Vele auteurs hebben weinig te zeggen
Auto's. Foto's.
jlara Eggink 65 jaar
Wanneer die stroom.
Het Zwarte Theater komt
in Leiden
jTERDAO V7 APRIL 1971
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 11
[ALENBERG De dichteres, schrijfster en vertaalster Cla-
Eggink wordt morgen 65 jaar. Het is een mijlpaal, waarvan
an haar ontgaat en die wat haar betreft best mag worden
geslagen. Maar wij zijn nu eenmaal een volk van terug-
fckers en herdenkers en om getallen als 25, 50 en 65 kom je
Nederland niet heen. Ook Clara Eggink niet haar literaire
rlc is te belangrijk om er niet even bij stil te staan. Het is
erigens moeilijk je voor te stellen dat de Staat der Neder-
iden haar van nu af aan in het genot van AOW zal stellen,
is nog zo levendig, dat de cliché's waarmee men gewoonlijk
iduidt, dat iemand nog bijzonder vitaal voor zijn leeftijd is,
ider uitzondering op haar van toepassing zijn.
[oe veelzijdig haar bijdrage aan de
ratuur ook is, Clara Eggink geniet
e eerste plaats nog altijd bekend-
als dichteres. Haar gedichten-
Jiels (Schaduw en water, Schier-
nd, Landinwaarts, Nieuwe ver-
In 1954 verzameld in „De rand
de horizon") kenmerken zich
het verlangen de beknellingen
beslommeringen van het dagelijks
p van zich af te werpen en de
ruimte tegemoet te treden. Zij
tdat met een eenvoud aan midde-
en met een sober, fijnbesnaard
rdgebruik. Haar proza (Gewoon
aten en Een Rotterdams kind en
ere ontmoetingen), dat later werd
breven, is minder bekend, iets
haar zelf nogal verwondert. Cla-
Eggink heeft ook veel en belang-
werk vertaald. In het Leidsch
blad verzorgt zij al twintig jaar
literaire rubriek „Zoeklicht op de
lenmarkt".
Angst
'jra Eggink woont ver van het
toer van alle dag, in een kleine
njsselse nederzetting genaamd
lenberg. Zij heeft daar "aan het
ie van de horizon" een huis-om-
itelen (de dichter Bloem heeft er
slotfase van zijn leven in ge
ïnd). Wie niet uitgerust is met
i uitvoerige routebeschrijving heeft
aig kans het ooit te vinden.
iud Paauw
dat huis, waar de boekenkasten
bijna aan de zoldering reiken,
Clara Eggink over Poëzie: „Het
emde was dat ik op de HBS altijd
had voor poëzie. Ik zat op zo'n
de, strenge school, waar je veel
het hoofd moest leren. Daar ben
helemaal niet tegen hoor, want
heb er later erg veel profijt van
ud. Maar als ik een gedicht uit
hoofd moest leren dan trachtte
daar altijd onderuit te komen. Bij
leraar Nederlands lukte me dat
stal wel, bij de leraren in de an
dere talen niet. Ik heb nooit precies
kunnen vaststellen waarom ik er
bang voor was".
Haar werk is vaak als vrou
welijk geaard" gekenmerkt.
Clara Eggink: „Dat is een klets
praatje. Ik heb dat er zelf nooit
ingezien". Haalt het boek "Een Rot
terdams kind" uit een boekenkast en
zegt: „De hoofdpersonen in deze ver
halen zyn byna allemaal mannen.
Er komt nauwelyks een vrouw in
voor. Met die vrouwelyke geaardheid
kan het dus zo'n vaart niet lopen.
Er is ook wel gezegd dat myn verzen
romantisch zouden zyn. Nou, ze zyn
zo nuchter als wat".
In haar gedichten is alle
franje, alle opsmuk vermeden.
Clara Eggink: „Ik houd niet van
fraaiigheden die er niet toe doen voor
het wezen van het vers. Het moet
wel echt iets waarachtigs zyn, wil ik
me ermee tevreden stellen. Ook in
de verzen van anderen".
Door wie is zij in haar werk
beïnvloed?
„Dat zou ik niet kunnen zeggen.
Ik zal heus wel beïnvloed zyn, maar
dat moet dan onbewust zyn gebeurd.
Alleen de g^ote dichters zyn niet
door anderen beïnvloed. En ik ben
geen groot dichter. Ik heb behoor-
lyke verzen geschreven, maar ik ben
geen Bloem of Nyhoff. Du Perron
zei: je bent beïnvloed door Bloem.
Maar dat is niet waar. Als je alleen
al naar myn taalgebruik kykt, dat
is slordig vergeleken by Bloem".
