Iet Mulo-onderwijs blaast
traks de laatste adem uit
Nederland: lelijk eendje in de Oeso-vijver
Spaarloon voor een gezonde economie
riekwart miljoen Nederlanders bezitten diploma
•n\0^
A
Gedachtenlezen
over 175 meter
David Berglas
nieuwe stunt
in Euromasttop
oortdurende geldontwaarding
NI [RDAG 12 JUNI 1971
LE1DSCH DAGBLAD
PAGINA 7
l)r. Slooff in Economisch-Statistische Berichten
spaarloon een remedie voor de
nwichtige Nederlandse econo-
In steeds bredere kring rijpt
nzicht dat de invoering van
ïenfloon wel eens een belangrijke
it i ge zou kunnen leveren om
a ringen van de economie te
>men. Het staat vast dat ook
besprekingen in de Sociaal-E-
N ilsche Raad over een
jig instrumentarium voor
mm nctuurpolitiek, die na de va-
pperiode moet leiden tot eer
aan de regering, het spaar-
;r tafel is genomen.
ten
is spaarloon? Daaronder ver
men een vorm van uitgesteld
Van een loonsverhoging van
wordt bij voorbeeld
procent uitgekeerd in contan-
ft® twee procent in spaarloon.
*3 jwee procent loon is gedurende
ifgesproken blokkeringstermijn
beschikbaar voor de werkne-
'oepassing van spaarloon leidt
elk geval tot beperking van
■stedingen. meer besparingen
et een zekere vermogenvorming
werknemer.
Extra last?
Het laat zich aanzien dat in de
kring van de vakbeweging de weer
stand tegen spaarloon enigszins is
afgenomen. Daarentegen zijn de
werkgevers er niet erg voor. Zij
vrezen - en niet geheel ten onrech
te - dat invoering van spaarloon op
den duur eenvoudig zal neerkomen
op een extra last in de loonsfeer.
In een belangwekkend artikel in
Economisch-Statistische Berichten
heeft dr. F. L. G. Slooff. hoofd van
de afdeling economische zaken van
het ministerie van Volkshuisvesting
en Ruimtelijke Ordening ,en gezag
hebbend auteur op dit terrein, het
spaarloon als conjunctuurinstrument
bekeken. Hij betoogt dat inplaats
van door een loonmatigingsperiode
of een loonpauze de bestedingen
kunnen worden beperkt door de al
gemene invoering van soaarloon.
Besteedbare loon
Dr. Slooff becijfert dat bij de ver
wachte stijging van de loonsom in
het komende jaar van twaalf tot
dertien procent en uitgaande van
|een prijsstijgig in de orde van vijf
tot zes procent de stijging van het
vrij besteedbare loon zo'n vijf pro
cent zal bedragen.
Zonder ingrijpen zou dat ongetwij
feld neerkomen op een verder om
zich heen grijpen van de inflatie.
Maar. zo zegt hij, een spaarloon
van bij voorbeeld twee tot drie pro
cent zou de situatie aanzienlijk ver
beteren. Een spaarloon van een
dergelijke omvang voor alle
werknemers kan het komende jaar
circa anderhalf tot twee miljard
aan besparingen opleveren.
Zes tot 10 jaar
Dr. Slooff meent dat de blokkering
algemeen voor een periode van
maximaal zes tot tien Jaar zou
moeten gelden. Het eerder vrijgeven
van het spaarloon zou alleen op
conjuncturele gronden of bij bijzon
dere omstandigheden (overlijden,
emigratie) mogelijk moeten zijn.
De Sociaal-Economische Raad zou
dan in de opvattin van d© heer
Slooff in een advies over het alge
mene inkomensbeleid globaal kun
nen aangeven welke ruimte beschik
baar is voor de gemiddelde stijging
van het contante loon en wat daar
aan spaarloon gemiddeld bij mag
komen. Een andere mogelijkheid is
dat overleg binnen de Stichting van
de Arbeid (topoverlegorgaan van
werkgevers en werknemers) leidt tot
een aanwijzing over de gewenste
omvang van de loonstijging in con
tanten, terwijl dan in de bedrijfs
takken of ondernemingen kan wor
den uitgemaakt wat er aan spaar
loon bij kan komen.
