nformateur
kopwerk
De Economische wetten zijn hard
Argovisie
de encyclopedie
ET BEGON
'OOI....
kernkamp
uffer
issen
iarend
Drees
die met u méégroeit!
fERDAG 5 JUNI 1971
I
LEIDSCH DAGBLAD
LES
naf de verkiezingen van
Jl. is er gespeculeerd over
ikking van de vorming van 'n
iet, dat op een meerderheid in
parlement zou kunnen bogen.
Drees jr. en de confessionele
plfrs onverzoenlijk tegenover el-
staan op het punt van die over-
suitgaven lijkt die kans op mis-
mii ing aanwezig. En dat zou bete-
n dat er uitzicht komt op een
tooritelijk minderheidskabinet of 'n
toor naamd zakenkabinet. Dat zou
iet ipen bestaan uit deskundigen,
niet noodzakelijkerwijs
roreling met de politieke partijen in
It t ïarlement hebben.
or een dergelijke figuur moe-
Igaaan naar de Jaren
Tweede Wereldoorlog.
m ^tisch tot 1913 lagen de verhou-
jen in de Tweede Kamer zo een-
t ni lig," dat één politieke groep (li-
30 p len) of verbinding (.roomska-
ichtpeke plus protestantse coalitie)
meerderheid had. Er waren in
christelijke kamp wel degelijk
itvei^ihgsverschillen, maar er was zo
wat vereende dat er steeds ka
an tten konden worden gevormd.
stre|913 waren de sociaal-democra-
voor de eeuwwisseling opgeko-
als derde op de wip gekomen.
nist£ de SDAP weigerde in een ka-
te gaan zitten met liberalen
hristelijke partijen zagen even
kans een regering te vormen
lort van der Linden smeedde 'n
^parlementair kabinet, dat ons
de eerste wereldoorlog heen
hielp.
de naoorlogse jaren waren de
ilen duidelijk teruggevallen en
ield. De SDAP bleef hardnek-
.7 buiten de regering. In die twin-
l laar die verliepen tot de tweede
Idoorlog waren het voorname-
ie katholiek Ruys de Beeren-
rtal en anti-revolutionair Co-
die regeringen formeerden van
de drie christelijke partijen,
jggj bij kon men niet altijd op
derheid in het parlement steu-
In 1918 had de christelijke coa-
bijvoorbeeld maar 49 van
ietels. Daarbij was er soms
}t evolg van de toen nog sterk le-
ïw. Zo leed premier Colijn
na drie maanden een parle-
aire nederlaag en zou het vier
8® iden duren voordat er een ex-
arlementair kabinet De Geer
1 rad.
A!
ihttfe daarna volgende Jaren was
ieeds weer sprake van fricties
,t lij® christelijke partijen. In 1933
kru de Colijn een kabinet waarin
iberalen en vrijzinnig-democra-
irnn itting hadden, maar de banden
qM n uiterst zwak. In '37 bepaalde
veIterke man van de anti-revolu-
le (iiren zich weer tot de drie chris-
jjijj ;e partners, maar twee Jaar la-
D wam het tot een breuk over fi-
0 iële vraagstukken tussen ARP
rooms-katholieken,
vei
3T.Ï j,
i experiment met een buiten-
JJmentair kabinet van Colijn
en vervolgens haalde oud-
De Geer de al jaren buiten
staande SDAP binnen. Pas zes
later werd een nieuw kabinet
md op Nederlandse bodem
is-Schermerhorn), en 'n Jaar
werd de basis gelegd voor de
j is-rode coalitie die tot 1958 met
lp van anderen steeds heeft ge-
ld op een meerderheid. Want
van de lessen van de Jaren
i tig en dertig was geweest dat de
r tag moest kunnen rekenen op
i solide meerderheid in de volks-
fegenwoordiging. Die les is ook in
Jen zestig gehandhaafd.
verkiezingen van april 1971
iden 'n ommekeer. Er werd van
het progressieve kamp gewerkt
een ploarisatiegedachte. Maar
weedeling is geen feit geworden,
it het progressieve en het chris-
te kamp is er een derde groep
taan. De VVD is uit het verbond
de christelijke partijen gebro-
en lijkt dichter bij verkiezings
laar DS'70 te staan. We gaan
nadenken over minderheidska-
tten en zakenkabinetten. Maar
voorbeeld uit de Jaren twintig
lertig is niet al te aanlokkelijk
JRS.
