Raadsleden naar
de schoolbanken
Kennedy-literatuur
altijd veelgevraagd
Consument wordt tenslotte toch de
dupe
Plaat van de week
In vele Europese landen worden hoge looneisen gesteld
Drs. W. Langeveld van Burgerschapsvoiming wil
ZATERDAG 13 MAART 1671
LEIDSCH DAGBLAD
PAGINA 7
HAARLEM Meer dan vijfhonderd Nederlandse gemeen-
:r Jjeraadsleden willen worden bijgeschoold, in technische vaar-
ita jjgheid en in bijzondere onderwerpen als ruimtelijke ordening,
mo jnanciën en milieuvervuiling. Vooral degenen die pas kort
raadslid zijn en jonger zijn dan veertig jaar blijken behoefte
Ie hebben aan deze bijscholing.
Het rijn de opvallende resultaten
nit een onderzoek dat het Neder-
re;J lands Centrum voor Democratisch
Burgerschapsvorming; het bureau
Intomart heeft laten doen.
'ict Het NCDB doel: de bevordering
in van het optimaal funktioneren van
Ben politieke leven in Nederland
h is een deel-activiteit drie dagen
ez in de week van drs. W. Lange-
ouc veld uit Haarlem. Eten, adem halen
en politiek zijn voor hem gelijke
jenoodzakelijke levensbehoeften en
jat hem betreft wordt die politiek
K voor iedereen een primaire behoefte.
Hij zegt: „Het is toch van levens-
belang, dat er aan politieke vor
ming wordt gedaan".
Jij doet er zelf veel aan: vijftien
jaar leraar maatschappijleer, televi-
ieseries als Inburgeren en Wet-
trijd, een Teleac-cursus en een
loekje voor Jonge kiezers „Horen
sn zien" Het onderzoek naar de
lehoefte aan scholing bij de ge-
neenteraadsleden is een van de
vele volgende stappen die gedaan
iten worden.
De heer Langeveld: „Zestien pro
cent heeft de vragenlijsten terugge-
uurd. Dat is nog vrij veel, omdat
jvoorbeeld een groot aantal ge
meenten de vragenlijst niet aan de
raadsleden hebben doorgestuurd.
Van zeventien gemeenten kregen we
de pakketten met lijsten zelfs te
rug".
„Uit in totaal zo'n vierhonderd ge
meenten kregen we helemaal geen
respons. We moeten nog uitzoeken
hoe dat kon. Ik heb wel van die
hinderlijke kreten gehoord als „Zul
ke dingen gooien we altijd weg" en
„Dat bewaren we niet".
De grootste belangstelling voor een
eventuele aanvulling van de kennis
kwam uit de kleinere gemeenten.
De heer Langeveld: „Weer een be
wijs dat de democratie daar beter
functioneert. Ik moet toch wel een
beetje lachen om de houding die
men tegen deze dingen aanneemt.
Dat men het als een bijkomstige
zaak ziet is hiermee toch wel dui
delijk gedemonstreerd".
Hoewel er al diverse cursussen voor
raadsleden bestaan onder meer
van twee instellingen voor schrifte
lijk onderwijs wil het NCDB van
de heer Langeveld het aantal moge
lijkheden voor raadsleden om zich
te vormen nog vergroten. De meeste
belangstelling 25 procent gaat
uit naar een schriftelijke cursus,
maar de combinaties mondelinge
Ziet u die angstige blik op het gezicht van PvdA-fractie-
voorzitter drs. J. M. den Uyl? En bemerkt u ook dat A. Von
deling het zekere voor het onzekere neemt en enige afstand
bewaard? Ook A. van der Louw schijnt het zaakje niet hele
maal te vertrouwen. En toch waren de socialisten deze week
bondgenoten van D'66 in het gesprek met de confessionelen.
Een gesprek dat overigens maar van zeer korte duur was.