Belasting
De invoering van spaarloon kan wor-
deen gestimuleerd door het verlenen
van fiscale faciliteiten. Kortgeleden
heeft een interdepartementale werk
groep minister Roolvink (Sociale Za
ken) en staatssecretaris Grapper-
haus (Financiën) geadviseerd aan
iedere belasting- en premieplichtige
over maximaal vijfhonderd gulden
vrijstelling te verlenen van de loon-
en inkomstenbelasting en premies
sociale verzekeringen voor besparin
gen op een geblokkeerde spaarreke
ning. Bij een spaartermijn van vijf
jaar is de helft van het bespaarde
bedrag vrijgesteld, bij een termijn
van tien Jaar het gehele bedrag.
Dr. Slooff meent dat de overheid
als grootste werkgeefster het voor
beeld zou kunnen geven voor de al
gemene invoering van spaarloon. Zo
zou de regering kunnen overwegen
voor een Jaar van forse loonstijgin
gen, bij voorbeeld het komende
jaar, aan te kondigen dat het de be
doeling is een gedelte van de loon
stijging voor het overheidspersoneel
te blokkeren. De salarisverhoging
zou begin 1972 vrij laag kunnen
worden vastgesteld, de nabetaling
zou dan in de vorm van spaarloon
kunnen worden gegeven.
Dr. Slooff meent ten lotte dat voor
de belegging van het spaarloon het
best een sociale beleggingsgemeen
schap tot stand kan komen. Hij
meent dat in elk geval moet wor
den nagegaan of het spaarloon in
het kader van een conjuncturele
raamwet en van een algemeen in
komensbeleid een bruikbaar extra
instrument is ter vermijding van
verstoringen van het economisch
evenwicht, zonder het inkomen van
de werknemers aan te tasten.
|J 5N HAAG In de komende weken beleven we het ster
fuur van een brok Nederlands onderwijs. Het werd al vele
geleden gedoemd te verdwijnen, toen Nederland op Mam
wagen ging. De allerlaatste eindexamens mulo zijn inmid-
aan de gang.
IA AMI N M.i l-°
weken na Pinksteren lopen zij
dan is het voorgoed gedaan
dit stuk gewetensvolle arbeid,
nee gedurende zovele Jaren het
onderwijs (en daarmee de
ïleving) werd verrijkt. Sinds
ren twintig bezorgde het onge-
driekwart miljoen landgenoten
Piiploma.
'daad, in de eerstkomende Ja-
racht ons ook het sterven van
en van de MMS en van
oude" gym. Maar daarmee is
och anders gesteld. De ene
soort met een officieel exa-
naakt er plaats voor de ande-
poolsoort met een officieel exa-
niet meer dan dat.
ook voor-Mammoetse en
Zg]femmoetse structuur van elkaar
lillen. Maar met het MULO,
Uitgebreid Lager Onderwijs, is
xJltijd een heel andere zaak ge-
MULO examineerde wel lan-
bfmaar toch ook strikt op par-
iere basis. Zo gaat het ook in
pmende weken, die allerlaatste
En bij die keer doen er weer
.000 kandidaten mee. Het
0 sterft zogezegd in het zadel,
het aantal komt overeen met
lorsnee,-aantallen van de voor-
r ie jaren,
Integratie
,g^nige dat het MULO niet heeft
troj i te bereiken in alle jaren
jzijn bestaan is volledige inte-
ras t van de zuilen. Tot op het
toe heeft het rooms-katholie-
wa^fULO-wezen geheel of gedeel-
een eigen examenweg gehad,
nbaar" en protestants christe-
MüLO daarentegen deden al
pmfclang hun examens samen;
de
evenals zij het aanstonds nog eens
doen, deze laatste keer.
In deze tijd van toenemende tegen
kanting tegen iedere vorm van snel
en eenmalig examineren moet wel
de opmerking worden gemaakt dat
het daarbij samengaan van het
openbaar en (een stuk van) het
bijzonder onderwijs toch meer zon
derling dan normaal was: want als
men de pretentie heeft dat apart,
bijzonder getint onderwijs levenr
en zielszaak is, hoe kan men dan
staande houden dat de eindtoets
daarvan wel gemeenschappelijk kan
gebeuren?
