistieke
leider van het gezelschap. Niet tegen
de dansers, onderstreept Benjamin
Feliksdal: zij hebben zich maximaal
ingezet voor een taak. waarvoor zij
geen geestdrift konden opbrengen.
„Wij voelen ons als groep in de
steek gelaten. Harkarvy gaat na een
Ijaar, waarin hij ook naar zijn eigen
'gevoel onbevredigend heeft gewerkt,
weg als artistiek leider en laat ons
met de brokken zitten. Toen hij
kwam hadden we twee ongelukkige
Jaren van neergang achter de rug,
we hoopten dat er iets bijzonders
zou gebeuren.
In plaats daarvan werd Simon An-
dré door Harkarvy gedwongen ont
slag te nemen, en zijn vrouw Maria
Koppers gaat uiteraard met hem
mee: een affaire die nog dateert, uit
de periode van het Nederlands Bal
let. Veel dansers hebben dit Jaar
geen kansen rekregen en hebben
langs de kant i?zeten: er zijn maar
kleine balletten ingestudeerd", aldus
Benjamin Feliksdal.
„Het komt erop neer, dat er de
laatste Jaren niets is gebeurd: het
Nationale Ballet is artistiek dood".
7.32-7.50
14.00 KRO. 16.30 NOS 1730 K
29P- Nws. 7.11 Het levende v.
7.16 (S) Klass. muz. (gr) (7 25
ren en zien; 7.30 Nws.; 7.3f
Act.). 8.00 Nws. 811 Liederen
,feger, das Hells 830 Nws- 8-32
(S) Voor de hulsvr. 9.00 Theologische
etherleergang 9.35 Gymn. v. d.
hutsvr. 9.45 (S) Tijd vrij voor mu
ziek in vrije tijd: A. Koorzang. B
Harmonte-c
Klass.
10.15 Inspraak (S)
progr. 11.00 Nws. 11.03 Is
krijgen?, lezing,
hoogte/.onprogr
God ook
11.15 Solarium:
ledereen. 11.55 Meded. 12.00* Ru-
zending. 12.10
brlek
Gram.
heldsvoorl 12.16 Franco Huls. Infor
matle voor het bedrijfsleven.
comm. 13.00 Verz. pl.progr
talren 14.00 P M een weekblad met
veel plaatjes. (16.00-16.02 Nws 1630
mr progr. over amateuristische
Politieke Partijen: 18.19 Uitz
VVD. 18.30 Nws. 18 41 An 19.00 Na
beschouwing Tour de France. 19.05
2000 Verz.pl.progr. 20 50 Intern Lich
te Muziek Festival 1971: BBC Concert
Orchestra en solist. 22 00 <S) Happv
Days. 22.25 Avondgebed. 22.30 Nws.
22 40 (S) Toernegoal muzikaal
sportprogr. 23.55 Nws.
Hllv. II. 298 m en FM-kanalen.
PRO. 8.00 VARA.
11.30 VOS.
2230 VARA.
1615 VARA
2000
7 11 Ochtendgyrr
konink te rijk
electronlca. 16.15 (S) De
progr. 18.45 Klanksierkunst: bewerkln-
gazlne met reportages. Interviews,
voor- en nabeschouwingen, discussies
en perscritieken. Om 20.15: Residen
tie-orkest met Rotterdams Conservato
riumkoor en solisten: Der SUbersee
opera vau Kurt Weill. 2.30 Nws 22 40
Meded. 22.45 Driester: act. progr.
Nws5 Llcht ,m'ztekprogr. 23.55
Hllv. IJ. 240 m en I'M-kanalen.
9.00 NOS. 10.00 KRO. 13.00 VARA.
9.00 Nws. 9 03 De Vincent van Enge
len Show. 10.00 Nws. 10.02 Djlnn ge-
yar muz.progr. <11.00 en 12 00 Nws
TP^Lr^WSi'd nn '°%f PoP<Pen )cas'Nwe
Platenprogr.
Kinderprogram. NOS 18.45 Tim i
leeuw NOS 18.55 Journ. AVRO 19.05:
AVRO Trophy Ralleycross. NOS:
20.00 Journ. AVRO 20.21 Drieluik: ge
varieerd program. 21.45 Babeck. tv film
NOS 22.50-22.55 Journ.
Concertgebouwork 22.45 Epiloog NOS
22.50-22.55 Jou
NOS 22.55-23.15 T.T.
ADVERTENTIE