Op 14 mei kon uit een mededeling van het kabinet van de der druk van allerlei pressiegroepen.
Koningin worden afgeleid, dat de Eindhovense hoogleraar prof.
dr. Piet Steenkamp informateur zou worden. Reeds zondag de
zestiende gaf de energieke professor, van wie is gezegd dat hij
met het naar hem genoemde programma de KVP uit het po
litieke slop heeft gehaald (een niet geringe prestatie voor één
man) zijn eerste persconferentie.
Het begon allemaal mooi.
Steenkamp las de zakelijke inhoud
voor van de adviezen van de frac
tieleiders aan de Koningin. Dat was
nog nooit eerder gebeurd. Niemand
van degenen die deze parlementaire
primeur mocht en aanhoren begreep
waarom „het geheim van Soestdijk"
zolang heeft bestaan. Maar goed,
het was toch aardig van Steen
kamp. Bovendien beloofde hij een
„optimale openheid". Ook al opwek
kend. Intussen is duidelijk gewor
den. dat de informateur daaronder
voornamelijk verstaat enige beeld
spraak ontleend aan de sportwereld.
De informatie zou zoiets zijn als
een fietstocht vanuit het vlakke
land van Maas en Waal over de
Limburgse heuvels, door het Zwarte
Woud, over de Alpen. Kennelijk
koerst deze roomse informateur aan
op Rome in plaats van op Den
Haag.
Alpenrit
Steenkamp is nu met zijn vijf
volgers bezig aan de laatste zware
Alpenrit. Op de top van de laatste
col van de eerste categorie moet er
een basis zijn voor een vijf-partij
en-kabinet, dat kan steunen op een
meerderheid in het parlement. Het
is de bedoeling, dat Biesheuvel dan
de kop van het peloton overneemt
In de verwachting, dat er in de af
deling geen ongelukken meer zullen
gebeuren. Maar zover is het nog
niet.
Voorlopig moet Steenkamp nog
kopwerk doen. De informateur is de
rit begonnen met een pluspunt. De
opstelling voor en na de verkiezin
gen van de verschillende partijen
maakte, dat hij van tevoren wist,
dat hij het alleen met de fracties
van KVP, ARP, CHU, VVD en
DS'70 hoefde te proberen. Een an
dere mogelijke parlementaire meer
derheid is er niet.
De belangstellende kiezer vraagt
zich wellicht af, waarom ondanks
deze ene mogelijkheid er nu toch al
drie weken zijn verstreken, zonder
dat er een basis voor een akkoord
van „de vijf" tot stand is gekomen.
Door
Peter Riemersma
Het antwoord is voor een goed deel
te vinden in de wijze van informe
ren van Steenkamp. Diens laktiek
tot begin deze week was de fractie
voorzitters Veringa, Biesheuvel, Ud-
nink, Geertsema en Drees zelf met
vereende krachten die basis te laten
leggen. „De heren moeten 't doen",
is een van de geliefkoosde uitdruk
kingen van de informateur. Hij kan
ook zeggen: „Ik wil mijn eigen
handen zo min mogelijk vuil maken
aan dit karwei."
Uit wat Biesheuvel deze week
heeft gezegd over dé rol van een
informateur („niet alleen registre
ren, zelf initiatieven nemen, knopen
doorhakken") mag worden afgeleid,
dat althans deze AR-politicus de
taktiek van Steenkamp niet erg be
wonderde. Aangezien Udink door de
verkiezingsuitslag is gedegradeerd
tot meeloper, en Veringa, hoewel hij
de grootste van de vijf fracties
aanvoert, nog altijd niet uit de
schaduw van Biesheuvel is getreden,
kan het nauwelijks verwondering
wekken, dat ook de informateur on
der het juk van de AR is doorge
gaan. Geertsema heeft zich in een
afwachtende middenpositie gema-
noevreerd. Hij schijnt alles goed te
vinden, als er maar een vijf-partij-
en-kabinet komt. En Drees, daar
draait de hele zaak om.