Oorlog
Haar poëzie van voor 1940
(Schiereiland) is anders getint
dan kort erna (Landinwaarts)
Waaraan wijt zij dat nu: aan de
wegfilterende jeugd of aan de
schok die de oorlog teweeg
bracht?
„Niet aan de wegfilterende jeugd.
Want ik ben nu juist weer eens be
zig verzen te schryven en die hebben
dezelfde inslag als van voor de oor
log: noem het maar de vlucht uit
de dagelyksheid. Dat kan het dus
niet zyn geweest. Het zal met de oor
log te maken hebben gehad. Je wordt
ineens op de realiteit gedrukt en die
neemt heel de aandacht in beslag.
Je komt aan het andere niet meer
toe".
Wat dreef haar tot het
scheppen van poëzie?
„Ja, wat drijft je Het begin
van iedere vorm van kunst is een
mysterieuze bezigheid. Je begint met
papier en potlood en een paar woor
den, een halve regel. Dan ontdek je
dat er een hoop achter zit. Maar dat
ene gebaar, dat grypen naar papier
en potlood, dat is het meest essen
tieel"
Hoe was haar werkwijze?
„Ik deed het tussen de bedryven
door, zou je kunnen zeggen. Een ge
dicht kwam by my by stukken en
brokken tot stand. Ik begon eraan,
stopte er dan mee, deed andere din
gen, maar het procédé ging intussen
door. Je bent en blyft er steeds mee
bezig. In die tyd heb ik nooit iets
anders er tussendoor geschreven. Het
kwam hier op neer: opschrijven
iets anders doen weer opschry
ven".
Even een overstapje naar
het vertalenOndanks alle acties
is de honorering daarvan nog al
tijd slecht.
„Ja, uitgevers zyn mensen die alles
op een koopje willen doen. Wy kry-
gen geen poot aan de grond zolang er
geen vakbond voor schryvers en ver
talers is. Je krijgt de schryversbent
in de huidige omstandigheden met
geen mogelykheid tot staking. Het
genoegen van het zich gedrukt zien,
is nog altyd een sterke dryfveer".
Droefjes
Wat is haar oordeel over de
huidige Nederlandse romanciers?
„Het merendeel heeft zo weinig te
zeggen. Dat is wel droefjes. Het is
vaak zo monoloog-interieurderig. Het
gaat my niet om de mensen die ze
beschryven, dat mogen allemaal bur
gers zyn. Het gaat erom hoe je als
schryver ze bekykt. En het taalge
bruik van vele hedendaagse schry
vers is nogal beknopt". Zegt grote
bewondering te hebben voor Mulisch,
van 't Reve en Hermans.
Een jury heeft Weinreb
voorgedragen voor de literatuur
prijs van de gemeente Amster
dam. B. en W. hebben geweigerd
die prijs aan hem uit te reiken,
omdat er nog een onderzoek loopt
in verband met zijn oorlogsver
leden. Vindt zij die houding van
B. en W. juist?
„Nee. Zy hadden het oordeel van
de jury moeten aanvaarden en er
zich verder niet mee moeten bemoei
en. Er loopt een onderzoek tegen
Weinreb, maar dat is hier niet in het
geding. Weinreb heeft een boek ge
schreven dat zoveel literaire kwali
teiten bezit, dat een jury, waarin
toch echt niet de eersten de beste
zaten, het goed genoeg vond om het
te bekronen. Daar gaat het om".
Links
Heeft Clara Eggink politieke
belangstelling?
„Ja, ik sta positief aan de kant van
links. Niet dat dat zulke brave jon
gens zyn, hoor. Oh, nee. Maar links
is in elk geval de kant waar nog
enige beweging zit". Zegt even later
met een meewarig lachje: „Als je nu
Drees junior weer hoort. Hy wil het
mes zetten in de cultuur-subsidies.
Dus dat onnozele beetje dat er voor
wordt uitgetrokken is hem nog te
veel".
Over de gevaren van de maatsohap-
py van morgen: „Ik zie de gevaren
die ieder mens zich wel bewust zal
zyn. Door de technocratische over
macht komt het individu in de knel.
Gelukkig zyn er veel jongeren die
zeggen: we doen er niet aan mee.
Het is een verheugend verschynsel.
Ik hoop dat ze over tien jaar niet
vergeten zijn, dat ze nu zeggen. Want
ze komen onherroepelijk. voor de
Wanneer de stroom u roepen mocht
doe niet als ik, die om wat vage plichten
dat roepen te vergeten zocht
en streed om voor die lokstem niet te zwichten
Want wie de golven te volgen vroegen,
diens hart past nooit meer in de oude voegen
Wanneer de stroom u roepen mocht,
herneem die vreemde vrijheid dan.
't Verleden dat u nog raken kan,
wordt wel vergeten op die tocht.
