Leven achter tralies"
'V or stenspiegel van Europa'
Het plezier van de conclusie
Gesprek met jonge schrijver Lou Heynens
ins man schreef bestseller over gruwelijkheden
verbeterings -gestich t
LITERAIRE KRONIEK
VAN CLARA EGGINK
)AG 3 MEI 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 17
nme si tu pissais dans un violon", vrij vertaald: „Het
sof je in een viool plaste", is een recentelijk in Frankrijk
enen boek, dat kort na uitkomen reeds hoog op de Franse
lier lijst staat genoteerd. Auteur van het geheel: een
nde, Robert Montalban.
10 pagina's vertelt hij een
rli.ike geschiedenis: zijn
Ken 20-jarig verblijf in
gevangenissen, daarbij inbe-
een verschrikkelijk uitstapje
n van de justitionele verbe-
estichten. de oude abdij van
in het Zuidfranse Langue-
rmeii Mon talhans' literaire
les werden kinderen varië-
de leeftijd van 14' tot 20
marteld. Men liet ze kou.
honger lijden. Velen had-
snterie en tuberculose. Dit
■wijl ze opgesloten zaten in
Dien zonder licht, vol met
en ongedierte; boeien om
en voeten, dagen en nach
tereen. Gelegenheid om de
dzakelijkste menselijke be
te doen. was er totaal niet.
endige relaas, voorzien van
létails beschreven gruwelijk-
doet denken aan „Papillon".
boekvorm uitgekomen relaas
tri Charrière. die na levens
zijn veroordeeld op het Dui-
td terecht kwam. om daar
f uit te zitten.
Gering vergrijp
d Robert Montalban gedaan
deze gruwelijke lijdensweg
:n veroordeeld?
evenals Papillon, beschut-
moord?
In het geheel niet. Robert Montal
ban was in het netwerk van opvoe
dingsgestichten en gevangenissen
terecht gekomen, omdat hij op ze
kere dag in Lyon de trein had ge
nomen zonder een kaartje op zak.
Montalban- zijn officiële naam is
Métais was dertien Jaar toen hij
hiervoor werd gegrepen.
Momenteel lijkt ellende voor Robert
Montalban definitief verleden tijd.
Er rest slechts een stralende lach:
„Alles dank ik aan mijn vrouw. Zij
heeft zin uan mijn leven gegeven"
Deze vrouw, die door Montalban op
handen wordt gedragen, leerde hij
na zijn vrijlating kennen. Ze
schonk hem twee kinderen. Giselle
(14) en Francois (10).
„Ik kwam haar in het mij eens
noodlottige object, de trein, tegen.
Ik ging er reeds van uit dat dit
voertuig mij alleen maar ellende
zou brengen. Dat klopt dus niet"
Madame Montalban doceert filoso
fie. Met een engelengeduld heeft ze
het manuscript van haar echtgenoot
uitgewerkt.
.Geweldig verteller'
Over de kwaliteiten van haar echt
genoot; „Robert is een geweldig ver
teller. Ik kocht voor hem een band
recorder. Voor de microfoon heeft
hij dagenlang zijn verhaal verteld".
De uitgever zag zich echter genood
zaakt meer dan de helft van de ge
schiedenis weg te laten. Met de
woorden, zinnen, die resten, kan
een tweede boek worden uitgegeven, j
Hetgeen overbleef is niet minder
schokkend.
Montalban is ziek. Zijn dokter I
raadde hem dan ook ten sterkste af i
zich in te spannen voor het verle
den. Sinds zijn jeugd lijdt hij aan j
vallende ziekte. Zijn opvallende ma
nier van doen in de kinderjaren de
den de buitenwereld geloven te
doen te hebben met een schoffie. I
een a-sociaal jongetje.
Noodkreet
De maatschappij zou hem wel op
de rechte weg brengen. De opvoe
dingsgestichten. kerkerholen en ge
vangenissen moesten het lastige
jongetje uit Lyon hanteerbaar in
een samenleving maken.
De maatschappij had ongelijk Red
ding bleek, zoals in zovele gevallen,
slechts mogelijk met behulp van
menselijkheid. Zijn vrouw wist hem
de in zijn jeugd rijkelijk toebedeelde
wreedheden te doen vergeten. Het
boek. dat zich laat lezen als een
avonturenroman, is een noodkreet.
Een verschrikkelijke aanklacht te
gen het Franse Juridische systeem.
„Ik verwacht vele reacties" zegt de
auteur. ..Alles wat ik schreef is
juist. Er is zelfs archiefmateriaal
om het te verifiëren"
De wreedheden, waaraan veel opvoe
dingsgestichten schuldig zijn. blij
ken helaas niet na te trekken. De
directies zwijgen in alle talen.