Deze ontwikkeling werpt een hel
der licht op de veronderstelde wei
gering van Biesheuvel meteen op te
treden als formateur. Hij moet de
botsingen met Drees beter dan wie
ook, hebben zien aankonfen. Toen
Drees nog als ambtenaar schatkist
bewaarders was, heeft Biesheuvel
eens kritiche vragen gesteld aan
diens baas, minister Witteveen.
Drees had als ambtenaar de
christelijke partijen de mantel uit
geveegd. Zij zouden te zorgeloos
met overheidsgeld omspringen, on
veel geciteerde politieke waarnemers
op het Binnenhof ook verwachten.
De vraag is: hoe onbuigzaam is
Drees. Onderhandelaar Biesheuvel
heeft misschien vader Drees voor
ogen gehad, toen hij de zaak op de
spits dreef. Drees sr. bleek op be
slissende momenten ook altijd be
reid een compromis te accepteren
al was hij evenmin, als blijkbaar
zijn zoon nu, een soepel onderhan
delingspartner.
In een situatie als deze duikt in
de Nederlandse politiek altijd, de
zwarte Piet" op. Als Drees „neen"
zegt, heeft hij die kaart in handen
en dat schijnt een weinig benij
denswaardige positie te zijn. Met
zo'n spelletje kaart wordt natuurlijk
wel de aandacht afgeleid van het
grote doel. Dat doel hebben met
name de christelijke fractieleiders
meteen na de verkiezingen en de
publicatie van het sombere jaarver
slag van Zijlstra (Nederlandsche
Bank) als volgt omschreven: „Er
moet zo snel mogelijk een sterke
regering komen."
Met zijn beeldspraak heeft infor
mateur Steenkamp zich al veront
schuldigd over de snelheid. Wielren
ners die een berg beklimmen, rijden
tegen concrete voorstellen van de I niet zo hard. En onder „een sterke
informateur. De AR-strateeg loopt regering" kan meer worden ver-
daarbij welbewust het risico, dat staan dan een vijf-partijen-kabinet
het „neen" wordt hetgeen de op parlementaire grondslag.
Tot nu toe heeft Drees niet de in
druk gegeven, dat hij van die me
ning is afgestapt. Integendeel. Het
lijkt erop, dat hij als politicus zijn
jarenlang opgekropte ergernis heeft
omgezet in keiharde eisen. In het
bijzonder richt zijn gram zich tegen
Biesheuvel. In deze wijze van zien
fungeert informateur Steenkamp in
feite als buffer tussen Drees en de
gevierde AR-voorman.
Taktiek
Niettemin hebben we nu te ma
ken met de taktieek Biesheuvel, zij
het dat zij is verpakt in een brief
van Steenkamp, die krachtens zijn
functie is gedwongen in dit stadium
het vuile werk op te knappen. De
Biesheuvel-taktiek is erop gericht
een eind te maken aan het cijfer
matige gedram, waarop Drees de
informateur en zijn gesprekspart
ners alsmaar tracteert. Drees han
teert daarbij zoveel rapporten, dat
hij ze niet eens allemaal in één tas
kan opbergen. „Drees geeft college",
karakteriseert Geertsema dit optre
den beleefd.
ADVERTENTIE
Van altijd-bij-de-handse-
encyclopedie die u echt gaat lezen,
omdat u elke week een aflevering
ontvangt. En die uw kinderen
ook zullen lezen omdat hij er zo
gezellig en smakelijk uitziet.
U vindt alle inlichtingen in onze
groene folder. Wilt u nog meer
weten vraag dan een gratis
proefnummer bij uw krant
of bet 05200-15243.
Udink vergat CHU-historie
(Van onze politicologische medewerker)
Berend Jan Udinks leiderschap in de CHU staat lelijk op de tocht.