Principiëler
Wat dat betreft is het katholieke
MULO tot dit laatste eind toe prin
cipiëler gebleven (zij het in theorie,
want men vindt ook daar de ge
scheidenheid heus niet in de exa
menopgave terug).
Het uitblijven van integratie is wel
ongeveer het enige dat men het
MULO, mèt de verdere Nederlandse
samenleving, kan verwijten. Daar
naast is er bij dit aanstaande over
lijden toch voornamelijk reden om
lof toe te zwaaien voor het goede
dat in de loop der jaren door het
MULO werd gedaan, en aan de
mensen die dat goede in feite de
den. Scholen en mensen hebben
voor ongelooflijke grote aantallen
Nederlanders veel betekend; rond
kijkend in iedere sector van de
maatschappij en in iedere sector
van het bedrijfsleven kan men de
oud-leerlingen van dit onderwijs
'aantreffen.
Voor velen was dit onderwijs eind
doel. Voor weer anderen was het de
springplank naar nog meer onder-
6 Af
wijs (hierbij mogen zeker de onder
wijzers en onderwijzeressen niet
worden vergeten, die na het MU-
LO-examen naar de kweekschool
gingen).
lopen van teleurstellingen in het
middelbaar onderwijs. Als het niet
lukte met die HBS, met die
MMS. dan was er altijd nog.
Laten we dit aantal beslist niet te
gering stellen, want het middelbaar
Uitwijkplaats onderwijs heett altijd in zeer
schrikbarende aantallen onderweg
leerlingen afgestoten. Voor velen
werd het MULO-examen een red
ding.
In naam zijn de scholen al verdwe
nen; in de protestantse sector droe
gen ze vaak een Oranje-achtige
naam, in de katholieke wereld was
er vaak een te vernoemen heilige
voorhanden, en in de openbare
branche kon er altijd wel een aam
van een dichter of van een grote
onderwijsfiguur (of van een wijk
worden gevonden).
Bordjes met ULO of MULO zijn
niet meer te vinden; het heet nu
allemaal MAVO (als het nog zelf
standig is) en dat betekent echte
Mammoetstatus inclusief staatsexa
men. En als het niet meer zelfstan
dig is, is het naamloos en rimpel
loos ondergegaan in de grote scho
lengemeenschappen.
Duizendpoot
Waar, voor wie goed luistert, steeds
grotere waardering is te constateren
voor de didactisch bekwame, dui-
zendpoot-achtige ex-MULO-leer-
kachten. Praktijkmensen, die in de
eerste plaats kunnen onderwijzen
en bij wie de specialistische kennis
pas op de tweede plaats komt. En
dan zijn ze meestal nog eens be
kwaam in een paar vakken.
Het opgaan in de grote schol enge-
meenschapppen vind ik de juiste
weg, in het bestaan van categorale
MAVO'S zie ik niets. Bij alle nade
len van de grote scholengemeen
schap zijn er toch allereerst de gro
te voordelen, dat de sterke grenzen
verdwijnen tussen delen der jeugd,
en dat er juist door de omvang een
scala van keuzemogelijkheden aan
die Jeugd kan worden geboden.
Maar dat neemt niet weg dat er al
leszins reden is om bij wijze van
grafrede het MULO-stelsel te huldi
gen voor de wijze waarop het in
een onderwijslacune voorzag, en
voor de wijze waarop het jongeren
redelijk voorbereidde op de samen
leving.
(door Wim Huibers)
ROTTERDAM De Britse
wonderman David Berglas heeft
gistermiddag in Rotterdam
weer eens één van zijn verbluf
fende magische staaltjes laten
zien. Op de Euromast demon
streerde de 43-Jarige mentalist-
mysterieman-geheugenwonder
en hypnose-specialist een stuk
je gedachtenoverbrenging dat
men niet voor mogelijk houdt.