Het sadistische universum. De
Bezige Bij, Amsterdam.
Willem Frederik Hermans
heeft bij deze verzameling pro
zastukken deze betiteling is
van hem zelf een woord voor
af geschreven, waarin hij zegt
dat hij drie maatregels heeft ge
nomen om vooral geen essays te
schrijven .Die maatregelen zijn
de volgende. Hij heeft het naver
tellen van andermans boeken be
perkt en namen genoemd Hij
heeft citaten uit buitenland
se schrijvers grotendeels in
het Nederlands vertaald. Hij
heeft conclusies getrokken waar
de lezer geen plezier in heeft. Die
eerste twee voorwaarden tot het
niet schrijven van een es
say zijn natuurlijk loffelijk,
waarbij nog komt dat dat ver
talen voor de lezer gemakkelijk
is. De derde die van de conclu
sies. doet wat vreemd aan als Je
overweegt dat deze bundel ahn
zijn achtste druk toe is. zodat Je
uit dit feit op kan maken dat
het plezier van de conclusie een
problematisch iets is.
Ik zou het hier bij kunnen la
ten. want een ieder die hier.
ter plaatse leest wat ik te ver
tellen heb. weet dat W.F Her
mans een auteur is die door mij
bijzonder hoog wordt aange
slagen. Ik ben geboeid door zijn
afkeer van alle gehuichel en be
drog. zijn oorspronkelijk uit sen-
siviteit voortkomende woede, zijn
spitsheid, zijn onzekerheid, zijn
wanhoop, zijn satyre. zijn sar
casme. Dat hij van tijd tot tijd
over de schreef gaat en onbe
kookt van geen ophouden meer
weet. neemt niet weg dat ik vind*
dat hij in wezen dikwijls gelijk
heeft. Hij provoceert weieens,
Ja. maar het is de provcatie van
„waarom zijn Jullie en ik zelf
dan ook niet beter". En. zoals ik
al zei: hij draaft soms door.
Het merkwaardige doet zich nu
voor dat ik in deze bundel veel
plezier heb beleefd juist aan een
paar artikelen waarin hij da
verend doordraaft op terreinen
niet erg belangrjike, dat geef
ik toe waar ik het niet met
hem eens ben. Zo staat er b.v.
in deze bundel een werkstuk dat
..Monoloog van een Anglofoob"
heet. Persoonlijk beken ik mij
de gemiddelde Brit lnstede van
krijtwit eerder steenrood van
wege zijn voorliefde voor verblijf
in de open lucht bij weer en on
weer. Voorts zijn er verhoudings
gewijs niet meer roodharige En
gelsen dan roodharige Nederlan
ders en bovendien zijn die ge
woonlijk Iers. En dat half-
gelopen gebergte my goodness
dat moet nodig mand zeg
gen die zelf uit ons door dijken
behoede en dag en nacht be
waakte landje komt. Ook lees ik
dat de Britten niets kunnen, zelfs
niet schrijven. Een enkel mees
terwerk is er per ongeluk ont
staan, waaronder Shakespeare'fc
als anglofiel hoewel stellig niet
als anglomaan. Toch heb ik de
ze monoloog tegen de Engelsen
en hun doen en laten met stij
gend genoegen gelezen en her
lezen. Ik heb geprobeerd uit te
vinden hoe Je plezier kan heb
ben aan iets. waar Je het niet
mee eens bent.
Ik denk dat het hem zit in de
methode, de methode van de
mateloze overdrijving. Halverwe
ge de eerste pagina staat; „Het
zijn krijtwitte wezen, Britten
genaamd, die. niet zelden door
rood haar bedekt, een half-on
dergelopen gebergte in de Noord
zee bewonen Ik zie zo'n uit
spraak als een heel vermakelij-
kelijke enormiteit. Want m l. is
Richard III en Caroll's Alice In
Wonderland, maar die zijn dan
ook niet het werk van schrijvers,
ho nee; Shakespeare heeft nooit
bestaan en Lewis Caroll was 'n
amateurfotograaf. Vermakelijke,
argumenten die niets bewijzen.
Helaas moet ik Gr.Br. in de
steek laten en overgaan op de
..Monoloog van een paardenlief
hebber". Als ik de titel mag ge
loven moet Hermans van het
paard houden, maar hij ontkent
dat ten stelligste. Hij beschrijft
de ogen van de ongelukkige vier
voeter als „een uitpuilende lek
kernij voor vliegen" en van de
lippen van het dier zegt hij dat
die ..door stofzuigerfabrikanten
zonder veel succes zijn nage
bootst". Toch ziet er iets in van
de „paardenliefhebber" gezien,
het feit dat hij het arme beest
te lijf gaat met het misbruik
dat er van hem gemaakt wordt,
tijdens de stierengevechten.