Oudgediend kamerlid Kikkert van de Unie. die al voor de verkiezin
gen zijn bezwaren tegen Udink had laten weten aan het bestuur, is
middels een gesprek met Trouw een frontale aanval op hem begon
nen. Sindsdien is de CHU. het oude rustpunt in de Nederlandse poli
tiek. nogal in beroering. Dat alleen al wekt de belangstelling van
meer dan alleen partijgenoten. De beroering in de CHU is om nog
een andere, belangrijker reden, van gewicht, omdat ze in zekere zin
knaagt aan de fundamenten zelf van de Unie.
Het belangrijkste punt van verwijt aan Udink is niet, dat hij van
de partijdiscipline is afgeweken, die is*er namelijk niet. Ook zijn
opvallend voorgedragen opvattingen over Law and Order zijn niet
het belangrijkste punt van verwijt. Udink is waarlijk de enige niet
in zijn unie, die dit soort opvattingen huldigt. Het punt, dat Udinks
optreden zo verfoeilijk maakt is, dat hij zichzelf tot een omstre
den figuur gemaakt heeft; zijn optreden werkt conflicten in de
hand; het roept in en buiten de partij emotionele weerstanden op.
Om goed te begrijpen wat er in de CHU aan de hand is, is het
nodig te weten wat de historische achtergrond en het karakter van
die unie uitmaakt. Het kan op het eerste gehoor wat onaardig klin
ken, maar de beste omschrijving die men van de CHU kan geven is,
dat zij het laatste restant vormt van de Republiek der Zeven Vere
nigde Nederlanden in de vaderlandse politiek. De Unie draagt veel
van de kenmerken, die ook aan de Republiek dat typische eigen ge
zicht gegeven hebben; het ideaal van Nederland als een Protestantse
Natie; het naast elkaar bestaan van libertijnse regenten en extreem
doctrinaire calvinisten die elkaar normaal gesproken naar het le
ven zouden moeten staan; een grote nadruk op gewetensvrijheid;
een sterke neiging tot particularisme en decentralisatie; en ten
slotte een grote weerzin om de opvattingen van een groep coute que
coute door te zetten ten koste van anderen, ook al vormen die laat-
sten een minderheid. Want kwam het in de Republiek eenmaal tot
conflicten, dan brachten ze niets dan ellende; Nederlands grootste
staatslieden zijn er letterlijk aan ten gronde gegaan en tenslotte de
Republiek zelf.
Al dit soort van idealen en kenmerken vind je in de CHU van
vandaag, in hedendaagse vorm terug: een verbazingwekkende ver
deeldheid; een grote premie op vrijheid van denken en doen; tege
lijkertijd een zekere onbeweeglijkheid en zwakheid in crisis-situaties
(De Geer in 1940 en trouwens ook een stevig brok anti-papisme.
Daartegenover (ook alleen verklaarbaar met de geschiedenis van de
Republiek voor ogen) een allergie voor het conflict, sectevorming en
corruptie.
De CHU is dan ook niet bepaald ontstaan uit afwijzing van de
theologische uitgangspunten van de Anti-Revolutionairen waartoe
ze oorspronkelijk behoorde, maar veeleer uit weerzin tegen hun toe
nemende drang tot partij hervorming, hun strijdbaarheid, hun eis
tot interne discipline en hun bewust gezochte isolement in maat
schappij en politiek. Niet in het minst is de scheiding der geesten
ontstaan door de neiging van de ARP, en vooral van Abraham Kuy-
per, om steun te zoeken bij het „volk achter de kiezers", met andere
woorden: de democratiseringstendensen in de ARP rond de eeuw
wisseling. Grof samengevat: de CHU is ontstaan uit bezwaren tegen
de politieke moderniseringsbeweging aan het eind van de 19e eeuw.
