leel hoog genoteerd
t)p Keulse Kunstbeurs
>tond antiek
Geheimzinnig
Savary's Grand magie
circus triomfeerde
LITERAIRE KRONIEK
VAN CLARA EGGINK
1 10 APRIL 1971 IfHDSCH DAGBLAD PAGINA 23
1 11 mm mm"i ii m' -
(Van onze correspondent Wim Timmers)
KEULEN (GPD) In Keulen, dat met veertig a vijftig expo
sities per maand en een grote jaarlijkse kunstmarkt tot Duitslands
belangrijkste centra van culturele activiteit behoort, werd enige
weken geleden de „tweede Westduitse kunstbeurs" gehouden.
In twee hallen (9000 vierkante meter expositieruimte) van het
Jaarbeurscomplex aan de Rijnoever hadden 132 Westduitse
kunsthandelaren tentoonstellingen van hun koopwaar ingericht,
overzichtelijk gegroepeerd van de middeleeuwen tot de twintigste
eeuw. Alleen produkten van het allermodernste genre, die royaal
aan hun trekken komen op de kunstmarkt in het najaar, ont
braken.
In zekere zin was zelfs de beurs voor klassieke kunst een reac
tie op de grote publiciteit, die moderne kunstenaars voor hun
werk zo gemakkelijk vinden. Voorzitter Günther Abels van het
„Rheinischen Kunsthandelverband" zag als achtergrond voor
het ontstaan van de kunstbeurzen (alleen in Duitsland zijn het
er dit jaar al elf) „Door de sociale veranderingen van de laatste
vijftig jaar zijn er nieuwe, grote koopgroepen ontstaan, die vaak
nog geen contact met de serieuze kunsthandel hebben. Terwijl nu
voor moderne kunst vaak met massieve ondersteuning van
hogerhand krachtig tam-tam wordt gemaakt, heeft zich op ons
gebied van klassieke kunst een va
cuum gevormd en dat uitgerekend in
het economisch sterkste en dichtst
bevolkte deel van de Bondsrepubliek".
Deze kunstbeurs richtte zich dus
niet in eerste instantie tot de musea
en handel, maar geeft vooral voor
„geïnteresseerde buitenstaanders" eer
imponerende show van klassieke
kunst. Het aanbod varieerde van
meubelantiquiteiten (68 pet», oud
porselein, historisch wapentuig en
stokoude beelden (bijv. een buste van
Constantijn de Grote uit de vierde
eeuw) tot de schilderijen van jongere
meesters, de steeds populairder wor
dende kunst uit ontwikkelingslanden,
en de landkaarten en stadgezichten.
die men steeds meer aan kamermu
ren vindt.
Omdat het louter originele werken
waren die te koop werden aangebo
den (onder toezicht van de dagelijks
controlerende jury met een onpartij
dige scheidsrechter), bleef de expo
sitie voor de onwennige leek een
kostbare aangelegenheid. Een niet
eens zo fraaie landkaart van de Ne
derlanden kostte bijv. meer dan vier
honderd gulden omdat de zekerheid
bestond dat hij in Michiel de Ruyters
tijd voor de klas had gehangen. Een
van de organisatoren wees tevens
op de toenemende interesse voor
kunst als kapitaalbelegging, die voor
al in' Duitsland, waar de vrees voor
inflatie altijd groter is dan elders,
buiten de kring van traditionele
kunstkopers snel zou toenemen. In
dat opzicht zou dus werkelijk sprake
zijn van een beurs. Dertigduizend
mark voor een waardevaste schotel
van' Meissner porselein en enkele
honderden voor een helm van de
Sachsische Gardereiter het waren me
de prijzen wel!
Vijftig specialisten in staats
dienst werken aan de restauratie
van de Dom in Keulen. De foto
van een maquette geeft een in
druk van hetgeen zich er rondom
zal gaan afspelen. Bijzondere
aandacht verdient de nieuwbouw
van het Romeins-Germaans Mu
seum waarin alle vondsten uit
het meer dan 2000-jarige verle
den van Keulen een gepaste
plaats zullen vinden. Men koos
een eenvoudig gehouden archi
tectuur met nadruk op de hori
zontale lijnen ter verhoging van
de verticale gothische architec
tuur van de Dom. Attractie op de
benedenverdieping van het Muse
um is een Dionysus-mozaïek, dat
zich op dezelfde plaats bevindt
waar het 1800 jaar geleden werd
gelegd.