Een twintigtal journalisten en
persfotografen woonden het ex
periment bij op uitnodiging van
dancingeigenaar Van Herp van
de Embassy Club. Met argus
ogen hebben ze het allemaal be
keken. Maar neps of trucs wer
den niet ontdekt.
Als proefkonijn trad de wille
keurig gekozen Euromast-hos
te ss Marian Graveland op. Ze
kreeg vijf kaarten met op elk
een andere figuur: cirkel, vier
kantje, ster, plusteken en drie
gegolfde streepjes onder elkaar.
Terwijl Berglas zich met de
helft van het gezelschap in de
space tower naar het topje van
de Euromast begaf, moest Ma
rian een van de figuren op een
stuk papier tekenen. Ze mocht
er ook twee in elkaar tekenen,
waardoor enkele tientallen com
binaties mogelijk waren.
Eenmaal in de nok van de Euro
mast aangekomen zou Berglas
Marian telefonisch verzoeken
zich sterk op de door haar ge
tekende figuur te concentreren.
In de space tower, 175 meter bo
ven de begane grond waar Ma
rian in een kantoor zat. zou
Berglas door gedachte-over
brenging er achter proberen te
komen welke figuur het meisje
getekend had. Ook hij zou dat
op een stuk papier tekenen. In
het restaurant zouden de re
sultaten daarna vergeleken wor
den.
Het experiment begon. De
helft van het gezelschap bleef
in het kantoor achter en be
waakte Marian angstvallig. De
rest ging met Berglas mee in
de langzaam draaiende koepel
naar een hoogte van 175 me
ter. Na het telefoontje werd het
doodstil. Iedereen keek gespan
nen naar Berglas.
David Berglas keek rustig door
het raam naar beneden. Een
lange rü speelgoedautootjes ver
dween de Maastunnel in. Het
was alsof de wonderman
als een geïnteresseerde bezoeker
zijn ogen liet glijden over de
Maasstad aan zijn voeten. Daar
na priemde zijn doordringende
ogen in de verte. Het was alsof
hij mooie muziek beluisterde.
Daarna pakte hij de vijf
kaarten die ook Marian had.
Hij bekeek ze een voor een.
Resoluut legde hij de kaart met
de gegolfde streepjes neer. Die is
het niet. Een tweede kaart volg
de. Hij aarzelde tussen de drie
overgebleven kaarten toen
stond zijn besluit vast. Op het
eerste vel van zijn blocnote te
kende Berglas een ster met een
cirkeltje erin en op het tweede
vel een ster met in het midden
een plusteken.
Eén van de twee is het, zei
hij rustig. Het was nog waar
ook. Marian had de tweede fi
guur getekend: de ster met de
plus. Ze vertelde dat ze eerst
de kaart met de gegolfde streep
jes opzij had gelegd. Berglas
had dat ook gedaan. Ook de
tweede kaart die afviel had hij
hetzelfde. Daarna aarzelde Ma
rian tussen de drie overgebleven
kaarten evenals Berglas had ge
daan.
In mei 1967 reed hij zelf, drie
dubbel geblinddoekt, in een auto
van het Apollo-hotel in Amster
dam naar de nieuwe RAI, dwars
door druk verkeer, netjes stop
pend voor rode lichten. Drie ge
tuigen op de achterbank ver
klaarden dat hij niets heeft
kunnen zien.
Ook in zijn tv-programma
Opus 13, vier jaar geleden, heeft
hij de wonderlijkste dingen ge
daan. Zelfs de wereldberoemde
goochelaar Fred Kaps, die het
programma presenteerde, be
greep niet hoe het allemaal in
zijn werk ging. Zelf is Berglas
altijd vaag gebleven in zijn ver
klaringen. Hij beschouwt zich
zelf slechts als een „vermake
lijkheidsartiest en niets an
ders".
Ondertussen broedt David
Berglas alweer op een nieuwe
stunt. In Rotterdam moet dan
iemand een woord opschrijven.