Er is veelal beweerd dat de CH geen partij is geworden maar een
unie, omdat met de daarin samengebrachte groepen eenvoudig geen
partij te vormen was. Het is zeker waar dat de ideële verschillen
binnen de unie veel groter en fundamenteler waren (en nog zijn)
dan tussen haar oprichters en de ARP. Maar dat is niet de enige
reden. De soort van samenhang als in de CHU bestaat, gaat terug
op elementen van een politieke cultuur die zich eeuwenlang in de
Nederlanden heeft weten te handhaven en die wars was van een
proces dat de modernisering van de politiek in Nederland heeft be
geleid en gekenmerkt; haar verzuiling. Naast dat historische bind
middel, kwam er, zij het nolens volens. nog een ander bij: het ge
leidelijk steeds verder samenvallen van het lidmaatschap van de
CH en dat van de Nederlands Hervormde Kerk, dat andere residu
van de Republiek. En wie de Hervormde Kerk kent, weet dat de
conflictstof er voor het oprapen ligt, maar dat het „er nooit van
komt".
Dat mag leiden tot onbeweeglijkheid, tot een zeker conservatism*
bovendien. Maar niet ontkend kan worden, dat er een fundamentcel
democratische notie in schuilt die wars is van tyrannie door de
meerderheid. De eigenaardige manier van werken binnen de CHU
blijkt niet alleen oog te hebben voor de kwantiteit van steun of af
wijzing, maar ook voor de intensiteit daarvan. Die twee vallen lang
niet altijd samen. Dat betekent echter wel, dat men aan christelijk
historische leidslieden in de eerste plaats de eis moest stellen, dat
ze een respect afdwingen dat meer behelst dan hun opvattingen en
kundigheid en tevens dat ze niets zullen doen dat de verborgen
conflictstof in volle omvang op tafel brengt.
Daarmee zijn we terug bij de kern van de nu ontstane beroering
in de Unie Nadat oud-fractievoorzitter Mellema zijn eerbiedwaar
digheid een jaar of wat geleden ongewild ter discussie had gesteld
door een op zichzelf vrij onbelangrijke strafrechtelijke vervolging,
is nu de eertijds gewaardeerde minister voor Ontwikkelingszaken.
Udink, door de mand gevallen als een naar c.h.-maatstaven niet
ongevaarlijke conflictschepper. Waarschijnlijk komt <falt. omdat
Udinks niet geringe persoonlijke ambities (iets wat in de CHU be
paald een onuitstaanbare eigenschap is) hem blind gemaakt hebben
voor dit historische bepaalde klimaat in zijn unie.
Nu is er voor die blindheid wel enige verklaring. De laatste jaren
waren er steeds sterker krachten in de CHU. die haar tot een mo
derne politieke partij wilden maken. Dit. mede in verband met e*n
toekomstige samenwerking in een christen-democratische federatie.
Juist dit betrekkelijke identiteitsverlies, dat onder Mellema in stilte
was begonnen en onder zijn „zachte" leiding werd geaccepteerd, kon
Udink waarschijnlijk de indruk geven dat hij van de unie een „echte
partij" kon maken en daarbij een conservatieve. Daarbij heeft hij
twee dingen gedaan die. ook en met name door de oude generatie
als blunders moeten zijn ervaren: zijn pogingen tot contact met de
SGP en het GPV, die voor die oude generatie hét symbool zijn van
hoe het niet moet en door zijn, in de politiek niet ongebruikelijke,
demagogisch optreden als bijvoorbeeld in de televisiediscussie met
Van Mierlo. Als de oude Tilanus dat gezien had, zou hij ongetwijfeld
zijn legendarische woorden herhaald hebben: „Moet dat nu zo?"
Men kan de vraag stellen in hoeverre de heer Kikkert zich niet op
hetzelfde niveau plaatst als Udink door zo tegen hem uit te varen en
zijn hoofd te eisen, tenzij hij werkelijk het idee heeft, dat het be
staansrecht van de Unie zelf op het spel staat. Hoe de unie als geheel
daarover denkt, zal binnenkort wel blijken na afloop van de (jawel:
besloten!unieraadsvergadering. De nazaten van de Republiek kun
nen zich in elk geval troosten met de gedachte dat het geen Olden-
barneveldt is die zij riskeren op het schavot te brengen.