Tenslotte was er het feit dat de
beurs voor de kunsthandel ook een
verkoopmogelijkheid was die tot de
verbeelding sprak. Günther Abels
haalde er zelfs Dürers echtgenote bij
die met werken van haar man de
grote markten en jaarbeurzen af
reisde. In Keulen werden trouwens
al in 1546 de eerste „schilderijenver
kopers" op de jaarbeurs toegelaten.
Jean Vilar's geesteskind het Thea-
■PBBHRBm BB i tre National Populaire dat hij
overigens al weer jaren geleden te
vondeling legde doet onder leiding
Hm van leerlin8"°Pvol6er Georges Wilson
ils- „v ...G H in het bijzonder uit het moderne
a Anglo-Amerikaanse repertoire met
Early Morning en Tom Payne van
Edward Bond en Paul Foster mis
greep op (kostbare) misgreep, en
voor het eerst in zijn vijf-en-twintig
jarige geschiedenis wordt er nu als
regel niet meer voor een uitverkocht
huis gespeeld. Integendeel: de open
plekken van de gigantische Chaillot-
.zaal winnen regelmatig meer terrein
op de steeds schaarser bezette stoe
len. Het progressief-geconditioneer
de publiek dat in Vilar's hoogtijdagen
ieder stuk, klassiek, modern, Frans
of buitenlands, met zijn ovaties be
geleidde, begint nu, voor zover het
dan tenminste nog komt, zelfs open
lijk zijn on-vrede te manifesteren.
In het eveneens zwaar gesubsidieer
de. futurisch gerestaureerde en door
Jean Mercure niet minder scherp-
links gerichte Theatre de la ville is
het echec in de grond navenant. Of
schoon iets minder opzienbarend,
omdat de leegten hier niet zo gapend
lijken, aangezien de zaal veel klei
ner is. Maar ook hier gaat de vlie
ger niet meer op.
Daar werd de jongste bijdrage tot
het repertoire door Francois Bille-
doux een volslagen mislukking. Het
publiek spartelde hulpeloos rond en
j greep tevergeefs naar enig houvast
Deze kop van Constantijn de in een troebel, barok, filosofisch pseu
Grote, begin vierde eeuw na Chr. do-monumentalisme of dito symbo
ls op de Keulse Kunstbeurs te lisme. Wie de bourgeois-cultuur wil
zien.
(Van onze correspondent Frank Onnen)
PARIJS (GPD) Terwijl de onttakeling van het bourgeois-
theater sedert de mei-dagen 1968 zich in versnelde vaart voort
zet, blijven de vorderingen van de culturele revolutie die de
opengevallen plaats in zou dienen te nemen nog altijd veel
minder spectaculair.
nen niet in de geijkte theaters in-
stalleren. maar moet de scheiding
en de afstand tussen proscenium, po
dium en zaal ook „geografisch"
overbruggen om de mensen niet lan
ger het gevoel te geven, dat ze
slechts auditorium en toeschouwers
zijn voor een „handeling," waarin ze
zelf niet zijn „opgenomen."
Orlando Furioso en ook MouchJd-
ness gedramatiseerde prentenboek
van de Franse revolutie werden mid
den in het publiek gebracht. In die
gedachtenlijn is nu een andere pio
nier van het anti-theater-subsidiair
de culturele revolutie Jerome Sava-
ry. nog 'n fors aantal stappen ver
der gegaan door zijn Grand Magie
Circus in 'n hall van de internationa
le studentenkolonie de Cité Universi
taire te vestigen. Een onderdak dat
hem nog lang geen volledige voldoe
ning geeft, want het liefst zou hij,
net als enige maanden geleden in het
New-Yorkse Central Park, ook in de
Parijse open lucht zijn voorstellin
gen geven, die dan ook op een alge
mene deelneming van jong en oud
gericht zijn. Maar zodra het seizoen
het toelaat en het weer wat mee
werkt gaat hij, zo vertelde hij me,
met zijn vijftien kameraden, acro
baten, blaaspoepen, vuurvreters plus
nog twee kippen weer de boer op en
ook in de Parijse ex-hallen worden
ze spoedig verwacht.