Er is bij water en winden
allicht wat meer te vinden
dan een huis en kortstondige vrinden.
Het verlies van die wij minden
komt toch eens, ongezocht.
CLARA EGGINK
(Uit: Schaduw en water 1934)
Tien Jaar geleden is het inmiddels
wereldbekende ensemble Zwarte
theater ontstaan. Aanvankelijk trad
het gezelschap op onder de naam
„Kaleidoscoop", later nam het de
naam „Het Zwarte Theater" aan.
Maandag komt het naar Leiden in
de schouwburg.
Op een toneel met zwarte gordy-
nen ziet de toeschouwer alleen die
akteurs en attributen die direkt
noodzakelijk zijn voor het uitbeelden
van het verhaal. Overigens zijn de
vraag: moeten we mee in de maat-
schappy of moeten we de Oranje
Vrystaat handhaven?
Ach, het onderwerp is zo groot en be-
langryk dat kun je niet in een paar
zinnen afdoen".
Over de problematiek van het
ouder worden: „Ik ben me er zeer
duideiyk van bewust. Ik aanvaard
het als een natuuriyk stadium. Ik
heb er geestelyk noch lichamelyk
pyn aan. Maar ja ik voel me ook
nog zó goed. By veel mensen veran
dert er iets als ze AOW krygen. Dan
zeggen ze: nu ben ik oud. Maar dat
moet ze niet aangepraat worden, zo
als tegenwoordig te veel gebeurt. De
mensen moeten rustig doorgaan. Dat
vereist natuuriyk wel een goede voor
bereiding. Om in geestelyk opzicht
geen last van de ouderdom te heb
ben, daar moet je eigenlyk al in je
jeugd aan werken".
in de handeling betrokken akteurs
en attributen onzichtbaar door een
geraffineerde belichtingsmethode.
Op deze manier worden fantastische
effecten bereikt, die af en toe doen
denken aan de in ons land ook ver
maarde Tsjechische tekenfilms.
Het is Jiri Srnec, de artistieke pro
motor van Het Zwarte Theater, niet
te doen om op zichzelf staande op
tische trucs. De optische effecten
zijn slechts middel tot verbeelding.
Jiri Srnec heeft als regisseur en
als komponist gestalte gegeven aan
deze theatervorm. Vorige program
ma's bestonden uit een aantal ver
halen of#thema's. Met de Handen-
jaarmarkt heeft Jiri Srnec voor het
eerst een avondvullend toneelgebeu-
ren samengesteld. Met dit program
ma wordt een uitgebreide toernee
gemaakt. Voorstellingen van de Han
denjaarmarkt werden inmiddels ge
geven in Zweden, Denemarken, Ita
lië, Zwitserland, Mexico, Venezuela,
Peru, Chili, Argentinië, Engeland,
Ierland, België en Frankrijk.
Gedurende de afgelopen tien Jaar
maakte. Het Zwarte Theater of
„Betoverende Theater" verder toer-
nees door vrijwel alle landen van
Europa, Noord- en Zuid-Amerika,
door Egypte, Australië en nam o.a.
deel aan het Bergen Festival (Noor
wegen), Edinburg Festival, Berliner
en Wiener Festwochen, Adelaide
Festival, Biennale di teatro Vene-
zia, Festival Salzburg en Festival
Sarajevo in Joegoslavië.
(En wat 3M* daarmee te maken heeft)
Auto's worden een stuk mooier beletterd
en gemarkeerd dankzij de fleetmarking -
systemen van 3M. En foto's maken is
kinderspel dankzij dat nieuwe
gemakkelijke 3M filmassortiment voor de
amateur. Zo heeft 3M op talloze terreinen
een heleboel produkten uitgevonden, die
maken dat u beter kunt werken. Veel van
die produkten kunt u herkennen
aan de naam Scotch. Dusals u nog eens
schuurmateriaal tegenkomt dat gaver schuurt,
of computertape die meer BPI kan bergen,
dan zal er Scotch-Brite of Scotch 777 GP
op staan. En dan weet u nü tenminste
wie er achter staat.
Trouwens: fotokopieer-apparatuur,
microfilm-systemen, videotapes,
grafische films, röntgenfilms,
isolatiematerialen en background-
music-systemen, die vaak - elk op zich -
een omwenteling betekenen, komen ook
al van 3M. Dat komt doordat 3M daarin
ieder jaar meer investeert (393 miljoen
gulden in 1969). Om dingen te maken die
net iets beter in elkaar zitten. En net
iets vernuftiger. 3M, een company die
nieuwsgierig op zoek blijft naar
produkten die het leven een klein beetje
makkelijker kunnen maken.
3M, de uitvinders.
3M heet voluit: Minnesota Mining Manufacturing Company,