Zelfs het eerste punt op de agenda bleek al een te grote
hindernis te zijn voor de politici. Maar al met al weten we
nog steeds niet wat mr. H. van Mierlo op die bewuste ochtend
uit zijn tas haalde.
Drs. W. Langeveld
avondcursus schriftelijke cursus
zeventien procent en televisie
cursus schriftelijke cursus
veertien procent liggen ook goed
in de markt.
De heer Langeveld: „We gaan in de
eerste plaats cursussen organiseren
In samenwerking met volkshoge
scholen, vormingscentra en volksu
niversiteiten. Bovendien zullen we
aandrang gaan uitoefenen bij Te-
leac om ook iets te doen. Zo'n
schriftelijke cursus alleen blijkt in
de praktijk niet voldoende".
Hij heeft daar zelf ruimschoots er
varing mee. De stichting Burger
schapskunde, die zich vooral bezig
houdt met schriftelijke cursussen, is
vertegenwoordigd in het bestuur
van het NCDB. De heer Langeveld
heeft ten behoeve van deze stich
ting een oriënteringscursus voor
jongeren Politiek bekeken ge
schreven.
De heer Langeveld: „Zij zijn goed
in cursussen, maar er zijn allerlei
politieke partijen vertegenwoordigd
In hun bestuur. Wij wensen onaf
hankelijkheid. Die cursus is ook vrij
kritisch. Ik schrijf geen lieve ver
haaltjes".
De cursus „De gemeenteraad" van
de stichting Burgerschapskunde is
door 220 raadsleden gevolgd. De
heer Langeveld: „Er is nu vraag
naar mondelinge vervolgcursussen
en dat doen wij dan weer. Trou
wens, daarmee trek je weer ande
ren. We kennen nu de concrete be
hoeften, maar we hopen via de cur
sussen van volksuniversiteiten een
halve raad te trekken. Dan heb Je
het idee iets bereikt te hebben".
De enquete van het NCDB is voort
gekomen uit een overleg met aller
lei instituten die cursussen gaven. I
Het beter op elkaar afstemmen van
de diverse activiteiten rekent de
heer Langeveld tot zijn taak.
Hij zegt: ,3ij de laatste verkiezin
gen zijn de gemeenteraden voor een
derde tot de helft vernieuwd. Je
moet daarom nu heel voorzichtig
omspringen met beweringen uit
oude rapporten. Het is toch droevig
dat we over de bezetting van lagere
organen niets weten. De belangstel
ling om te willen weten is bij de
hogere organen bijzonder gering".
Hij doelt op de dertigduizend gul
den subsidie die het NCDB van het
ministerie van CRM heeft gekregen
voor zijn activiteiten en het afwij
zen door hetzelfde ministerie van
een aanvraag voor subsidiëring van
dit speciale onderzoek.
De heer Langeveld: „Er is erg wei
nig waar ik niet mee bezig ben,
maar financieel is het eigenlijk niet
te doen. Het is vooral door de gra
tis mankracht dat het werk een
beetje draait. Maar ik heb tegen
CRM gezegd dat ik het niet meer
doe als er niet een behoorlijke sub
sidie komt. Terwijl er juist zo'n
enorme behoefte aan dit werk is. Ik
bewijs elke politicus lippendienst
door te zeggen dat er meer aan po
litieke vorming moet worden ge
daan".
In een uitzending van Video af
gelopen zondag op Nederland 2
heeft de heer Langeveld die lippen
dienst nadrukkelijk gedemonstreerd.
Het ging over de vorm van de uit
zendingen voor politieke partijen,
die men binnenkort in verband met
de verkiezingen elke dag tweemaal
op het scherm krijgt.
Onverteerbaar noemde de heer Lan
geveld de spreker in de pauze van
een voetbalwedstrijd. Hij stelde voor
een halfuurprogramma te maken
met een gedegen documentaire over
een bepaald onderwerp, gevolgd
door een discussie tussen een aantal
politici. Die discussie zou dan moe
ten worden geleid door een paar
journalisten. De vertegenwoordigers
van de politieke partijen voelden
weinig voor dit idee. al waren ze
het er in grote meerderheid over
eens dat de tegenwoordige vorm
niet deugt.