Geen twee voorstellingen lijken
precies op elkaar, want iedereen uit
de troep of het publiek mag en kan
zijn eigen nummer of bijdrage in
voegen of aanhaken bij de dunne
leidende draad die Salvary, als ce-
I vernietigen, moet zich om te begin- remoniemeester regisseur cho
reograaf componist dirigent
"Koloniale kroniek of Zartan, de
slecht-beminde broer van Tarzan"
noemde. In die kroniek is Tarzan
als gespierd symbool van westerse al
macht tot een schriel teringlijdertje
ineengeschrompeld dat in het oer
woud door een warmhartige oerang-
oetan-mandrill indertijd als vonde
ling met haar tepels van de hon
gerdood gered werd. Rond die ge
devalueerde held spelen zich vele
stichtelijke en opwindende taferelen
af als: evangelisatie-hagepreken. lief
dadigheidsbezoeken van de koningin
van Engeland met tandpastaglim-
lach en groetjes van het wassen
handje Arabische haremtoestan
den en zijn sexuele imitatie door toe
doen van een tijdig aangespoelde
voormalige striptease use uit Mont-
martre. Een vrij en half geïmprovi
seerd verslag derhalve van de histo
rie van het kolonialisme in de trant
van een feuilleton of 'n delirerend
stripverhaal, doorschoten met lied
jes, acrobatiek, aankleed en uit-
kleedpartijen, hoempaspel, fancy-
fair, hotdogs en, wel iedere avond,
een collectieve dansapotheose tot slot.
Sedert Fellini is de warmbloedige,
slordige en polyvalente circussfeer,
leek me, nooit meer zo midden in de
roos geraakt en met deze bonte
"show" die in al haar voegen ram
melt, kan een kind zich even fijn en
best vermaken als zijn vader op zijn
opa. Met theorieën over distanciatie
en "Verfremdung" moet Je Jerome
Savary niet op zijn (blote) lijf val
len. Het podiumtheater, werpt hij
me over zijn naakte schouder toe,
verhoudt zich tot het werkelijke en
dagelijkse leven als Tsjang Kai-SJek
tot China. Een vergelijking waar
mee hij zich over politiek dan toch
wel weer zo ver bloot geeft, dat hij
zijn zinnen eerder op Mao Tsje-
Toeng de vader van de culturele
revolutie heeft gezet. En waarvan
hij, zonder spoor van twijfel zich
nu als de beste en vooral vrolijkste
leerling uit de klas doet kennen.
lillllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllinillllNIHHIIIIIIHIHIIHIIIIHIIIIIIIHIIIiniINHIIIIItHNnillllllllllir
'a*.
BenedenDit meesterwerk
van houtsnijkunst uit Ohlstadt
bij Bad Tölz (Wést-Duttsland)
zou op de kunstbeurs in Keulen
niet misstaan hebben. In menige
boerderij in de Bovenbeierse
bergdorpen bestaan volgens de
oer-oude geiooonte de zijdelen
van een bank als galerij van de
voorvaderen. In fraai houtsnij
werk, dat kunstig beschilderd is,
ziet men er grootvader en groot
moeder, zoals zij eens in hun
bonte kledij bespiegelend hun
vrije avond doorbrachten.
TON VAN OUDWIJK
Die wordt honderd.
Uitg: Kosmos,'Amsterdam.
Een nieuw boek van Ton van
Oudwijk bezorgt mij veel lees
genoegen, bewondering, verba
zing, vermaak en een neiging
tot nadenken. Met deze nieuwe
roman van haar is mij dit weer
zo vergaan. Iets dergelijks heb
ik al eerder gezegd b.v. bij het
verschijnen van haar vorige
werk „Memoires van een dood
graver en andere verhalen". Dus
ik behoef hier niet verder op in
te gaan. "Die wordt honderd"
is een roman; een echte roman
al is het werk dan niet in hoofd
stukken verdeeld. Het is een
boek met een plan, de schrijf
ster weet wat en waarover zij
schrijven wil, zij ontwikkelt haar
gegeven en laadt haar zinnen,
met een maximum aan inhoud.
Zij behoort zeker niet tot die
auteurs die plaats nemen om
him eigen zielsaandoeningen te
laten doorkabbelen tot de lezer
zowaar het gevoel krijgt dat hij
op deze manier zelf ook wel 'n
boek zou kunnen vullen wat
evenwel nog niet waar behoeft
te zijn. Dit gevoel nu zal geen
lezer ooit krijgen bij een werk
van Ton van Oudwijk. Want de
ze schrijfster geeft een uniek,
want alleen door haarzelf ge
zien. tafereel van iets waar een
ander aan voorbij zou lopen om
dat het in wezen zo dagelijks is.