DRS. J. TH. J. VAN DEN BERG
Hoe men ook wendt of keert,
het een hangt van het ander af,
vooral in de economie, waar alle
draden zo nauw met elkaar verwe
ven zijn. Neem nou het geval Nu-
tricia, dat een strop heeft aan het
toenemend gebruik van de pil, ter
wijl Organon er juist wél bij vaart.
Hoe minder baby's des te minder
babyvoedsel wordt er gebruikt en
dat is vooral erg, omdat het juist
het babyvoedsel is dat het voor
naamste exportprodukt van het be
kende Zoetermeerse bedrijf vormt.
De Duitse vrouwen blijken meer
verzot op de pil dan op baby's en
het gevolg is dat Nutricia geremd
wordt in de ontwikkeling van de
afzet van melk en meelvoedingen.
Van de weersomstuit heeft de effec
tenbeurs de koers van de aandelen
Nutricia een flink stuk omlaag ge
drukt, ondanks de omstandigheid
dat de directie in de aandeelhou
dersvergadering kon aankondigen
dat de winst per aandeel op peil
kan worden gehouden. Later in de
week kon de koers echter optrek
ken.
Er is niet veel voor nodig om
de beurs van de kook te brengen,
want de belangstelling van beleg
gers voor aandelen staat de laatste
tijd op een heel zacht pitje. Het is
dat de vraag het geringe aanbod in
het algemeen goed kan absorberen,
anders zouden er veel grotere
koersverschillen optreden.
Van buitenlandse zijde de
vraag naar aandelen van Neder
landse ondernemingen geheel opge
droogd, omdat er geen belegger bui
ten onze grenzen is te vinden, die
nog veel fiducie heeft in de ontwik
keling van het zakenleven in ons
land.
De opeenvolgende reeks loonsver
hogingen, die de koopkracht van de
gulden steeds meer ondermijnen en
de rentabiliteit van het risicodra
gend vermogen dusdanig aantasten
dat er geen droog brood meer aan
is te verdienen, werkt niet aanlok
kelijk. Het een hangt nu eenmaal
af van het ander.
De mensen zijn het spel der om
standigheden, ook wanneer de om
standigheden het spel der mensen
schijnen liet Byron zijn Don
Juan al zeggen. De kabinetsforma
teur en de touwtrekkers van de
vier politieke partijen, die de
dienst uitmaken, weten ervan
mee te praten. Het was een ern
stige tegenvaller dat de Sociaal
Economische Raad er niet in slaag
de een overeenstemming te bereiken
over een nieuw loonsysteem, on
danks het feit dat er reeds een ak
koord was bereikt over een concept
advies.
De vakbeweging zit verstrikt in
de achterban, die kost wat het kost
de leden naar de ogen wil zien om
dat gevreesd wordt de greep te ver
liezen zcdat extreme figuren de
overhand zouden kunnen krijgen.
Daardoor wordt het steeds moeilij
ker om het inflatiegevaar te tempe
ren. Van de weeromstuit wordt het
steeds moeilijker om het risicodra
gend kapitaal bijeen te brengen,
dat nodig is om de investeringen te
financieren, die voor de toekomstige
welvaartsgroei nodig zijn.
Als het niet mogelijk is een rede
lijk rendement te verwerven op het
Financiële
Kroniek
geïnvesteerde vermogen, blijven de
investeringen uit en daardoor zal in
de toekomst de welvaartsgroei ver
minderen, ook al wordt er nog
kwistig mét loonsverhogingen om
gesprongen. De zouwvakkers zijn
voorlopig tevreden gesteld, maar
tegen welke prijs? Het bereikte ak
koord legt de weg open naar een
nieuwe reeks van loonsverhogingen,
waarbij de metaalnijverheid zich in
het najaar bepaald niet onbetuigd
zal laten.
Daardoor worden de overlevings
kansen van Verenigde Machinefa
brieken en tal van andere bedrijven
uit deze branche in het gedrang ge
bracht. Er zullen dan verdere sane
ringen nodig zijn met het gevolg
afvloeiing van personeel, dat voor
een deel schadeloos kan worden ge
steld en, zolang de arbeidsmarkt
nog krap blijft, elders werk kan Economische wetten, zijn harde
vinden, maar die een ontwikkeling wetten. En als niet tijdig wordt ge-
vinden, maar die een ontwikkeling
opleveren, welke ten slotte op een
catastrofe moet uitlopen. Wie dan
leeft, die dan zorgt is een gemakke
lijke leefregel, waar eenmaal de
prijs voor moet worden betaald.