Maar de heer Langeveld strijdt
voort. Hü zegt: „Ik ben nu in ge
sprek met CRM over uitbreiding
van de subsidie voor het Centrum.
Men is het daar wel met me eens
dat het moet. Men wil graag dat
het beter draait, maar ook daar zit
men met financiële zorgen".
De heer Langeveld heeft voor ko
mend jaar een subsidie van hon
derdduizend gulden gevraagd: „Het
is nog niet voldoende, maar er zou
mee kunnen worden gewerkt".
President John F. Kennedy is
bijna zevenenhalf jaar dood.
Maar de herinnering aan hem
hangt nog, bijna traumatisch,
over 't dagelijks gebeuren in de
Amerikaanse politiek. Richard
Nixon maakte in zijn verkie
zingscampagne van 1968 gebruik
van-de herinnering aan Kenne
dy door zich voor te stellen als
de man die in 1960 was versla
gen door de fameuze president.
En nog steeds stromen de boe
ken gewijd aan Kennedy en zijn
familie van de pers.
Uit die uitgebreide Kennedy-
literatuur ditmaal een greep.
Boeken die niet allemaal nieuw
zijn, maar die nog steeds een
gretig onthaal vinden bij een le
zend publiek. Zo bijvoorbeeld he
dagboek van John Kenneth Gal
braith, bijgehouden in de tijd,
dat hij voor Kennedy ambassa
deur was in India (1961-1963).
Galbraith gold als een van de
briljantste mannen van Kenne
dy's „new frontier". Velen heb
ben indertijd niet begrepen, dat
deze vertrouweling van de presi
dent naar 'n schijnbare buiten
post als New Dehli werd afge
schoven. Galbraith. geestig
schrijver en puntig opmer
ker. maakt er weinig woorden
over vuil. Maar uit zijn dagboek
blijkt zonneklaar, dat hij veel
meer was dan ambassadeur van
de president bij de voorman van
de derde wereld. Pandit Nehroe.
Hij bleef de president advise
ren op gebieden als de politiek
tegenover de Euromarkt, de
Amerikaanse economie en de,
Zuid-Oost-Azië-politiek. Met na
me in een reeks informele brie
ven aan JFK geeft Galbraith in
1961 en 1962 al voortdurend ui
ting aan zijn groeiende be
zorgdheid over de Amerikaanse,
buitenlandse doelstellingen. We
mogen aannemen dat het dag
boek authentiek is. Met dat punt
voor ogen kan worden geconsta
teerd, dat Vietnam voor Gal
braith in die Jaren al een nacht
merrie dreigde te worden.
Twee jaar lang was Galbraith
ambassadeur. Twee Jaar van
toenemende spanningen in het
Verre Oosten, met als hoog
tepunt de Chinese invasie, sa
menvallend met de Cubacri-
sis van het najaar van 1962. Het
zal wel met name die crisis zijn
geweest, die op dat moment alle
aandacht van president Kenne
dy trok, die Galbraith het in
tensiever wordend gevoel
heeft gegeven, dat hij toch op.
een zijspoor stond. Al in
de herfst van 1961 stelt hij bij
een bezoek aan het Witte Huis
vast, dat de president zijn infor
maties minder nodig heeft, dat
hij groeit in zijn ambt en de
best geïnformeerde man in het,
Witte Huis blijkt.
Galbraith weet op een bijna
vermakelijke wijze de conflicten
die hij heeft met zijn departe
ment van Buitenlandse Zaken te
schetsen. Maar achter dat
schijnbare amusement gaat een
wereld van ergernis schuil, van
kritiek ook en van vrees hoe,
dit bureaucratisch lichaam moet
handelen in een geval van nood
Het boek wordt afgesloten met
herinneringen aan de dood van
Kennedy. Die herinneringen aan
de sombere novemberdagen van
1963 alleen al maken Galbraith
memoires de moeite van het le
zen waard.