Voorts krijgt de afstammeling,
van Rossinant de eigenaardige
teksten van een folkverslaggever
u4t een blad genaamd „Boer en
Tuinder" naar zijn hoofd. Zo
dat we wel mogen aannemen dat
deze fulminatie tegen het paard
er een met een dubbele bodem
is. Nu in overweging nemend dat
een mens zich eigenlijk moet er
geren als iets dat hem dierbaar
is. op de hak genomen wordt,
ben ik me gaan afvragen waar
om ik integendeel vermaakt ln-
plaats van geërgerd ben. Ik
trek nu ook een klein conclusle-
tje en zeg dat dat komt door
dat de naar voren gebrachte ar
gumenten onjuist zijn. Je maakt
Je boos als er een grond van
waarheid in de aanval zit, maar
niet als het om een vermakelij
ke uitbarsting gaat.
Voor lezers die het meer in de
diepte zoeken dan ik op het mo
ment geneigd ben te doen wil
ik nog „wijzen op een hoogst In
teressante en oorspronkeülk be
schouwing over baron Von
Münchhausen, op Fenomenologie
van de Pin-up Girl" speen«I in
verband met het spektakel,
over de verkiezingsprent van de
PSP. op een beschouwing van
de merkwaardige figuur Witt
genstein. waarbij ik niet vol
doende getraind ben om hem
helemaal te vatten en eigenlijk
ook op alle andere prozastukken
u Heymans (27), publicist te Maastricht, komt
iathiek over. Maar na afloop van het interview,
rie weg terug, bekruipt ons het vervelende gevoel
■pen bepaald facet van zijn persoon of werk onbe-
iken is gebleven.
Ie ontvangst in zijn kleine, luxueus ingerichte flat
bffelijk en omgeven met zwierige elegantie. Hij zet
koffie, draagt koekjes aan en bonbons, schenkt
goed glas sherry en vergeet niet de zoutjes. In het
»rek staat de deur van zijn privacy soms wijd open,
r het lijkt of een tweede deur daarachter herme-
gesloten blijft.
Beynens is in het nieuws ge-
toen hij „Vorstenspiegel van
schreef, een kostbaar boek
eter alle negenenveertig voor
in regerende monarchiëen in
met achterin een lijst van
flerd huwbare prinsen en
j»en. Inmiddels heeft hij een
P^nek gewijd aan Prins Hen-
f. een studiewerk voltooid, dat
draagt: „Germania, Stam-
Europa's". Lou Heynens
laarin aan dat alle vorsten-
in Europa hun oorsprong
■In Duitsland.
mn zijn er nog al wat ver-
I over hem geschreven. Voor
toosterburen blijken in hem
6seerd vanwege zijn verlo
st een Duitse barones. Die
g is inmiddels weer verbro-
idat, naar hijzelf zegt, het
in milieu te groot was.
waar wij kwamen was de
voor mij geringer dan
ar. Het ging gewoon niet",
tr ziln leven. Lou is afkom-
een groot gezin. Hij door-
n paar klassen van de mulo
dan gaan werken. Aanvan-
lls winkelbediende, later als
n loon bekostigt hij ook zijn
bij professor Schmidt in
I Hoofdvakken; Genealogie
tenkunde) en geschiedenis.
I Jaar stopt hij en vestigt
publicist,
anarchistische instelling en
Tielangstelling van vele vor
en in Europa deed zelfs hech-
endschapsbanden ontstaan,
itig prinsen, prinsessen, her-
fn hertoginnen onderhoudt
i geregelde correspondentie,
nu toe het kostbare bezit
rduizend persoonlijke brieven
(geleverd.
Hoog bezoek
jynens wordt niet gehinderd
atvloers optreden of gebrek
[oir vivre Hij beweegt zich
nfclijk, hanteert zijn talen
goed en valt kennelijk ook uiterlijk
bij „blauwbloedigen" in de smaak.
Dezer dagen zal de 81-jarige Alice,
aartshertogin van Habsburg, prinses
van Altenburg en gravin van Bade-
ni bij hem logeren.
Lou beschopwt dat niet als iets bij
zonders, maar ziet wel reikhalzend
uit naar haar komst Hij voelt zich
bijzonder aangetrokken tot de be
jaarde dame, die in Polen tijdens
de oorlog verzetswerk heeft gedaan
en door de Duitsers gruwelijk is ge
folterd.