Voor de spaarders, die nog bereid
zijn het niet bestede inkomen aan
te wenden voor beleggingsdoeleinden
is het nu al een waarschuwing om
zich niet te wagen aan aandelen
van bedrijven, die met de metaal
nijverheid te maken hebben. Zolang
het nog zo is. dat een onderneming
als Kloos' Werkplaatsen, ondanks
de omstandigheid dat er met verlies
wordt gewerkt, genoodzaakt is om
een winstaandeel aan het personeel
uit te keren, dan blijkt toch wel
dat er iets uit zijn voegen is ge
trokken.
Bij de Holland-Amerika Lijn ging
het erom of er een dividend van 9%
zou worden betaald op een moment
waarop de maatschappij in dubio is
of er een goede duizend man van de
civiele dienst der cruiseschepen moet
worden vervangen door zoveel goed
koper Indonesisch personeel. Het
lijkt een beetje zonderling dat de
gang van zaken, getuige het divi
dend van 9%, toch nog dusdanig
blijkt te zijn geweest dat er geen
sprake is van een noodsituatie, ter
wijl toch met het lot van zovelen
wordt gespeeld.
wetten. En als niet tijdig
zorgd dat de bakens worden verzet
als het getij verloopt dan vallen er
meer slachtoffers dan de duizend
man, wier bestaan nu op het spel
staat.
In het licht der omstandigheden
lijkt het een beetje raar dat de als
één man achter het bestuur staande
aandeelhouders in de zaak van de
vervanging van het personeel door
Indonesiërs zichzelf een winstuitke
ring toerekenen van 9Tc. Het is
meer dan de rente, welke de spaar-
duiten vergoedt.
Lot
Laten we niet sentimenteel worden,
want het is nu eenmaal het lot van
aandeelhouders om het financiële
risico te dragen. Het is aan de an
dere kant ook niet goed om direct
afgunstig te zijn als zij bij een
gunstige gang van zaken eens een
extra voordeel hebben.
Per saldo moet de deur van de
kapitaalmarkt altijd open worden
gehouden door een redelijk divi
dendverleden. Een maatschappij die
aandeelhouders altijd tekort deed
met de uitkeringen uit de winst
kan nooit op redelijke voorwaarden
nieuw kapitaal aantrekken als de
groei van het bedrijf zulks wense
lijk maakt.
Het is niet voor niets dat de be
stuurders van tal van maatschap
pijen aarzelen om belangrijke uit
breidingsplannen tot uitvoering te
brengen, zolang zij er niet zeker
van zijn dat er op het geïnvesteer
de vermogen een redelijk rendement
kan worden behaald.
Uit de stroom van Jaarverslagen
van de afgelopen maanden is dui
delijk gebleken dat het verleden
Jaar nog wel schikte met de resul
taten, maar dat geen enkele ven
nootschapsbestuurder er zeker van
is of het dit Jaar ook wel zo zal
gaan.
Overal worden donkere wolken
aan de economische horizon waar
genomen, al moet men er natuurlijk
voor waken dat de een de ander
gaat napraten. Per saldo is het zo
dat men zich een crisissituatie kan
aanpraten.
Wanneer men weten wil uit welke
hoek de wind waait, dan gooit men
geen steen in de lucht, maar een
veertje. Daarom zou er goed aan
worden gedaan bij de kabinetsfor
matie niet al te zeer te letten op de
omstandigheden van het ogenblik,
maar op de algehele trend in de
wereld, waarvan wij slechts een mi
nuscuul deeltje uitmaken. Nederland
bestaat als economische grootheid
bij de gratie van de EEG, waarvan
de meeste landen onze produkten
alleen maar opnemen omdat zij in
het net van akkoorden verstrikt zit
ten.
B. de Smaalcn