David Halberstam, redac
teur van de New York Times
schreef een boekje over de on
voltooid gebleven verkiezings
campagne voor Robert Kenne
dy in de zomer van 1968. Hal
berstam, die ondanks zijn Jeugd
in 1968 al een veteraan-oorlogs
verslaggever in Vietnam was,
toont zich een briljant reporter
Over de vaak onbegrepen Ro
bert Kennedy schrijft hij blad
zijden met indringende por-
trettages. Zorgvuldig doet hij
de haastig geïmproviseerde
campagne uit de doeken. Een
campagne die op gang moest ko
men nadat president Johnson,
zich terug had getrokken uit een
eventuele race. Een campagne
ook die op broedermoord leek,
omdat eerst Eugene McCarthy
moest worden bestreden. Hij en
Robert stonden voor het
zelfde, een eind aan de verder
felijke oorlog in Vietnam. Op
het moment dat dat gelukt was,
werd Robert Kennedy ver
moord. Halberstams boek is een
fascinerende politieke reportage
over een fascinerend poli
ticus.
Peral S. Buck, winnares van
de Nobelprijs voor literatuur,
schreef een boek over de Kenne-
dy-vrouwen. Het boek is in de
eerste plaats een ode aan me
vrouw Rose Kennedy, die de tra
gedie van haar familie, de moord
op twee zoons, de politieke on
dergang van haar derde, het
sneuvelen in oorlogstijd van
nog twee kinderen en het kruis
van een achterlijke dochter
heeft overleefd. Maar ook Jac
queline Kennedy wordt uitvoe
rig beschreven, evenals Ethel
Kennedy, de vrouw van senator
Edward Kennedy. Het is een
curieus boek, een persoonlijke
visie zoals mevrouw Buck het
noemt. Een stellingname tegen
de roddels, die een familie als de
Kennedy's wel moesten omrin
gen. Een discrete stellingna
me, die echter hier en daar wat
zeurderig aandoet De persoon
lijke gegevens die Pearl Buck aan
't reeds bekende toevoegt, is niet
van zeer wezenlijk belang. Dat
geldt eigenlijk voor het gehele
boek, dat desondanks zijn weg
naar lezers en lezeressen wel zal
vinden.
John Kenneth Galbraith
Ambassador's Journal, New
American Library, f 8,25.
David HalberstamThe
unfinished Odyssey of Robert
Kennedy, Bantam book f 5,25.
Pearl S. Buck: De Kenne
dy vrouwen, A. W. Bruna 14,50.
J. R. S.
Tafeltje dek Je, ezeltje strek
Je' grootmoeders sprookje waar-
laar met verhitte wangen werd ge
luisterd, djkt in onze dagen werke
lijkheid te zijn geworden. De ene
wens na de andere gaat in vervul-
ling. De sleepbootmensen verlangen
Wenveertig gulden in de week
heer en zy krijgen terecht nóg
heer dan zij vroegen. Wat kan het
jl de sleepbootreders uiteindelijk sche-
len hoeveel loon zy moeten betalen
Tlu^zolang de verhoogde kosten kunnen
worden verhaald op de zeereders,
die hun schepen goed bediend wil
len zien. Op hun beurt verhalen zij
de kostenstijging wel weer op de
ontvangers van de ladingen, deze
berekenen de zaak door aan de
into f°°tllandel". de groothandel aan de
kleinhandel en de kleinhandel aan
de consument. Daarna zal de con
sument in de stijging van de kosten
3evan levensonderhoud aanleiding
en sien om meer loon te eisen met het
Bevplg dat de sleepbootmensen ach-
f j ^op komen. Zo kan het lieve leven
doorgaan. Het is het moderne per
petuum mobile,
nie De vloek van de boze daad is
dat er voortdurend kwaad uit moet
voortkomen, zo wist Goethe te ver-
00*1 Wfea en waarom zou het in onze
gd tijd anders zijn. De Britse posterij-
^staking heeft geleerd dat onvrede
sterk wapen is. Natuurlijk had-
de postbeambten groot gelijk
toen zij voor hun rechten opkwa
men, net als door de sleepboters in
de Rotterdamse haven niet langer
werd geaccepteerd dat in het ach
terste gelid moest worden gelopen.