Lou wil wel bekennen dat zijn le
vensonderhoud en de huur van een
eigen flat niet uit de opbrengst van
schrifturen kunnen worden bekos
tigd. Evenmin stelt de veeal magere
honorering van boeken hem in
staat verre reizen te ondernemen
naar adelijke vrienden. Lou zegt
dat hij financieel gesteund wordt
door een adellijke Duitse familie,
die indertijd hun zoon hebben ver
loren en met wie hij een scherpe
gelijkenis vertoont. Vermoedelijk is
dat de reden.
Herstel monarchie
Mogelijk zien zij en vele andere fa
milies in hem de voorvechter van
het herstel van de monarchie, daar
waar zij door een republikeinse
j staatsvorm werd vervangen Het ge
schrift „Ook aan U", in eigen be-
j heer uitgegeven, wijst min of meer
I in die richting.
Hij toont zich daarin een duidelijk
voorstander van de constitutionele
monarchie en zegt o.a „Er zijn
maar weinig echte democratiëen
waar een president nog door het
volk gekozen wordt. De monarch als
symbool van verleden, heden en
toekomst geeft door de automati-
j sche opvolging stabiliteit en conti
nuïteit aan het staatsgezag. Hij
staat boven de partijen en garan
deert als zodanig de algemene en
bijzondere volksvrijheden en de
rechten van religieuze en politieke
minderheden'
Degelijke taal, die ver staat van de
U DOET HEI TOCH EM DAAROM
TIPS VOOR DE DAGELIJKSE GEZONDHEID
Als u nu toch ergens op bezoek
gaat/el dande dingen eens op
die u in dat huis ziet en die u
met zou willen hebbenHet zal
u tevredener maken met uw ei
gen bezit en dat is goed voor uw
gemoedsrust en dus gezond
Als u nu toch een plaatsje
voor uw huisapotheek
zoekt, kies dan een plaats
uit waar kinderen met bij
kunnen komen. Op deze
manier kunt u ernstige on.
ge'ukken voorkomen 1
lamentabele verhaaltjes over vorste
lijke personen, die met name bij het
vrouwelijk deel van de natie zo
aanslaan.
„Negentig procent van die verhaal
tjes is gelogen", zegt Lou Heynens.
„want ik weet hoe moeilijk die
mensen te benaderen zijn. Wanneer
ik bijvoorbeeld over Scandinavische
vorstenhuizen iets wil weten, dan
wordt er van daaruit bij adellijke
vrienden hier in de buurt geïnfor
meerd wie ik ben en wat ik doe.
Pas daarna krijg ik contact".
Lou Heynens wil er niet aan dat,
volgens sommigen, vorstenhuizen uit
de tijd zijn. „Het verwondert mij
niet. dat de meest democratische
staatsvorm wordt gehanteerd in die
landen waar nog een vorstenhuis
bestaat. Europa is opgebouwd dank
zij de adel en daarom kan men
haar niet zomaar uitvlakken. Dank
zij de adel hebben de landen hun
vrijheid verkregen, hun nationaliteit,
hun onderscheiding en hebben de
schone kunsten zich kannen ont
wikkelen. Na de monarchiëen zijn
geen nieuwe staten meer ontstaan".
Niet begrepen
Wij menen Lou Heynens te moeten
wijzen op de tyrannie van de mees- j
te vorstenhuizen in het verleden, de
minachting voor hun onderdanen
en de afgrijselijke levensomstandig
heden waarir^zij die onderdanen lie-
ten verkommeren ter meerder eer
j en glorie van zichzelf
„Toegegeven", zegt hij „en dat is i
I ook de reden dat vele vorstenhuizen
ten onder zijn gegaan. Zij hebben
de drang naar vernieuwing niet
vroegtijdig begrepen.
Dat is wel gebeurd in Nederland, j
j Engeland. Zweden. Noorwegen. De
nemarken en België"
Overigens hoeft kritiek op leden i
van koninklijke families volgens
hem niet altijd te worden uitgelegd
als anti-monarchistisch, want deze
is veelal gebaseerd op sympathie J
en aanhankelijkheid. Een dynastie
is ten dode opgeschreven, zo
schrijft hij ergens, als zij in het i
vergeetboek terecht komt en als de
publiciteit haar eenvoudig negeert.
Maar van de andere kant moet ik
eenvoudig zeggen, dat de emotionele
sympathiebetuigingen ook negatief
en zelfs schadelijk kunnen zijn
Lou Heynens schat het aantal adel
lijken in Europa op twaalf miljoen,
van wie vier tot vijfduizend de Ne
derlandse nationaliteit bezitten. Hij
kwalificeert hen als de beschermers
en bewakers van het cultuurbezit.