De wonderman, die dan tien
tallen kilometers ver op zee zit,
schrijft ook wat op. Als het
lukt: hetzelfde woord.
lans Christian Andersen, de
Deense sprookjesauteur, wist
schrijven hoe het lelijke eendje
teide tot een prachtige blanke
Vfn. Het zou te wensen zijn dat
rland op economisch gebied
soortgelijke metamorfose zou
en- doormaken, want het vorige
gepubliceerde rapport van
•mische experts toonde aan,
wij als het erop aan komt het
e eendje zijn in de OESO-vij-
DrL
ats kskundigen, die de econom. si-
Ikai 1® bij de 22 bij de Organisatie
n E i Economische Samenwerking en
ikkeling aangesloten landen
de loep namen, kwamen tot
•hclusie dat Nederland bepaald
f>oed figuur slaat. De inflatie
bij ons een snellere ontwikke-
dan in andere landen, waar,
6. de geldontwaarding ook
\ïi Hurend voortgang vindt.
11 Weliswaar werd als pleister op
Qpj*onde verteld dat in de 22 lan-
als geheel genomen in de loop
het volgend Jaar een versnelde
fonische groei zou kunnen op-
rtiffn, maar dat gold voor de club
geheel, want in Nederland en
land is de situatie nog verre van
°ESO is een organisatie, wel
ke indertyd in het leven werd geroe
pen voor de verdeling van de door
de Amerikanen zo kwistig geschon
ken Marshall-hulp, die de grote im
puls gaf voor het na-oorlogse eco
nomische herstel in Europa. Het is
een gezaghebbende organisatie,
waarbij onze landgenoot mr. Emile
van Lennep als secretaris-generaal
de scepter zwaait.
Het rapport dat vorige week ter
Financieel
weekoverzicht
tafel kwam is eigenlijk een voorzit
ting van het memorandum dat
MR. Van Lennep in november van
het vorig Jaar ter tafel legde en
waarin een zekere mate van werk
loosheid werd aanbevolen als middel
om de inflatie te bestrijden.
Kritiek
Van tal van kanten is hierop
nogal wat kritiek uitgeoefend en
het gevolg is geweest dat de econo
mische exüerts de zienswijze van de
secretaris-generaal hebben afge
zwakt. In plaats van werkloosheid
wordt nu de moglijkheid aan de
orde gesteld of door tijdige bijstu
ring van de wisselkoersen niet een
oplossing voor het inflatievraagstuk
kan worden verkregen.
In financiële kringen is men met 'n
dergelijk voorstel weinig gelukkig,
want, het zou erop neerkomen dat
men de duivel met Beëlzebub zou
uitdrijven. Na de oorlog heeft het
stelsel van vaste wisselkoersen er in
belangrijke mate toe bijgedragen dat
de wereldhandel zich ruimschoots
kon ontplooien. De voor de oor
log bestaande situatie dat men el
kaar vliegen probeerde af te vangen
door het omlaag drukken van de
wisselkoers, hetgeen de exportpositie
en daardoor ook de werkgelegenheid
ten goede kwam, werd door de vas
te wisselkoersen uitgebannen. He
laas, is het niet zo geweest dat alle
landen een gelijke economische
koers konden varen. Zodoende is er
een uiteenlopende ontwikkeling van
de koopkracht der betaalmiddelen
geweest.
Wisselkoersen
Misschien was het na de oorlog
gekozen uitgangspunt van de onder
linge verhouding der wisselkoersen
onjuist. Destijds werd uitgegaan
van het indexcijfer van de groot-
handelsprijzen van voor de oorlog
en dat van na 1945 en daarop werd
de onderlinge verhouding van de
betaalmiddelen gerelateerd. Het uit
gangspunt was onjuist, omdat er
destijds door prijsbeheersingsmaat-
regelen en allerlei andere belemme
ringen geen vrije prijsvorming was
op basis waarvan de koopkracht
van de betaalmiddelen kon worden
Inmiddels hebben er echter al zo
veel wisselkoersaanpassingen plaats
gevonden, waarbij de voornaamste
was die van september 1949, toen in
navolging van Groot-Brittannië een
devaluatiegolf over de financiële
wereld spoelde, dat het in de loop
van de Jaren mogelijk is geweest
een zeker evenwicht te bereiken.