Een slecht huwelijk bijvoor
beeld.
Wat zijn de ingrediënten van
deze roman? Een antiquiteiten -
winkel ergens in een stadje.
Daarin een man, een vrouw, *n
zoon. een werkster, wat kennis
sen en poezen. De overheersen
de figuur is Bacchus Vraets, 'n
mens dat door zijn gefrustreerde
de Jeugd de rokken van zijn
zeven zusters! is vergroeid tot
een valse, vette, hypocriete dui
vel. Het lot, gewoonlijk niet ge
neigd zijn slechte daden in een
haar tot slachtoffer voorbe
stemd hebben, dat Je niet ver
der kan komen dan commenta
riëren. Toch zou het slot iemand
in de richting van het mede
gevoel kunnen sturen, maar he
laas. de lezer is al te vef heen
in de andere richting. Je vraagt
je af of dit waarlijk trieste ein
de de schrijfster misschien wat
uit de hand gelopen is.
goede richting om te buigen,
heeft hem tot echtgenote gege
ven Anna, een vrouw veel Jonger
dan hij, van het aanvaardende,
onschuldige, verwarde type. die
echter zichzelf op de been houdt
door haar, meestal niet hardop
uitgesproken, geestige reacties
De zoon wordt een mengsel van
vader en moeder. Het drama
dat zich afspeelt in dit zonder
linge gezin is wel tragisch,
maar aangezien de schrijfster
iedereen en alles gechargeerd
heeft haar grote kracht
zal niemand er een traan bij
laten; integendeel het wordt uit
eindelijk een lachertje. Mede
lijden met dit soort lijdende
mensheid is moeilijk op te bren
gen. Zelfs het slachtoffer Anna
heeft zoveel eigenschappen die
MARIANNE COLIJN
Tekens van leven.
Nijgh en Van Ditmar, Den
Haag.
Marianne Colijn zij schreef
eerder een novelle 'Te Vuur en
te Zwaard", een roman "Spin
in de Morgen" en een novel-
lenbundel "Nacht zonder Ont
moeting" is een echte ver
telster (evenwel niet van ver
haaltjes) en misschien is dat
wel de reden waarom kort werk
het bij haar zo goed doet. De
werkstukken in deze bundel zijn
Impressies, momenten met on
dergrond, zonder veel intrige. Zij
heeft kennelijk mensen, huizen,
landschappen gezien en dit zien
roept bij haar een mogelijke le
vensgang op. Van het zichtbare
naar het psychologische gaat
haar weg via de magie van" de
dingen en de natuurverschijnse
len.
Het meest frappante verhaal
lijkt mij "De Slangemuur". De
slangemuur kronkelt zich om de
moestuin van een oud buiten in
een groeiend dorp. De oorspron
kelijke bewoner heeft deze
muur zo slingerend laten bou
wen opdat de vruchtbomen in
de kronkelingen goed beschut
zouden staan. Men zegt van de
muur dat hij "in het voorjaar
vreemde gedachten zou oproepen
bij ieder die er langs kwam. diep
verborgen gevoelens, helder
ziendheid zelfs". Bijgeloof Ja
zeker, dat is het, maar de beide
dominees van het dorp moeten
tot hun schrik ontdekken dat de
muur zijn invloed heeft als het
zo lentelijk warm is en een mens
toch al niet tevreden over
zichzelf.
Gelijk van waarde is stellig
"Madame Olseau", een indruk
wekkende schets vah de dood
van een oude verzetstrijdster.
De "ik" is naar Frankrijk ge
reden om bij de begrafenis te
zijn, in wezen omdat zij zeker
heid hoopt te krijgen betreffen
de de dreigende houding die de
vrouw ze zag er uit als een
oude kwajongen vroeger eens
tegen haar aangenomen heeft.
De verhalen zijn alle uiterma
te gaaf en van een grote subti
liteit. In zo weinig woorden iets
te onthullen en dat dan te la
ten slagen, is een kunst op zich
zelf.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIillllllllllllllllllllllllllHIIlllllllllllllllllllllll
Boven: Klaus Moritz: London Mix.