Beatrix bijvoorbeeld niet zo konink
lijk als Irene, die een veel fijnere
beschaving heeft. Beatrix zal door
de keuze van haar echtgenoot altijd
weerstanden oproepen. De geschie
denis heeft bewezen dat de meeste
huwelijken met burgers zijn mislukt
en zij mislukken nog steeds. Waar
Beatrix ook komt, zij zal altijd de
hoogste in rang zijn. Dat wordt
nooit uitgesloten. Als Margriet in
Zwitserland verblijft zal zij nooit
worden beschouwd als mevrouw
Van Vollenhoven raaar als prinses".
Klopt die theorie met zijn opvat
ting dat koningshuizen de drang
naar democratische vernieuwing
moeten begrijpen en daarnaar zelf
handelen?
„Jawel, maar het beeld van de mo
narch brokkelt af wanneer hij
trouwt met een burger. Prins Bern-
hard heeft zijn image in een psy
chologisch gunstige tijd kunnen op
bouwen, maar ik geloof dat hij -in
zijn hart toch meer neigt naar een
waardiger opstellen. Ik ben er van
overtuigd dat het volk voor zijn
dochters liever een echte prins had
gezien. Als we straks gekroonde
burgers op de troom krijgen, dan
stem ik nog liever voor een repu
bliek. Als het mij zou overkomen,
zou ik mij een harlekijn voelen".
Geen Orangist
Merkwaardig
De voorlichting in Nederland over
de plaats van de adel en de taak
van de monarchie vindt hij bedroe
vend. Merkwaardig is zijn visie op
de keuze van de kroonprinses.
„Die keuze had moeten geschieden
via intern beraad en niet alleen
vanwege de erfopvolging. Ik vind
Overmatig veel interesse voor het
Oranjehuis heeft Lou Heynens niet.
Geschiedkundig zegt de familie hem
heel weinig. Een gevoelsmatig? Hij
droeg zijn eerste boek op aan Prin-
se Olga zur Lippe, een nicht van
Prins Bernhards vader
„Ik heb de indruk dat de familie
banden tussen Oranje en Zur Lippe
zeer slecht zijn. Zij wordt de rode
prinses genoemd. Toen zij een paar
Jaar geleden in Amsterdam aan een
vredesdemonstratie wilde deelnemen
en zich daarvoor tot prins Bern-
hard wendde, teneinde vervelende
consequenties voor de koninklijke
familie te voorkomen, kreeg zij geen
antwoord. Gereageerd werd er ook
niet in 1945, toen zij prins Bern-
hard haar juwelen aanbood in ruil
voor levensmiddelen, omdat zij
dreigde te verhongeren".
Lou Heynens is geen Orangist?
„Nee. ik heb een hekel aan Oran
gisten. ik ben monarchist. De men
sen. dat is het poppentheater, maar
er moet een kast omheen".
Lou Heynens wordt in adellijke
kringen steeds hartelijk ontvangen.
Die mensen kunnen zich in ieder
gezelschap bewegen. Het etiket van
de adel wordt door ons opgeplakt.
Het eerste exemplaar van mijn eer
ste boek werd aangeboden door
prinses Marianne van Sachsen Co- i
burg Gotha omdat prinses die verre I
reis niet meer kon maken. Iedereen
dacht dat zij met een kroon en een
hermelijnen mantel zo binnenkomen
en toen dat niet het geval bleek
was iedereen teleurgesteld".
Lou Heynens is omringd door een
vriendenkring van kunstenaars.
I Linkse Jongens zegt hij zelf. maar r
I hij vindt dat geen bezwaar ..Dan
zie ik mijn eigen zwakheden. Overi
gens. hoe meer men naar links
drijft, hoe meer het volk de drang
krijgt een gematigde staatsvorm te
herstellen".
Staat hy niet open voor vernieuwin
gen?
Jawel, mits ze bestaansrecht heb
ben. Ik wil niet terug naar de tijd
die geweest is. maar wat men eist
moet aanvaardbaar zijn. Ik ben te
gen ontwikkelingshulp. Laat men
eerst maar zorgen dat voor iedereen
in Nederland een aanvaardbaar le
venspeil wordt geschapen. Voor een
door een ramp getroffen dorp in
het buitenland brengt men gemak
kelijk dertig miljoen bijeen. Maar
als het om een nieuwe Henri Dunant
gaat moet men langs de deur". Bij
het verlaten van zijn huis komt hij
ons achterop met soort receptieboek.
Of we maar even willen tekenen.
Wij doen dat als gewone burger,
want dat zijn wij.