Waarom zouden zy ook, nu de in
de verkiezingstijd op hol geslagen
politici elkaar de loef proberen af
te steken door het opstellen van
cijferreeksen waarmee zij elkaar om
de oren pogen te slaan.
Ieders mens met gezond verstand
kan begrijpen dat geen enkele ver
antwoordelijke politicus in staat zou
zijn de voorgestelde verhoging van
de staatsuitgaven door te voeren,
welke thans aan het kiezersvolk
wordt voorgehouden als het stuk
worst voor de hond van Dik Trom.
Door het gebrek aan politieke idea
len moet wel met cijfers worden
gejongleerd. Bij gebrek aan brood
eet men korstjes van pasteien.
Cijfers
Een troost is het dat we ons niet
eenzaam op de weg naar de af
grond van de inflatie voortbewegen.
In Groot-Brittannië kan men haast
het verheffende lied van zo gaat
Jantje.aanheffen, want daar zijn
naast de arbeidsonrust over de
loonsbeweging ook nog de stakingen
te verwerken wegens de voorgestelde
wet op de arbeidsverhoudingen in
de industrie.
Vorige week uit protest tegen de
wet waarmee de Labour-regering
indertijd graag uit de bus wilde ko
men. De toenmalige minister van
Sociale Zaken, de fotogenieke Barba
ra Castle, moest toen bakzeil halen
wegens de tegenstand van de ach
terban e nnu de conservatieven de
lijn willn doortrekken, moet zij als
voornaamste opponent in de arena
treden.
De eendags staking van de tech
nici maakte dat het Werk stillag op
de scheepswerven, die met staats
subsidie op de been moeten worden
gehouden, de constructiewerkplaat
sen onbemand bleven en de dagbla
den niet van de persen rolden.
Nul komma nul
Het resultaat van de actie was in
politiek opzicht nul komma nul,
want de regering liet zich intimi
deren en het publiek is allang
afgestompt door de moeilijkheden
welke de stakingen met zich bren
gen. De werknemers hebben er een
dag loon mee verspeeld. Alles bU
elkaar was het een verlies van vele
miljoenen voor een slag in de lucht.
Uiteindeiyk zal het gevolg zyn
dat het leger werklozen nog met
vele tienduizenden zal aanzwellen.
Henry Ford II de machtige Ameri
kaanse industriële magnaat heeft
zijn veto al r ver de Britten uitge
sproken. De nieuwe motorenfabriek
waarmee een investering van bijna
2 miljard gulden zou zijn gemoeid
gaat niet door in Engeland, de on
derdelen voor auto's zullen in de
toekomst in Oost-Azië worden ver
vaardigd. Ford heeft al fabrieken in
Indonesië, op de Philippynen, in
Malakka, in Thailand, Singapore en
Australië, dus waarom zou daar niet
verder worden uitgebreid in plaats
van in het door arbeidsconflicten
verscheurde Engeland.
Ondanks de sociale onrust mag
het pond sterling zich nog steeds
manhaftig tonen tegenover de dol
lar, die op de internationale valuta
markten van alle kanten wordt
aangehouden.
De Bank of England moet dag
aan dag op de bres staan om dol
lars uit de markt over te nemen,
die anders niet te plaatsen zouden
zijn.
Uit de band
Hetzelfde is het geval met de
Bundesbank ondanks het feit
dat de koopkracht van de Duit
se Markt ook wordt ondergraven
door de ontstuimige loonbeweging.