Voor de Amerikanen is het zuur
dat zij ondanks het feit dat de
koopkracht van de dollar minder
werd aangetast dan die van de
meeste andere betaalmiddelen, nu
onder het kruisvuur staan om tot
devaluatie van de dollar over te
gaan. Het vraagstuk van de one
venwichtigheid zou er niet mee uit
de wereld zijn geholpen.
Vooral voor Nederland geldt het
dat er geen einde in zicht is van de
voortgaande geldontwaarding. Niet
alleen wordt er aan het loonfront
een hevig vuurgevecht geleverd,
waarbij de Sociaal Economische
Raad nieuwe munitie zou hebben
aangedragen door het voorstel om
in plaats van een loonexplosie een
uitkering ineens van ƒ200 te beplei
ten. maar er zijn nog allerlei om
standigheden. die het inflatievuur
doen oplaaien.
Tijdens de kabinetsinformatie van
professor Steenkamp is wel geble
ken dat de politici niet geneigd zijn
om de op het verwerven van popu
lariteit gerichte overheidsuitgaven
te besnoeien.
Het is duidelijk dat de economi
sche situatie in ons land van zoda
nige aard is dat de ter consult bij
eengeroepen politici het niet eens
kunnen worden over de therapie
waarmee de patiënt op de been
moet worden geholpen. Deskundigen
zijn het van nature nooit met el
kaar eens. Dat neemt niet weg dat
allen wel inzien dat er iets moet
gebeuren om te voorkomen dat we
In het ravijn van de inflatie stor
ten.
Ook al wordt de ouderen in het
vooruitzicht gesteld dat de AOW zal
worden opgetrokken tot het mini
mumloon, dan is dat nog geen com
pensatie voor de diefstal, welke er
in de loop der jaren is gepleegd op
de koopkracht van hun spaarpen
ningen. om het even of het geld op
de spaarbank werd gezet of dat het
in de vorm van pensioen of lijfren
te moet zorgen voor een redelijke
oudedagvoorziening.
Het ware te wensen dat de ex
perts van de OESO gelijk zouden
krijgen en dat de verhoging van het
algemeen prijsniveau beperkt kan
blijven tot 4%% tegen verleden
Jaar 6%. Voor Nederland gaat de
vlieger in elk geval niet op, want
het Centraal Plan Bureau heeft al
Ingezien dat bij ons de prijsstijging
dit Jaar 6,57o zal bedragen en dan
moet het nog niet eens Spaans toe
gaan op het gebied van de loonont
wikkeling.
De OESO-experts waren er zelf
ook niet gerust op dat de stijging
tot 4Vir'r beperkt kan blijven, want
zij verklaren in het rapport dat er
tot nu toe weinig aanwijzingen zijn
die duiden op een matiging van de
loonbeweging in de verschillende
landen.
Behalve in Engeland en in de
Verenigde Staten is de arbeids
markt overal overspannen en in een
dergelijke situatie is het bijzonder
moeilijk om de looneisen te mati
gen. Per saldo zijn vakbondsleiders
ook maar mensen, die voor het be
lang van de leden opkomen. Het is
niet aan hen om voor het algemeen
welzijn te waken.
Daarvoor zijn de politici, maar
meer nog de verantwoordelijke per
sonen op hoge posten, die moeten
trachten op grond van de hun ge
geven bevoegdheden de economische
vaarroute van gevaarlijke klippen te
bevrijden.
De president van de Nederland-
sche Bank heeft hierbij een bijzon
dere taak. Financiële deskundigen
zullen in het algemeen toegeven dat
zonder opzienbarende maatregelen
gezorgd wordt dat het monetaire
systeem zo soepel mogelijk wordt
toegepast.
Als in de loop van het Jaar en
vooral in het begin van het volgend
Jaar zal blijken dat de OESO-des-
kundigen het bij het rechte eind
hadden en dat de weg naar econo
mische groei weer kon worden inge
slagen, dan zal het als Nederland
mee kan komen eker aan het be
leid van de Nederlandsche Bank
zijn te danken dat alle klippen om
zeild konden worden. Groei, welke
verkregen wordt door het verder
opblazen van de inflatieballon zou
allen maar een hachelijke situatie
scheppen.