Trouwens de Nederlandsche Bank
weet evenmin raad om de dollartoe-
vloed buiten ons land te houden, j
Dagelijks moeten er miljoenen dol- I
lars uit de markt worden overgeno
men omdat anders de koers van de
gulden uit de band zou springen.
Voor elke dollar, welke de Neder
landsche Bank koopt moet echter
3,60 worden neergeteld en de voor
de miljoenen dollars benodigde gul
dens moeten speciaal worden aan
gemaakt.
Hoe meer dollars, des te meer
guldens komen er in omloop. Het
gevolg is dat het bankwezen op al
lerlei manieren probeert de guldens-
toevloed rendabel te maken, waar
toe de Schatkist de beste mogeiyk-
hden biedt.
Het gevolg zal zijn dat de toe
komstige minister van Financiën
over een welgevulde Schatkist kan
beschikken, terwijl de bankiers nog
voldoende contanten achter de
hand hebben om in een goed blaad
je te blijven staan bij de monetaire
autoriteiten. Toch wordt de situatie
zo benauwend dat er gezocht wordt
naar manieren om tegenwicht te
bieden aan de nadelige gevolgen
welke uit de dollarstroom voort
vloeien.
De gemakkelijkste manier zou
zijn als tot een drastische verlaging
van het officiële disconto zou wor
den besloten. De Nederlandsche
Bank heeft tot dusver getoond niet
te vaak het discontowapen te willen
hanteren Het zou de mogelijkheden
om de binnenlandse inflatie te be-
stryden doen afnemen en bovendien
zou een discontoverlaging wel eens
een sneeuwbaleffect kunnen ont
ketenen.
De Bank of England zou ook al
lang tot discontoverlaging zijn over
gegaan indien de binnenlandse eco
nomische situatie zulks mogelijk zou
hebben gemaakt. Ook de Duitse
centrale bank, de nationale Bank
van België en die van Frankrijk
zouden de officiële rentevoet omlaag
willen brengen om de boot af te
houden van de dollars, maar het
zou een zeer tijdelijke oplossing
zijn, omdat de een de ander zou
navolgen en dan zou de voorsprong
verloren zijn.
Guldenslening
Een andere mogelijkheid is dat er
voor buitenlandse ondernemingen
leningsmogelijkheden worden ge
schapen in de landsvaluta, mits de
opbrengst van de leningen maar el
ders wordt besteed. Dezer dagen
stond de inschrijving open op een
guldenslening, welke door de Euro
pese Investeringsbank werd uitge
schreven. Een deel van de lening
mocht bij Nederlandse Ingezetenen
worden geplaats, maar de op
brengst van de lening moet elders
worden aangewend.
Op die manier gaan er guldens
naar het buitenland, die, willen zij
door de geldnemers worden aange-
wend. moeten worden omgezet ln
dollars, francs of noem maar op
welke andere valuta. Op die manier
komen er guldens beschikbaar op
de internationale valutamarkt zon
der dat de Nederlandsche Bank ze
uit de hoge hoed behoeft te tove
ren.
De mogeiykheid is niet uitgeslo
ten dat er weldra nieuwe Eurogul-
denslening enworden aangekondigd.
Voor de buitenlandse beleggers, die
hun geki in de guldenssfeer willen
beleggen, komt er dan een mooie
gelegenheid om het geld rendabel te
maken zonder dat op de Nederland
se kapitaalmarkt behoeft te worden
aangeklopt.
Dit zal wellicht tot gevolg hebben
dat het aanbod van buitenlands ka
pitaal aan de Amsterdamse beur®
wat zal afnemen. De Jongste lening
van de Bank voor Nederlandsche
Gemeenten was er met de looptijd
van 25 Jaar kennelijk ook al opge
richt om weinig aantrekkelijk te
zijn voor buitenlandse beleggers. We
moeten al dat buitenlandse geld
niet hebben, want wat zou er ge
beuren als het gety eens zou keren
en al degenen die nu met buiten
lands kapitaal in de guldenssfeer
beleggen hun obligaties eens zouden
aanbieden.
